Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2016 r. w Lublinie

sprawy J. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do renty rodzinnej i o prawo do renty socjalnej

na skutek apelacji J. O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 25 lutego 2016 r. sygn. akt IV U 891/15

oddala apelację.

Małgorzata Rokicka - Radoniewicz Małgorzata Pasek Elżbieta Czaja

Sygn. akt III AUa 405/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 8 lipca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., odmówił J. O. prawa do renty socjalnej od 1 stycznia 2013r., powołując się na orzeczenie komisji lekarskiej z 26 czerwca 2014r., w którym stwierdzono, że nie jest ona całkowicie niezdolna do pracy.

Kolejną decyzją z 8 lipca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., odmówił J. O. prawa do renty rodzinnej od dnia 1 stycznia 2013r. powołując się na orzeczenie komisji lekarskiej z 26 czerwca 2014r., która stwierdziła, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Odwołania od obu w/w decyzji złożyła J. O., wnosząc o ich zmianę i przyznanie jej prawa do renty socjalnej oraz renty rodzinnej. W uzasadnieniu wskazała, że od ponad 20 lat pobierała rentę socjalną i rentę rodzinną (niezdolność powstała przed ukończeniem 18 roku życia), posiada jedynie wykształcenie podstawowe, nie ma doświadczenia zawodowego, nigdy nie pracowała z uwagi na orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy powstałą przed ukończeniem 18 roku życia. Wyjaśniła, że od 10 roku życia była leczona na epilepsję w Szpitalu (...) w D., a następnie po osiągnięciu pełnoletności w Poradni (...) w S.. W jej ocenie stan zdrowia, sprawność organizmu i nasilenie zmian w układzie nerwowym powodują, że wymaga dalszego leczenia. Obecnie pozostaje pod kontrolą lekarza neurologa. Jest trwale i całkowicie niezdolna do pracy ze względu na stan zdrowia i niezdolność ta pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia.

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy, powołał się na przepisy prawa i argumentację zawartą w zaskarżonych decyzjach.

Sprawa z odwołania J. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z 8 lipca 2015r. o prawo do renty socjalnej prowadzona pod sygnaturą akt IV U 892/15 została dołączona do sprawy z odwołania ubezpieczonej o prawo do renty rodzinnej prowadzonej pod sygn. akt IV U 891/15 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 25 lutego 2016 roku Sąd Okręgowy oddalił odwołania od obu decyzji.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

J. O. zostało przyznane prawo do renty socjalnej na podstawie decyzji ZUS Oddział w S. z dnia 17 grudnia 2009r. i prawo do renty rodzinnej na podstawie decyzji z dnia 17 grudnia 2009r. do dnia 31 grudnia 2012r. W dniu 13 listopada 2012r. ubezpieczona złożyła do organu rentowego wniosek o ustalenie prawa do renty rodzinnej i prawa do renty socjalnej na dalszy okres. Po rozpoznaniu niniejszego wniosku organ rentowy decyzją z 25 stycznia 2013r. odmówił ubezpieczonej prawa do renty rodzinnej w zbiegu z rentą socjalną od 1 stycznia 2013r. Ubezpieczona wniosła odwołanie od powyższej decyzji i Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie IV U 139/13 wyrokiem z dnia 2 grudnia 2013r. oddalił odwołanie ubezpieczonej od zaskarżonej decyzji. Na skutek apelacji ubezpieczonej Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z 8 kwietnia 2014r. w sprawie III AUa 92/14 uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z 2 grudnia 2013r. oraz poprzedzającą go decyzję i przekazał sprawę Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że organ rentowy nie wypowiedział się odnośnie wniosku ubezpieczonej z 13 listopada 2012r. o przyznanie jej prawa do renty rodzinnej i renty socjalnej na dalszy okres, tj. od 1 stycznia 2013r. tylko z naruszeniem art.95 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS odmówił ubezpieczonej przyznania prawa do renty rodzinnej w zbiegu z rentą socjalną w sytuacji, gdy żaden zbieg obu świadczeń nie wystąpił, bo ubezpieczona prawo do obu świadczeń miała ustalone tylko do 31 grudnia 2012r. W wytycznych Sąd Apelacyjny w Lublinie zobowiązał organ rentowy do ustalenia, czy ubezpieczona spełnia warunki do przyznania prawa do renty socjalnej i do przyznania prawa do renty rodzinnej i wydania oddzielnych decyzji w tym przedmiocie.

