Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2016 r. w Gdańsku

sprawy E. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

na skutek apelacji E. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 kwietnia 2016 r., sygn. akt VIII U 67/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznaje E. P. prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 8 października 2015 roku;

2.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz ubezpieczonej E. P. kwotę 450,00 (czterysta pięćdziesiąt 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

SSA Aleksandra Urban SSA Maciej Piankowski SSA Grażyna Horbulewicz

Sygn. akt III AUa 1197/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonej E. P. prawa do świadczenia przedemerytalnego, na podstawie przepisu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, z powodu stwierdzenia braku uprawnień. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że z przedłożonej dokumentacji wynika, że do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy przepracowała jedynie 27 dni, tj. od 2 marca 2015 roku do dnia 28 marca 2015 roku, a więc krócej niż wymagane 6 miesięcy. Ponadto w świadectwie pracy brak jest podania przyczyna ustania zatrudnienia, tj. dokładnego określenia, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło na skutek likwidacji stanowiska pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona E. P. wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu wskazała, iż była zatrudniona na podstawie umowy o pracę na ½ etatu z (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. w okresie od 3 września 2013 roku do dnia 28 lutego 2015 roku oraz na podstawie umowy o pracę na ½ etatu u Z. P. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą(...) (...) Z. P. (1) z siedzibą w S. od dnia 3 września 2013 roku do dnia 28 lutego 2015 roku. Jednocześnie wskazała, iż do rozwiązania z nią stosunku pracy doszło w wyniku likwidacji stanowiska pracy. W dniu 20 marca 2015 roku Zgromadzenie Wspólników (...) sp. z o.o. podjęło uchwałę w przedmiocie rozwiązania spółki w drodze likwidacji zaś w dniu 1 października 2015 roku Z. P. (2) zawiesił wykonywaną przez siebie działalność gospodarczą.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Wskazał ponadto, że ostatnim tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym ubezpieczonej była umowa o pracę zawarta z(...) J. K. w G.. Ze świadectwa pracy wystawione zaś przez tego pracodawcę nie wynika, aby rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu prac. Jednocześnie w zakładzie tym zatrudniona była krócej niż 6 miesięcy.

Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wydał w oparciu o następujące ustalenia i rozważania:

Ubezpieczona E. P., urodzona (...), w dniu 7 października 2015 roku złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Udowodniła łącznie 32 lata, 2 miesiące i 10 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

W okresie od 3 września 2013 roku do dnia 28 lutego 2015 roku była zatrudniona w (...) sp. z o.o. w S.. Świadczyła pracę na podstawie umowy o pracę na czas określony. Umowa o pracę została rozwiązana za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę z powodu planowanego zakończenia działalności gospodarczej.

W dniu 20 marca 2015 roku Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) sp. z o.o. w S. podjęło uchwałę w przedmiocie rozwiązania spółki w drodze likwidacji. Z kolei uchwałą z dnia 29 grudnia 2015 roku podjęło uchwałę o upoważnieniu likwidatora do wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego.

W okresie od 3 września 2013 roku do dnia 28 lutego 2015 roku była zatrudniona w PPHU (...) Z. P. (1). Świadczyła pracę na podstawie umowy o pracę na czas określony. Umowa o pracę została rozwiązana za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę z powodu planowanego zakończenia działalności gospodarczej.

Z. P. (1) od dnia 1 października 2015 roku zawiesił prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą pod nazwą PPHU (...) Z. P. (1).

W okresie od dnia 2 marca 2015 roku do dnia 28 marca 2015 roku zatrudniona była w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę na czas określony, w(...) J. K.. Umowa o pracę została rozwiązana za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano „bez świadczenia pracy”.

Od dnia 2 kwietnia 2015 roku zarejestrowana jest w Powiatowym Urzędzie Pracy w G. jako osoba bezrobotna. W okresie od 2 kwietnia 2015 roku do dnia 9 września 2015 roku oraz od 15 września 2015 roku do dnia 31 marca 2016 roku pobierała zasiłek dla bezrobotnych. W tym czasie nie odmówiła bez nieuzasadnionej przyczyny przyjęcia odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

Decyzją z dnia 5 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił jej prawa do świadczenia przedemerytalnego, na podstawie przepisu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, z powodu stwierdzenia braku uprawnień.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił w oparciu o przedłożone przez strony dokumenty, w tym akta ubezpieczeniowe oraz akta osobowe ubezpieczonej, których wiarygodność nie była kwestionowana w trakcie postępowania przez żadną ze stron, zatem również Sąd uznał je za miarodajne dla dokonania ustaleń. Sąd Okręgowy dał również wiarę zeznaniom Z. P. (1) i B. K., albowiem były one spójne, logiczne, wzajemnie się uzupełniały i znalazły odzwierciedlenie w zebranych w sprawie dowodach rzeczowych w postaci dokumentów znajdujących się w aktach rentowych i osobowych ubezpieczonej.

