Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lipca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2016 r. w Szczecinie

sprawy K. P. i A. O. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o ustalenie podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 19 marca 2015 r. sygn. akt VI U 1073/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz K. P. i A. O. (1) kwoty po 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Urszula Iwanowska SSA Beata Górska SSA Anna Polak

III A Ua 351/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 listopada 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. ustalił, że A. O. (1) nie polegała ubezpieczeniu społecznemu pracowników od dnia 1 grudnia 2013 r. wskazując, że w wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych ustalił, iż umowa o pracę zawarta z ubezpieczoną A. O. (1) przez K. P. była bezwzględnie nieważna, albowiem została zawarta dla pozoru oraz zmierzała do obejścia prawa i naruszała zasady współżycia społecznego. W ocenie organu rentowego celem stron było wyłącznie uzyskania przez A. O. (1) świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W odwołaniach od powyższej decyzji A. O. (1) i K. P. wnieśli o jej zmianę i ustalenie, że A. O. (1) podlegała ubezpieczeniu społecznemu pracowników od dnia 1 grudnia 2013 r., ponieważ zawarła ważną umowę o pracę, która była realizowana.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 19 marca 2015 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że A. O. (1) podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i chorobowemu od dnia 1 grudnia 2013 r. jako pracownik płatnika składek K. P. (punkt I) oraz zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej i płatnika składek po 100 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt II).

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Organ rentowy przeprowadził kontrolę u płatnika składek K. P. w 2014 roku. Kontroli poddano pra­widłowość zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych A. O. (1). O zakończeniu kontroli płatnik składek i ubezpieczona zostali powiadomieni w dniu 11 października 2014 r.

Płatnik K. P. rozpoczął działalność gospodarczą w dniu 15 lutego 2010 r. Firmę prowadził sam. Korzystał z pracy stażystów z Powiatowego Urzędu Pracy i biura rachunkowego. Ubezpieczona A. O. (1) pracowała do dnia 31 marca 2013 r. jako specjalista do spraw logistyki i zarabiała około 3.000 zł. Od dnia 2 kwietnia 2013 r. do dnia 13 listopada 2013 r. prowadziła własną działalność gospodarczą. Polegała w tym czasie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W połowie 2013 r. K. P. zaczął zabiegać o wykorzystanie wiedzy i kontaktów A. O. (1) w zakresie handlu z Chinami i Niemcami. Strony znały się ze wspólnej pracy w firmie (...). Początkowa namawiał ubezpieczoną na zawiązanie spółki. Ubezpieczona nie wyraziła na to zgody. Wówczas płatnik zaproponował zawarcie umowy o pracę i ubezpieczona propozycję przyjęła. W dniu 1 grudnia została zatrudniona u płatnika składek jako specjalista do spraw sprzedaży i logistyki za wynagrodzeniem 8.500 zł w pełnym wymiarze czasu pracy. Zawierając umowę o pracę płatnik nie wiedział, że ubezpieczona jest w ciąży. Przed zawarciem umowy zostały dochowane wszystkie wymogi formalne (badania lekarskie, przeszkolenia czy zakres czynności). Od dnia 1 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. ubezpieczona świadczyła pracę pod kierownictwem płatnika składek. Sprzedawała towary, wystawiała faktury, poszukiwała klientów, wyjeżdżała w podróże służbowe, sporządziła biznesplan dla płatnika. W dniu 27 grudnia 2013 r. otrzymała upomnienie od pracodawcy. W dniu 1 stycznia 2014 r. ubezpieczona przedłożyła płatnikowi zwolnienie lekarskie z powodu ciąży. Korzystała z zasiłków chorobowych i w dniu (...) urodziła córkę. Obecnie korzysta z zasiłku rodzicielskiego. Dochód firmy płatnika składek w 2012 roku wynosił 31 tysięcy złotych, a w 2013 r. ponad 5 tysięcy złotych. Przychód płatnika w 2012 r. wynosił 346 tysięcy złotych, w 2013 r. już 563 tysiące złotych. W 2014 r. płatnik wdrożył plan stworzony przez ubezpieczoną.

