Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XXV C 315/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR (del.) Paweł Duda

Protokolant: Martyna Sajdak

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad

przeciwko A. XXI I.A.K. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji
z siedzibą w (...) S.A. z siedzibą w S. (Hiszpania)

o zapłatę

I. zasądza solidarnie od A. XXI I.A.K. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w likwidacji z siedzibą w (...) S.A. z siedzibą w S.
na rzecz Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad kwotę 214.104,63 zł (dwieście czternaście tysięcy sto cztery złote sześćdziesiąt trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 25 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.
i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia2016 r. do dnia zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałej części;

III. zasądza od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad na rzecz A. XXI I.A.K. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji
z siedzibą w W. kwotę 2.995,62 zł (dwa tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

IV. zasądza od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad na rzecz (...) S.A. z siedzibą w S. kwotę 2.995,61 zł (dwa tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt jeden groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

V. nakazuje pobrać od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych
i Autostrad na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 4.260,03 zł (cztery tysiące dwieście sześćdziesiąt złotych trzy grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

VI. nakazuje pobrać solidarnie od A. XXI I.A.K. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji z siedzibą w (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 9.011,34 zł (dziewięć tysięcy jedenaście złotych trzydzieści cztery grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt XXV C 315/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 października 2016 r.

Pozwem z dnia 5 marca 2014 r. Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad w W. wniósł o zasądzenie solidarnie od A. XXI I.A.K. Spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji z siedzibą w W. oraz (...) S.A. z siedzibą w S. (Hiszpania) kwoty 2.485.517,80 zł wraz z odsetkami ustawowymi:

-: od kwoty 4.271.38 zł od dnia 28 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 13 czerwca 2012 r.),
-: od kwoty 44.649,00 zł od dnia 28 czerwca 2012 r. do dnia 31 stycznia 2013 r. oraz od kwoty 31.461,91 zł od dnia 1 lutego 2013 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 2012 r. na kwotę 44.649,00 zł, z której do zapłaty pozostała część należności w kwocie 31.461,91 zł),
-: od kwoty 2.200.41 zł od dnia 10 lipca 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 2 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 7.527,60 zł od dnia 10 lipca 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 2 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 23.001 zł od dnia 10 lipca 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa nr (...) z dnia 2 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 1.941,54 zł od dnia 25 lipca 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 18 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 6.642 zł od dnia 26 lipca 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa nr (...)
z dnia 18 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 20.295 zł od dnia 26 lipca 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa nr (...)
z dnia 18 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 1.941,54 zł od dnia 7 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 30 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 6.642 zł od dnia 7 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 30 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 20.295 zł od dnia 7 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 30 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 34.722,90 zł od dnia 7 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 30 lipca 2012 r.),
-: od kwoty 2.070,97 zł od dnia 24 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 16 sierpnia 2012 r.),
-: od kwoty 7.084,80 zł od dnia 24 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 16 sierpnia 2012 r.),
-: od kwoty 21.648 od dnia 24 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 16 sierpnia 2012 r.),
-: od kwoty 185.188,80 zł od dnia 24 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty (nota księgowa nr (...) z dnia 16 sierpnia 2012 r.),
-: od kwoty 16.308,92 zł od dnia 25 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 31 grudnia 2012 r.),
-: od kwoty 55.792,80 zł od dnia 25 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 31 grudnia 2012 r.),
-: od kwoty 170.478 zł od dnia 25 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 31 grudnia 2012 r.),
-: od kwoty 1.458.361,80 zł od dnia 25 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty (nota księgowa nr (...) z dnia 31 grudnia 2012 r.),
-: od kwoty 402.464 zł od dnia 25 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 31 grudnia 2012 r.),
-: od kwoty 5.177,43 zł od dnia 25 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty (nota księgowa
nr (...) z dnia 31 grudnia 2012 r.).

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że Skarb Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad (Zamawiającego) łączyły z pozwanymi spółkami tworzącymi konsorcjum (Wykonawcą) dwie powiązane z sobą umowy, tj. umowa z dnia 7 lipca 2010 r. na wykonanie zadania pn. „Opracowanie koncepcji programowej oraz projektu budowlanego, wykonawczego budowy obwodnicy północnej m. K. w ciągu drogi krajowej nr (...) granica Państwa – G. – P. – K. – U. – P.”, zwana dalej również „umową podstawową”, oraz umowa z dnia 7 listopada 2011 r. na wykonanie „Dokumentacji projektowo-kosztorysowej dla projektu linii kablowej zasilającej szafę oświetleniową S05 (skrzyżowanie obwodnicy K. w ciągu drogi krajowej nr (...) i drogi powiatowej nr (...)) oraz dla projektu kładki dla pieszych nad potokiem J. ( (...))”, zwana dalej również „umową dodatkową”. Wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy podstawowej do dnia 31 grudnia 2010 r. zostało ustalone na kwotę 242.000 zł netto (295.240 zł brutto), zaś od dnia 1 stycznia 2011 r. na kwotę 2.012,320 zł brutto. Wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy dodatkowej zostało ustalone na kwotę 21.046,48 zł netto (25.887,17 zł brutto). Wykonawca wykonał jedynie część przedmiotu umów. Rozliczono i odebrano jedynie Etap Koncepcji Programowej. Kolejne opracowania projektowe będące przedmiotem umów Wykonawca przekazywał
w stanie wadliwym, bez wymaganych podpisów projektantów i z wadami prawnymi, gdyż Wykonawcy nie przysługiwały majątkowe prawa autorskie do opracowań, wobec czego nie mógł ich skutecznie przenieść na Zamawiającego, w konsekwencji czego Zamawiający nie mógł wykorzystać tych opracowań projektowych. Wady dokumentacji projektowej nie zostały usunięte przez Wykonawcę pomimo upływu wyznaczonego mu przez Zamawiającego terminu. Wykonawca wbrew postanowieniom zawartych umów nie wprowadził zgłoszonych przez Zamawiającego uwag do Projektu wykonawczego. Wykonawca popadł także w zwłokę
w przekazaniu kompletnej i pozbawionej wad dokumentacji projektowej będącej przedmiotem umowy dodatkowej. Wykonawca nie przekazał w ogóle Zamawiającemu części opracowań projektowych będących przedmiotem umowy podstawowej, tj. Dokumentacji dla SIWZ – do opisu przedmiotu zamówienia zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. (poz. 14 Tabeli Opracowań Projektowych), Kosztorysu inwestorskiego (poz. 15 Tabeli Opracowań Projektowych) i Studium wykonalności (poz. 16 Tabeli Opracowań Projektowych). Zgodnie z umową podstawową (w brzmieniu ustalonym Aneksem nr (...)) dokumentacja ta miała zostać sporządzona i przekazana Zamawiającemu do 7 marca 2012 r. Wykonawca nie wykonywał też innych obowiązków umownych, tj. nie regulował wynagrodzenia podwykonawców oraz nie utrzymywał ciągłości zawartej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Przejawy nienależytego wykonania umów przez Wykonawcę skutkowały naliczeniem Wykonawcy przez Zamawiającego kar umownych, tj.:

