Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Andrzej Dyrda (spr.)

Sędziowie: SO Magdalena Balion - Hajduk

SR (del.) Joanna Łukasińska-Kanty

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2016 r. w Gliwicach na rozprawie sprawy

z wniosku M. G.

z udziałem P. G.

o zniesienie współwłasności

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 26 października 2015 r., sygn. akt I Ns 1704/13

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

1.  w punkcie 1 ustalić, że udziały wnioskodawczyni i uczestnika postępowania we własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego opisanego w księdze wieczystej o nr (...) wynoszą:

- wnioskodawczyni M. G. – 11/25 (jedenaście dwudziestych piątych) części;

- uczestnika postępowania P. G. – 14/25 (czternaście dwudziestych piątych) części;

2.  w punkcie 2 w miejsce kwoty 21 668, 64 zł ustalić, że wnioskodawczyni poniosła nakłady i wydatki w kwocie 36 989, 16 zł (trzydzieści sześć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych i szesnaście groszy);

3.  w punkcie 8 w miejsce kwoty 66 150, 32 zł zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania 56 270, 71 zł (pięćdziesiąt sześć tysięcy dwieście siedemdziesiąt złotych i siedemdziesiąt jeden groszy);

II.  oddalić apelację w pozostałej części.

SSR (del.) Joanna Łukasińska-Kanty SSO Andrzej Dyrda SSO Magdalena Balion - Hajduk

Sygn. akt III Ca 179/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Gliwicach postanowieniem z dnia 26 października 2015 roku uzgodnił treść księgi wieczystej o numerze (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gliwicach, z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób, że w dziale II księgi wieczystej jako uprawnionych do własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego wpisać M. G. w 11/25 części udziału oraz P. G. w 14/25 części udziału. Sąd ustalił, że ustalić, że wnioskodawczyni poniosła nakłady i wydatki na własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu w kwocie 21.668,64 zł, a w pozostałej części wniosek o rozliczenie nakładów na własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu oddalił. Sąd ustalił, że w skład majątku wspólnego M. G. oraz P. G. wchodzą meble do pokoju dziecięcego o wartości 200 zł i oddalił wniosek wnioskodawczyni o rozliczenie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania, a nadto oddalił żądanie uczestnika postępowania zasądzenia od wnioskodawczyni kwoty 29.000 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie z lokalu.

Sąd dokonał zniesienia wspólności prawa do własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu w ten sposób, że prawo to przyznać wnioskodawczyni M. G. i zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika 66.150,32 zł, płatne w terminie 4 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności oraz ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że M. i P. G. zawarli związek małżeński w dniu 17 września 1998 roku. Małżeństwo uczestników zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 15 lipca 2010 roku. W dniu 7 kwietnia 2004 roku małżonkowie zawarli umowę majątkową małżeńską, mocą której wyłączyli dotychczas obowiązujących w ich związku małżeńskim ustrój wspólności majątkowej i ustanowili rozdzielność majątkową. Ze związku małżeńskiego zainteresowanych pochodzi jedno dziecko W trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej M. i P. G. nabyli do majątku wspólnego meble do pokoju dziecięcego o wartości 200 zł

Małżonkowie zamieszkali w domu wuja P. G. w R. H. – K., jednakże po kilku miesiącach przeprowadzili się do należącego do P. G. domu położonego w R. przy ulicy (...). Dom ten sąsiadował z domem zajmowanym przez rodziców uczestnika oraz jego siostrę z rodziną.

Początkowo oba te domy tworzyły jedną całość i administracyjnie były przypisane pod adres ul. (...), jednakże w pewnym momencie rodzina podjęła decyzję o wydzieleniu „oddzielnych mieszkań” dla poszczególnych członków rodziny oraz przeprowadzeniu remontu całego budynku. Remont został wykonany systemem gospodarczym, prace rozpoczęły się w 1999/2000 roku i trwały kilka lat. Prace remontowe wykonywali członkowie rodzin oraz znajomi. Koledzy nie otrzymali wynagrodzenia za pracę, udzielali pomocy w zamian za pomoc udzieloną przez rodzinę (P. G. naprawiał kolegom samochody). Rachunki i faktury dotyczące zakupu materiałów i sprzętów niezbędnych do modernizacji opiewają na kwotę ponad 20.000 zł, pochodzą z okresu 1999 do 2003 roku, najmniej jest rachunków z ostatnich dwóch lat. Środki finansowe na remont pochodziły od rodziców P. G., przede wszystkim od jego matki A. G., która pracowała wówczas na kopalni

W trakcie trwania związku małżeńskiego wuj uczestnika F. G. sporządził testament, w którym uczynił M. G. i P. G. swoimi spadkobiercami. W następstwie podziału uzyskanego w ten sposób majątku – udziału w nieruchomości – (zgodnie z postanowieniem Sądu z 19 grudnia 2002 roku) małżonkowie uzyskali od żony F. G. spłaty w wysokości po 15.050 zł. Uzyskane w ramach spłaty środki pieniężne małżonkowie w całości przeznaczyli na wyjazd wakacyjny oraz zapłatę dla trójki dzieci F. G., mieszkających na stałe w Niemczech, którzy domagali się wypłaty zachowku po zmarłym.

