Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił S. C. prawa do emerytury.

Decyzja została wydana na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.748).

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podał, że ubezpieczony nie osiągnął wieku uprawniającego do emerytury.

W odwołaniu od powyższej decyzji S. C. podał, że pracował przez 20 lat w szkodliwych warunkach w Zakładach (...).

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

Wyjaśnił, iż wobec treści odwołania, które zostało potraktowane także jako wniosek o emeryturę w związku z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach, organ rentowy wydał w dniu 20 listopada 2015 roku decyzję na podstawie której odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w na podstawie art.184 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Pełnomocnik organu rentowego wyjaśnił, że ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach, gdyż w świadectwie pracy nie wskazano odpowiedniego świadczenia pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony S. C. urodził się (...).

Wniosek o emeryturę ubezpieczony złożył w dniu 12 października 2015 roku.

Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. (wniosek – k.1-2 II plik akt ZUS)

Ubezpieczony był zatrudniony w następujących okresach:

1)  od 14 lutego 1969 roku do 31 maja 1989 roku roku w (...) Zakładach (...) w Ł. (świadectwo pracy – k.4 akt ZUS I plik),

2)  od 1 czerwca 1989 roku do 28 lutego 1990 roku w Przedsiębiorstwie (...) w S. (zaświadczenie – k.5 akt ZUS I plik),

3)  od 14 lutego 1990 roku do 28 lutego 1997 roku współpracował przy prowadzeniu działalności gospodarczej (poświadczenie ubezpieczenia – k.18 akt ZUS I plik)

W okresie od 22 kwietnia 1971 roku do 14 kwietnia 1973 roku ubezpieczony odbywał służbę wojskową. (wyciąg z książeczki wojskowej – k.4 akt ZUS I plik)

Do 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony ma 25 lat 10 miesięcy 10 dni okresów składkowych. (wykaz okresów ubezpieczenia – k.23-24 (...) plik)

W (...) Zakładach (...) w Ł. ubezpieczony został zatrudniony w dniu 14 lutego 1969 roku na stanowisku maczarkowego.

Po odbyciu służby wojskowej ubezpieczony zgłosił się do pracy w dniu 10 maja 1973 roku i powierzono mu obowiązki maczarkowego.

Jako maczarkowy ubezpieczony pracował przy produkcji gumowych butów. Jego praca polegała na zanurzaniu metalowych kształtek w roztworze z lateksu.

(umowy o pracę, angaże – k.17 akta osobowe, zeznania ubezpieczonego – min.00:08:31-00:21:24 w zw. z min.00:37:00 protokół z 14.09.2016 r.)

Od 11 października 1973 roku powierzono ubezpieczonemu obowiązki konfekcjonera okładów gumowych, a od 1 sierpnia 1974 roku ubezpieczonemu powierzono stanowisko konfekcjonera artykułów gumowych w Wydziale (...).

Na stanowisku konfekcjonera praca ubezpieczonego polegała na okładaniu wałów metalowych gotową gumą. Ubezpieczony nie pracował bezpośrednio przy produkcji gumy. Ubezpieczony musiał gotową gumę przyciąć do odpowiednich rozmiarów. Po ułożeniu odpowiedniej warstwy gumy ubezpieczony smarował ją benzyną, do której był dodawany klej i w razie konieczności dokładał kolejną warstwę gumy.

Po wyprowadzeniu maszyn ubezpieczony wykonywał te same prace obsługując maszynę wytłaczarkę. Maszyna zmiękczała gumę i podgrzewała ją.

W angażu z dnia 1 kwietnia 1987 roku pracodawca wskazał, iż ubezpieczony pracuje w Wydziale (...) na wytłaczarce liniowej i wykonuje pracę w szczególnych warunkach.

(angaże – akta osobowe – k.17, zeznania ubezpieczonego – min.00:08:31- 00:21:24 w zw. z min.00:37:00 protokół z 14.09.2016, zeznania świadka J. M. min.00:22:36 – 00:34:50 protokół z 14.09.2016 r.)

W związku ze złożeniem przez ubezpieczonego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę w dniu 30 kwietnia 1986 roku kierownik Wydziału (...) wskazał, iż ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku okładu wałów, że jest przeszkolony na linii nowej okładu wałów jako operator.

(oświadczenie o wypowiedzeniu umowy – akta osobowe – k.17)

Ubezpieczony otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych w następujących okresach:

-

od stycznia do lipca 1979 roku,

-

od lutego 1981 roku do kwietnia 1989 roku. (karty wynagrodzeń)

Praca odbywała się na jednej zmianie. Na hali był swąd palonej gumy i wysoka temperatura. Ubezpieczony otrzymywał od pracodawcy mleko, sery, masło.

(zeznania ubezpieczonego – min.00:08:31-00:21:24 w zw. z min.00:37:00 protokół z 14.09.2016 r. zeznania świadka J. M. min.00:22:36 – 00:34:50 protokół z 14.09.2016 r.)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów w postaci umowy o pracę, angaży, karty wynagrodzeń, wyciągu z książeczki wojskowej, wykazu wprowadzonych okresów ubezpieczenia, wniosku o emeryturę, świadectw pracy, poświadczenia ubezpieczenia, oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała tych dokumentów. Zeznania świadka J. M. i zeznania ubezpieczonego są spójne, nie są sprzeczne z dowodami z dokumentów. Ubezpieczony jak i świadek wskazali na czym polegała praca ubezpieczonego zarówno na stanowisku konfekcjonera jak i operatora maszyny – wytłaczarki liniowej. Zeznania te, wobec braku zakresu obowiązków ubezpieczonego w aktach osobowych, pozwalają ustalenie zadań powierzonych ubezpieczonemu w okresie zatrudnienia.