Na wstępie rozważań Sąd Okręgowy wskazał, iż kwestią sporną pomiędzy stronami powinno być ustalenie przyczyn wypowiedzenia stosunku pracy ubezpieczonej (...) J. K., a nie przyczyny wypowiedzenia stosunku pracy w (...) sp. z o.o. w S. czy też w PPHU (...) Z. P. (1). To J. K. był bowiem ostatnim pracodawcą ubezpieczonej a nie Z. P. (1) czy też (...) sp. z o.o. w S.. Tymczasem pełnomocnik ubezpieczonej przedstawił dowody jedynie na okoliczność wypowiedzenia ubezpieczonej stosunku pracy nie u J. K. a u Z. P. (1) i w (...) sp. z o.o. w S..

Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 170 z późn. zm.) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:

1) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta oraz 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

2) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 roku, Nr 69, poz. 415 ze zm.), zwanej dalej "ustawą o promocji zatrudnienia", w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub

3) do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych", i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

4) zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

5) do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub

6) do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.

W myśl ust. 2 za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż kwestią niesporną jest, że ubezpieczona spełnia przesłanki wymienione w przepisie art. 2 ust. 3 ww. ustawy, osiągnęła odpowiedni wiek oraz legitymuje się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym.

Przedmiotem sporu było ustalenie, czy ubezpieczona spełnia warunek zatrudnienia u danego pracodawcy przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy jak również, czy została zachowana przesłanka z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, mianowicie czy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia. Definicja legalna "przyczyn dotyczących zakładu pracy" została uregulowana w art. 2 ust. 1 pkt 29 lit. a-d ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 149), gdzie wskazano, iż ilekroć jest mowa o przyczynach dotyczących zakładu pracy oznacza to:

a) rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami kodeksu pracy, w przypadku rozwiązania stosunków pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników,

b) rozwiązanie stosunków pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych,

c) wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w przypadku śmierci pracodawcy lub, gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy,

d) rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 § 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, Sąd I instancji wskazał, iż zgodnie z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym, stosunek pracy u pracodawcy(...) K., który był ostatnim pracodawcą ubezpieczonej, został ubezpieczonej wypowiedziany bez podania konkretnej przyczyny. Jako przyczynę, pomimo, że nie było obowiązku jej wskazywania, podano „bez świadczenia pracy”. Ubezpieczona zaś nie przedstawiła żadnych dowodów na okoliczność, że stosunek pracy został jej wypowiedziany z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Nie sposób zatem przyjąć, że stosunek pracy u ostatniego pracodawcy został wypowiedziany właśnie z tychże przyczyn.

Ubezpieczona nie spełnia przesłanek do przyznania świadczenia emerytalnego wymienionych w pozostałych punktach cytowanego przepisu art. 2 ust. 1 o świadczeniach przedemerytalnych. Ubezpieczona nie wykazała, aby wypowiedzenie jej stosunku pracy miało związek z likwidacją pracodawcy (pkt 1), nie prowadziła działalności gospodarczej (pkt 3), nie pobierała renty z tytułu niezdolności do pracy (pkt 4), nie legitymuje się wymaganym 35 – letnim okresem składkowym i nieskładkowym (pkt 5) jak również nie legitymuje się wymaganym 34 – letnim okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w punkcie 6 tego artykułu.

Mając zatem powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy uznał za bezprzedmiotowe rozstrzyganie kwestii, czy ubezpieczona spełnia warunek zatrudnienia u danego pracodawcy przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy. Ustalenie tej kwestii nie mogło bowiem w jakikolwiek sposób wpłynąć na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie. Nawet gdyby ubezpieczona legitymowała się wskazanym 6–miesięcznym okresem zatrudnienia to i tak nie wykazała, że do rozwiązania stosunku pracy doszło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia bądź też z powodu likwidacji pracodawcy.

Dlatego też w ocenie Sądu I instancji, ubezpieczona nie spełnia wszystkich przesłanek niezbędnych do przyznania jej prawa do dochodzonego przez nią świadczenia, tj. przyczyna wypowiedzenia jej umowy o pracę nie jest przyczyną dotyczącą zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia.