M. i P. G. mieli problemy małżeńskie. Dodatkowo na początku 2004 roku P. G. spowodował wypadek komunikacyjny pod wpływem alkoholu. Wówczas - w marcu 2004 roku - M. G. wyprowadziła się wraz z małoletnim synem małżonków do swoich rodziców mieszkających w M., jednocześnie zameldowując się w ich mieszkaniu na pobyt stały. Ponadto małżonkowie ustanowili rozdzielność majątkową małżeńską. Po pewnym czasie małżonkowie postanowili, że ponownie zamieszkają wspólnie, jednakże z uwagi na fakt, że wnioskodawczyni nie chciała wrócić do domu przy ul. (...), zdecydowali się na kupno nowego mieszkania w G..

W dniu 16 września 2004 roku małżonkowie zawarli umowę nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). Zgodnie z treścią zawartej umowy M. i P. G. nie zawierali umowy majątkowej małżeńskiej, a wskazane prawo nabyli do majątku dorobkowego za cenę 62.500 zł.

Środki na zakup lokalu w wysokości 25.000 zł pochodziły z kredytu udzielonego M. i P. G. na podstawie umowy z dnia 13 września 2004 roku. W umowie kredytu zastrzeżono, że środki pieniężne zostaną bezpośrednio przelane na rachunek sprzedających, co też miało miejsce.

Pozostała część ceny w kwocie 37.500 zł została uregulowana przez małżonków w gotówce, w tym 15.000 zł wpłaciła M. G., zaś pozostałą część uregulował P. G.. Środki wpłacone przez wnioskodawczynię pochodziły z pożyczki udzielonej jej przez rodziców.

Jeszcze przed zakupem lokalu P. G. zdecydował się na sprzedaż nieruchomości położonej w R. przy ulicy (...). W dniu 14 maja 2004 roku zawarł umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości położonej w R. przy ulicy (...) za cenę 120.000 zł. Wraz z zawarciem umowy kupujący wpłacił zadatek w wysokości 6.000 zł. W dniu 2 lipca 2004 roku strony podpisały aneks do umowy przedwstępnej sprzedaży, na mocy którego uczestnik postępowania uzyskał tytułem zadatku dalsze 30.000 zł. W dniu 9 września 2004 roku doszło do zawarcia przyrzeczonej umowy za cenę 120.000 zł. Uiszczone przez P. G. wynagrodzenie dla biura pośrednictwa sprzedaży nieruchomości wynosiło 3.000 zł.

W dniu 14 września 2004 roku P. G. zakupił również samochód marki B. za cenę 11.300 zł. (...) było powypadkowe i wymagało naprawy, którą uczestnik postępowania przeprowadził.

W połowie września 2004 roku P. G. przekazał ubezpieczycielowi kwotę 6.350,78 zł w związku z koniecznością pokrycia szkód powstałych w następstwie spowodowanego przez niego na początku 2004 roku wypadku komunikacyjnego.

Po zakupie lokalu mieszkalnego przy ul. (...) małżonkowie przeprowadzili jego generalny remont – w mieszkaniu wymieniono instalacje wodną, elektryczną, wykonano zabudowę kuchni pod zamówienie, lokal wyposażono częściowo w nowe meble. Ponadto małżonkowie zamontowali w mieszkaniu kocioł grzewczy, który stanowi element instalacji. W listopadzie 2004 roku M. G. wyprowadziła się od rodziców i ponownie zamieszkała wspólnie z mężem w nowym mieszkaniu.

Na początku 2010 roku M. G. wyprowadziła się ze wspólnie zajmowanego z P. G. mieszkania i zamieszkała wspólnie z rodzicami. Z uwagi na syna P. G. zdecydował, że wnioskodawczyni powinna zamieszkać w lokalu w G. przy ulicy (...). Wobec czego M. G. wraz z dzieckiem w lipcu 2010 roku ponownie zamieszkała przy ulicy (...), zaś uczestnik postępowania w maju 2010 roku opuścił to mieszkanie. Uczestnik postępowania przebywa za granicą.