Rozpoznając ponownie wniosek ubezpieczonej z 13 listopada 2012r. organ rentowy skierował J. O. na badanie przez lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z 28 maja 2014r. stwierdził, że nie jest ona całkowicie niezdolna do pracy. Na skutek sprzeciwu ubezpieczonej sprawa została skierowana do komisji Lekarskiej Zakładu, która w orzeczeniu z dnia 26 czerwca 2014r. stwierdziła, że J. O. nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Pomimo wytycznych Sądu Apelacyjnego w Lublinie wskazanych w uzasadnieniu wyroku w/w wyroku z 8 kwietnia 2014r. organ rentowy rozpoznając ponownie wniosek ubezpieczonej z 13 listopada 2012r. wydał decyzję - w dniu 30 czerwca 2014r. - w której odmówił ubezpieczonej prawa do renty rodzinnej w zbiegu z rentą socjalną od 1 stycznia 2013r. powołując się na orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 26 czerwca 2014r. Na skutek odwołania ubezpieczonej od powyższej decyzji Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z 10 czerwca 2015r. wydanym w sprawie IV U 846/14 zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. do wydania w terminie 30 dni oddzielnych decyzji w przedmiocie wniosku ubezpieczonej z 13 listopada 2012r. o przyznanie prawa do renty rodzinnej i o przyznanie prawa do renty socjalnej. W wykonaniu powyższego wyroku organ rentowy wydał dwie zaskarżone w niniejszej sprawie decyzje z 8 lipca 2015r. odmawiające ubezpieczonej prawa do renty socjalnej oraz prawa do renty rodzinnej od 1 stycznia 2013r.

Ubezpieczona J. O. urodziła się w dniu (...), ma(...)lat, ukończyła szkołę podstawową, nie kontynuowała nauki, nigdy nie pracowała zawodowo. U ubezpieczonej od dzieciństwa (od 10 roku życia) występują napady padaczkowe – z utratą przytomności, drgawkami, bezwiednym oddaniem moczu. W październiku 2006r. miała wykonane badanie(...), w którym stwierdzono zmiany patologiczne w okolicach skroniowo-ciemieniowych w postaci fal wolnych i pojedynczych fal ostrych. Kontrolne badanie (...) z sierpnia 2009r. nie wykazało żadnych nieprawidłowości. Następnie badanie (...) z 3 grudnia 2012r. nie wykazało obecności zmian o charakterze napadowym. Stan neurologiczny ubezpieczonej jest dobry, padaczka w obecnym stopniu nasilenia (średnio 1 lub 2 napady w miesiącu) wymaga dalszego systematycznego leczenia i sprowadza na ubezpieczoną częściową niezdolność do pracy - przeciwwskazana jest w jej przypadku praca na wysokości, przy maszynach w ruchu, przy otwartym ogniu, przy zbiornikach wodnych oraz polegająca na prowadzeniu pojazdów. Brak jest natomiast podstaw do stwierdzenia u ubezpieczonej całkowitej niezdolności do pracy od 1 stycznia 2013r. Pod względem intelektualnym ubezpieczona funkcjonuje na poziomie poniżej przeciętnej. Występują u niej zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym. Obniżenie funkcjonowania poznawczego powoduje obniżenie funkcjonowania emocjonalno-społecznego ubezpieczonej, która ujawnia niską odporność na stres, ma trudności w zakresie kontroli swoich impulsów, popędów. W stresujących sytuacjach może reagować impulsywnie, nieprzemyślanie. Przejawia niską motywację do podejmowania aktywności. Badanie psychiatryczno-psychologiczne ubezpieczonej dało podstawę do zdiagnozowania u ubezpieczonej organicznych zaburzeń osobowości i zachowania (zespołu psychoorganicznego), ale o łagodnym przebiegu (brak potrzeby leczenia psychiatrycznego), co nie sprowadza na ubezpieczona całkowitej niezdolności do pracy (opinia biegłych neurologa, psychiatry i psychologa k.16-19 akt sprawy).

