Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 sierpnia 2016 r. w Warszawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko R. D., P. D. (1) oraz Piekarni (...) spółce jawnej z siedzibą wW.

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego Piekarnię (...) spółkę jawną z siedzibą w W.

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 29 lutego 2016 roku sygn. akt VII P 1456/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Piekarni (...) spółki jawnej z siedzibą w W. na rzecz A. K. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

S ygn. akt XXI Pa 448/16

UZASADNIENIE

I Stanowiska stron

W ostatecznie sprecyzowanym żądaniu pozwu (pozew z 5 grudnia 2014 r., pismo procesowe z 13 maja 2015 r.) A. K. żądała od Piekarni (...) spółka jawna solidarnie ze (...) spółki (...), zasądzenia 5250 zł brutto tytułem odszkodowania za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę wraz z odsetkami ustawowymi od 5 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, zasądzenia zaległego wynagrodzenia za styczeń i luty 2015 r. w kwotach po 1750,00 zł brutto, a także zasądzenia odprawy pieniężnej w kwocie 5040,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pozwanym pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. Ponadto powódka żądała zobowiązania strony pozwanej do wydania jej weksla in blanco, podpisanego przez nią 1 grudnia 2005 r. na zabezpieczenie ewentualnych roszczeń pracodawcy na czas trwania umowy o pracę.

W uzasadnieniu powódka zakwestionowała słuszność wypowiedzenia mającego za przyczynę odmowę pracy w miejscu pracy wyznaczonym przez pracodawcę. W jej ocenie pozwany pracodawca nie wskazał prawdziwych ani uzasadnionych przyczyn wypowiedzenia. Powódka podała, że stawiła się do pracy i wyrażała gotowość świadczenia pracy w nowym miejscu. Według powódki rzeczywistą przyczyną rozwiązania stosunku pracy była przeprowadzona reorganizacja polegająca na zatrudnieniu dwóch nowych pracowników, wskutek czego powódka nie była potrzebna pracodawcy.

W odpowiedzi na pozew z 15 czerwca 2015 r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Strona pozwana podniosła, że powódka odmówiła świadczenia pracy w punkcie wskazanym przez pracodawcę, mimo wcześniejszych ustaleń stron. Wobec tego strony uzgodniły, że pracownica wykorzysta urlop wypoczynkowy, natomiast urlop powódki nie został odwołany i nie została ona wezwana do świadczenia pracy w innym punkcie. Jednocześnie jej obecność w innym punkcie nie była wiadoma pracodawcy, w związku z tym nie można ocenić jej jako gotowości powódki do świadczenia pracy. Wobec tego po powrocie do pracy powódce zostało wręczone wypowiedzenie umowy o pracę z uwagi na odmowę wykonania polecenia służbowego i świadczenia pracy w innym niż dotychczas punkcie sprzedaży. W ocenie strony pozwanej przyczyna wypowiedzenia była uzasadniona, a nadto leżała po stronie pracownika, przez co nie przysługuje jej również prawo do odprawy pieniężnej.

Na rozprawie 30 czerwca 2015 r. powódka cofnęła pozew w zakresie roszczenia o wynagrodzenie ze zrzeczeniem się roszczenia, a podtrzymała roszczenia o odszkodowanie i odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia wraz z ustawowymi odsetkami od 5 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, a także o zwrot weksla in blanco.

II Wyrok Sądu pierwszej instancji

Wyrokiem z 29 lutego 2016 r., sygn. akt VII P 1456/14, Sąd Rejonowy dla Warszawy - Żoliborza w Warszawie, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

a.  zasądził od Piekarni (...) spółki jawnej w W. oraz subsydiarnie z nią od P. D. (1) i R. D. solidarnie na rzecz powódki 5250 zł tytułem odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi od 3 lutego 2015 roku do dnia zapłaty,

b.  nakazał stronie pozwanej Piekarni (...) spółce jawnej wydanie weksla in blanko podpisanego 1 grudnia 2005 r.,

c.  oddalił w pozostałym zakresie,

d.  umorzył postępowanie w zakresie roszczenia o zapłatę wynagrodzenia,

e.  zasądził od strony pozwanej Piekarni (...) spółki jawnej oraz subsydiarnie z nią od P. D. (1) i R. D. solidarnie na rzecz powódki A. K. 60 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

f.  zasądził od powódki A. K. na rzecz Piekarni (...) spółki jawnej w W. 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

g.  nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 1750 zł,

h.  obciążył stronę pozwaną Piekarnię (...) spółkę jawną w W. obowiązkiem opłacenia na rzecz Skarbu Państwa - Kasy Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza kosztów sądowych w kwocie 263 zł, których powódka nie miała obowiązku uiścić.

III Ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji

Sąd ustalił, że A. K. podjęła z 1 grudnia 2005 r. zatrudnienie w Piekarni (...). i P. D., T. (...) spółka jawna, na podstawie umowy o pracę na czas określony do 31 grudnia 2006 r., na stanowisku sprzedawcy w handlu detalicznym, w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem w wysokości 1100,00 zł brutto. 1 grudnia 2005 r. strony zawarły umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie. Pracownica przyjęła odpowiedzialność materialną za mienie pracodawcy powierzone z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się oraz wszelkie inne i dalsze składniki tego mienia powierzone jej w tym trybie. Strony zawarły umowę na czas zajmowania przez pracownicę stanowiska sprzedawcy lub na okres trwania stosunku pracy. Zabezpieczenie ewentualnych roszczeń wynikających z umowy stanowił weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową wystawcy (pracownika). Podpisanie weksla na kwotę 5000,00 zł było warunkiem zatrudnienia. Powódka i M. K. podpisały weksle in blanco przy nawiązaniu stosunku pracy. W dniu 1 stycznia 2007 r. strony zawarły kolejną umowę o pracę na czas określony do 31 grudnia 2010 r. Od 1 stycznia 2011 r. A. K. była zatrudniona na czas nieokreślony, za wynagrodzeniem w wysokości 1386,00 zł brutto. Jako miejsce pracy określono sklepy firmowe na terenie W.. Od 1 stycznia 2014 r. wynagrodzenie zasadnicze A. K. wynosiło 1680,00 zł brutto miesięcznie. Poza tym w skład wynagrodzenia wchodził dodatek w wysokości 0,7% utargu miesięcznego oraz dodatek za soboty i niedziele w wysokości 50,00 zł.

U pracodawcy zdarzało się, że P. D. (1) wydawał polecenia służbowe, zmieniając miejsce świadczenia pracy przez sprzedawców.

W razie potrzeby pracodawca wzywał, zazwyczaj telefonicznie, do stawienia się na zastępstwo. A. K. świadczyła pracę w sklepie przy ul. (...). W tym sklepie, otwartym w godzinach 5.30 – 19.30, praca wykonywana była na dwie zmiany. Pracę na zmianie wykonywała jedna osoba.

W 2014 r. spadły obroty w sklepie przy ul. (...). Wobec tego obniżyły się zarobki pracowników, wynagrodzenie nie było wypłacane w odpowiednim czasie. Właściciel lokalu wywiesił ogłoszenie o wynajmie lokalu.

20 października 2014 r. A. K. oraz M. K. otrzymały polecenie wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego. W tym dniu P. D. (1) wręczył pracownicom wnioski urlopowe, dotyczące okresu 21–31 października 2014 r., tj. 9 dni roboczych, które pracownice podpisały bez wcześniejszych ustaleń dotyczących urlopów. Powódka przebywała od 21 października 2014 r. na urlopie wypoczynkowym. Następnie pracodawca zadecydował o przedłużeniu urlopu powódce oraz M. K.. Powódka podpisała wniosek urlopowy na okres od 3 listopada do 21 listopada 2014 r. w wymiarze 14 dni. W tym czasie, w październiku 2014 r., w sklepie przy ul. (...) zatrudniono dwie osoby na podstawie umów zlecenia.

3 listopada 2014 r. A. K. otrzymała telefoniczne zawiadomienie z biura pracodawcy o obowiązku stawienia się w dniu następnym w sklepie przy ul. (...), w celu zastąpienia innego pracownika. Również M. K., przebywając na urlopie wypoczynkowym otrzymała od pracodawcy drogą telefoniczną polecenie, aby stawić się do pracy w sklepie przy ul. (...). Sklep przy ul. (...) działa całodobowo, a pracownicy wykonują pracę na trzech zmianach. Powódka zadzwoniła do P. D. (1) w celu złożenia prośby o zgodę na świadczenie pracy w dotychczasowej placówce, z uwagi na opiekę nad dzieckiem oraz brak pracy w porze nocnej w tej placówce. W odpowiedzi pracodawca polecił złożenie prośby na piśmie.