P. G. nie regulował opłat czynszowych za lokal przy ulicy (...) od momentu opuszczenia lokalu w maju 2010 roku. W okresie od października 2012 roku do stycznia 2014 roku oraz od lipca do września 2014 roku M. G. zapłaciła tytułem opłat czynszowych za lokal i media łącznie kwotę 8.918,87 zł. Ponadto w dniu we wrześniu 2014 roku uregulowała składkę ubezpieczeniową za lokal w wysokości 130 zł.

W lokalu nie ma zamontowanych podliczników ciepła. Spółdzielnia Mieszkaniowa w zasobach której znajduje się lokal mieszkalny pobiera zaliczkę na wodę i kanalizację określoną według liczby osób zameldowanych w lokalu. Zaliczki są rozliczane pod koniec roku.

Uczestnik postępowania od momentu wyprowadzki w 2010 roku nie regulował również rat kredytu wspólnie zaciągniętego przez małżonków na mieszkanie. M. G. spłacała kredyt od września 2010 roku. Łącznie dokonała spłat na kwotę 12.619,77 zł.

W trakcie trwania związku małżeńskiego M. G. i P. G. pracowali. W 1999 roku uczestnik postępowania osiągnął dochód w wysokości 7.200,38 zł/rok, a wnioskodawczyni w wysokości 5.616,34 zł/rok, w 2001 roku uczestnik osiągnął dochód w wysokości 0 zł/rok, a wnioskodawczyni – 14.489,28 zł/rok, w 2002 roku uczestnik osiągnął dochód w wysokości 1.656,95 zł/rok, a wnioskodawczyni 16.444,88 zł/rok, w 2003 roku uczestnik osiągnął dochód w wysokości 23.444,11 zł/rok, a wnioskodawczyni 16.800,48 zł/rok, w 2004 roku wnioskodawczyni osiągała wynagrodzenie w wysokości 1.117,10 zł netto/miesięcznie.

W trakcie trwania prac remontowych domu przy ul. (...) P. G. pracował przez pewien czas w Holandii. Uczestnik postępowania nie pracował przez cały czas, gdy przebywał zagranicą, nie miał tam stałej pracy. Będąc poza krajem P. G. od czasu do czasu przesyłał pieniądze, ale były to nieduże kwoty.

W okresie remontu domu przy ul. (...) pracowała na kopalni, osiągając wynagrodzenie w wysokości około 1.500 – 1.600 zł miesięcznie. Ojciec uczestnika zarabiał około 1.300 zł miesięcznie. Rodzice uczestnika postępowania zostali ustanowieni rodziną zastępczą dla dzieci swojej córki.

Natomiast rodzice wnioskodawczyni osiągali miesięcznie zarobki w wysokości około 2.000-3.000 zł – matka M. G. osiągała wynagrodzenie w wysokości około 1.500 zł na miesiąc, a jej ojciec utrzymywał się z zasiłku przedemerytalnego w kwocie 800 zł miesięcznie, jednocześnie zazwyczaj pracował zarabiając około 1.000 – 1.300 zł miesięcznie. Była to praca na podstawie umowy zlecenia. Ponadto przez pewien czas pracował z P. G. w Holandii. Kończąc pracę zawodową ojciec wnioskodawczyni otrzymał odprawę emerytalną w wysokości około 5.000 zł. Rodzice wnioskodawczyni nie mieli nigdy samochodu, nie zaciągali kredytów. Zawsze starali się mieć jakieś oszczędności

P. G. nigdy nie był objęty umową Pogodna Jesień w (...) S.A.

W tak ustalonym stanie faktycznym,. Sąd Rejonowy wskazał, że podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowi art. 46 k.r.o. w związku z art. 1035 k.c. oraz art. 210, 211, 212 i n. k.c. w oparciu o przepisy prawa procesowego, a to art. 566 i 567 k.p.c., art. 680-689 k.p.c. i art. 618-625 k.p.c.

Sąd, zgodnie z art. 684 k.p.c. i art. 1038 § 1 k.c. ustalił, że w skład majątku wspólnego małżonków wchodzą meble z pokoju dziecięcego o bezspornej wartości 200 zł.

Sąd stwierdził, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ulicy (...) w G. nie stanowi składnika majątku wspólnego małżeńskiego, gdyż przed nabyciem tego prawa, w dniu 7 kwietnia 2004 roku, uczestnicy zawarli umowę majątkowa małżeńską ustanawiającą rozdzielność majątkową. Tym samym, Sąd uznał, że kocioł grzewczy, jako element instalacji grzewczej lokalu mieszkalnego przy ulicy (...) w G., stanowi część składową tego lokalu, a w konsekwencji również nie stanowi składnika majątku wspólnego.