1) kar umownych naliczonych na podstawie art. 18 ust. 1 pkt. a) umowy podstawowej za niedotrzymanie określonego w umowie terminu wykonania określonych opracowań projektowych w terminach wskazanych w Tabeli Opracowań Projektowych
z przyczyn zależnych od Wykonawcy – w wysokości 1% wynagrodzenia brutto za każdy dzień zwłoki: zwłoka 287 dni od 7 marca 2012 r. do 19 grudnia 2012 r. – łącznie kara umowna 127.083,60 zł [(18.450 + 7.380 + 18.450) x 1% x 287 dni],
w tym:

a) Dokumentacja dla SIWZ (poz. 14 TOP) – 18.450 zł/dzień,

b) Kosztorys inwestorski (poz. 15 TOP) – 7.830 zł/dzień,

c) Studium wykonalności(poz. 16 TOP) – 18.450 zł/dzień;

2) kar umownych naliczonych na podstawie art. 18 ust. 1 pkt. b) umowy podstawowej za zwłokę Wykonawcy z usunięciem wad określonych opracowań projektowych, których Zamawiający uprzednio odmówił odbioru z przyczyn zależnych od Wykonawcy, jakimi były wady tych przekazanych do odbioru opracowań projektowych –
w wysokości 1 % wynagrodzenia brutto za dane opracowanie projektowe za każdy dzień zwłoki licząc od ustalonego terminu usunięcia wad – w kwotach 300.366 zł
(za zwłokę w usunięciu wad Projektu wykonawczego przez okres 222 dni – od
12 maja 2012 r. do 19 grudnia 2012 r.) i 1.678.273,50 zł (za zwłokę w usunięciu wad pozostałych opracowań projektowych w postaci braku przeniesienia autorskich praw majątkowych przez okres 145 dni – od 28 lipca 2012 r. do 19 grudnia 2012 r.), w tym:

a) Projekt wykonawczy (poz. 13 TOP) – 300.366 zł,

b) Materiały do wniosku o uzyskanie pozwoleń wodnoprawnych (poz. 5 TOP) – 50.430 zł,

c) Geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych (poz. 7 TOP) – 43.050 zł,

d) Opracowania prawne – materiały do wniosku o decyzję ZRID (poz. 8 TOP) – 24.600 zł,

e) Dokumentacja geodezyjna i kartograficzna (poz. 9 TOP) – 608.850 zł,

f) Projekt budowlany (poz. 10 TOP) – 344.400 zł,

g) Raport o oddziaływaniu na środowisko (poz. 11 TOP) – 86.100 zł;

3) kar umownych naliczonych na podstawie art. 14 ust. 1 pkt. b) umowy dodatkowej za zwłokę Wykonawcy w usunięciu wad określonych opracowań projektowych, których Zamawiający uprzednio odmówił odbioru z przyczyn zależnych od Wykonawcy, jakimi były wady tych opracowań projektowych – w wysokości 5% wynagrodzenia brutto za całą dokumentację projektową za każdy dzień zwłoki liczony od wyznaczonego terminu wykonania do dnia złożenia opracowania projektowego do odbioru – okres opóźnienia wyniósł 222 dni a naliczona z tego tytułu kara umowna wyniosła 28.734,76 zł.