Pismem z 3 listopada 2014 r. A. K. zwróciła się do P. D. (1) o umożliwienie jej pracy w sklepie (...) przy ul. (...). Swoją prośbę motywowała faktem samotnego wychowywania dziecka. Wskazała, że praca w powyższym sklepie odpowiada jej w zakresie godzin pracy, tj. zakończenie II zmiany o godz. 20.30, brak pracy w godzinach nocnych, co pozwala jej poświęcenia uwagi dziecku, zważywszy na jego wiek oraz stan zdrowia. Ponadto pracownica podniosła, że nie stać jej na dojazd do pracy. W godzinach popołudniowych powódka dowiedziała się dzwoniąc do biura pracodawcy, że jej prośba została rozpatrzona odmownie.

4 listopada 2014 r. A. K., M. K. oraz A. R. stawiły się do pracy w sklepie przy ul. (...), w tym A. K. i A. R. na pierwszą zmianę. Powódka nie otrzymała od pracodawcy informacji, że oprócz niej, na pierwszej zmianie będzie inny pracownik. Nie wiedziała o tym również A. R.. Obie pracownice były zdziwione faktem wspólnej pracy na pierwszej zmianie. Pracownice postanowiły zadzwonić do sekretariatu pracodawcy, by uzyskać informację, czy mają obie pozostać na zmianie. Od sekretarki otrzymały informację, że mają pozostać w miejscu pracy, a od dnia następnego A. K. ma znów korzystać z urlopu wypoczynkowego. Wobec tego A. K. dokończyła pracę na zmianie.

Po zakończeniu urlopu wypoczynkowego powódka, na polecenie pracodawcy, stawiła się do pracy w sklepie przy ul. (...).

Pismem datowanym na 28 listopada 2014 r. P. D. (1) złożył oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z A. K. z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upływał 28 lutego 2015 r. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano odmowę pracy w punkcie wskazanym przez pracodawcę. W piśmie zostało zawarte pouczenie o przysługującym prawie odwołania od wypowiedzenia do sądu pracy w terminie 7 dni od dnia doręczenia pisma.

Powyższe pismo wręczyła pracownicy T. D.. A. K. oświadczyła, że nie zgadza się z przyczyną zwolnienia i sporządziła adnotację takiej treści na przedstawionym oświadczeniu.

Na mocy postanowień aneksu z 1 stycznia 2015 r. do umowy o pracę wynagrodzenie A. K. wynosiło 1750,00 zł brutto miesięcznie. Taką też wysokość miało jej wynagrodzenie liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.

Po rozwiązaniu stosunku pracy, pismem z 4 marca 2015 r. A. K. skierowała do P. D. (1) prośbę o natychmiastowy zwrot weksla in blanco, podpisanego w dniu 1 grudnia 2005 r. Podpisane przez pracownice A. K. i M. K. weksle, pomimo próśb pracownic, nie zostały im zwrócone.

V Rozważania prawne Sądu pierwszej instancji

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Sąd stanął na stanowisku, że wypowiedzenie wręczone powódce, zostało złożone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zatem nie jest wadliwe w rozumieniu art. 30 § 4 k.p. Rozważeniu podlegała jedynie okoliczność, czy przyczyna rozwiązania stosunku pracy zawartego na czas nieokreślony była uzasadniona w rozumieniu art. 45 § 1 k.p.

Sąd Rejonowy uznał, że zarzut wskazany przez pracodawcę nie stanowił jednak rzeczywistej przyczyny wypowiedzenia wręczonego powódce 28 listopada 2014 r. Całościowa analiza materiału dowodowego sprawy wykazała bowiem, że powódka nie wyraziła odmowy podjęcia pracy w innej placówce, niż dotychczasowa.