Po ustaleniu powyższego stanu faktycznego oraz na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (powoływana dalej jako: ustawa systemowa) i w związku z art. 22 k.p., a także art. 58 i 83 § 1 k.c., Sąd Okręgowy uznał, że odwołania zasługiwały na uwzględnienie.

W ocenie sądu pierwszej instancji umowa o pracę zawarta 1 grudnia 2013 r. była realizowana w sposób odpowiadający cechom stosunku pracy, czyli ubezpieczona A. O. (1) była podporządkowana płatnikowi składek K. P.. Zatem sąd ten uznał, że umowa o pracę była realizowana. Zdaniem sądu meriti świadczą o tym dokumenty wskazujące na wykonywanie obowiązków przez ubezpieczoną. Ich autentyczności strony nie podważały. Dlatego Sąd uznał je za w pełni wiarygodne. Dowody z dokumentów potwierdzały zeznania świadków i stron. Wynikało z nich, że A. O. (2) faktycznie wykonywała powierzone jej obowiązki pod kierownictwem K. P., a ten wypłacał jej wynagrodzenie. Brak było zatem przesłanek do uznania umowy za zawartą dla pozoru i dlatego nieważną.

Sąd Okręgowy podniósł, że w myśl judykatury umowa o pracę z dnia 1 grudnia 2013 r. podlegała ocenie w kontekście art. 58 k.c. Przy czym, zamiar obejścia prawa jest rozumiany jako czynność, która wprawdzie nie jest objęta zakazem prawnym, ale zostaje przedsięwzięta dla osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo. Z punktu widzenia formalnego umowa taka ma cechy niesprzeciwiające się ustawie, gdyż jej treść nie zawiera elementów wprost zabronionych przez prawo, ale zmierza do obejścia przepisów prawa.

W ocenie tego Sądu w umowie z dnia 1 grudnia 2013 r. nie sposób doszukać się zamiaru obejścia prawa, czy też naruszenia zasad współżycia społecznego polegających na wymogu uczciwości w stosunkach społecznych. Zdaniem tego sądu argumenty użyte przez organ rentowy do wykazania nieważności umowy o pracę z dnia 1 grudnia 2013 r. okazały się, albo niewystarczające do wykazania nieważności tej umowy, albo po prostu nieprawdziwe. W zaskarżonej decyzji wskazano bowiem na następujące okoliczności mające świadczyć o nieważności umowy o pracę zawartej przez strony:

1)  faktury i polecenie wyjazdów mają małą moc dowodową, ponieważ data ich podpisania nie jest możliwa do weryfikacji;

2)  stanowisko specjalisty do spraw sprzedaży i logistyki nie istniało przed zatrudnieniem ubezpieczonej, nie było potrzeby jego utworzenia i nie zostało obsadzone po jej udaniu się na zwolnienia lekarskie;

3)  wynagrodzenie ustalone w umowie o pracę nie miało uzasadnienia w dochodach firmy;

4)  ubezpieczona nie podlegała wcześniej ubezpieczeniu chorobowemu i tylko jej zatrudnienie przez okres 31 dni otwierało możliwość uzyskania przez nią świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

Według sądu pierwszej instancji okoliczności wskazane w pkt. 1 i 2 w żaden sposób nie mogły świadczyć o nieważności umowy. Dokumenty w postaci faktur i poleceń wyjazdu służbowego jednoznacznie wskazywały na świadczenie pracy przez ubezpieczoną, a ich moc dowodowa w połączeniu z zeznaniami świadków C. i B. była wysoka. O fakcie świadczenia pracy przez skarżącą przekonywała też korespondencja mailowa, do której organ rentowy w ogóle się nie odniósł oraz biznesplan wykonany przez ubezpieczoną. Dowodom tym sąd meriti dał wiarę, albowiem autentyczności dokumentów strony nie kwestionowały, a zeznania świadków znajdowały w nich potwierdzenie.