Zamawiający dopuszczał możliwość zawarcia z Wykonawcą porozumienia w sprawie rozwiązania umowy podstawowej i umowy dodatkowej, lecz oczekiwał przekazania przez Wykonawcę kompletnej i prawidłowej dokumentacji etapu Projektu Budowlanego
w nieprzekraczalnym terminie do 7 grudnia 2012 r., co umożliwiałoby Zamawiającemu złożenie do Wojewody Opolskiego wniosku o zgodę na realizację inwestycji drogowej
i uniknięcie utraty ważności decyzji administracyjnej o środowiskowych uwarunkowaniach, która obowiązywała do 14 kwietnia 2014 r. oraz uniknięcie utraty środków na finansowanie inwestycji zarezerwowanych w 2012 r., w którym miało nastąpić prawidłowe wykonanie przedmiotu umów. Wobec ustalenia, że Wykonawca nie jest w stanie wydać Zamawiającemu prawidłowo wykonanej dokumentacji etapu Projektu Budowlanego najpóźniej do grudnia 2012 r. nie było już celowe ani możliwe prowadzenie przez Zamawiającego dalszych rozmów z Wykonawcą w celu późniejszego uzyskania od niego dokumentacji. Dlatego Zamawiający w piśmie z dnia 29 listopada 2012 r. uprzedził Wykonawcę, że protokolarne przekazanie przez Wykonawcę kompletnej i prawidłowej dokumentacji etapu Projektu Budowlanego musi nastąpić w nieprzekraczalnym, dodatkowo wyznaczonym Wykonawcy, terminie do 7 grudnia 2012 r. pod rygorem odstąpienia od umów przez Zamawiającego. Takie działanie Zamawiającego odpowiadało wymogom wynikającym z art. 491 k.c. i 492 k.c. oraz postanowieniom umów dotyczącym przesłanek odstąpienia od nich przez Zamawiającego. Do zawarcia porozumienia i przekazania prawidłowej dokumentacji nie doszło, wobec czego Zamawiający w dniu 19 grudnia 2012 r. złożył Wykonawcy oświadczenie o odstąpieniu od obu umów w zakresie, w jakim nie zostały jeszcze wykonane, z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy. Wykonawca w dniu 19 grudnia 2012 r. przekazał Zamawiającemu część opracowań projektowych składających się na etap Projektu Budowlanego, jednak Zamawiający odmówił odbioru tej dokumentacji z uwagi na jej istotne wady polegające na braku podpisów pod opracowaniami projektantów i osób sprawdzających oraz braku przekazania majątkowych praw autorskich do tej dokumentacji przez podwykonawców poszczególnych opracowań. Zamawiający poinformował Wykonawcę, że z uwagi na odstąpienie od umów nie ma już możliwości poprawienia dokumentacji. Wobec skutecznego odstąpienia od umów Zamawiający obciążył Wykonawcę karami umownymi z tytułu rozwiązania umów z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy, w wysokości 20% wynagrodzenia wynikającego z zawartych umów, zgodnie z § 18 ust. 1 pkt. c) umowy podstawowej i § 14 ust. 1 pkt. c) umowy dodatkowej. Za odstąpienie od umowy podstawowej Zamawiający naliczył Wykonawcy karę umowną w wysokości 402.464 zł, zaś za odstąpienie od umowy dodatkowej w wysokości 5.177,43 zł. Powyższe kary umowne zostały objęte notami księgowymi, które zostały doręczone Wykonawcy 17 stycznia 2013 r. i których termin zapłaty wyznaczony Wykonawcy upłynął w dniu 24 stycznia 2013 r. Wobec braku zapłaty kar umownych przez Wykonawcę Zamawiający wystąpił do (...) Banku S.A. o wypłatę środków z gwarancji stanowiącej zabezpieczenie należytego wykonania umowy i otrzymał kwotę 59.950,80 zł, która została zaliczona na poczet dwóch najwcześniej wymagalnych długów Wykonawcy, tj. na poczet całości długu wynikającego z noty księgowej nr (...)
z dnia 13 czerwca 2012 r. opiewającej na kwotę 43.394,40 zł płatnej do dnia 27 czerwca
2012 r. (kwota należności głównej 43.394,40 zł i kwota 3.369,40 zł tytułem odsetek ustawowych naliczonych za okres od dnia 28 czerwca 2012 r. do dnia 31 stycznia 2013 r.,
co daje łączną kwotę 46.763,71 zł) oraz na poczet części długu wynikającego z noty księgowej nr (...) z dnia 13 czerwca 2012 r. opiewającej na kwotę 44.649 zł płatnej do dnia 27 czerwca 2012 r., z której zaspokojona została kwota 13.187,09 zł. Do chwili obecnej pozwani nie uiścili powodowi pozostałych należności z tytułu kar umownych.