W dalszej części rozważań Sąd podniósł, że powódka świadczyła pracę w sklepie należącym do pozwanego pracodawcy, przy ul. (...) w W.. Była to lokalizacja dla niej dogodna ze względu na odległość od miejsca zamieszkania, co miało dla niej szczególne znaczenie w kontekście opieki nad dzieckiem. Natomiast z 21 października 2014 r. powódka rozpoczęła, podobnie jak M. K., korzystanie z urlopu wypoczynkowego, przy czym wniosek o jego wykorzystanie przygotował pracodawca. Korzystanie z urlopu przez powódkę wynikało z inicjatywy i polecenia pracodawcy i trwało do 31 października 2014 r. Następnie, znów z inicjatywy pracodawcy, urlop ten został przedłużony do 21 listopada 2014 r. Jednakże został przerwany zawiadomieniem z 3 listopada 2014 r., na podstawie którego pracownica została zobowiązana do stawienia się w dniu następnym, w innej niż dotychczas placówce, położonej przy ul. (...) w W.. Zdaniem Sądu pierwszej instancji postępowanie dowodowe nie wykazało, by pracodawca wcześniej zwracał się do powódki z propozycją przeniesienia do sklepu przy ul. (...). Powódka na polecenie z 3 listopada 2014 r. stawiła się do placówki przy ul. (...) na pierwszą zmianę. Zatem z okoliczności faktycznych rozpoznawanej sprawy nie wynikało, by powódka odmówiła realizacji polecenia służbowego. Natomiast twierdzenia pozwanego o składanej powódce propozycji pracy nowym miejscu, której rzekomo nie chciała przyjąć, a przez to podporządkować się poleceniu pracodawcy, nie znalazły potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. Powódka jedynie 3 listopada 2014 r. zatelefonowała do pracodawcy zwracając się o możliwość pozostania w dotychczasowej placówce. Pracodawca polecił jej wystosowanie pisemnego wniosku. Z treści pisma nie wynikało w żadnym wymiarze odmowa świadczenia pracy w innej lokalizacji. Również brak jest oznak kwestionowania i odmowy realizacji powyższego polecenia w dalszym zachowaniu powódki, która jedynie w tym samym dniu, tj. 3 listopada w godzinach popołudniowych drogą telefoniczną kontaktowała się z biurem pracodawcy w celu uzyskania informacji o rozpatrzeniu jej prośby. A nadto mimo uzyskania negatywnej odpowiedzi pracodawcy stawiła się do pracy we wskazanym miejscu następnego dnia w godzinach porannych.

W ocenie Sądu pierwszej instancji pracodawca niesłusznie zarzucił powódce odmowę wykonania polecenia służbowego, skoro powódka je zrealizowała, mimo uzyskania wcześniejszej odmownej odpowiedzi na swoją uzasadnioną prośbę. Oceniając zachowanie powódki Sąd uznał, że stosowała się do poleceń pracodawcy, w tym w zakresie skierowania na urlop wypoczynkowy, odwołania z urlopu, świadczenia pracy w innej placówce, czy też ponownego skierowania na urlop. Ponadto po zakończeniu urlopu wypoczynkowego, pracownica stawiła się do pracy w sklepie przy ul. (...), który stanowił inne niż jej pierwotne miejsce pracy. Sąd uznał więc, że w zachowaniu powódki nie sposób doszukać się odmowy wykonania polecenia służbowego. Strona pozwana zaś nie wykazała, by powódka swoim zachowaniem w jakikolwiek sposób kwestionowała zasadność wydanego polecenia oraz odmówiła jego wykonania i faktycznie go nie zrealizowała.

Reasumując Sąd Rejonowy przyjął, że omawiana przyczyna wypowiedzenia powódce umowy o pracę nie znajdowała odzwierciedlenia w rzeczywistości, a przez to nie mogła stanowić uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia. Tak więc wypowiedzenie wręczone powódce należało kwalifikować jako nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 k.p.

W świetle przedstawionej argumentacji Sąd pierwszej instancji uznał za zasadne roszczenie powódki o odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę.