W konkluzji, Sąd Okręgowy działając na mocy art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. w związku z przywołanymi wyżej przepisami oddalił odwołanie, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wywiódł pełnomocnik ubezpieczonej, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1) błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku polegający na przyjęciu, że ubezpieczona nie spełnia warunków do nabycia uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego, o którym mowa w ustawie o świadczeniach przedemerytalnych z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych",

2) błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku polegający na przyjęciu, że przyczyny wypowiedzenia umów o pracę zawartych przez Ubezpieczoną z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. oraz z Panem Z. P. (1) nie stanowią przesłanek nabycia uprawnienia ubezpieczonej do świadczenia przedemerytalnego,

3) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 2 ust. l ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie,

4) naruszenia przepisów postępowania, które miały wpływ na treść zaskarżonego wyroku, w szczególności art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przyczyn, dla których Sąd I instancji uznał, iż to przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę zawartej przez ubezpieczoną z J. K. (a nie umów o pracę zawartych z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz ze Z. P. (1)) stanowi podstawę ustalenia uprawnienia ubezpieczonej do świadczenia przedemerytalnego.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości, tj. uchylenie zaskarżonej decyzji i orzeczenie co do istoty sprawy skutkujące uznaniem, iż ubezpieczonej przysługuje uprawnienie do świadczenia przedemerytalnego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, uchylenie zaskarżonej decyzji organu rentowego w całości oraz przekazanie sprawy w całości do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu, a także o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że Sąd I instancji ustalił, iż zarówno umowa o pracę zawarta przez ubezpieczoną z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., jak i ze Z. P. (1), zostały rozwiązane za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę z powodu planowanego zakończenia działalności gospodarczej - a więc z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia. Przesłanka zatrudnienia u danego pracodawcy przez okres co najmniej 6 miesięcy została także przez ubezpieczoną spełniona, bowiem była ona zatrudniona, zarówno na podstawie umowy o pracę zawartej z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., jak i na podstawie umowy o pracę zawartej ze Z. P. (1), od dnia 3 września 2013 do 28 lutego 2015 r.

Sąd I instancji nie wyjaśnił dlaczego analiza przyczyn rozwiązania stosunku pracy dotyczyć powinna wypowiedzenia umowy o pracę zawartej z J. K., a nie umów o pracę zawartych z (...) Sp. z o.o. oraz ze Z. P. (1); wskazał tylko enigmatycznie, że J. K. był „ostatnim" pracodawcą Ubezpieczonej. Pełnomocnik Ubezpieczonej stoi zaś na stanowisku, iż przepisy ustawy o świadczeniach przedemerytalnych nie wprowadzają wskazanego powyżej warunku (tj. warunku „ostatniego pracodawcy") jako warunku nabycia uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego. W przepisach ww. ustawy nie ma wzmianki o „ostatnim pracodawcy", co więcej - ustawa ta zakłada, że osoba, która uzyskała uprawnienie do świadczenia przedemerytalnego, może następnie zostać ponownie zatrudniona (art. 5 ustawy o świadczeniu przedemerytalnym). Ustalenia dokonane przez Sąd I instancji w ww. zakresie są – zdaniem pełnomocnika ubezpieczonej - sprzeczne z art. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, który statuuje zamkniętą listę warunków, których spełnienie (i żadnego więcej) uprawnia daną osobę ex legę do tego świadczenia.

Apelujący przywołał uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2003 r. (sygn.. akt III UZP 1/03): „ (....) uregulowania powyższe upoważniają do wyrażenia poglądu, że prawo do świadczeń powstaje ex lege. Powstanie prawa do świadczeń odróżnić należy od jego ustalenia deklaratoryjną decyzją organu rentowego oraz od prawa do pobierania świadczenia (por. np. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1989 r., III UZP 11/89, OSNCP 1990 z. 6, póz. 72). Zgłoszenie przez osobę uprawnioną wniosku oraz wydanie przez organ rentowy deklaratoryjnej decyzji ustalającej prawo do świadczeń i ich pobierania stanowi jedynie realizację prawa do świadczeń, które to prawo powstaje z mocy ustawy (ex legę) z dniem spełnienia wszystkich wymaganych do jego nabycia warunków". Z uwagi na powyższe, w opinii pełnomocnika Ubezpieczonej, Sąd w celu ustalenia uprawnienia Ubezpieczonej do świadczenia przedemerytalnego nie powinien badać przesłanek wypowiedzenia umowy o pracę zawartej z J. K., bowiem miarodajne w ww. celu są przesłanki wypowiedzenia umów o pracę zawartych z (...) Sp. z o.o. oraz z Panem Z. P. (1).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja ubezpieczonej okazała się zasadna, skutkując zmianą zaskarżonego wyroku i przyznaniem ubezpieczonej prawa do świadczenia przedemerytalnego od dnia 8 października 2015 r.