Sąd wskazał, że zainteresowani byli zgodni co do sposobu podziału majątku wspólnego przyznając, że składnik ten już przypadł wnioskodawczyni.

Sąd, dokonując rozliczenia nakładów na podstawie art. 45 k.r.o., stwierdził, że wnioskodawczyni nie wykazała, aby dokonała nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika w postaci kosztów remontu nieruchomości przy ulicy (...) w R. i wniosek ten oddalił.

Sąd zwrócił uwagę, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) nie zostało nabyte przez małżonków do majątku wspólnego dorobkowego. Środki na jego nabycie pochodziły z kredytu zaciągniętego przez oboje zainteresowanych w dacie istnienia rozdzielności majątkowej (kwota 25.000 zł). Nadto, część środków na ten cel przekazała wnioskodawczyni (kwota 15.000 zł uzyskana w ramach pożyczki od rodziców), a pozostała suma (22.500 zł) została pokryta przez uczestnika postępowania z jego majątku osobistego. Na tej podstawie Sąd uznał, że wnioskodawczyni pokryła łącznie 27.500 zł ceny zakupu mieszkania, czyli poniosła je w 44 %, a uczestnik 35.000 zł, czyli poniósł je w 56 %. Na tej podstawie Sąd uznał, że M. G. nabyła udział w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu wynoszący 11/25 (46/100), a P. G. nabył udział w opisanym prawie wynoszący 14/25 (56/100).

W świetle powyższych okoliczności, jak również zgłoszonych żądań w zakresie usunięcia niezgodności treści księgi wieczystej prowadzonej dla opisanego spółdzielczego prawa do lokalu, Sąd działając na podstawie art. 10 ustawy uzgodnił treść księgi prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gliwicach nr (...), z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób, że w dziale II księgi wieczystej jako uprawnionych do własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu wpisać wnioskodawczynię w 11/25 części udziału i uczestnika postępowania w 14/25 części udziału.

Sąd Rejonowy kierując się art. 618 § 1 zd. 1 k.p.c., wskazał, że wnioskodawczyni zgłosiła żądanie rozliczenia nakładów na majątek wspólny – własnościowy spółdzielczy lokal mieszkalny przy ul. (...) w G. - poczyniony z jej majątku osobistego w postaci spłaty kredytu i uregulowanych opłat czynszowych na rzecz Spółdzielni mieszkaniowej, a także składki ubezpieczeniowej za ten lokal mieszkalny. Sąd uznał to żądanie za częściowo zasadne w oparciu o art. 207 k.c. Sąd uznał, na podstawie załączonych do pozwu dokumentów (historii rachunku), że w okresie od października 2012 roku do września 2014 roku wnioskodawczyni pokryła należności czynszowe na rzecz spółdzielni mieszkaniowej w łącznej wysokości 8.918,87 zł. Wobec braku dowodów na pokrycie tych należności za okres wcześniejszy, Sąd uwzględnił żądanie wnioskodawczyni tylko w zakresie kwot wykazanych, zgodnie z art. 6 k.c. Z identycznych względów, Sąd uwzględnił składkę ubezpieczeniową mieszkania w kwocie 130 zł.

Sąd uwzględnił także roszczenie wnioskodawczyni o rozliczenie nakładów w postaci spłaconego kredytu zaciągniętego przez małżonków na zakup mieszkania. Sąd uznał, na podstawie wydruku z rachunku bankowego, że od września 2010 roku M. G. wpłaciła na poczet zadłużenia kredytowego łącznie kwotę 12.619,77 zł.

Uwzględniając wskazane powyżej nakłady, Sąd stwierdził, że wnioskodawczyni poczyniła łączne nakłady w kwocie 21.668,64 zł.

Odnosząc się do żądania uczestnika postępowania o zasądzenie na jego rzecz od wnioskodawczyni kwoty 29.000 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie z lokalu, Sąd uznał to żądanie za niezasadne. Sąd wskazał, że wnioskodawczyni przysługuje udział w własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu przy ul. (...) w G., a tym samym, jako współwłaścicielowi, uprawnienie do korzystania z przedmiotu współwłasności, a uczestnik postępowania zgodził się na korzystanie z lokalu przez wnioskodawczynię, sam dobrowolnie go opuszczając, zwracając także uwagę, że uczestnik postępowania nie dopełnił obowiązków dowodowych w zakresie zgłoszonego żądania

Sąd, dokonując zniesienia wspólności prawa do własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, przyznał spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego wnioskodawczyni. Sąd wskazał, że wnioskodawczyni, przez długi czas zamieszkiwała w nim wspólnie z małoletnim dzieckiem zainteresowanych. Samodzielnie utrzymuje lokal, spłaciła zaciągnięte przez małżonków zobowiązanie kredytowe, co potwierdza jej możliwości finansowe. Sąd zwrócił uwagę, że uczestnik postępowania od maja 2010 roku nie zamieszkuje w tym lokalu. Tym samym, wobec wielkości udziałów zainteresowanych we wspólnym prawie, Sąd uznał, że sytuacja rodzinna i majątkowa wnioskodawczyni przemawia za przyznaniem jej wspólnego prawa na jej rzecz.