Sąd Okręgowy uznał , że odwołania J. O. od obu decyzji z 8 lipca 2015r. nie zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art.65 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r. poz.748) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Stosownie do art.68 ust.1 powyższej ustawy dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1.  do ukończenia 16 lat;

2.  do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3.  bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Zgodnie z art.4 ust.1 ustawy z 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2013r. poz.982) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Rozstrzygnięcie zasadności odwołań ubezpieczonej od obu decyzji organu rentowego odmawiających jej prawa do prawa do renty rodzinnej oraz prawa do renty socjalnej wymagało ustalenia czy ubezpieczona po dniu 31 grudnia 2012r. jest osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 16 roku życia lub przed ukończeniem 18 roku życia, albo w trakcie dalszej nauki w szkole – przed ukończeniem 25. roku życia. W tym celu Sąd zasięgnął opinii biegłych z zakresu neurologii, psychiatrii i psychologii, którzy w sporządzonej opinii rozpoznali u ubezpieczonej padaczkę, zdiagnozowaną około 10 roku życia oraz organiczne zaburzenia osobowości i zachowania (zespół psychoorganiczny) stwierdzając jednocześnie, że stan zaawansowania tych schorzeń nie powoduje u ubezpieczonej od 1 stycznia 2013r. całkowitej niezdolności do pracy. W oparciu o wyniki badań(...)przeprowadzonych w październiku 2006r., w sierpniu 2009r. i w grudniu 2012r. oraz badania neurologicznego biegły neurolog ocenił stan neurologiczny ubezpieczonej jako dobry, wskazując że padaczka w obecnym stadium nasilenia (średnio 1 lub 2 napady w miesiącu) wymaga dalszego systematycznego leczenia i sprowadza na ubezpieczoną częściową niezdolność do pracy – z przeciwwskazaniami do pracy jak przy padaczce. Należy podkreślić, że zgodnie z art.12 ust.2 ustawy emerytalnej całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. W przypadku ubezpieczonej sytuacja taka nie występuje.

Analizując przedmiotową opinię Sąd doszedł do przekonania, że stanowi ona miarodajny dowód w sprawie. Biegli wydali opinię po przeprowadzeniu badania neurologicznego, psychologicznego oraz psychiatrycznego ubezpieczonej oraz po analizie dokumentacji medycznej. Opinia jest spójna i logiczna. Ubezpieczona wskazała, że nie zgadza się z opinią biegłych i uważa, iż jest całkowicie niezdolna do pracy, bo nie nadaje się do wykonywania żadnej pracy. Jednakże poza ogólnym zakwestionowaniem opinii biegłych ubezpieczona nie zgłosiła umotywowanych zastrzeżeń do tej opinii, jak również żadnych wniosków dowodowych w tym zakresie. Wobec całokształtu okoliczności sprawy oraz w oparciu o sporządzoną opinię biegłych Sąd doszedł do przekonania, że ubezpieczona po dniu 31 grudnia 2012r. nie spełnia przesłanek wymaganych do nabycia prawa do renty rodzinnej oraz prawa do renty socjalnej, gdyż nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art.477 ¹⁴§1 kpc, Sąd oddalił odwołania ubezpieczonej od obu decyzji.

Od tego wyroku apelację wniosła J. O. zaskarżając wyrok w całości.

Wyrokowi zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez uznanie, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy i wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie prawa do renty rodzinnej w zbiegu z rentą socjalną z dniem 1 stycznia 2013 roku i zasądzenie kosztów postepowania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył:

Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe przez dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych sądowych opiniujących w sprawie niniejszej; neurologa W. D., psychiatry J. U. oraz psychologa M. K., oraz z akt sprawy IVU 139/ 13 Sądu Okręgowego w Siedlcach w tym dowodu z dokumentu - opinii biegłych neurologa J. S., psychiatry B. G. oraz psychologa L. S., opiniujących w sprawie IV U 139/13 (k. 11, 25 akt tej sprawy ).