Sąd zważył co następuje:

Rozważania w niniejszej sprawie należy rozpocząć od wskazania, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania w sprawach ubezpieczeniowych, w myśl art.476§2 k.p.c. w związku z art.477 ⁹ k.p.c., determinuje w pierwszej kolejności przedmiot decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie zakres odwołania od tej decyzji (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2013 r., I UK 555/12, z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 309/09, z dnia 18 lutego 2010 r., III UK 75/09, OSNP 2011 nr 15-16, poz. 15, z dnia 9 września 2010 r., II UK 84/10 oraz z dnia 7 marca 2006 r., I UK 195/05, OSNP 2007 nr 3-4, poz. 55). Rozpoznając zatem odwołanie od decyzji organu rentowego, sąd ubezpieczeń społecznych rozstrzyga o zasadności odwołania w granicach wyznaczonych zakresem samego odwołania oraz treścią zaskarżonej decyzji. Odwołanie pełni rolę pozwu, stąd też niezwykle istotnym jest właściwe określenie zgłoszonego przez stronę żądania celem objęcia tego żądania rozpoznaniem i rozstrzygnięciem sądu.

Ubezpieczony we wniosku skierowanym do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniósł o przyznanie emerytury, wypełniając stosowny formularz. Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania prawa do emerytury wskazując, iż ubezpieczony nie osiągnął wieku emerytalnego określonego w art.24 ust.1b punkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.887) – 65 lat i 11 miesięcy. Organ rentowy pomimo złożenia przez ubezpieczonego wniosku o emeryturę przed ukończeniem wieku emerytalnego nie rozważał czy ubezpieczony ma prawo do emerytury w obniżonym wieku. Organ rentowy nie udzielił również ubezpieczonemu w trybie art.9 k.p.a., pełnej informacji dotyczącej okoliczności faktycznych i prawnych, które mogły mieć wpływ na ustalenie jego prawa do emerytury ani nie wzywał do złożenia wyjaśnień. W odwołaniu od decyzji ubezpieczony podał, że pracował w szczególnych warunkach i dopiero to stwierdzenie ubezpieczonego stanowiło podstawę dla organu rentowego do rozpoznania wniosku emeryturę także w zakresie spełnienia wymogów określonych w art.184 ust.1 ww. ustawy. Natomiast Sąd rozpoznając żądanie przyznania prawa do emerytury ocenia uprawnienia ubezpieczonego w zakresie spełnienia wszelkich warunków do przyznania tego prawa.

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 roku, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art.184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Z treści przepisu art.32 ww. ustawy wynika, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949).

Zgodnie z treścią §3 i 4 ww. rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz A stanowiący załącznik do ww. rozrządzenia wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Zatrudniające ubezpieczonego (...) Zakłady (...) należały do branży przemysłu chemicznego.

W dziale IV wykazu zatytułowanym „W chemii” do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace przy produkcji i przetwórstwie wyrobów gumowych, ebonitowych oraz półproduktów i środków pomocniczych do tych wyrobów; produkcja sadzy (dział IV dotyczący prac w chemii punkt 21). Stanowiska na których praca jest wykonywana w szczególnych warunkach zostały sprecyzowane w załączniku nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu (...) Chemicznego i Lekkiego (Dz. Urz. z dnia 3 sierpnia 1987 r.). W dziale IV punkcie 21 podpunkcie 26 wymieniono stanowisko konfekcjonera wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych zaś w podpunkcie 14 operatora maszyn i urządzeń. Wykaz ten stanowi - jako, że ma charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający ogólne pojęcia istniejące w rozporządzeniu Rady Ministrów - swego rodzaju wskazówkę, dowód, że takie a nie inne czynności były przez pracownika istotnie wykonywane w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2008 roku, I UK 192/07, Lex nr 447272).

Należy także wskazać, iż prawo do emerytury przewidziane w art.184 w związku z art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach.

Stosownie do treści §2 ust.1 ww. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż w spornym okresie zatrudnienia od 11 października 1973 roku (od powierzenia ubezpieczonemu obowiązków konfekcjonera artykułów gumowych) od dnia rozwiązania stosunku pracy (do 31 maja 1989 roku) – przez 15 lat 7 miesięcy 21 dni, ubezpieczony wykonywał prace przy przetwórstwie wyrobów gumowych, które to prace zostały zaliczone do prac w szczególnych warunkach. Ubezpieczony zajmował się okładaniem gumą metalowych wałów wykonując prace konfekcjonera artykułów gumowych oraz operatora maszyn – wytłaczarki liniowej. Praca początkowo była wykonywana ręcznie na stanowisku konfekcjonera artykułów gumowych i polegała na przycięciu gumy, podgrzaniu jej i obłożeniu wału, a następnie (już na stanowisku operatora wytłaczarki liniowej) na wykonywaniu tych samych czynności przy użyciu maszyny.

Prace te ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach zostało także potwierdzone w angażu z dnia 1 kwietnia 1987 roku.

Reasumując ubezpieczony spełnia wszystkie warunki do nabycia prawa do emerytury określone w art.184 ust.1 ww. ustawy –

1)  ukończył 60 lat (16 września 2010 roku),

2)  ma ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych,

3)  nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego,

4)  udokumentował staż pracy w szczególnych warunkach ponad 15 lat.

Stosownie do treści art.100 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia. Zgodnie zaś z art.129 ust.1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Ubezpieczony wniosek o przyznanie emerytury złożył w dniu 12 października 2015 roku.

Wobec powyższego Sąd podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od dnia 1 października 2015 roku to jest od pierwszego dnia miesiąca w którym złożono wniosek.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS, z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe zobowiązując do zwrotu w razie złożenia apelacji.

17 października 2016 roku