Pozwany A. XXI I.A.K. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji
w odpowiedzi na pozew (tom 26, k. 4884-4906) wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że część dokumentacji składającej się na etap Projektu Budowlanego została przekazana Zamawiającemu protokołem z dnia 15 grudnia 2011 r. Dokumentacja ta obejmowała elementy wymienione w Tabeli Opracowań Projektowych pod pozycjami 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11. Dokumentacja została przez powoda przyjęta, sprawdzona i rozliczona. Ponadto przekazana i rozliczona została również część dokumentacji objęta umową dodatkową. Następnie w dniu 7 marca 2012 r. pozwany przekazał powodowi projekt wykonawczy, którego ostatecznie powód nie przyjął. Pismem
z dnia 20 lipca 2012 r. powód odmówił odbioru przekazanej dokumentacji etapu Projektu Budowlanego i wyznaczył termin 7 dni na usunięcie wady polegającej na braku posiadania przez pozwanego autorskich prawa majątkowych, zaś w dniu 19 grudnia 2012 r. odmówił przyjęcia przekazanej tego dnia dokumentacji etapu Projektu Budowlanego. Zdaniem pozwanego brak jest podstaw do twierdzenia, że przekazana dokumentacja objęta etapem II Projekt Budowlany poz. 5-11 TOP obarczona była wadą w postaci braku majątkowych praw autorskich. W żadnej z umów z podwykonawcami nie ma postanowienia, które uzależniałoby przeniesienie praw autorskich od zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy. Zależność taka nie wynika również z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przeniesienie praw autorskich reguluje § 8 umów podwykonawczych, zgodnie z którym nabycie przez pozwanego tych praw następuje z chwilą przekazania przez podwykonawcę Wykonawcy dzieła do odbioru. Oznacza to, że strona powodowa nie wykazała, by dokumentacja Projektu budowlanego była w ogóle dotknięta wadą w postaci braku majątkowych praw autorskich. Nie jest wystarczające oparcie się w tym zakresie na pisemnym zastrzeżeniu podwykonawcy (...) Sp. z o.o., który oświadczył, że prawa autorskie do wykonanej przez niego dokumentacji nie zostały przeniesione na pozwanego. Nawet w razie wykazania, że umowa Wykonawcy z tym podwykonawcą nie gwarantowała stronie pozwanej nabycia majątkowych praw autorskich, to przedmiotem umowy z tym podwykonawcą była aktualizacja opracowania pn. „Analiza ruchu w stanie istniejącym i prognozy ruchu drogowego”, a jej wykorzystanie ograniczało się do oparcia się na wynikach tej analizy do opracowania odrębnych i niezależnych opracowań, bez opracowania tej analizy, zmiany lub włączenia do innej dokumentacji. Opracowanie to nie stanowiło zatem utworu w rozumieniu prawa autorskiego. Strona powodowa nie była uprawniona do naliczenia pozwanym kar umownych na podstawie § 18 ust. 1 pkt. b) umowy podstawowej i § 14 ust. 1 pkt. b) umowy dodatkowej, gdyż nie było podstaw do stwierdzenia, że dokumentacja zawierała wady polegające na braku majątkowych praw autorskich. Z pisma powoda z dnia 20 lipca 2012 r. wynika, że wada,
w związku z którą naliczona została kara umowna polegała wyłącznie na braku majątkowych praw autorskich. W konsekwencji strona powodowa nie miała podstaw do naliczenia kar umownych za zwłokę w usunięciu innych ewentualnych braków tej dokumentacji,
w szczególności braków podpisów niektórych projektantów. Zastrzeżenia dotyczące braków podpisów projektantów i osób sprawdzających pod opracowaniami zostały zgłoszone przez powoda dopiero w stosunku do dokumentacji przekazanej przez pozwanego 19 grudnia
2012 r. a brak tych podpisów był wynikiem naruszenia przez pracowników pozwanego (...) S.A. ich obowiązków pracowniczych, za co nie można obarczać odpowiedzialnością pozwanego (...) (...) Sp. z o.o. Pozwany zarzucił również, że powód nie wykazał, aby poniósł jakąkolwiek szkodę. Brak jest też podstaw do naliczania kary umownej na podstawie § 14 ust. 1 pkt. b) umowy dodatkowej od całego wynagrodzenia przewidzianego
w umowie dodatkowej, bowiem część opracowania objętego tą umową w kwocie 5.177,43 zł została rozliczona w styczniu 2011 r. Niezasadnie naliczono również kary umowne z tytułu zwłoki w usunięciu wad przekazanej dokumentacji obejmującej projekt wykonawczy, bowiem uwagi zgłoszone do tej dokumentacji przez powoda w piśmie z dnia 16 kwietnia 2012 r. nie miały charakteru wad dokumentacji. Ponadto okoliczność oddania projektu wykonawczego z pewnymi niedociągnięciami była spowodowana zbyt krótkim odstępem czasu pomiędzy terminem na opracowanie projektu budowlanego a opracowaniem projektu wykonawczego, związanego z podpisaniem Aneksu nr (...).

Odnośnie zasadności naliczenia kar umownych za niedotrzymanie określonego
w umowach terminów wykonania opracowań projektowych pozwany wskazał, że po stronie pozwanego brak było zwłoki w wykonaniu tego zobowiązania. W celu wykonania dokumentacji etapu II Projekt Budowlany wskazanej w TOP w poz. 14 – Dokumentacja dla SIWZ, poz. 15 – Kosztorys inwestorski i poz. 16 – Studium wykonalności konieczna była weryfikacja aktualności prognoz wielkości ruchu w analizie ruchu oraz założeń przyjętych
w studium (...). Przekazane pozwanym przez powoda wyniki Generalnego Pomiaru Ruchu z 2010 r. były niepełne, wobec czego pozwani własnym staraniem wykonali analizę porównawczą prognozy ruchu wykonanej na etapie (...) w 2007 r. z (...) z 2010 r., a powód ją zaakceptował. Następnie w lutym 2012 r. powód zakwestionował poprawność tego porównania i zażądał jego poprawienia, co pozwany wykonał. Po uzyskaniu zaktualizowanej analizy ruchu pozwani zmuszeni byli skorygować już wykonaną dokumentację, a niektórej jej elementy wykonać na nowo. Spowodowało to generalne opóźnienie w pracach nad dokumentacją stanowiącą przedmiot umowy, zatem nie da się przyjąć, aby nieprzekazanie dokumentacji wskazanej w poz. 14, 15 i 16 TOP wynikało ze zwłoki pozwanego.
Na opóźnienie realizacji niektórych elementów dokumentacji miały również wpływ przedłużające się uzgodnienia pomiędzy stroną powodową a Nadleśnictwem K.-K. na temat lokalizacji parkingów dla obsługi ruchu na obwodnicy północnej m. K., które trwały pół roku i uniemożliwiały pozwanym kontynuowanie prac w tym zakresie.

