Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

J. P. wystąpił z powództwem przeciwko pozwanym J. D. , B. D. i R. K. domagając się zasądzenia od każdego z pozwanych na rzecz powoda kwoty po 50.000 zł, łącznie 150.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 grudnia 2008 r. do dnia zapłaty .

Uzasadniając swoje stanowisko powód podał, iż na zlecenie Sądu Rejonowego w Żarach w sprawie oznaczonej sygnaturą akt VII K 563/06 pozwani wykonywali badania z zakresu pismoznawstwa. Biegli otrzymali materiał porównawczy, tj. wzory rękopisów powoda i dłużnika powoda w postaci czytelnych podpisów oraz odręcznych zapisów umiejscowionych w aktach powołanej sprawy w celu ustalenia, czy pismo ręczne na sporządzonej umowie pożyczki z dnia 25 lutego 2000 r. zostało nakreślone przez powoda, czy przez ówczesnego dłużnika powoda – A. C. (1). Niezależnie przeprowadzone przez pozwanych opinie potwierdziły całkowitą zbieżność podpisów oraz fakt, iż zostały nakreślone ręką powoda. Wskutek wywiedzionej przez powoda oraz A. C. (1) apelacji została przeprowadzona w sprawie kolejna opinia, autorstwa prof. dr hab. M. O. (1). Opinia wydana przez profesora zaprzeczała możliwości zakreślenia podpisów przez jedną osobę. Stwierdzała także , iż dotychczasowe badania wykonane przez pozwanych nie spełniają elementarnych standardów kryminalistycznych i procesowych, są kuriozalne, ułomne i nieudolnie opisane, a zatem merytorycznie błędne. Powód wskazał, iż opinie wydane przez pozwanych doprowadziły go na ławę oskarżonych i skazania przez Sąd Rejonowy na karę grzywny.

W odpowiedzi na pozew / k. 39-40 akt / pozwani reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika wnieśli o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu , w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwani wskazali, iż każdy biegły wykonywał ekspertyzę samodzielnie i niezależnie, nie kontaktując się ze sobą. Każdy z pozwanych wydał opinię w oparciu o swoją wiedzę, doświadczenie i przekonanie. Pozwani zwrócili uwagę, iż w każdej sprawie karnej „ najwyższym biegłym jest Sąd ”. Nie ma tez instytucji „ superbiegłego ”, a taką rolę powód przypisuje w sposób niezasadny biegłemu M. O..

Na rozprawie w dniu 25 września 2013 r. / k. 68 akt / powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata ustanowionego z urzędu podtrzymał dotychczas prezentowane stanowisko w sprawie. Podał, że domaga się zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w postaci uszczerbku na zdrowiu, zaś podstawą jego roszczeń jest art. 445 k.c. w zw. z art. 444 k.c.

Faxem nadesłanym w dniu 9 stycznia 2015 r. / k. 304 akt / prokurator Prokuratury Okręgowej Renata Pawłowska zgłosiła wstąpienie do postępowania prokuratora .

Pismem z dnia 8 września 2014 r. (k.213) powód złożył oświadczenie o rezygnacji z pełnomocnika ustanowionego mu z urzędu.

Na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015 r. / k. 307 akt / adw. T. D. wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Prokurator Prokuratury Okręgowej Renata Pawłowska oświadczyła, iż wstępuje do sprawy. Jednocześnie wniosła o oddalenie powództwa.

Strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska prezentowane w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dokumencie sporządzonym pismem ręcznym, z użyciem długopisu , na kratkowanym papierze, o treści: „ Ja J. P. … pożyczyłem …. pieniądze dla ob. C. A.… w ciągu 3 miesięcy” zakwestionowano autorstwo podpisów o treści: (...) i (...). Dokument ten w poczet akt oznaczonych sygnaturą VII K 563/06 sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w Żarach zaliczono jako zawartość foliowej koperty, oznaczonej na k.92 tych akt.

/ dowód:

- pismo z dnia 25 lutego 2000 r. – dok akt SR w Żarach VII K.563/06 – k.92 /

Pozwany J. D. – biegły sądowy z dziedziny badań dokumentów i pisma – grafolog w opinii z dnia 16 stycznia 2006 r. wykonanej na zlecenie Sądu Rejonowego w Żarach VII Wydziału Grodzkiego w sprawie o sygn. akt VII Cupr 49/05 wskazał ,że dowodowy podpis (...) na ww. piśmie z dnia 25 lutego 2000 r. nie jest autentycznym podpisem A. C. (1) i że podpis ten wykonała ta sama osoba , która nakreśliła pismo ręczne powyżej tego podpisu.

Powołani w sprawie VII K 563/06 toczącej się przeciwko J. P. oskarżonemu o czyn z art. 270 §1 k.k. pozwani B. D. i R. K. wykonali ekspertyzy materiału przedłożonego przez organy .