Uwzględniając, że wnioskodawczyni przyznano meble z pokoju dziecinnego o wartości 200 zł oraz własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego o wartości 137.294 zł, Sąd uznał, że winna ona zwrócić uczestnikowi kwotę 76.984,64 zł, a po uwzględnieniu nakładów wnioskodawczyni, obniżył tą kwotę o 10.834,32 zł do kwoty 66.150,32 zł.

Na podstawie art. 212 § 3 k.c., Sąd ustalił, że ustalona kwota spłaty ma zostać uregulowana w terminie 4 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Ustalając termin spłaty Sąd wziął pod uwagę wysokość kwoty spłaty oraz możliwości finansowe wnioskodawczyni, które uzasadniają przekonanie, że posiada ona zdolność kredytową i jest w stanie bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i najbliższych poczynić odpowiednie oszczędności w celu zgromadzenia potrzebnych środków finansowych na spłatę ewentualnego kredytu bankowego zaciągniętego na spłatę uczestnika. Sąd uwzględnił także interesy uczestnika postępowania, któremu nie zostało przyznane przedmiotowe prawo i który w związku z tym powinien uzyskać w stosownie krótkim czasie środki finansowe aby spłata nie stanowiła dla niego iluzorycznej wartości.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację do tego orzeczenia wniosła wnioskodawczyni zaskarżając postanowienie w części, w zakresie punktu 1, 2, 3, 5 oraz 8.

Zarzuciła sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, mającego istotny wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, poprzez przyjęcie przez Sąd, że a) wnioskodawczyni nie wykazała w całości faktu poczynienia nakładów i wydatków na własnościowe prawo do lokalu, podczas gdy przyjąć należy iż wnioskodawczyni wykazała w sposób należyty wszystkie poniv. nakłady i wydatki, składając wraz z pierwotnym wnioskiem zaświadczenie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 23 maja 2013r., jak również na późniejszym etapie postępowania, wykazując kolejne potwierdzenia wpłaty za okres od czerwca 2013r., a które to łącznie winny wynieść 50.215,25 zł, a nie 21.668,64 zł; b) wnioskodawczyni nie wykazała w sposób należyty poczynienia nakładów z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika postępowania w postaci kosztów remontu nieruchomości położonej przy ul. (...) w R., a które to wyniosły 18.733,12, co zostało potwierdzone fakturami VAT oraz zeznaniami rocznymi PIT, co winno skutkować rozliczeniem kwoty 9.366,56 zł, podczas gdy wnioskodawczyni dokumentami księgowymi i urzędowymi wykazała wszystkie poniesione nakłady, a sąd I Instancji opierając się na sprzecznych ze sobą zeznaniach A. G. przyjął, iż przedmiotowy remont został pokryty w całości przez rodziców uczestnika postępowania, dowodząc ponad osnowę dokumentów.