Sąd Rejonowy podniósł ponadto, że za zobowiązania spółki jawnej odpowiada każdy ze wspólników całym swoim majątkiem bez ograniczeń solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką (art. 22 § 2 k.s.h.). Wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (31 § 1 k.s.h.). Przepis ten nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (31 § 2 k.s.h.). Z przytoczonych przepisów wynika, że odpowiedzialność wspólników spółki jawnej jest osobista, nieograniczona i solidarna. Odpowiedzialność ma także charakter subsydiarny, co oznacza, że wierzyciel może wnieść powództwo przeciwko dowolnemu wspólnikowi lub spółce w dowolnej kolejności. Jednak egzekucję z majątku wspólnika może prowadzić dopiero, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Mając na uwadze powyższe uregulowania Sąd Rejonowy zasądził wskazaną kwotę od pozwanej spółki Piekarni (...) sp. j. oraz subsydiarnie z nią od wspólników P. D. (1) i R. D. solidarnie na rzecz powódki.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. art. 481 § 1 i 2 k.c. Sąd podniósł, że dniem wymagalności roszczenia był dzień doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, tj. 2 lutego 2015 r., natomiast od dnia następnego pozwany pozostawał w zwłoce z zapłatą powyższej kwoty. Tak więc Sąd uwzględnił żądanie odsetek liczonych począwszy od 3 lutego 2015 r. do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie żądanie podlegało oddaleniu.

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c.

Przechodząc do kolejnego żądania powódki Sąd pierwszej instancji zważył, że zgodnie ze stanowiskiem, które Sąd Najwyższy wyraził jednoznacznie w wyroku z dnia 26 stycznia 2011 r. (II PK 159/2010, OSNP 2012, nr 7-8, poz. 87) przepisy i zasady prawa pracy, w szczególności zawarte w dziale V Kodeksu pracy, sprzeciwiają się i wykluczają dopuszczenie weksli gwarancyjnych jako środka dodatkowego zabezpieczenia roszczeń pracodawcy o naprawienie potencjalnych szkód wyrządzonych przez pracownika w mieniu pracodawcy, co oznacza, że takie weksle są nieważne z mocy samego prawa. Na poparcie tak sformułowanej tezy Sąd Najwyższy przytoczył argumenty, które w pełni poparł Sąd Rejonowy.

Po pierwsze wyczerpujące i kompleksowe uregulowanie podstaw i zasad każdego rodzaju materialnej odpowiedzialności pracowników w przepisach działu V już z samej istoty i charakteru uregulowanej w Kodeksie pracy pracowniczej odpowiedzialności materialnej wyklucza in principio możliwość i legalność poszukiwania poza przepisami Kodeksu pracy lub poza stosowanymi wyjątkowo przepisami Kodeksu cywilnego innych, dalszych i dodatkowych podstaw i zasad dochodzenia lub sposobów zabezpieczenia roszczeń pracodawcy z tytułu odpowiedzialności materialnej według „niepracowniczych” regulacji prawnych, zawartych w przepisach innych ustaw, w tym w Prawie wekslowym. Zatem podstawa i uzasadnienie legalności stosowania zabezpieczeń wekslowych każdego rodzaju odpowiedzialności materialnej pracowników upadła już wskutek całościowego uregulowania podstaw i zasad pracowniczej odpowiedzialności w dziale V Kodeksu pracy.

Gdyby ustawodawca dopuszczał możliwość naprawienia szkody w mieniu pracodawcy na podstawie weksla wystawionego przez pracownika, to w zakresie przedawnienia roszczeń pracodawcy z takiej „wekslowej” podstawy odpowiedzialności materialnej pracowników konieczne byłoby ustanowienie w Kodeksie pracy odesłania do przepisów Prawa wekslowego. Zaś ani przepisy, ani zasady prawa pracy nie przewidują stosowania przepisów Prawa wekslowego do stosunku pracy.

Ponadto stosowanie zabezpieczeń wekslowych roszczeń pracodawcy jest niedopuszczalne i nieważne nie tylko dlatego, że nie ma podstawy prawnej ani uzasadnienia stosowania przepisów Prawa wekslowego do stosunków pracy, ale także dlatego, że dopuszczenie odpowiedzialności z weksli w stosunkach pracy byłoby oczywiście sprzeczne z zasadami prawa pracy, a w szczególności z nazwanymi zasadami odpowiedzialności materialnej pracowników, które z istoty i natury stosunku pracy i materialnej odpowiedzialności pracowników przekreślają i wykluczają legalność konstruowania abstrakcyjnych pracowniczych zobowiązań ze stosunku pracy.