Z kolei, argument o braku potrzeby utworzenia stanowiska do spraw sprzedaży i logistyki według sądu nie był trafny, albowiem płatnik składek K. P. w sposób logiczny uzasadnił potrzebę jego utworzenia. Wnioskodawczyni jego zeznania potwierdziła. Wynikało z nich, że płatnik zamierzał rozszerzyć swoją działalność i w tym celu poszukiwał osoby znającej rynek chiński i niemiecki. Ubezpieczona, z racji pełnionych wcześniej funkcji w spółach handlujących z Chinami i Niemcami, miała kontakty i doświadczenie w tym zakresie. Odwołujący się o tym wiedział, bo wcześniej z ubezpieczoną pracował. Dlatego zdecydował się na współpracę. Jak zeznała wnioskodawczyni początkowo płatnik chciał nawiązać współpracę z nią jako wspólnikiem w spółce. Po odmowie ze strony skarżącej zdecydował się na umowę o pracę, która wnioskodawczyni odpowiadała. Jak się okazało nawet tak krótki, bo 30 dniowy okres pracy ubezpieczonej w firmie płatnika, zaowocował rozszerzeniem działalności i wzrostem dochodów. Natomiast wysokość wynagrodzenia wynosząca 8.500 zł miesięcznie nie była, w ocenie tego sądu wygórowana, zważywszy na doświadczenie zawodowe i wykształcenie ubezpieczonej. Dochody firmy płatnika pozwalały na ustalenie go w tej wysokości, jeśli zważyć, że obracał on setkami tysięcy złotych rocznie.

Następnie Sąd Okręgowy podkreślił, że nie polegał na prawdzie argument, iż ubezpieczona nie miała innego tytułu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i dopiero umowa o pracę ten tytuł tworzyła. Z deklaracji ZUS wynikało bowiem, że od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej do dnia jej zakończenia tj. od 2 kwietnia 2013 r. do dnia 13 listopada 2013 r. wnioskodawczyni podlegała ubezpieczeniu chorobowemu (dobrowolnie). Odprowadzała zatem składki na to ubezpieczenie i mogła kontynuować tę działalność wskazując wyższą podstawę wymiaru składek. Organ rentowy nie tylko nie odniósł się do tych dokumentów, ale w decyzji błędnie ustalił, że od dnia 31 marca 2013 r. do dnia 1 grudnia 2013 r. skarżąca nie miała tytułu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

Dalej odnosząc się do kwestii ciąży ubezpieczonej, sąd meriti przede wszystkim uznał, że nie istnieje zakaz zatrudniania kobiet w ciąży. Z zeznań płatnika wynika przy tym, że zawierając umowę o pracę nie wiedział on o ciąży ubezpieczonej. Potwierdziła to skarżąca zeznając, że o ciąży dowiedziała się wprawdzie w połowie listopada 2013 r., ale z uwagi na wcześniejsze poronienie nie rozgłaszała tego publicznie. Sąd dał tym zeznaniom wiarę, ponieważ wzajemnie się uzupełniały. Organ rentowy nie zdołał tej wersji podważyć. W dniu 1 grudnia 2013 r. ubezpieczona była w 3 miesiącu ciąży, co oznacza, że nie była ona widoczna dla osób postronnych.

Podsumowując te rozważania Sąd Okręgowy uznał, że nie występowały jakiekolwiek przesłanki do uznania zatrudnienia ubezpieczonej u płatnika składek za zmierzające do obejścia prawa lub naruszające zasady współżycia społecznego. Organ rentowy zgodnie z zasadą zawarta w art. 232 k. p. c. miał obowiązek wykazania okoliczności, z których wywodzi skutki prawne. Skoro tego nie uczynił, to decyzja nie mogła się ostać.

Dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. sąd pierwszej instancji orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach procesu sąd ten orzekł w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim w całości nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

- naruszenie prawa materialnego tj. błędną wykładnię art. 58 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 300 k.p. poprzez przyjęcie, że umowa o pracę zawarta między ubezpieczoną a płatnikiem nie została zawarta w celu obejścia prawa i nie narusza zasad współżycia społecznego, a w konsekwencji jako ważna wywiera zamierzone skutki w postaci objęcia ubezpieczonej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym,

- sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że organ rentowy nie wykazał okoliczności wskazujących na nieważność umowy o pracę zawartej między ubezpieczoną, a płatnikiem.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołań płatnika i ubezpieczonej,

- zasądzenie od płatnika i ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych,

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu skarżący między innymi podniósł, że wykazanie przez ubezpieczoną i płatnika faktów co do realizacji umowy o pracę tj., że ubezpieczona uczestniczyła w podróżach służbowych oraz, że istnieją dokumenty świadczące o wykonywaniu obowiązków pracowniczych przez ubezpieczoną jak choćby wystawiane faktury, czy sporządzanie planów działania na przyszłość nie oznacza braku po stronie organu rentowego prawa do oceny umowy pod kątem jej ważności w oparciu o przesłania wynikające z art. 58 § 1 i 2 k.c.