Pozwany B. D. – biegły sądowy z dziedziny ekspertyzy pism w opinii z dnia 22 marca 2007 r. wskazał, że dowodowe pismo ręczne z dnia 25 lutego 2000 r. i dwa czytelne podpisy (...) i (...) nie zostały nakreślone przez A. C. (1) . Pismo to w ocenie biegłego najprawdopodobniej zostało nakreślone przez J. P.. W opinii uzupełniającej z dnia 26 lipca 2007 r. B. D. wskazał ,że czytelny podpis (...) w piśmie z dnia 25 lutego 2000 r. nie został nakreślony przez A. C. (1) , a nakreślony został przez J. P..

Pozwany R. K. – biegły sądowy z dziedziny ekspertyzy pism i dokumentów w opinii z dnia 14 października 2008 r. wskazał ,że pismo z dnia 25 lutego 2000 r. oraz podpisy

(...) i (...) znajdujące się poniżej tekstu zostały nakreślone przez J. P..

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Żarach z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie VII K.563/06 J. P. uznano za winnego tego ,że w nieustalonym bliżej czasie w latach 2000- 2001, w nieustalonym miejscu , na umowie pożyczki kwoty 1500 DM dla A. C. (1) podrobił podpis pożyczkobiorcy a następnie w grudniu 2005 r. w Sądzie Rejonowym w Żarach posłużył się podrobionym w ten sposób dokumentem jako autentycznym , tj. popełnienia występku z art. 270§1 k.k. i wymierzono mu grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych , ustalając wysokość 1 stawki dziennej na 10 zł.

W uzasadnieniu w/w wyroku Sąd wskazał m.in. ,iż opinie biegłych grafologów sporządzone w toku postępowania potwierdzają , że J. P. podrobił podpis pożyczkobiorcy .

W toku postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy w Zielonej Górze dopuścił dowód z kolejnej opinii biegłego celem ustalenia przez kogo nakreślone zostały podpisy umieszczone pod treścią pisma znajdującego się na k.92 akt.

W opinii z dnia 21 maja 2010 r. biegły sądowy w dziedzinie ekspertyzy dokumentów prof. dr hab. M. O. (1) wskazał ,że wykonawcą podpisu – (...)na piśmie z dnia 25 lutego 2000 r. jest J. P. , a podpisu – (...) – jest A. C. (1). Odnosząc się natomiast do opinii pozostałych biegłych – pozwanych w przedmiotowej sprawie prof. dr hab. M. O. (1) podał ,że opinie te nie spełniają elementarnych standardów kryminalistycznych i procesowych , a nadto są merytorycznie błędne.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 20 lipca 2010 r. w sprawie VII Ka.218/09 zmieniono zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Żarach z dnia 16 grudnia 2008 r. i uniewinniono oskarżonego J. P. od popełnienia zarzucanego mu czynu.

/ dowód:

- opinie biegłych - dok. akt SR w Żarach VII K.563/06 – k. 3-6 , 88, 97-103, 218 – 229,

349 -382 ,

- wyrok SR w Żarach z dnia 16 grudnia 2008 r. wraz z uzasadnieniem - dok. akt SR w Żarach

VII K.563/06 – k.239 ,243-248 ,

- wyrok SO w Zielonej Górze z dnia 20 lipca 2010 r. wraz z uzasadnieniem – dok. akt SR w

Żarach VII K.563/06 – k.401, 405-407/

Biegły B. D. przy wydawaniu opinii w sprawie VII K.563/06 najpierw poddał ekspertyzie kserokopię i powziął odpowiednie wnioski, które w drugiej opinii zmodyfikował, po przebadaniu oryginału – po jego przedłożeniu przez sąd . Wykazywał przez to godny uznania umiar we wnioskowaniu . Biegły R. K. wykazał ponadstandardową staranność w kwalifikacji materiału porównawczego, poprzez jego oznaczenie . Odpowiadał na pytania, jakie postawił mu sąd. Biegły B. D. zachował się nieco nieortodoksyjnie, bo wypowiedział się też o autorstwie nie tylko podpisu pożyczkobiorcy, ale i pozostałych grafizmów, współtworzących zakwestionowany dokument. Wypowiedź ta jednak znajdowała uzasadnienie w ustaleniach, jakie poczynił w toku ekspertyzy. Dalej idącą nieortodoksyjność wykazał biegły J. D. , bo po stwierdzeniu wad materiału porównawczego w postaci próbek, wady te usunął przez odpowiednie posłużenie się materiałem bezwpływowym , a wiec z punktu widzenia metodyki opiniowania zachował się jednak prawidłowo. Natomiast jego wnioski zdają się wykraczać poza zakres wyrażony w postanowieniu – przez to, że przeniesiono do nich ustalenia poczynione w toku wstępnej analizy krytycznej materiału kwestionowanego (o jednorodności tekstu i zakwestionowanego podpisu). Wypowiedź ta jednak znajduje uzasadnienie w ustaleniach, jakie poczynił w toku ekspertyzy. Żadne z opisanych działań biegłych nie miało wpływu na trafność powziętych przez nich wniosków.

Niewątpliwie lepiej byłoby, gdyby biegli opisali nie tylko ustalenia, które uznali za argumenty na rzecz podejmowanych wniosków, ale i zauważone różnice oraz wyjaśnili dlaczego różnice te uznali za pozbawione znaczenia. Nie jest to jednak konieczne; konieczne jest tylko aby podali przesłanki, które doprowadziły ich do podejmowanych wniosków. Ten wymóg spełnili wszyscy trzej biegli – pozwani w przedmiotowej sprawie .