Pozwany zarzucił także, że Wykonawca nie dał Zamawiającemu podstaw do odstąpienia od umów, wskazanych w § 19 ust. 1 pkt. b), d), f), h) umowy podstawowej i § 15 ust. 1 pkt. b), d), e) umowy dodatkowej. Pozwany zaprzeczył ażeby ziściły się przesłanki wymienione w tych postanowieniach umownych. Ponadto zawarte w nich umowne zastrzeżenia prawa odstąpienia wymagałyby dla swej skuteczności, zgodnie z art. 395 k.c., oznaczenia terminu końcowego do skorzystania z prawa do odstąpienia od umów, który to termin nie został w umowach wskazany. Oświadczenie o odstąpieniu od umów w oparciu
o przywołane postanowienia umów jest więc bezskuteczne. Pozwany wskazał, że przez cały okres obowiązywania umowy posiadał wykupione ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
o zakresie wymaganym przez umowę (ostatnia umowa została zawarta na okres od 2 grudnia 2011 r. do 1 grudnia 2012 r.) i dostarczył powodowi gwarancję ubezpieczeniową na kwotę 199.836 zł stanowiącą 10% wynagrodzenia brutto, którą strona powodowa zaakceptowała.
Ze względu na zapisy umów podwykonawczych, w zakresie nierozliczonej z powodem dokumentacji pozwany nie miał jeszcze obowiązku zapłacić wynagrodzenia podwykonawcom. Okoliczności powołane przez stronę powodową w oświadczeniu
o odstąpieniu w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy nie dowodzą, aby odstąpienie od umów nastąpiło z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy. Oświadczenie
to nie wskazuje innych podstaw prawnych, co podważa możliwość ich powołania na etapie pozwu. Podstawą odstąpienia nie mógł być art. 492 k.c., bowiem powołanie się na niego jest uzależnione od wykazania, że wykonanie umowy po terminie nie miałoby dla powoda znaczenia. Z okoliczności sprawy wynika, że bezpośrednią przyczyną odstąpienia od umów pod koniec 2012 r. był fakt, że rozliczenie umów przez stronę powodową w kolejnym roku byłoby niemożliwe lub znacznie utrudnione z uwagi na procedury dotyczące gospodarowania finansami publicznymi. Oznacza to, że bezpośredni wpływ na datę odstąpienia miała nie tyle utrata ważności decyzji środowiskowej, lecz utrata finansowania projektu. Pozwany podniósł również, że skoro Zamawiający skorzystał z prawa odstąpienia od umów, to niezależnie od bezpodstawności naliczenia kar umownych za niedotrzymanie terminów, nie może kumulować tych kar z karami z tytułu odstąpienia od umów. W przypadku przyjęcia przez Sąd, że kary umowne są należne, pozwany wniósł o ich miarkowanie w oparciu o art. 484 § 2 k.c. wskazując, że są one rażąco wygórowane zarówno w stosunku do wartości przedmiotu umów jak i wobec faktu, że strona powodowa nie poniosła żadnej szkody na skutek braku realizacji umów w terminie. Ponadto zobowiązanie Wykonawcy zostało w znacznej części wykonane, a zamiarem powoda było odstąpienie od umowy w zakresie tych elementów dokumentacji, które nie zostały wykonane.

Pozwany (...) S.A. w odpowiedzi na pozew (tom 26, k. 4976-4979) wniósł
o oddalenie powództwa w całości, popierając wszystkie twierdzenia i wnioski dowodowe przedstawione w odpowiedzi na pozew pozwanego (...) (...) Sp. z o.o. w likwidacji
i powołując się na nie jako na własne. W uzupełnieniu argumentacji pierwszego z pozwanych, (...) S.A. wskazała, że przedstawione przez powoda pisma z 25 kwietnia 2012 r.
i z 16 maja 2012 r. okoliczności w żaden sposób nie dowodzą, iż pozwani przerwali realizację przedmiotu umowy. Rzeczywistą przyczyną złożenia przez powoda oświadczenia
o odstąpieniu od umowy był przepadek finansów zarezerwowanych na rozliczenie umowy. Polski system prawa nie dopuszcza równoczesnego naliczania kar umownych z tytułu niewykonania zobowiązania jak i z tytułu nienależytego wykonania tego samego zobowiązania. Niezależnie od tego (...) S.A. wskazała, że zgodnie z uzgodnionym pomiędzy pozwanymi podziałem obowiązków przy wykonywaniu umów, spółka (...) S.A. nie brała udziału w pracach nad dokumentacją stanowiącą przedmiot zawartych umów,
a wszelkie czynności w tym zakresie wykonywała (...).(...) Sp. z o.o.