Przedmiotem niniejszej sprawy był spór dotyczący spełnienia przez ubezpieczoną przesłanek nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego. Organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do tego świadczenia, wskazując, iż nie przepracowała ona wymaganych 6 miesięcy u pracodawcy, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, a nadto iż w świadectwie pracy nie wskazano przyczyny ustania zatrudnienia.

Wskazać na wstępie należy, iż Sąd I instancji w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe oraz trafnie ustalił stan faktyczny, jednakże dokonał niewłaściwej subsumcji ustaleń faktycznych pod odpowiednie dyspozycje przepisów prawa materialnego, w konsekwencji niezasadnie uznając, iż odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy trafnie rozważania niniejszej sprawie odniósł do przesłanek określonych w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2013 r., poz. 170 j.t.), zgodnie z którym prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001), w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet.

Art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych stanowi zaś, iż świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Bezspornym było, iż ubezpieczona ukończyła 55 lat, posiada ponad 30-letni staż ubezpieczeniowy oraz spełniła przesłanki określone w art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Błędnym jednak było założenie Sądu I instancji, iż wskazaną w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych przesłankę rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w którym ubezpieczony był zatrudniony przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, należało odnosić do ostatniego miejsca pracy. W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy warunek ten odniósł do pracy ubezpieczonej w (...) J. K. w okresie od dnia 2 marca 2015 r. do dnia 28 marca 2015 r., stwierdzając, iż stosunek pracy nie został jej wypowiedziany z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Stanowisko to jest jednak błędne.

Zgodnie bowiem z utrwalonym już stanowiskiem judykatury, nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego nie jest uzależnione od pobierania zasiłku dla bezrobotnych, określonego w art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych bezpośrednio po zakończeniu okresów, wymienionych w art. 2 ust. 1 tej ustawy (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2013 r., III UZP 2/13, Lex nr 1353383; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2016 r., II UK 165/15, Lex nr 2025781; wyrok Sądu Najwyższego z 23 maja 2012 r., I BU 15/11, Lex nr 1215398; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 10 listopada 2015 r., III AUa 693/15, Lex nr 1927416; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 31 marca 2016 r., III AUa 562/15, Lex nr 2086609).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 2 lipca 2013 r., prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje nie tylko pracownikom, z którymi rozwiązano stosunek pracy z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, lub z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ale także osobom, które nie mogą znaleźć zatrudnienia po okresie ponad pięcioletniego pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, a także - znajdującym się w podobnej sytuacji osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą po ogłoszeniu upadłości. Celem tych unormowań jest zapewnienie wsparcia socjalnego osobom, które utraciły źródło utrzymania nie ze swojej winy, a z uwagi na wiek nie są w stanie skutecznie konkurować na rynku pracy - do dnia nabycia przez te osoby uprawnień emerytalnych.

Wykładnia semantyczna przepisów wskazuje, że nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego nie zostało uzależnione od zarejestrowania się w urzędzie pracy w charakterze bezrobotnego bezpośrednio po utracie źródła utrzymania z przyczyn niezależnych od pracownika, przedsiębiorcy lub rencisty. Cytowana ustawa nie zawiera także przepisu, który pozbawiałby takie osoby prawa do świadczenia przedemerytalnego w przypadku poszukiwania nowego zatrudnienia lub jego podjęcia w okresie przed otrzymywaniem zasiłku dla bezrobotnych.

Powyższa konstatacja, w ocenie Sądu Najwyższego, znajduje potwierdzenie także w uzasadnieniu projektu ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, który w punkcie III stwierdza, że osobom, które utraciły pracę nie ze swojej winy, proponuje się w pierwszym okresie po utracie pracy cykl działań aktywizacyjnych, w celu pozyskania dla tych osób zatrudnienia. Po upływie sześciomiesięcznego okresu pobierania zasiłku, o ile nie uda się przez ten okres uzyskać zatrudnienia, osoby te mogą złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 5 kwietnia 2016 r. Sąd Najwyższy wyjaśnił z kolei, iż świadczenie przedemerytalne, podobnie jak instrumenty, o których mowa w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, stanowią realizację normy zawartej w art. 67 ust. 2 Konstytucji RP, nakazującej państwu aktywne wspieranie obywateli pozostających bez pracy nie z własnej woli i niemających innych środków utrzymania. Działania państwa w tym obszarze powinny być inicjowane tylko w razie potrzeby, więc należy doceniać inicjatywę osoby, która po utracie zatrudnienia w okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach emerytalnych, próbuje samodzielnie poszukiwać pracy i tylko w ostateczności korzysta z instrumentów aktywizacyjnych, o których mowa w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Z tych względów brak wskazania w ustawie bezpośredniego związku czasowego między rozwiązaniem stosunku pracy, a okresem bezrobocia powinien być interpretowany jako celowo zastosowane rozwiązanie ustawodawcy, umożliwiające rzeczywiste osiąganie zakładanych w ustawie efektów.

Przenosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy, wskazać należy, iż jak trafnie ustalił Sąd I instancji, w okresie od 3 września 2013 roku do 28 lutego 2015 roku ubezpieczona była zatrudniona w (...) sp. z o.o. w S. oraz w PPHU (...) Z. P. (1). U obu pracodawców świadczyła pracę na podstawie umów o pracę na czas określony w wymiarze ½ etatu. Umowy zostały zawarte na okres do dnia 31 grudnia 2017 r., jednak jak wynika z przedłożonych świadectw pracy, rozwiązane zostały z dniem 28 lutego 2015 r.

Na mocy art. 2 ust. 1 pkt 29 b ustawy o promocji zatrudnienia, przyczyny dotyczące zakładu pracy oznaczają m.in. rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w przypadku obu umów o pracę ubezpieczonej spełnione zostały przesłanki rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w świetle ustawy o promocji zatrudnienia. W świadectwie pracy z dnia 27 lutego 2015 r. wystawionym przez (...) sp. z o.o. w S. wskazano, iż stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem przez pracodawcę na mocy art. 30 § 1 pkt 2 k.p. Jednocześnie w świadectwie tym wskazano, iż został zastosowany skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 36 ¹ § 1 k.p., który to przepis mówi o wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników. Potwierdzeniem powyższej okoliczności jest także fakt, iż w dniu 20 marca 2015 roku Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) sp. z o.o. w S. podjęło uchwałę w przedmiocie rozwiązania spółki w drodze likwidacji, zaś uchwałą z dnia 29 grudnia 2015 roku podjęło uchwałę o upoważnieniu likwidatora do wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego (wyciąg z KRS – k. 20 a.s.). Niewątpliwie zatem do rozwiązania stosunku pracy doszło z powodu likwidacji pracodawcy.

Jeśli zaś chodzi o stosunek pracy z PPHU (...) Z. P. (1), to również i w tym świadectwie pracy z dnia 27 lutego 2015 r. wskazano, iż stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem przez pracodawcę na mocy art. 30 § 1 pkt 2 k.p., jednocześnie wskazując, iż został zastosowany skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 36 ¹ § 1 k.p. Z odpisu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej wynika natomiast, iż działalność została zawieszona od dnia 1 października 2015 r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, umowa o pracę z ubezpieczoną została zatem rozwiązana z powodu likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych bądź organizacyjnych. Niezależnie jednak od ustalenia konkretnej przyczyny rozwiązania stosunku pracy, dla stwierdzenia wypełnienia przez ubezpieczoną przesłanki rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy wystarczające jest ustalenie, iż do rozwiązania stosunku pracy z (...) sp. z o.o. w S., u którego była ona zatrudniona przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, doszło z powodu likwidacji pracodawcy.

W świetle przywołanych wyżej wyroków Sądu Najwyższego, okoliczności tej nie niweczy fakt, iż zaraz po rozwiązaniu stosunków pracy z (...) sp. z o.o. w S. oraz z PPHU (...) Z. P. (1) ubezpieczona podjęła krótkotrwałe, niespełna miesięczne zatrudnienie w (...) J. K., a dopiero po zakończeniu tego stosunku pracy została zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w G. jako bezrobotna i w okresie od 2 kwietnia 2015 r. do 9 września 2015 r. oraz 15 września 2015 r. do 31 marca 2016 r. pobierała zasiłek bezrobotnych.

Reasumując, Sąd Apelacyjny stwierdził, iż ubezpieczona spełniła wszystkie przesłanki przyznania jej prawa do świadczenia przedemerytalnego i na mocy art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji.

W punkcie drugim wyroku, zgodnie z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszeniu przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013, poz. 490 j.t.), § 9 ust. 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015, poz. 1804) oraz art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przy uwzględnieniu treści art. 108 § l k.p.c., art. 98 § l i 3 k.p.c. Sąd Apelacyjny, uwzględniając nakład pracy pełnomocnika, orzekł o kosztach postępowania w ten sposób, że zasądził od pozwanego organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (30 zł - opłata od apelacji, 180 zł - koszty zastępstwa procesowego w pierwszej instancji, 240 zł – koszty zastępstwa procesowego w drugiej instancji).

SSA Aleksandra Urban SSA Maciej Piankowski SSA Grażyna Horbulewicz