Brak szczegółowego raportu czy tablicy poglądowej nie jest błędem, który miałby wpływ na treść rozstrzygnięcia biegłego. Obecność materiału poglądowego w opinii biegłego R. K. zniosła ryzyko niezrozumienia argumentacji biegłego, jakie mogło spowodować scalenie w raporcie werbalnym cech odnoszących się do podpisów i cech odnoszących się do tekstu. Dostrzeżony błąd redakcyjny (wskazanie jako zleceniodawcy nie sądu, lecz imiennie sędziego) pozostaje bez związku z treścią opinii i może być uznane za pomyłkę pomijalną. Natomiast biegli B. D. i J. D. ograniczyli się do raportów słownych. Choć przywoływana przez nich argumentacja wydaje się kompletna; to jednak – w przypadku opinii biegłego J. D. – opis cech sprawia wrażenie nieco lakonicznego. Poza tym pojawiła się luka tematyczna, która stała się przyczyną zasięgnięcia przez organ procesowy opinii biegłego B. D.. Ne miało to jednak wpływu na trafność opinii.

Wszyscy trzej biegli uznali, że przedłożony im materiał porównawczy umożliwia przeprowadzenie badań. Tezy biegłych o jednorodności tekstu i podpisów nie były czynieniem zbędnych założeń. W przypadku opinii biegłych B. D. i J. D. stanowisko jednorodności tekstu i podpisów wynikało z badań współtworzących rozbudowaną przez nich analizę krytyczną, zaś biegły R. K. wprost został zapytany o to, czy ta sama osoba jest autorem rękopisu i podpisu pożyczkobiorcy.

/ dowód:

- ekspertyza pismoznawcza biegłych z (...) Katedra Kryminalistyki
k. 90-110 akt /

Żadna z analizowanych opinii pozwanych nie może być uznana za bezdyskusyjnie spełniającą wszystkie wymogi metodyczne, ale i w żadnej nie wskazano znaczącego błędu merytorycznego. Nie znaleziono podstaw do uznania, aby J. D., B. D. bądź R. K. w toku opiniowania popełnili błędy, których postać mogłaby poddawać w wątpliwość trafność ich opinii, bądź ich sumienność i bezstronność w toku opiniowania.

/ dowód:

- ekspertyza pismoznawcza biegłych z (...) Katedra Kryminalistyki
k. 90-110 akt /

Zakwestionowany podpis o treści (...) został nakreślony przez J. P.. Zakwestionowany podpis o treści (...) został nakreślony przez J. P.. Nie ma podstaw do przypisania autorstwa tego podpisu A. C. (1). Odnotowane analogie nie tworzyły miarodajnej podstawy do przypisania mu zakwestionowanego podpisu o treści (...). Natomiast przeczyła temu obecność odmienności, dla których w toku badań nie znaleziono wyjaśnienia. Ponadto zaobserwowano, że występują one powtarzalnie, stwierdzano ich obecność badając wszelkie grafizmy współtworzące materiał porównawczy pochodzący od A. C. (1). Uznano je zatem za oznakę obecności obcego nawyku pisarskiego. Podstawą wniosków o autorstwach J. P. - zarówno
w odniesieniu do podpisu o treści (...), jak i podpisu o treści (...) – były liczne i istotne analogie zauważone w toku badań rozważane w trzech strefach: tj.

- klasy pisma i innych cech ogólnych – np. analogiczny obraz optyczny i poziom opanowania sprawności pisarskiej,

- cech geometryczno-strukturalnych (ujmowanych ocennie) - analogiczne stosunki wielkościowe elementy nadwierszowych i śródwierszowych, nachylenie osi liter (wyprostowane,
z nieznacznymi prawoskośnościami), impuls, rozpęd i cieniowanie detali,

- modelunku znaków i praw nim rządzących – analogiczne sytuowanie i formowanie punktów rozpoczęcia i zakończenia kreślenia, kierunki ruchów ręki, osadzanie znaków diakrytycznych, wysklepianie poligramm z tendencją do zmniejszania ostatniej grammy i czasz, składanie dwuznaków, wieloznaków, etc.

Ilość i jakość (moc perswazyjna) odnotowanych analogii nakazuje powziąć stanowczy wniosek o jednorodności porównywanych grafizmów: tj. o ich pochodzeniu od jednej i tej samej osoby. Ani kierunkowi wnioskowania, ani też stanowczości nie sprzeciwia się obecność powierzchniowych odmienności (np. spotykane w materiale porównawczym zrywani kreślenia
w zapisie imienia), bo ich ilość i jakość nie wykracza poza poziom tzw. doraźnej zmienności funkcjonowania osobniczego nawyku pisarskiego J. P..