W piśmie procesowym z dnia 20 lutego 2015 r. (tom 27, k. 4989-5016) powód, odnosząc się do twierdzeń pozwanego (...) (...) Sp. z o.o. w likwidacji, zaprzeczył jakoby opracowania projektowe, które pozwani przekazali powodowi protokołem z dnia
15 grudnia 2011 r. zostały przez powoda przyjęte, sprawdzone i rozliczone. Dokumentacja ta została bowiem odebrana przez Zamawiającego w ramach odbioru wstępnego, stosownie do pkt. 6 Specyfikacji Technicznej (...)Wymagania ogólne. Dopiero po dokonaniu tej pierwszej fazy odbioru możliwe było przystąpienie do sprawdzenia przedłożonej dokumentacji pod względem kompletności, zgodności z umową, obowiązującymi przepisami i wytycznymi. Do odbioru wstępnego Wykonawca obowiązany był przedstawić tylko jeden egzemplarz opracowania, a do odbioru końcowego większą ilość opracowań i w innej formie. Do dokumentacji przekazanej w dniu 15 grudnia 2011 r. zostały zgłoszone uwagi. Wady opracowań nie zostały ostatecznie usunięte w wyznaczonym terminie, przed dniem odstąpienia od umów. Na etapie realizacji umów Wykonawca wyraźnie uznawał za uzasadnione i słuszne zastrzeżenia Zamawiającego dotyczące istnienia wad dokumentacji projektowej w postaci braku posiadania przez pozwanego do tej dokumentacji odpowiednich majątkowych praw autorskich. To z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy nie doszło do zawarcia umów przelewu, które miały rozwiązać zaistniały problem odnośnie nabycia przez Zamawiającego majątkowych praw autorskich do dokumentacji projektowej, której autorem byli poszczególni podwykonawcy. Tym samym zasadnie zostały naliczone Wykonawcy kary umowne za nieusunięcie wad opracowań projektowych wskazanych w poz. 5, 7, 8, 9, 10, 11 TOP. Dopiero 19 grudnia 2012 r. Wykonawca przekazał Zamawiającemu część kolejnych opracowań projektowych składających się na etap Projektu Budowlanego. W tym zakresie Zamawiający zasadnie odmówił odbioru dokumentacji z uwagi na jej istotne wady polegające na braku pod opracowaniami podpisów projektantów i osób sprawdzających oraz wobec braku wykazania przez pozwanych dysponowaniem majątkowymi prawami autorskimi do tej dokumentacji. To pozwani, a nie ich pracownicy, ponoszą odpowiedzialność za istnienie wad przygotowanej przez nich dokumentacji projektowej. W trakcie realizacji umów A. (...). Sp. z o.o. rozpoczęła proces likwidacji i w sposób nagły zaczęła zaprzestawać prowadzenia działalności, co skutkowało brakiem przekazywania w terminie opracowań projektowych Zamawiającemu. Wykonane przez Wykonawcę na wcześniejszym etapie projektowania opracowanie analizy natężenia ruchu było obarczone znacznym błędem, wynikającym z błędnie założonego skrzyżowania na końcu obwodnicy – przy jej włączaniu się w ślad drogi krajowej nr (...). Po zgłoszeniu przez Zamawiającego wątpliwości
w tym zakresie Wykonawca przyjął argumentację Zamawiającego i podjął kroki w celu poprawy opracowania. Błąd w tym opracowaniu nie był zatem spowodowany brakiem kompletnych danych. Odnośnie kwestii niedotrzymania przez Wykonawcę warunków umowy ubezpieczeniowej powód wskazał, że pismem z dnia 12 czerwca 2012 r. wezwał Wykonawcę do przedłożenia dowodu posiadania należycie opłaconej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Zamawiający był w posiadaniu przekazanych mu uprzednio przez Wykonawcę dowodów zawarcia umów ubezpieczenia ważnych do 1 grudnia 2011 r. Pomimo wezwania Wykonawca nie przedstawił dowodu posiadania przez niego ciągłości należycie opłaconej umowy ubezpieczenia. Pozwani nie spełnili też obowiązku umownego
w zakresie utrzymywania zabezpieczenia należytego wykonania umowy na poziomie 10% wartości wynagrodzenia, w terminach określonych w umowie podstawowej,
z uwzględnieniem zmian tej umowy. Gwarancja bankowa (...) Banku opiewała na kwotę 199.836 zł, podczas gdy wartość umowy w związku z podpisanymi aneksami do niej wzrosła do kwoty 2.012.320 zł, a zatem 10% tej kwoty to suma 201.230 zł. W dniu
16 kwietnia 2014 r. upłynął termin, w którym możliwe było złożenie wniosku o decyzję (...) w oparciu o uzyskaną wcześniej decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach.
W związku z tym Zamawiający zmuszony jest do rozpoczęcia prac projektowych od początku. Kara umowna nie jest zależna od wysokości poniesionej szkody i należy się nawet wtedy, gdy wierzyciel żadnej szkody nie poniósł. Tym niemniej dla powoda już samo niewykonanie zobowiązania jest szkodą, bowiem istotą zawartych umów było zapewnienie bezpiecznych warunków na drogach w trakcie poszczególnych sezonów zimowych. Powód poniósł też stratę w postaci kosztów wykonania studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego w kwocie 736.880 zł i koreferatu do studium w kwocie 3.690 zł, które to materiały nie będą mogły zostać wykorzystane bądź będą wymagały aktualizacji, skoro
z przyczyn leżących po stronie pozwanych inwestycja nie doszła do skutku. Powód wskazał również, że brak jest podstaw do miarkowania kar umownych, bowiem nie są one rażąco wygórowane. Pozwani ponoszą solidarną odpowiedzialności za skutki niewykonania umów, stosownie do art. 141 Prawa zamówień publicznych.

W pismach procesowych z 19 czerwca 2015 r. (tom 27, k. 5091-5099)
i z 14 października 2015 r. (tom 28, k. 5228-5234) pozwani podtrzymali swoje wcześniejsze stanowiska w sprawie, w tym wniosek o miarkowanie kar umownych. Sprecyzowali przy tym wniosek o miarkowanie kar umownych w ten sposób, że:

1) kara umowa z tytułu odstąpienia od umowy podstawowej w kwocie 402.464 zł powinna zostać zmiarkowana do kwoty 8.856 zł, a kara umowna z tytułu odstąpienia od umowy dodatkowej w kwocie 5.177,43 zł powinna zostać zmiarkowana do kwoty 4.142 zł,

2) kara umowna z tytułu niedotrzymania określonego w umowie terminu wykonania dokumentacji projektowej, tj. Dokumentacji dla SIWZ, Studium wykonalności
i Kosztorysu inwestorskiego w kwocie 127.083,60 zł powinna zostać zmiarkowana do kwoty 35.424 zł,