Nadto zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego przez Sąd, a to naruszenie art. 299 k.p.c., tj. swobodnej oceny dowodów, poprzez dokonanie przez Sąd dowolnej, a nie swobodnej oceny a) zeznań wnioskodawczyni M. G., polegające na bezpodstawnym uznaniu, że zeznaniom tym należy odmówić przymiotu wiarygodności i uznać je należy za całkowicie niewiarygodne głównie w zakresie poniesionych kosztów prac remontowych na nieruchomości przy ul. (...) w R., wysokości zarobków uczestnika postępowania za granicą oraz odnośnie przekazania kwoty ponad 15.000 zł na zakup lokalu przy ul. (...) w G. podczas gdy, zeznania te uznać należy za szczere, prawdziwe i znajdujące potwierdzenie w innych dowodach, w tym dowodach z dokumentów, a także korelują one z zeznaniami świadków: A. S., D. P., J. P., częściowo z zeznaniami świadka R. N. oraz A. G.; b) zeznań uczestnika postępowania P. G. oraz świadka A. G., polegające na bezpodstawnym uznaniu, że w/.w zeznania zasługują na wiarę i winny się stać podstawą poczynienia w sprawie ustaleń faktycznych, gdyż są szczere i logiczne, podczas gdy, zeznania te uznać należy za nieprawdziwe, jak i zawierające wewnętrzne sprzeczności, a pokrywające się ze sobą tylko w zakresie twierdzeń nieprawdziwych, tj. sprzecznych z dokumentami; art. 328 § 2 k.p.c., poprzez sporządzenie przez Sąd uzasadnienia postanowienia bez wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, w tym wskazania dowodów na których Sąd oparł rozstrzygnięcie i ewentualnie wskazania z jakiego powodu dowodom z dokumentów odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, podczas gdy z dyspozycji art. 328 §2 k.p.c. wyraźnie wynika, że uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Na tych podstawach wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie ostatecznego żądania wnioskodawczyni w całości tj. usunięcie niezgodności treść księgi wieczystej o numerze (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gliwicach dla nieruchomości położonej przy ul. (...), z rzeczywistym stanem prawnym w związku z faktem że w dacie zakupu nieruchomości strony nie łączyła wspólność majątkowa, udziały stron w w/w nieruchomości wynoszą po ¹/2, zniesienie współwłasności spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu przez przyznanie jej wnioskodawczyni z obowiązkiem spłaty uczestnika zgodnie z wyceną biegłego, tj. w wysokości 68.647,00 zł, ustalenie że udziały w majątku wspólnym stron są równe, rozliczenie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania w postaci wydatków na remont nieruchomości położonej w R. przy ul. (...) w kwocie 18.733,12 zł, tj. rozliczenie kwoty 9.366,56 zł oraz rozliczenie nakładów poniesionych z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny w postaci czynszu za lokal mieszkalny przy ul. (...) w G. w kwocie 37.355,48 zł, ubezpieczenia lokalu w kwocie 260 zł, spłaty zaciągniętego zobowiązania w postaci wspólnie zaciągniętego kredytu w kwocie 12.619,77 zł, tj. nakładów w łącznej kwocie 50.215,25 zł, a więc rozliczenie kwoty 25.107,62 zł oraz zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

W odpowiedzi na apelację uczestnik postępowania wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni musiała odnieść skutek, aczkolwiek w niepełnym zakresie.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie wnioskodawczyni przyjmując za podstawę prawną swego rozstrzygnięcia zawarte w art. 567 k.p.c. oraz art. 688 k.p.c. w związku z art. 618 - 625 k.p.c., a nadto art. 43 i 45 k.r.o. a także art. 46 w związku z art. 1037 k.c.. Poczynione ustalenia dotyczące okoliczności faktycznych mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i wzajemnie spójny, natomiast informacje zawarte w poszczególnych źródłach dowodowych nawzajem się uzupełniają i potwierdzają, przez co są w pełni wiarygodne.

Ustalenia te Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Niemniej jednak wyprowadzone z nich wnioski nie zasługiwały na pełne uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 618 § 1 k.p.c. w postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga także spory o prawo żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 marca 2014r. (V CSK 686/13; ale podobnie też w wyroku z dnia 8 czerwca 2005r., I CK 701/04 oraz postanowieniu z dnia 17 grudnia 1998r., I CKN 934/97), sporem o prawo własności przewidzianym w art. 618 § 1 k.p.c. może być sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, przy czym spór ten może być rozstrzygany w postępowaniu o zniesienie współwłasności tylko między współwłaścicielami.

Uwzględniając powyższe, Sąd Okręgowy stwierdził, że ustalenie wysokości udziałów wnioskodawczyni i uczestnika postępowania we właściwym prawie do lokalu mieszkalnego, należało rozstrzygnąć nie w oparciu o art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r. poz. 707 z późniejszymi zmianami), lecz w ramach niniejszego postępowania i w związku ustalić, że udziały wnioskodawczyni wynoszą 11/25 części, natomiast udziały uczestnika postępowania wynoszą 14/25 części.

Za niezasadny należało uznać jednak zarzut naruszenia art. 328 k.p.c. Z ujęcia redakcyjnego art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. wynika, że punktem wyjścia dla przedstawienia w motywach pisemnych uzasadnienia postanowienia koncepcji prawnej rozstrzygnięcia sprawy powinny być poczynione ustalenia faktyczne. Sąd pierwszej instancji zobowiązany jest do wyjaśnienia motywów rozstrzygnięcia w sposób umożliwiający przeprowadzenie kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2007r., V CSK 115/07). Uchybienie Sądu w tym zakresie, następuje jedynie w sytuacji, gdy uzasadnienie wyroku zawiera jedynie opis poszczególnych elementów stanu faktycznego, bez wniosków z nich wynikających i bez dokonanego ustalenia stanu faktycznego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1999r., II UKN 437/98; orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 1951r., C 154/51).