Zatem jak wskazał Sąd Najwyższy pracodawcom w żadnym razie nie mogą przysługiwać dwa odrębne tytuły dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika, jeden na podstawie przepisów Kodeksu pracy o odpowiedzialności materialnej pracowników, a drugi na podstawie samodzielnego i abstrakcyjnego weksla, który „odrywa się” od pracowniczego stosunku podstawowego, w związku z którym doszło do wystawienia weksla gwarancyjnego w celu „lepszego” zabezpieczenia roszczeń pracodawcy.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę na fakt, że w okolicznościach niniejszej sprawy podpisanie 1 grudnia 2005 r. weksla in blanco, który stanowił zabezpieczenie roszczeń pracodawcy, warunkowało zatrudnienie powódki. Zatem powódka zdecydowała o podpisaniu takiego weksla na kwotę 5000,00 zł. Jednakże po zakończeniu stosunku pracy, mimo próśb pracownicy, w tym prośby pisemnej, weksel ten nie został jej zwrócony.

Mając zatem na względzie niedopuszczalność wystawienia weksla in blanco na zabezpieczenie roszczeń pracodawcy oraz zabezpieczenie interesów powódki, w tym m.in. zapobiegnięcie zbyciu weksla, Sąd Rejonowy nakazał, by strona pozwana wydała wskazany weksel powódce.

Odnośnie do roszczenia o zasądzenie odprawy pieniężnej na podstawie przepisów Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r. nr 90, poz. 844 ze zm.) Sąd podniósł między innymi, że zgodnie z art. 10 ww. ustawy, aby zaistniała konieczność wypłaty odprawy na rzecz pracownika, muszą wystąpić dwa warunki – pierwszy – rozwiązanie stosunku pracy oraz drugi – z przyczyn niedotyczących pracownika.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że pierwszy z warunków został bezsprzecznie spełniony. Co się zaś tyczy drugiego warunku, świadek M. K. oraz powódka zgodnie wskazały, iż w 2014 r. utarg sklepu należącego do pozwanego pracodawcy znajdującego się przy ul. (...) spadł, a także zostały zatrudnione dwie nowe osoby. Z powyższego powódka wywnioskowała, iż nastąpiła u pozwanego reorganizacja, a po powrocie z urlopu wychowawczego w listopadzie 2014 r. pracodawca już nie potrzebował jej osoby do pracy, toteż zadecydował o jej zwolnieniu. Sąd Rejonowy nie wywiódł takich wniosków z zebranego materiału dowodowego. Sąd nie doszedł do przekonania, że nastąpiła likwidacja stanowiska pracy powódki (co by uzasadniało uznanie wyłączności przyczyny po stronie pozwanego), bowiem powódka miała w umowie o pracę wskazane miejsce – wszystkie punkty w W.. Pracodawca mógł zatem przenieść ją do innego punktu w sytuacji, gdy likwidacja dotyczy punktu. Powódka zresztą po urlopie wypoczynkowym wykonywała pracę właśnie w innym miejscu niż dotychczasowy – na ul. (...). Nadto pozwany zatrudnił nowe osoby, które wykonywały pracę w punkcie na Powstańców (...).

Sąd Rejonowy podniósł, że pomimo, iż analiza materiału dowodowego wykazała, że podana powódce przyczyna wypowiedzenia nie była zasadna, powódka przy pomocy dostępnych środków dowodowych nie wykazała, by powyżej przywołane okoliczności, jakkolwiek niedotyczące pracownika, stanowiły rzeczywistą przyczynę wypowiedzenia jej umowy o pracę. Co więcej, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynikało, by przyczyna leżąca po stronie pracodawcy, dotycząca domniemywanej przez powódkę reorganizacji i zatrudnienia nowych pracowników, stanowiła wyłączną przyczynę rozwiązania jej stosunku pracy.

W rezultacie Sąd stwierdził, że nie zostały spełnione przesłanki do wypłaty odprawy pieniężnej.

Sąd pierwszej instancji podkreślił ponadto, że na rozprawie 30 czerwca 2015 r. powódka cofnęła pozew w zakresie roszczenia o wynagrodzenie wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, zaś Sąd nie stwierdził, by czynność cofnięcia pozwu była sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego, zmierzała do obejścia prawa lub naruszała słuszny interes powódki. Czynność tę Sąd Rejonowy uznał zatem za dopuszczalną w świetle powyższych przepisów i uznał, że powódka cofnęła pozew ze skutkiem prawnym. To skutkowało umorzeniem postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 12 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U., Nr 163, poz. 1348, ze zm.).