/ dowód:

- ekspertyza pismoznawcza biegłych z (...) Katedra Kryminalistyki
k. 90-110 akt,

- opinia pismoznawcza (uzupełaniająca) biegłych z (...) Katedra Kryminalistyki k. 169-174 akt /

Badania pismoznawcze przeprowadzono metodą graficzno-porównawczą. W pierwszym rzędzie biegli, by wyrobić sobie poglądy o nawykach osobniczych A. C. (1) przeanalizowali materiały porównawcze, dla ustalenia czy te produkty graficzne mogą być rezultatami funkcjonowania takich nawyków pisarskich, jakie rządzą podpisywaniem się przez A. C. (1) i J. P. - przeprowadzili analizę zakwestionowanych podpisów, następnie odpowiednio do ilości i jakości poczynionych ustaleń podjęli wnioski wskazujące autora. Załącznikiem do sprawozdania jest tablica poglądowa. Materiał poglądowy ma za zadnie zastąpić słowne opisy znamion przemawiających za powziętym rozstrzygnięciem.

/ dowody:

- ekspertyza pismoznawcza biegłych z (...) Katedra Kryminalistyki
k. 90-110 akt,

- zeznania biegłego prof. dr hab. T. W. k. 273,275 akt,

- zeznania biegłego dr hab. M. L. k. 274 akt /

Przyczyna wysnucia odmiennych wniosków przez opiniujących w sprawie: pozwanych oraz prof. dr hab. M. O. (1) tkwi w różnych ocenach ustaleń poczynionych przez biegłych. Prof. dr hab. M. O. (1) przecenił znaczenie analogii ,zwłaszcza w obszarze ujmowanym grafometrycznie, jakie grafizmy A. C. łączą się z przypisywanym mu podpisem o treści (...) oraz przecenił znaczenie różnic, jakie dzielą ten podpis
i próbki J. P.; a nie docenił znaczenia analogii, jakie podpis o treści (...) łączą z próbkami J. P..

/ dowód:

- ekspertyza pismoznawcza biegłych z (...) Katedra Kryminalistyki
k. 90-110 akt /

Wobec tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wytoczone powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Z uwagi na okoliczności, na których powód opierał swoje roszczenie należy wyjaśnić, iż zgodnie z art. 321 k.p.c., Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. W literaturze i orzecznictwie zgodnie się przyjmuje (por. m.in. M. Jędrzejwska (w:) Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. red. T. Ereciński, Warszawa 1999 t. 1 s. 546; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2008 r., II CSK 524/07, publ. lex 465998, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 września 2012, I ACa 113/12), że Sąd jest związany zakreśloną przez stronę powodową podstawą faktyczną powództwa i nie jest uprawniony do jej konstruowania za powoda ani do jej zmiany.

Dodatkowo należy wskazać, iż wprawdzie Sąd nie jest związany przytoczoną przez powoda podstawą prawną dochodzonego roszczenia zgodnie z zasadą da mihi factum, dabo tibi ius, niemniej wskazanie przez powoda reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika przepisów prawa materialnego mających stanowić podstawę prawną orzeczenia niewątpliwie ukierunkowuje sprawę i nie pozostaje bez wpływu na jej przebieg , o ile w danych okolicznościach można uznać, że w sposób pośredni określa ona także okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie. Przyjęcie przez sąd innej niż podana przez powoda kwalifikacji prawnej jego roszczenia nie narusza art. 321 k.p.c. Sąd nie może natomiast wyjść poza faktyczną podstawę pozwu, nie jest bowiem uprawniony do zmiany podstawy faktycznej powództwa (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 marca 2008 r., II CSK 524/07, publ. lex 465998, wyrok z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 182/01, publ. lex 54471).

W przedmiotowej sprawie powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wskazał, iż domaga się zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wskutek doznanego uszczerbku na zdrowiu. Powyższa podstawa żądania pozwu została wyrażona przez pełnomocnika powoda na rozprawie w dniu 25 września 2013 r., gdzie pełnomocnik oświadczył, iż podstawa prawna roszczenia tkwi w treści przepisów art. 444 k.c. w zw. z art. 445 k.c.

Oznaczeniem okoliczności faktycznych, na których powód opiera swoje roszczenie jest wskazanie jako podstawy żądania sporządzenie przez pozwanych – działających w charakterze biegłych - opinii w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Żarach o sygn. akt VII K 563/06. Precyzyjne zakreślenie okoliczności faktycznych, na których powód opiera swoje roszczenie uniemożliwia sądowi dokonywanie oceny żądania pozwu w kontekście innych okoliczności, które mogłyby uzasadniać istnienie po stronie powoda roszczenia przeciwko pozwanym. Poszukiwanie tych okoliczności stanowiłoby orzekanie ponad żądanie (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 września 2011 r., V CSK 418/10, publ. lex 960546, gdzie wskazano, iż Sąd nie może uwzględnić roszczenia w oparciu o inną podstawę faktyczną niż podana przez powoda, gdyż byłoby to dokonaniem niedopuszczalnej zmiany powództwa i orzeczeniem ponad żądanie).

Powód wywodził swoje roszczenie z treści 445 k.c. w zw. z art. 444 k.c. twierdząc, że
w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt VII K 563/06 pozwani wydali fałszywe opinie , które legły u podstaw nieprawomocnie orzeczonej względem niego kary grzywny. W następstwie wywiedzionej apelacji oraz przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego prof. dr hab. M. O. (1), prezentującej zgoła odmienne wnioski, powód został uniewinniony od stawianych mu zarzutów.