Pomimo, iż w apelacji wnioskodawczyni podniosła, że Sąd Rejonowy nie wskazał podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, w tym dowodów na których oparł rozstrzygnięcie i ewentualnie wskazania z jakiego powodu dowodom z dokumentów odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, to jednak z poczynioną przez wnioskodawczynię oceną nie można się zgodzić. Z uzasadnienia zaskarżonego jednoznacznie wynika, jakie dowody stanowiły podstawę do poczynienia ustaleń faktycznych. Sąd w tym zakresie poczynił szczegółową analizę. Nadto wskazała, z jakich powodów i w jakim zakresie nie przyznał zeznaniom wnioskodawczyni waloru wiarygodności. Uwzględniając przy tym rolę uzasadnienia wskazaną w akapicie poprzednim, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że na tej podstawie możliwe jest przeprowadzenie kontroli instancyjnej, czego wyrazem było wydanie przez Sąd orzeczenia reformatoryjnego, co w konsekwencji wyłączało możliwość stwierdzenia wadliwości uzasadnienia zaskarżonego postanowienia.

Postawiony zarzut naruszenia art. 299 k.p.c., w kontekście ustanowionego tym przepisem subsydiarnego przesłuchania stron (uczestników) postępowania, jest niezrozumiały w kontekście stawianych dalej zarzutów. Niemniej jednak, uznając, że w ocenie wnioskodawczyni naruszona została zasada swobodnej oceny dowodów, podniesione zarzuty należało również uznać za nieuzasadnione w kontekście normy zawartej w art. 233 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Przepis art. 233 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. odnosi się wprost do oceny dowodów wskazując, według jakich kryteriów winna być ona przeprowadzona. Wyraża zasadę swobodnej oceny dowodów stanowiąc w § 1, że Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Skuteczne naruszenie zasady z art. 233 § 1 k.p.c. następuje w sytuacji uchybienia przez Sąd zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, które wyłącznie mogą zostać przeciwstawione uprawnieniu Sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Oznacza to, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Z tego wynika, że tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002r., II CKN 817/00).

Sąd Okręgowy oceniając poczynioną przez Sąd Rejonowy ocenę zeznań wnioskodawczyni w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia (k. 487 – 491), wskazanych powyżej uchybień nie stwierdził. Sąd Rejonowy, w szczególności odwołując się do doświadczenia życiowego, a także sytuacji majątkowej wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, jak również na niespójność zeznań wnioskodawczyni co do stanu majątkowego w okresie małżeństwa, wskazał, obiektywnie weryfikowalne, przesłanki odmowy wiarygodności zeznań wnioskodawczyni. Na podstawie tego co Sąd Rejonowy poczynił, ustalił i w sposób odpowiadający normie art. 233 k.p.c. wywiódł następnie, Sąd Okręgowy nie mógł przyjąć wniosków odmiennych. Z tych względów, Sąd Okręgowy nie stwierdził, aby ocena materiału dowodowego przeprowadzona przez Sąd Rejonowy uchybiała swobodnej ocenie dowodów.

Niemniej jednak, Sąd Okręgowy po przeanalizowaniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doszedł do wniosku, że zachodziła konieczność zweryfikowania wysokości nakładów poczynionych przez wnioskodawczynię na nakłady i wydatki na własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu opisanego powyżej.

Sąd Okręgowy, przy uwzględnieniu dyrektywy zawartej w art. 6 k.c., stwierdził, że wnioskodawczyni wykazała w większym zakresie poniesienia nakładów na opisany powyżej lokal.

Z tych względów Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni poniosła nakłady na opłaty czynszowe tego lokalu w łącznej wysokości 24.239,39 zł.

Sąd Okręgowy uwzględnił w tym zakresie nakłady poniesione w latach 2010 do 2013r. a wskazane w zaświadczeniu spółdzielni mieszkaniowej w łącznej kwocie 14.809,47 zł (k. 56). Nadto, wnioskodawczyni wykazała, za pomocą wydruków z rachunku bakowego, że po tym okresie poniosła dalsze nakłady z tego tytułu. W okresie od 10 czerwca 2013r. do 11 grudnia 2013r. uiściła kwotę 3.317,49 zł (k. 258). Nadto w okresie od 19 lutego 2014r. do 8 grudnia 2014r. poniosła dalsze nakłady w kwocie 2.940 zł (k. 257 i k. 463), natomiast w 2015r. (dwie wpłaty dokonane w dniu 10 marca 2015r. oraz 11 sierpnia 2015r.) poniosła nakłady w kwocie 3.172,43 zł.