Z uwagi na to, że w zakresie roszczenia o odprawę, stroną przegrywającą była powódka Sąd Rejonowy zasądził od niej na rzecz strony pozwanej tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 900,00 zł wynikającą z § 11 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349, ze zm.).

Sąd Rejonowy zwrócił również uwagę na fakt, że powódka, jako pracownik wnoszący powództwo, stosownie do art. 96 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 35 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014, poz. 1025 ze zm.), wobec wskazania wartości przedmiotu sporu na kwotę poniżej 50.000,00 zł, była w rozpoznawanej sprawie zwolniona od obowiązku uiszczenia opłaty od pozwu.

Wobec tego na podstawie art. 113 ust. 1 powyższej ustawy Sąd pierwszej instancji obciążył pozwanego kosztami sądowymi, których powódka nie miała obowiązku uiścić. Zgodnie z art. 13 tej ustawy obliczono opłatę sądową na kwotę 263,00 zł, jako 5% wartości zasądzonego na rzecz powódki odszkodowania.

VI Apelacja pozwanego od wyroku Sądu pierwszej instancji

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany – Piekarnia (...) sp. j. , zaskarżając wyrok w części dotyczącej punktów 1, 5, 6, 8 i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w zakresie punktu 1 wyroku oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów postępowania sądowego w pierwszej i drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem pierwszej i drugiej instancji.

Pozwana zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

1)  sformułowanie przez Sąd wniosków z naruszeniem zasad logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego, które wyznaczają granice dopuszczalnych wniosków polegających na przyjęciu, że stawienie się w pracy powódki w sklepie przy ul. (...) w dniu 4 listopada 2014 r. było wynikiem wezwania powódki przez pozwanego z urlopu wypoczynkowego oraz wydania jej polecenia stawienia się w pracy 4 listopada 2014 r. w sklepie przy ul. (...),

2)  błędną ocenę zeznań świadka A. R.,

3)  błędną ocenę wyjaśnień powódki A. K.,

4)  błędną ocenę wyjaśnień pozwanego nr 1.

Ponadto strona skarżąca wniosła o zobowiązanie przez Sąd powódki do przedstawienia billingów rozmów przychodzących na jej nr telefonu komórkowego w dniach 3-4 listopada 2014 r.

VII Odpowiedź powódki na apelację pozwanego

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania drugoinstancyjnego od pozwanego na rzecz powódki.

VIII Ustalenia faktyczne i rozważania prawne poczynione przez Sąd drugiej instancji

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu analizy motywów, jakimi kierował się Sąd pierwszej instancji wydając zaskarżony wyrok ocenił także prawidłowość przeprowadzonego postępowania dowodowego, oceny zebranego w sprawie materiału i dokonanych na tej podstawie ustaleń oraz trafność subsumcji stanu faktycznego do przepisów prawa materialnego znajdujących zastosowanie w sprawie. Ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku są prawidłowe i Sąd Okręgowy przyjmuje je jako własne. Sąd odwoławczy podzielił również ocenę prawną dokonaną przez Sąd pierwszej instancji. Nie zaistniały także przesłanki skutkujące nieważnością postępowania, które Sąd odwoławczy ma obowiązek brać pod uwagę z urzędu (art. 378 § 1 k.p.c.).

Postanowieniem wydanym na rozprawie 25 sierpnia 2016 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanego o zobowiązanie powódki do przedstawienia billingów rozmów przychodzących na jej numer telefonu komórkowego w dniach 3-4 listopada 2014 r. Zgodnie bowiem z art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Pozwany żądając przeprowadzenia wskazanego dowodu nie wskazał żadnych powodów, z których wynikałoby, że potrzeba jego powołania powstała dopiero na etapie postępowania apelacyjnego. W szczególności nie można przyjąć, że pozwany nie mógł zareagować na przedłożony przez powódkę dowód w postaci zestawienia połączeń wychodzących dla numeru telefonu powódki. Po przedłożeniu przez powódkę wskazanego dokumentu pozwany miał możliwość wypowiedzenia się co do niego oraz zgłoszenia kontrdowodu, jednak z takiej możliwości nie skorzystał (protokół rozprawy z 17 lutego 2016 r. — k. 82).