3) kara umowna z tytułu odmowy odbioru przez Zamawiającego dokumentacji II etapu – Projekt Budowlany wskazanej w TOP pod poz. od 5 do 11, z uwagi na uchybienie terminowi do usunięcia wad tej dokumentacji, w kwocie 1.678.273,50 zł powinna zostać zmiarkowana do kwoty 68.880 zł,

4) kary umowne z tytułu odmówienia odbioru przez Zamawiającego dokumentacji
II etapu – Projekt Budowlany wskazanej w TOP pod poz. 12 (Projekt wykonawczy)
z uwagi na uchybienie terminowi do usunięcia wad tej dokumentacji, w kwocie 300.366 zł (umowa podstawowa) i kwocie 28.734,76 zł (umowa dodatkowa) powinny zostać zmiarkowane do kwot odpowiednio 33.825 zł i 11.544 zł.

W kolejnych pisma procesowych strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe i argumenty na ich poparcie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 lipca 2010r. Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych
i Autostrad, jako Zamawiający, oraz konsorcjum firm A. (...) Sp. z o.o. (lider konsorcjum) i (...) S.A., jako Wykonawca, zawarli w trybie zamówienia publicznego umowę, na mocy której Zamawiający zamówił a Wykonawca przyjął do wykonania „Opracowanie koncepcji programowej oraz projektu budowlanego, wykonawczego budowy obwodnicy północnej m. K. w ciągu drogi krajowej nr (...) G. Państwa – G. – P. – K. – U. – P.” w terminie 21 miesięcy od dnia podpisania niniejszej umowy, z zachowaniem terminów pośrednich wykonania poszczególnych elementów całości opracowania, określonych w tabeli opracowań projektowych, za wynagrodzeniem 1.638.000 zł netto plus 22% podatek VAT w kwocie 360.360 zł, co łącznie stanowi kwotę brutto 1.998.360 zł. Integralną część umowy stanowiły: oferta Wykonawcy, specyfikacje techniczne oraz tabela opracowań projektowych. (§ 1-3 umowy). W umowie postanowiono, że przedmiot umowy Wykonawca zobowiązany jest wykonać bez wad i usterek w sposób zgodny z wymogami prawa, przy zachowaniu staranności wynikającej z zawodowego (profesjonalnego) zajmowania się opracowaniem dokumentacji budowlanych, a nadto w sposób zgodny z normami, zasadami wiedzy technicznej i zaleceniami Zamawiającego, w tym zgodnie z wewnętrznymi zarządzeniami
i procedurami obowiązującymi w (...). (§ 4). Wykonawca zobowiązał się w umowie,
w przypadku powierzenia realizacji prac podwykonawcy, do dokonania we własnym zakresie zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy z zachowaniem terminów płatności określonych
w zawartej z nim umowie. (§ 11 ust. 2). Zgodnie z § 14 ust. 1 umowy, odbiory wstępne, częściowe i końcowe opracowań projektowych dokonywane będą ściśle z uwzględnieniem zasad opisanych w Specyfikacjach (...), w siedzibie Zamawiającego, w formie protokołów zdawczo-odbiorczych. Wraz z odbiorem opracowań projektowych Zamawiający przejmuje autorskie prawa majątkowe do opracowań projektowych wykonanych w ramach umowy. (§ 14 ust. 2). W paragrafie 15 ust. 7 umowy postanowiono, że Wykonawca zobowiązany jest w okresie od dnia podpisania umowy do dnia zakończenia okresu gwarancji (udzielonej na okres 24 miesięcy) do utrzymania ciągłości zawartej umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (w tym do zapłacenia wszystkich należnych składek) na min. kwotę 1.500.000 zł. Ubezpieczenie miało obejmować odpowiedzialność cywilną wynikającą z działalności zawodowej, w tym odpowiedzialność na wypadek potrzeby pokrycia Zamawiającemu jakiejkolwiek strat, szkody osobowe, szkody rzeczowe i czyste straty finansowe (tj. straty niewynikające ze szkód osobowych i rzeczowych). Ne każde wezwanie przedstawiciela Zamawiającego Wykonawca zobowiązany jest przedłożyć dowody dotrzymywania warunków umowy ubezpieczeniowej, w tym również dowody opłacania składek. Brak ciągłości umowy ubezpieczenia (w tym brak zapłacenia należnych składek) stanowić może podstawę do odstąpienia od umowy przez Zamawiającego z przyczyn leżących pod stronie Wykonawcy. Tytułem należytego wykonania umowy ustalono zabezpieczenie w wysokości 10% wynagrodzenia brutto, tj. kwotę 199.836 zł. (§ 16 ust. 1).