Powód powołując się na treść opinii biegłego prof. dr hab. M. O. (1) zarzucił pozwanym brak elementarnych standardów kryminalistycznych i procesowych, błędy merytoryczne, nierzetelność badań. W ocenie powoda opinie sporządzone przez pozwanych są kuriozalne, ułomne i nieudolnie opisane.

Możliwość przyznania odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia została przewidziana m.in. w przepisie art. 445 § 1 k.c. i art. 448 § 1 k.c.

Zgodnie z pierwszym z przepisów w przypadkach przewidzianych w artykule poprzedzających (w przypadku uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia) sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Drugi z przepisów wprowadza możliwość żądania zadośćuczynienia w przypadku naruszenia dóbr osobistych, jeśli ich naruszenie miało charakter zawiniony (tak z zasady odpowiedzialności zawartej w przepisie art. 415 k.c.). Żaden z przepisów prawa cywilnego nie przewiduje jednak możliwości przyznania odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za szkodę w mieniu. Wyłącznie w przypadku uszkodzenia ciała, powstania rozstroju zdrowia oraz naruszenia dóbr osobistych możliwe jest żądanie przyznania odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia. Oczywiście możliwa jest również i taka sytuacja, w której szkoda na mieniu spowodowała rozstrój zdrowia poszkodowanego, doznana w ten sposób krzywda musi jednak pozostawać w adekwatnym (normalnym) związku przyczynowym z czynem wyrządzających szkodę na mieniu. Zgodnie bowiem z przepisem art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania i zaniechania, z którego szkoda wynikła.

W doktrynie przyjmuje się, iż pokrzywdzony może w przypadku naruszenia jednego z dóbr wymienionych w art. 445 k.c. bądź domagać się alternatywnie przyznania zadośćuczynienia w trybie tego przepisu (i w takim przypadku ciąży na nim dowód co do przesłanek konkretnego deliktu, z którym związane jest naruszenie określonego dobra osobistego), bądź też zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. i w takiej sytuacji odpowiedzialność będzie uzależniona od winy sprawcy naruszenia lub, jeśli przyjąć wariant obiektywny, co najmniej od zaistnienia po jego stronie bezprawności zachowania.

Przesłanki do wystąpienia z roszczeniem o zadośćuczynienie pieniężne są w zasadzie analogiczne jak przesłanki dochodzenia naprawienia szkody majątkowej. Wynika to z faktu, iż przepisy regulujące kwestie zadośćuczynienia nie wprowadzają odrębnych przesłanek uzasadniających domaganie się tegoż zadośćuczynienia. Stąd też powszechnie się przyjmuje, że w tym zakresie należy odwołać się do ogólnych podstaw odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych (por. M. Safjan, [w:] K. Pietrzykowski, KC. Komenatrz, t. 1, s. 1087 i nast.).

Podkreślić przy tym należy, iż odpowiedzialność za krzywdę może się opierać zarówno na zasadzie winy, ryzyka, czy słuszności, a więc na analogicznych zasadach, na jakich opiera się odpowiedzialność deliktowa (por. Z. Radwański, Zobowiązania, s. 224). Należy wszakże wskazać, iż wiodącą zasadą jest zasada winy, pozostałe podstawy odpowiedzialności wchodzą w grę tylko wtedy, gdy wynika to z przepisu szczególnego.

Abstrahując od powyższego należy dostrzec, iż przepis art. 444 k.c. i art. 445 k.c. opisuje jedynie skutki zdarzenia, za które sprawca ponosi odpowiedzialność. Zdarzenie, z którym ustawodawca wiąże odpowiedzialność oraz związek przyczynowy zostało opisane w treści art. 415-446 k.c. oraz art. 361 § 1 k.c.

Przystępując do przedstawienia przyczyn , jakie legły u podstaw rozstrzygnięcia niniejszej sprawy w pierwszej kolejności należy wyjaśnić podstawę odpowiedzialności za zdarzenie, z którym ustawodawca wiąże odpowiedzialność odszkodowawczą. Rozpoznając przedmiotową sprawę Sąd uznał, iż podstawę odpowiedzialności pozwanych statuuje dyspozycja przepisu art. 415 k.c.

Zgodnie z powołanym przepisem, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę zobowiązany jest do jej naprawienia. Cytowany przez Sąd przepis wprowadza do systemu prawa cywilnego jedną z podstawowych instytucji prawnych stanowiących źródło powstania zobowiązania – zobowiązania do naprawienia szkody. Wykładnia wyżej wskazanego przepisu wskazuje, iż do powstania odpowiedzialności deliktowej koniecznym jest kumulatywne spełnienie trzech przesłanek, a mianowicie szkody – w szerokim tego słowa znaczeniu obejmującym oprócz szkody majątkowej także krzywdę jako jej kategorię niemajątkową , faktu , z którym ustawa wiąże odpowiedzialności odszkodowawczą oraz adekwatnego związku przyczynowego istniejącego między faktem a powstałą szkodą. W zakresie odpowiedzialności mającej swe źródło w przepisie art. 415 k.c. fakt, z którym ustawodawca wiąże odpowiedzialności odszkodowawczą sprowadza się do zawinionego zachowania sprawcy szkody.