W uzupełniającej opinii z dnia 18.09. 2013 roku biegli sądowi opiniujący w sprawie niniejszej; neurolog W. D. , psychiatra –J. U. oraz psycholog M. K. podtrzymali swoją wcześniejszą opinię, z dnia 23.09 2015roku, że stan zdrowia badanej nie sprowadza u sprowadza u niej całkowitej niezdolności do pracy. Biegli podnieśli, że J. O. dotychczas funkcjonowała prawidłowo i nie wymagała leczenia psychiatrycznego. Z powodu stanu zdrowia psychicznego nie była w przeszłości ani nie jest obecnie całkowicie niezdolna do pracy. Analizując całość dokumentacji biegli podali, że opiniowana była od 10 roku życia leczona neurologicznie z powodu padaczki - do 31 .12. 2012 roku była uprawniona do renty – stwierdzano całkowitą niezdolność rozpoznając organiczne zaburzenia osobowości i padaczkę z częstymi napadami mimo leczenia. Biegli podali, że w późniejszym czasie nie stwierdzano u opiniowanej częstych napadów padaczkowych, nie była ona hospitalizowana w oddziale neurologicznym, nie modyfikowano ani nie intensyfikowano leczenia neurologicznego. W przedmiotowym badaniu neurologicznym nie stwierdzano objawów uszkodzenia układu nerwowego, w okresie od początku 2013 roku stan wnioskodawczyni był stabilny i nie sprowadzał całkowitej niezdolności do pracy.

W świetle zasad logiki, doświadczenia życiowego, a także obowiązujących przepisów prawa, Sąd Apelacyjny podzielił w całości opinie biegłych W. D., J. U. oraz psychologa M. K..

Biegli wskazali w opinii, konkretne i merytoryczne argumenty na poparcie wywiedzionych wniosków, które wyprowadzili po przeprowadzeniu badania jak i wnikliwej analizie zebranej dokumentacji medycznej. Obiektywny walor opinii wynika przed wszystkim z analizy stanu zdrowia poczynionego przez biegłych sądowych posiadających odpowiednie i wysokie kwalifikacje umożliwiające dokonanie właściwej oceny zdrowia wnioskodawczyni, a co więcej, z zachowaniem kryteriów orzekania o niezdolności do pracy, które to pojęcia określone zostały w obowiązujących przepisach prawa.

Powyższa opinia jest całkowicie zgodna ze stanowiskiem biegłych opiniujących w sprawie IV U 139/13 - neurologa J. S., psychiatry B. G. oraz psychologa L. S. z której wynikało, że wnioskodawczyni, po dniu 1 stycznia 2013 roku nie jest całkowicie niezdolna do pracy (opinia z dnia 11.03 2013 roku k. 11 sprawy IVU 139/13). W uzupełniającej opinii sporządzonej w tej sprawie - gdzie biegli mieli odnieść się do ewentualnej poprawy stanu zdrowia wnioskodawczyni , wyjaśnione zostało , że w dotychczasowych orzeczeniach o niezdolności do pracy lekarze orzecznicy ZUS nie dysponowali tego rodzaju konsultacjami specjalistycznymi, których wyniki w przeważającym stopniu decydują o orzeczeniu ewentualnych przeciwskazań do pracy. Wyniki przeprowadzonych przez biegłych badań dla potrzeb sądu są zgodne z ostatnimi wynikami badań konsultantów ZUS, co do braku całkowitej niezdolności do pracy.

Po uzupełnieniu materiału dowodowego Sąd Apelacyjny stwierdza, że ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji są prawidłowe, nie ma potrzeby ich powtarzania, jak również zbędnym jest powtarzanie, prawidłowo przytoczonych i zinterpretowanych przepisów prawa mających w sprawie zastosowanie. Rozstrzygnięcie zasadności odwołań od obu decyzji organu rentowego odmawiających prawa do prawa do renty rodzinnej oraz prawa do renty socjalnej wymagało ustalenia czy ubezpieczona po dniu 31 grudnia 2012r. jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, przy czym, zgodnie z art.12 ust.2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. W świetle opinii biegłych wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy, co oznacza, że nie przysługuje je prawo do dochodzonych świadczeń.

Z tych względów na podstawie art.385 kpc Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.