Zgłoszone przez pozwanego zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie mogły odnieść zamierzonego skutku. Granice swobodnej oceny dowodów wyznacza w pierwszej kolejności obowiązek wyprowadzenia przez sąd z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie poprawnych, zgodnych z zasadami racjonalnego rozumowania. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest zatem przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność – odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000, nr 17, poz. 655; wyrok Sądu Najwyższego z 2 sierpnia 2000 r., I PKN 756/99, OSNP 2002, nr 4, poz. 89).

Wykazanie przez stronę, że sąd naruszył art. 233 § 1 k.p.c., oraz że fakt ten mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie może być zastąpione odmienną interpretacją dowodów zebranych w sprawie, chyba że strona jednocześnie wykaże, iż ocena dowodów przyjęta przez sąd za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granice swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, OSNC 2000, nr 10, poz. 189). Postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów; skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 139, oraz wyrok Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2005 r., IV CK 387/04, niepubl.).

W ocenie Sądu odwoławczego Sąd Rejonowy dokonując oceny materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, nie dopuścił się naruszenia wskazanych reguł. Wnioski Sądu pierwszej instancji zostały logicznie powiązane z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Sąd ten nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów i nie popełnił błędów w logicznym rozumowaniu. Oceniając dowód z przesłuchania pozwanego Sąd zasadnie przyjął, że dowód ten był niewiarygodny. Apelujący zupełnie pomija zeznania M. K., które potwierdzały wersję powódki, zgodnie z którą powódka w czasie urlopu została wezwana przez pracodawcę do stawiennictwa w punkcie przy ul. (...) w celu świadczenia pracy. Świadek M. K. wskazała, że także ona otrzymała wówczas telefon z biura o konieczności stawienia się w pracy przy ul. (...), przy czym dotyczyło to drugiej zmiany (zeznania M. K. — k. 63). Skarżący w żaden sposób nie podważył oceny zeznań tego świadka. Również świadek A. R. pośrednio potwierdziła wersję wydarzeń przedstawioną przez powódkę. Zeznała, że powódka stawiła się 4 listopada 2014 r. przy ul. (...) celem świadczenia pracy wskazując, że dostała takie polecenie od osoby reprezentującej pracodawcę. Świadek dodała również, że zaistniała sytuacja była wyjaśniana telefonicznie z sekretariatem pracodawcy (zeznania A. R. — k. 77-78). Ocena zeznań tego świadka wprawdzie była przedmiotem zarzutu apelacyjnego, jednak zarzut ten nie został należycie uzasadniony. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, aby ocenić zeznania wskazanego świadka odmiennie aniżeli uczynił to Sąd pierwszej instancji. W rezultacie Sąd Rejonowy trafnie zauważył, że twierdzenia pozwanego pozostawały w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym. Ponadto wbrew temu co podniesiono w apelacji z przesłuchania pozwanego nie wynikało jednoznacznie, że 20 października 2014 r. pracodawca wydał powódce polecenie zmiany miejsca świadczenia pracy. Pozwany wskazał jedynie, że „zaproponował powódce przejście na ul. (...)” i miało to miejsce „chyba jeszcze przed wnioskiem urlopowym w październiku” (przesłuchanie pozwanego — k. 80-81). Przy czym twierdzenia te nie znajdowały potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie.

W rezultacie Sąd pierwszej instancji doszedł do słusznego przekonania, że wskazana przez pracodawcę przyczyna wypowiedzenie była nieprawdziwa. Przeprowadzone w pierwszej instancji postępowania dowodowe nie wykazało bowiem, aby powódka odmówiła wykonywania pracy w miejscu wskazanym przez pracodawcę. Podanie przyczyny nieprawdziwej oznacza natomiast, że wypowiedzenie jest nieuzasadnione w świetle art. 45 § 1 k.p. Skutkowało to powstaniem po stronie powódki roszczeń wymienionych w tym przepisie. Dokonana subsumpcja doprowadziła Sąd Rejonowy do trafnego rozstrzygnięcia sprawy w zakresie roszczenia o odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę.

W rezultacie należało stwierdzić, że apelacja powódki nie zawiera uzasadnionych zarzutów, wobec czego podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

IX Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego

O kosztach procesu w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Koszt celowej obrony powódki w procesie stanowiła opłata za czynności adwokata ustalona na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

SSO Bożena Rzewuska SSO Dorota Czyżewska SSO Sylwia Kulma