Organ rentowy podkreślił, że sporna umowa o pracę została zawarta w dniu 1 grudnia 2013 r. tj. w czasie, kiedy ubezpieczona już wiedziała, że była w ciąży, pracę swoją ubezpieczona wykonywała tylko przez miesiąc, gdyż później przebywała na zwolnieniu lekarskim, do czasu zatrudnienia ubezpieczonej, płatnik korzystał jedynie z pracy stażystów z Powiatowego Urzędu Pracy oraz z usług biura rachunkowego. Nadto kwestią budzącą wątpliwości jest także fakt, że ubezpieczonej ustalone zostało wynagrodzenie na bardzo wysokim poziomie tj. w kwocie 8.500 zł brutto, podczas gdy płatnik osiągnął w roku 2012 dochód w wysokości 31 tysięcy złotych, natomiast w roku 2013 ponad 5 tysięcy złotych. Z tego wynika, że ubezpieczona jako pracownik płatnika miała ustalone wynagrodzenie miesięczne przewyższające zysk płatnika z działalności gospodarczej wypracowany w całym roku 2013.

Powyższe okoliczności, zdaniem organu rentowego, dają prawo do oceny ważności umowy pod kątem przesłanek wynikających z art. 58 § 1 i 2 k.c., tj. pod kątem zawarcia umowy o pracę w celu obejścia ustawy czy zgodności z zasadami współżycia społecznego i stwierdzenia, że umowa narusza te przepisy i jest nieważna, czego sąd pierwszej instancji nie uczynił. Skarżący nie zgadza się z sądem pierwszej instancji, że nie wykazał przesłanek nieważności umowy w kontekście przywołanych przepisów art. 58 k.c. Przytoczone fakty świadczą zdaniem apelującego o tym, że umowa o pracę została zawarta po to, aby ubezpieczona została objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowym, wypadkowymi i chorobowym.

W odpowiedzi na apelację K. P. i A. O. (1), działając przez pełnomocnika, wnieśli o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję podnosząc, że zarzuty apelacji są nieuzasadnione, bowiem wbrew uzasadnieniu apelacji, ustalony i przedstawiony przez Sąd Okręgowy stan faktyczny jest prawidłowy i zgodny z rzeczywistością. Ubezpieczona i płatnik podkreślili, że zawarli skutecznie umowę o pracę, która była realizowana i stanowiła podstawę objęcia A. O. (1) obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi.

Sąd Apelacyjny rozważył co, następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd odwoławczy podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 i z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720).

Zarzuty apelacyjne nie dały podstaw do zmiany rozstrzygnięcia w postulowanym kierunku. Sąd odwoławczy podziela ustalenie Sądu Okręgowego, że umowa o pracę zawarta dnia 1 grudnia 2013 r. pomiędzy K. P. jako pracodawcą i A. O. (1) jako pracownikiem, stanowiła podstawę objęcia A. O. (1) obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi jako pracownika od dnia 1 grudnia 2013 r.