Zgodnie z przepisem art. 6 k.c. obowiązek wykazania okoliczności warunkujących powstanie roszczenia o zapłatę sumy pieniężnej tytułem naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia spoczywa na osobie, która z faktu wyrządzenia szkody oraz krzywdy wywodzi skutek prawny, w przedmiotowej sprawie na powodzie.

By osobie, przeciwko której kieruje się roszczenie z art. 415 k.c. można było przypisać pierwszy zasadniczy element czynu niedozwolonego tj. winę, najpierw należy zbadać , czy czyn którego się dopuściła (bądź którego zaniechała) jest bezprawny. Bezprawność to element obiektywny, przedmiotowa cecha czynu. W doktrynie i judykaturze przyjmuje się, że bezprawność polega na przekroczeniu mierników i wzorców wynikających z ważnych przepisów prawnych, zwyczajów, utartej praktyki, zasad doświadczenia życiowego.

Bezprawność - najogólniej ujmując to zachowanie niezgodne z porządkiem. Dopiero czyn bezprawny może być rozważany w kategoriach winy. Wina natomiast odnosi się do stanu psychicznego sprawcy, stanowi podmiotowe znamię czynu. Wina to naganna decyzja człowieka odnosząca się do podjętego przez niego bezprawnego czynu (jego decyzja jest błędna w konkretnych okolicznościach).Wina jako naganne zachowanie dzieli się na: winę umyślną , gdy sprawca chce wyrządzić szkodę (zamiar bezpośredni) lub gdy co najmniej na nią się godzi (zamiar ewentualny) oraz winę nieumyślną , gdy sprawca przewiduje skutki swojego zachowania lecz bezpodstawnie przypuszcza, że może ich uniknąć, bądź nie przewiduje skutków choć powinien i może je przewidzieć (niedbalstwo według prawa cywilnego).

W rozpoznawanej sprawie zachodziła konieczność zajęcia stanowiska, czy pozwani wydając opinie do sprawy dopuścili się czynu bezprawnego poprzez działania niezgodnie ze standardami postępowania i starannością wymaganą od profesjonalistów w zakresie ekspertyzy pism i dokumentów. Należy przypomnieć, że pozwani wykonali opinie sądowe na zlecenie sądu.

Dokonane ustalenia faktyczne odnośnie staranności wykonania i zgodności działań pozwanych ze standardami opiniowania oraz ustalenia przez kogo nakreślone zostały podpisy zamieszczone pod treścią zobowiązania Sąd poczynił biorąc pod uwagę opinię zespołu biegłych (...) Wydziału Prawa i Administracji - Katedry Kryminalistyki i zeznania tych biegłych. Opinia pisemna z dnia 17 stycznia 2014 r. (k.116-134 ) sporządzona została przez : prof. zw. dr hab. T. W. ( kierownika Katedry Kryminalistyki UŚ) i dr hab. M. L. ( adiunkta w Katedrze Kryminalistyki UŚ) .Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1965 r. (II PR 321/65, OSNC 1966/5/84) opinia instytutu wydana na żądanie sądu (art. 290 § 1 k.p.c.) powinna być podjęta kolektywnie, po wspólnym przeprowadzeniu badania oraz powinna wyrażać stanowisko nie poszczególnych osób, lecz instytutu, który te osoby reprezentują. W opinii powinny być wskazane nie tylko imiona i nazwiska osób, które przeprowadziły badania i wydały opinie (art. 290 § 2 k.p.c.), lecz również ich stopnie naukowe i stanowiska służbowe, ze wskazaniem dziedziny wiedzy, w której są specjalistami. Opinia pisemna z dnia 17 stycznia 2014 r. oraz opinia uzupełniająca z dnia 22 kwietnia 2014 r. (k.169- 174) spełniają wszelkie wymogi opinii kolektywnej , wyrażają wspólne stanowisko Wydziału Prawa i Administracji - Katedry Kryminalistyki (...), który reprezentują. Według stanowiska praktyki, opinia instytutu powinna być zawsze sporządzona w formie pisemnej, nie dotyczy to jedynie możliwości przedstawienia ustnie dodatkowych wyjaśnień (art. 290 § 1), przy czym osoby ich udzielające działają wyłącznie jako reprezentujący instytut a nie w imieniu własnym ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2001 r., II UKN 487/00, OSNP 2003, nr 9, poz. 230) . Sporządzone do sprawy opinie - główna pisemna i opinia uzupełniająca- Katedry Kryminalistyki (...) są kompletne, odpowiadają na postawione tezy dowodowe, zostały należycie uzasadnione. W ocenie Sądu przedmiotowe opinie pisemne (główna i uzupełniająca ) były zupełne , kategoryczne oraz wyjaśniające wszelkie kwestie wymagające wiadomości specjalnych , natomiast wyjaśnienia biegłych , w imieniu instytutu , przesłuchanych w drodze pomocy prawnej , pozwoliły na uzyskanie wyczerpujących informacji , nie wykraczających jednak poza zakres wydanych opinii pisemnych . Sąd oddalił zatem wszelkie pozostałe wnioski dowodowe strony powodowej , jako zmierzające do przedłużenia postępowania. O ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności nie może decydować wyłącznie wniosek strony lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę podające w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu. Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 1999 r., I PKN 20/99, OSNP 2000/22/807).Analizując zarzuty strony powodowej w zakresie opinii zespołu biegłych