Sąd Okręgowy, podzielił nadto ustalenia Sądu Rejonowego, że wnioskodawczyni wykazała również poniesienie nakładów poczynionych w związku ze spłatą kredytu mieszkaniowego w łącznej kwocie 12.619,77 zł oraz opłaty za ubezpieczenie lokalu mieszkalnego w kwocie 130 zł. Łączenie zatem należało uwzględnić nakłady poniesione przez wnioskodawczynię na kwotę 36.989,16 zł.

W odniesieniu do pozostałych nakładów poczynionych przez wnioskodawczynię, należy wskazać, że wnioskodawczyni nie wykazała, zgodnie z ciążącymi na niej obowiązkami, faktu poniesienia dalszych nakładów na własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego.

Stosownie bowiem do art. 232 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., to na stronach ciąży obowiązek przedstawienia dowodów dla stwierdzenia faktów z których wywodzą skutki prawne, a skoro ten uprawnienia tego nie wykonał prawidłowo, nie może usprawiedliwiać się przerzuceniem odpowiedzialności za postępowanie dowodowe na Sąd. Wskazany powyżej ciężar dowodu w znaczeniu formalnym uzupełnia ciężar dowodu w znaczeniu materialnym wyrażony w art. 6 k.c., który nakłada na stronę ciężar udowodnienia faktów, z których wywodzi ona skutki prawne. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2007r., (II CSK 293/07), ciężar udowodnienia faktu należy rozumieć z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku, lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu.

Sąd Rejonowy, wbrew podnoszonym zarzutom, prawidłowo zastosował normę z art. 6 k.c., w zakresie poczynionych przez nią wydatków. Wskazać należy, że zarówno z przedłożonych do apelacji dokumentów (k. 508-511) w postaci decyzji podatkowych, jak również przedłożonych przez wnioskodawczynię rachunków (k. 282-307, 310-346, 351-354, 359-371) nie wynika, aby wnioskodawczyni poniosła koszty remontu lokalu mieszkalnego w kwocie 18.733,12 zł. Podzielając w pełni ustalenia Sądu Rejonowego, w szczególności iż sytuacja majątkowa uczestników w latach 1999r. – 2003r. nie uzasadnia przyjęcia, iż ich możliwości majątkowe pozwalała na samodzielne poniesienie takich nakładów. W okresie od 1999r. do 2003r. łączny dochód wnioskodawczyni wyniósł bowiem 53.350,98 zł. Uśredniony roczny dochód za ten okres wyniósł 13.337,75 zł, co miesięcznie daje kwotę 1.111,48 zł. Uwzględniając przy tym, że dochód uczestnika postępowania był w tym czasie zdecydowanie niższy, jak również zeznania matki uczestnika postępowania A. G., nie dają podstaw do uznania, że wnioskodawczyni wykazała fakt poniesienia tych nakładów z majątku osobistego. Nie można również pominąć, że wskazane powyżej rachunki zostały w zdecydowanej większości wystawione na uczestnika postępowania P. G.. Nadto, wnioskodawczyni nie wykazała w jakikolwiek sposób, aby pozostałe zakupy (k. 310-312, 314-315, 318-319, 337-341, 345, 366) na łączną kwotę 5.095,34 zł zostały pokryte wyłącznie ze środków osobistych wnioskodawczyni. , od 19 sierpnia 1999r. do 30 grudnia 2003r., a więc w okresie kiedy pomiędzy stronami istniał ustrój wspólności majątkowej i konieczność uwzględnienia treści art. 33 k.r.o.

Uwzględniając zatem, że udziały wnioskodawczyni wynosiły 44%, Sąd Okręgowy stwierdził, że uczestnik postępowania winien zwrócić wnioskodawczyni 56 % poniesionych przez nią nakładów, co stanowi kwotę 20.713,93 zł. Przyjmując zatem, że wnioskodawczyni przyznano składniki majątkowe o łącznej wartości 137.494 zł, winna ona zwrócić uczestnikowi kwotę 77.084,64 zł stanowiącą 14/25 udziałów uczestnika w opisanym lokalu mieszkalnym. Po odliczeniu wskazanych powyżej nakładów, które uczestnik winien zwrócić wnioskodawczyni, tj. kwoty 20.713,93 zł, należało stwierdzić, że winna ona zwrócić uczestnikowi kwotę 56.270,71 zł.

Z tych względów zaskarżone postanowienie podlegało zmianie w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c., natomiast w pozostałym zakresie podlegała ona oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c.

SSR (del.) Joanna Łukasińska – Kanty SSO Andrzej Dyrda SSO Magdalena Balion - Hajduk