Organ rentowy zarzuca nieważność tej umowy podnosząc, że została zawarta w celu obejścia prawa i narusza zasady współżycia społecznego, a nadto sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Mając na uwadze ustalony stan faktyczny sprawy oraz treść zarzutów apelacji sąd odwoławczy uznał za konieczne uzupełnienie materiału dowodowego i dodatkowo ustalił, że:

A. O. (1) ukończyła:

- Wyższą Szkołę (...) w G. na kierunku zarządzanie i marketing w zakresie logistyki, uzyskując tytuł licencjata w dniu 10 marca 2004 r.;

- Wyższą Szkołę (...) w Ł., Wydział (...), (...) i (...), kierunek zarządzanie i marketing w zakresie zarządzanie potencjałem ludzkim, uzyskując tytuł magistra w dniu 10 kwietnia 2006 r.;

- kurs zorganizowany przez Instytut (...) w okresie od 1 marca 2004 r. do 31 marca 2006 r. w zakresie zarządzenie i marketing, specjalizacja – zrządzanie potencjałem ludzkim;

dowód: dyplom k. 124 i 123,

zaświadczenie nr (...)k. 127

Ubezpieczona legitymuje się C. in E. S. One (E. – A2 L.) od 22 lipca 2002 r.

dowód: certyfikat k. 128.

A. O. (1) świadczyła pracę na podstawie umowy o pracę:

- od 26 lipca 2004 r. do 30 czerwca 2005 r. w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S., na stanowisku sekretarka,

- od 30 czerwca 2005 r. do 31 grudnia 2006 r. w (...) M. O. w S., na stanowisku specjalista ds. logistyki i sprzedaży,

- od 5 marca 2007 r. do 29 lutego 2012 r. w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S., na stanowisku zastępca dyrektora,

- od 1 marca 2012 r. do 31 marca 2013 r. w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G., na stanowisku specjalista ds. logistyki,

dowód: świadectwo pracy k. 125, 126, 129, 130;

akta osobowe pracownika w firmie (...) spółce

z ograniczoną odpowiedzialnością w G. –

załącznik do akt sprawy;

akta osobowe pracownika w firmie (...)

P. w M. – załącznik do akt sprawy,

zeznanie A. O. (1) – e-protokół rozprawy apelacyjnej z dnia

12 lipca 2016 r.

Ubezpieczona korzystała z opieki medycznej w okresie ciąży lekarza med. J. M., u którego z pierwszą wizytą zgłosiła się 5 grudnia 2013 r.

dowód: historia choroby k. 315-319;

zeznanie A. O. (1) – e-protokół rozprawy apelacyjnej z dnia

12 lipca 2016 r.

A. O. (1) w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym 2013 (PIT-36) wykazała dochód ze stosunku pracy w wysokości 29.223,75 zł oraz z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości 21.796,32 zł.

dowód: PIT-36 za 2013 r. k. 13-18;

PIT/B informacja o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej

działalności gospodarczej w roku podatkowym 2013 k. 22-23.

Powyższy stan faktyczny sąd odwoławczy ustalił na podstawie dokumentów, których wiarygodność nie budziła żadnych wątpliwości. Dokumenty zostały sporządzone w czasie w nich wskazanym, w związku z określonymi okolicznościami, które obrazują i przez uprawnione do ich wystawienia osoby. Nadto ich treść znalazła potwierdzenie w uzupełniających zeznaniach A. O. (1) złożonych na rozprawie apelacyjnej, które również w ocenie Sadu Apelacyjnego należało uznać za wiarygodne.

Całość ustalonego stanu faktycznego, zarówno tego ustalonego przez Sąd Okręgowy, jak i aktualnie uzupełnionego przez sąd odwoławczy, znajduje oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, tworzy logiczną i spójną całość, odzwierciedlającą rzeczywisty stan okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sporu.

Poza argumentacją przedstawioną przez Sąd Okręgowy należy zwrócić uwagę, że ubezpieczona praktycznie od dnia 26 lipca 2004 r. (pierwsze udokumentowane zatrudnienie w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.) kontynuowała świadczenie pracy na podstawie umowy o pracę do 31 marca 2013 r., następnie prowadziła działalność gospodarczą do dnia 13 listopada 2013 r. i podjęła pracę u płatnika K. P.. Ubezpieczona w chwili tego zatrudnienia legitymowała się już spornym doświadczeniem zawodowym, do tego jest osobą z wyższym i kierunkowym wykształceniem oraz znajomością języka angielskiego. Miesięczne wynagrodzenie ubezpieczonej także przed spornym zatrudnieniem było wyższe od przeciętnego wynagrodzenia krajowego. Nadto ubezpieczona od chwili podjęcia zatrudnienia uczestniczyła w gromadzeniu środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych będąc osobą objętą obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi.