Wydziału Prawa i Administracji - Katedry Kryminalistyki (...), w tym także po ich przesłuchaniu w drodze pomocy prawnej celem złożenia wyjaśnień , stwierdzić należy ,że zarzuty te sprowadzają się do prezentowania własnej oceny materiału dowodowego , bądź polemiki z wiadomościami specjalnymi zespołu biegłych , nie popartej żadnymi racjonalnymi argumentami. Racjonalnym argumentem nie może być bowiem zdaniem Sądu opinia sporządzona przez prof. dr hab. M. O. (1) – biegłego sądowego w dziedzinie ekspertyzy dokumentów sporządzona w sprawie VII K. 563/06 , na którą to opinię powołuje się powód w pozwie i w toku całego postępowania , czy też sporządzona na jego zlecenie w toku przedmiotowej sprawy ekspertyza kryminalistyczna dokumentów Centrum (...) w W. (k.221- 225). Podkreślić należy ,że za niedopuszczalne uznać należy wszelkie próby zastępowania dowodu z opinii biegłych przez opinię wykonaną przez inne osoby, w tym nawet biegłego na zlecenie prywatne strony, gdyż nie jest to tryb przewidziany w k.p.c. Opinia taka rozpatrywana może być wyłącznie jako dowód z dokumentu prywatnego, któremu w żadnym razie nie można przypisać znaczenia dowodu służącego uzyskaniu wiadomości specjalnych. Zarówno w orzecznictwie, jak i literaturze podkreśla się, że przedstawione przez stronę pisma i prywatne opinie oraz formułowane na ich podstawie twierdzenia i wnioski należy traktować jako część argumentacji faktycznej i prawnej przez nią przytaczanej, jako wyjaśnienia stanowiące poparcie stanowiska procesowego z uwzględnieniem wiadomości specjalnych i jednocześnie wobec złożenia ich z intencją uznania przez sąd za dowody w sprawie, istnieją podstawy do przypisania im także znaczenia dowodu z dokumentu prywatnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2010 r., I CSK 199/09, LEX nr 570114). Dokument prywatny natomiast, zgodnie z art. 245 k.p.c. korzysta z domniemania prawdziwości (autentyczności) oraz z domniemania, że osoba, która podpisała dokument złożyła oświadczenie w nim zawarte. Oczywiście jest on samodzielnym środkiem dowodowym (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2009 r., V CSK 439/08, LEX nr 518121, z dnia 2 kwietnia 2008 r., III CSK 299/07, LEX nr 393875, z dnia 30 czerwca 2004 r., IV CK 474/03, OSNC 2005/6/113, z dnia 25 września 1985 r., IV PR 200/85, OSNCP 1986, Nr 5, poz. 84 i z dnia 3 października 2000 r., I CKN 804/98, nie publ.). Tym samym podlega ocenie, jak każdy inny dowód w sprawie. Ustawodawca w tym zakresie nie sformułował żadnych wyjątków. Sąd ocenia więc, czy dowód ten ze względu na jego indywidualne cechy i okoliczności obiektywne zasługuje na wiarę, czy nie. Wynikiem tej oceny jest przyznanie lub odmówienie dowodowi z dokumentu waloru wiarygodności, ze stosownymi konsekwencjami w zakresie jego znaczenia dla ustalenia podstawy faktycznej orzeczenia. Zaznaczenia jednak wymaga, że treść oświadczenia zawartego w dokumencie prywatnym nie jest objęta domniemaniem zgodności z prawdą zawartych w nim twierdzeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2010 r., I CSK 57/10, LEX nr 688661, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2010 r., I CSK 199/09, nie publ., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2001 r., I PKN 468/00, OSNP 2003 r., Nr 8, poz. 197, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2000 r., I CKN 804/98, LEX nr 50890). Sąd, biorąc pod uwagę opinie zespołu biegłych Wydziału Prawa i Administracji - Katedry Kryminalistyki (...) i wyjaśnienia tych biegłych , odmówił wiarygodności zarówno opinii prof. dr hab. M. O. (1) sporządzonej w sprawie VII K. 563/06 , jak i ekspertyzy kryminalistycznej dokumentów Centrum (...) w W. sporządzonej na zlecenie powoda. Z opinii zespołu biegłych (...) Wydziału Prawa i Administracji Katedry Kryminalistyki prof. zw. dr hab. T. W. i dr hab. M. L. wynika bowiem ,że zakwestionowane podpisy o treści (...) oraz (...) zostały nakreślone przez J. P.. Biegli wyjaśnili, że nie ma podstaw do przypisania autorstwa podpisu o treści (...) - A. C. (1). W ocenie biegłych odnotowane analogie nie tworzyły miarodajnej podstawy do przypisania mu zakwestionowanego podpisu, natomiast przeczyła temu obecność odmienności, dla których w toku badań nie znaleziono wyjaśnienia. Ponadto biegli zaobserwowali, że występują one powtarzalnie, stwierdzano ich obecność badając wszelkie grafizmy współtworzące materiał porównawczy pochodzący od A. C. (1). Uznali je zatem za oznakę obecności obcego nawyku pisarskiego. Podstawą wniosków wysnutych przez biegłych o autorstwach J. P. - zarówno w odniesieniu do podpisu o treści (...), jak i podpisu o treści (...) – były liczne i istotne analogie zauważone w toku badań. Biegli w opinii odnieśli się również do jakości opiniowania przez pozwanych jednoznacznie stwierdzając, iż brak jest podstaw do uznania, by J. D., B. D. , bądź R. K. w toku opiniowania popełnili błędy, których postać mogłaby poddawać w wątpliwość trafność ich opinii, bądź ich sumienność i bezstronność w toku opiniowania. W ocenie biegłych przyczyna wysnucia odmiennych wniosków przez opiniujących w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Żarach o sygn.akt VII K.563/06 pozwanych oraz prof. dr hab. M. O. (1) tkwi w różnych ocenach ustaleń poczynionych przez biegłych. Prof. dr hab. M. O. (1) przecenił znaczenie analogii , zwłaszcza w obszarze ujmowanym grafometrycznie, jakie grafizmy A. C. łączą się z przypisywanym mu podpisem o treści (...) oraz przecenił znaczenie różnic, jakie dzielą ten podpis i próbki J. P.; a nie docenił znaczenia analogii, jakie podpis o treści (...) łączą z próbkami J. P.. Biegli prof. zw. dr hab. T. W. i dr hab. M. L. w opinii uzupełniającej oraz złożonych ustnie dodatkowo wyjaśnieniach odnieśli się do wątpliwości podniesionych w zarzutach stawianych opinii przez powoda. Szczegółowo, merytorycznie się do nich odnosząc, podtrzymali wyrażone stanowisko przypisujące autorstwo obu zakwestionowanych podpisów J. P. oraz stanowczo zaoponowali sugestiom stronniczości insynuowanym przez powoda. W ocenie Sądu wyjaśnienia przedstawione przez biegłych zasługiwały na uwzględnienie. Z powyższych względów podniesione zarzuty powoda do opinii zespołu biegłych uznać należało za niezasadne. Jeżeli chodzi o ekspertyzę sporządzoną na zlecenie powoda przez Centrum (...) w W. ( k.221-225) zauważyć należy ,że materiał porównawczy , jakim dysponowała osoba sporządzająca ww. ekspertyzę był znacznie uboższy niż ten , którym dysponowali biegli (...) Wydziału Prawa i Administracji Katedry Kryminalistyki . W ekspertyzie tej zawarto zatem zastrzeżenie , iż z uwagi na ograniczenia badawcze wymienione w podpunktach – charakterystyka materiału dowodowego i charakterystyka materiału porównawczego – ustalenia dają podstawę wyłącznie do wnioskowania na poziomie prawdopodobieństwa. Sąd odmówił zatem wiarygodności powyższego dowodu . Powodowi nie udało się zatem skutecznie podważyć żadnego z wniosków zawartych w opinii zespołu biegłych (...) Wydziału Prawa i Administracji Katedry Kryminalistyki.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd uznał ,że w świetle nie budzącej jakichkolwiek wątpliwości opinii zespołu biegłych (...) Wydziału Prawa i Administracji Katedry Kryminalistyki prof. zw. dr hab. T. W. i dr hab. M. L.

brak było podstaw do postawienia pozwanym zarzutu działania bezprawnego i zawinionego w rozumieniu art. 415 k.c. Powództwo zatem jako bezzasadne co do zasady oddalono.

Sąd oddalił pozostałe wnioski dowodowe stron jako zmierzające do przedłużenia postępowania i nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o treść art. 98 § 1 i 3 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy i zwrotu kosztów celowych, obowiązek zwrotu tychże kosztów spoczywa na powodzie jako stronie przegrywającej sprawę.

Koszty poniesione przez każdego z pozwanych obejmują koszty zastępstwa procesowego
w wysokości po 1.200 zł, koszt uiszczonych opłat skarbowych od udzielonych pełnomocnictw
w wysokości po 17 zł oraz wydatki z tytułu wynagrodzenia biegłych w wysokości po 333,30 zł (łącznie 1.000 zł). Zasądzona kwota wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanych ustalona została według stawki minimalnej obliczone zgodnie z treścią § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.). Wobec faktu, iż pozwani byli wspólnie reprezentowani przez adwokata, ustalona w powyższy sposób minimalna stawka wynagrodzenia w kwocie 3.600 zł została podzielona stosownie do ilości osób pozwanych.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi orzeczono na podstawie § 2 ust. 3 w zw. z § 6 pkt 6 w zw. z § 19 w zw. z § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.).

Mając na uwadze powyższe zważenia, orzeczono jak w sentencji wyroku.