Odmawianie ubezpieczonej ochrony tylko dlatego, że podjęła zatrudnienie – jak argumentuje organ rentowy – będąc w ciąży, a następnie świadczyła pracę tylko przez okres 31 dni, przy uwzględnieniu wszystkich ustalonych okoliczności, a w szczególności faktycznego wykonywania pracy na rzecz płatnika, jest nieuzasadnione. Ustalenia wskazują, że stronom spornej umowy o pracę nie można stawiać w sposób uzasadniony zarzutu nieważności zawartej umowy, bowiem zdaniem skarżącego została zawarta w celu obejścia prawa i narusza zasady współżycia społecznego.

Nawet, gdyby w sprawie w sposób pewny ustalono, że strony zawarły umowę o pracę, bowiem A. O. (1) zamierzała skorzystać w przyszłości ze świadczeń związanych z ciążą, porodem i macierzyństwem to według utrwalonej już linii orzecznictwa sądów powszechnych opartej na orzecznictwie Sądu Najwyższego, nie jest sprzeczne z prawem ani nie stanowi jego obejścia, jak również nie narusza zasad współżycia społecznego dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania pracy w oparciu o umowę o pracę (…), ale pamiętać trzeba, że nie samo zawarcie umowy, ale dopiero faktyczne wykonywanie pracy na jej podstawie stwarza podstawę do objęcia ubezpieczeniem (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 2012 r., II UK 93/11, LEX nr 1163333).

Organ rentowy w apelacji podtrzymuje stanowisko reprezentowane w toku postępowania przed Sądem Okręgowym, który szczegółowo odniósł się do poszczególnych twierdzeń skarżącego. W odpowiedzi i uzupełnieniu stanowiska sądu pierwszej instancji należy podkreślić, że ubezpieczona przez cały 2013 r. osiągała dochody czy to świadcząc pracę na podstawie umowy o pracę czy to prowadząc działalność gospodarczą. Z kolei, płatnik osiągał bardzo wysokie obroty, które wskazują faktycznie na rozwój jego działalności, do czego przyczyniła się także ubezpieczona świadcząc pracę i przygotowując plan rozwoju działalności dla K. P.. Przy czym, zrozumiałe jest stanowisko płatnika, który zabiegał o zatrudnienie ubezpieczonej znając jej doświadczenie zawodowe i zaangażowanie w pracę, że nie poszukiwał innego pracownika na czas nieobecności w pracy A. O. (1).

Jednocześnie Sąd Apelacyjny podkreśla, że od lat utrwalone jest w orzecznictwie i doktrynie stanowisko, że organ rentowy ma prawo badania ważności stosunku prawnego, mocą którego powstaje obowiązek ubezpieczenia społecznego ze wszystkimi jego konsekwencjami dla ubezpieczonego, płatnika i organu rentowego. Organ jednak nie może w sposób dowolny kwestionować prawidłowości stosunku prawnego, który rzeczywiście został zawarty i był realizowany.

W ocenie sądu Apelacyjnego ustalony stan faktyczny sprawy i przedstawione rozważania wskazują, że sąd pierwszej instancji nie naruszył ani prawa materialnego, ani nie dokonał ustaleń sprzecznych z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, zatem zarzuty apelacji okazały się nieuzasadnione.

Uwzględniając powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w całości (punkt 1).

O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie przepisu art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie, z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), przy czym Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Do celowych kosztów postępowania należy, między innymi, koszt ustanowienia zastępstwa procesowego, który w sprawach o świadczenia z ubezpieczenia społecznego, wynosi 60 zł, zgodnie z § 11 ust. 2 w związku z § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) w związku z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804). Zatem, skoro oddalono apelację organu, uznać należało, że przegrał postępowanie odwoławcze w całości, a wobec tego, zasądzono od apelującego na rzecz ubezpieczonej i płatnika składek zwrot kosztów zastępstwa procesowego w całości po – 120 zł, zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 2 powołanego rozporządzenia z 2002 r. (punkt 2).

SSA Urszula Iwanowska SSA Beata Górska SSA Anna Polak