Wynagrodzenie za poszczególne elementy opracowania projektowego strony ustaliły zgodnie z ofertą Wykonawcy na kwoty netto zamieszczone w tabeli opracowań projektowych (zwanej dalej również (...)), plus podatek VAT, z uwzględnieniem cen jednostkowych dla odpowiednich pozycji tabeli opracowań projektowych oraz zasad obmiarów i płatności, opisanych w sposób szczegółowy w Specyfikacjach (...) dotyczących danego elementu opracowania projektowego. (§ 17 ust. 1). Postanowiono, że wynagrodzenie za odebrane opracowania sporządzone w ramach niniejszej umowy będzie wypłacane na podstawie faktury VAT wystawionej przez Wykonawcę na kwotę ustaloną w Protokole zdawczo-odbiorczym. Wielkość wynagrodzenia będzie fakturowana i wypłacana ściśle według zasad podanych w Specyfikacjach (...) odpowiednich dla danej pozycji tabeli opracowań projektowych. (§ 17 ust. 2). Zgodnie z umową wykonanie przedmiotu zamówienia zostało podzielone na trzy etapy, z ustalonymi cząstkowymi terminami ich wykonania określonymi w TOP, maksymalnie do 10 miesięcy od dnia podpisania umowy za prace Etapu I. Wynagrodzenie za poszczególne etapy wynosiło: 1) za wykonanie dokumentacji projektowej (Etap I) 1.403.000 zł netto, plus 22% VAT, tj. 1.711.660 zł brutto, 2) za opracowywanie odpowiedzi i modyfikacji opracowań projektowych na etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na roboty objęte dokumentacją projektową (Etap II) 8.000 zł netto, plus 22% podatek VAT, tj. 9.760 zł brutto, 3) za sprawowanie nadzoru autorskiego (Etap III) 34.000 zł netto, plus 22% podatek VAT,
tj. 41.480 zł brutto.

W § 18 ust. 1 umowy podstawowej zastrzeżono, że Wykonawca zapłaci Zamawiającemu kary umowne:

a) za niedotrzymanie określonego w umowie terminu wykonania jakiegokolwiek opracowania projektowego w terminie wskazanym w Tabeli opracowań projektowych
z przyczyn zależnych od Wykonawcy, w wysokości 1% wynagrodzenia brutto za dane opracowanie projektowe zgodnie z Tabelą opracowań projektowych za każdy dzień zwłoki liczony od wyznaczonego terminu wykonania do dnia złożenia opracowania projektowego do odbioru;

b) w przypadku odmówienia przez przedstawiciela Zamawiającego odbioru jakiegokolwiek opracowania z przyczyn zależnych od Wykonawcy, w wysokości 1% wynagrodzenia brutto za dane opracowanie projektowe zgodnie z Tabelą opracowań projektowych za każdy dzień zwłoki liczony od ustalonego terminu na usunięcie wad;

c) z tytułu rozwiązania Umowy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy,
w wysokości 20 % wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 3 ust. 1, za całą dokumentację projektową;

d) w przypadku niedotrzymania wyznaczonego terminu usunięcia wad w okresie gwarancyjnym, w wysokości 0,1 % wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 3 ust. 1 za całą dokumentację projektową za każdy dzień zwłoki liczony od ustalonego terminu na usunięcie wad.

W § 18 ust. 4 umowy wskazano, że przypadku stwierdzenia przez Zamawiającego nienależytego wykonania przedmiotu umowy Wykonawca zobowiązany jest do nieodpłatnego usunięcia wad w terminie wskazanym przez Przedstawiciela Zamawiającego
i zgodnego ze Specyfikacjami Technicznymi.

W § 19 ust. 1 umowy podstawowej postanowiono, że Zamawiającemu przysługuje prawo do rozwiązania umowy, z czternastodniowym wyprzedzeniem, jeżeli:

a) Wykonawca nie rozpoczął realizacji umowy w terminie 30 dni od daty jej podpisania;

b) Wykonawca przerwał z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy realizację przedmiotu umowy i przerwa ta trwa dłużej niż 30 dni;

c) Zamawiający uznał, że zaszły okoliczności, o których mowa w § 10 ust. 3 ( wprowadzenie przez Wykonawcę bez akceptacji Zamawiającego zmian w zakresie personelu odpowiedzialnego do wykonania przedmiotu umowy), § 12 ust. 3 ( wprowadzenie przez Wykonawcę jakichkolwiek zmian w opracowaniach projektowych bez akceptacji Zamawiającego) lub § 15 ust. 7 ( brak ciągłości umowy ubezpieczenia);

d) suma kar umownych z powodów określonych w § 18 ust. 1 pkt a) lub b) przekroczyła kwotę, o której mowa § 18 ust. 1 pkt c);

e) wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodującą, że wykonanie umowy nie leży
w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy – odstąpienie od umowy w tym przypadku może nastąpić w terminie 30 dni od powzięcia wiadomości o powyższych okolicznościach. W takim wypadku Wykonawca może żądać jedynie wynagrodzenia należnego mu z tytułu wykonania części umowy, nie może natomiast żądać odszkodowania i kar umownych;

f) Wykonawca realizuje opracowania projektowe w sposób niezgodny
z postanowieniami umowy i poleceniami przedstawiciela Zamawiającego;

g) w wyniku wszczętego postępowania egzekucyjnego nastąpi zajęcie majątku Wykonawcy lub jego znacznej części albo wszczęcie postępowania upadłościowego lub naprawczego;

h) pomimo uprzednich dwukrotnych, w odstępach co najmniej 5-cio dniowych, monitów ze strony Zamawiającego, Wykonawca nie realizuje przedmiotu Umowy; w tym przypadku termin 14-sto dniowy liczy się od 6 dnia po wysłaniu drugiego monitu.

( umowa Nr (...) z 07.07.2010 r. – k. 47-58).

Zgodnie z Formularzem Cenowym – Tabelą Opracowań Projektowych, ceny netto za poszczególne opracowania projektowe objęte umową podstawową i terminy ich wykonania wynosiły (według pozycji TOP):

Etap Koncepcji Programowej – termin pośredni 5 miesięcy – wartość 545.000 zł, w tym:

1. Mapa sytuacyjno-wysokościowa do celów projektowych – 135.000 zł,

2. Studium hydrologiczne – 75.000 zł,

3. Projekt prac geologicznych (hydrogeologicznych) oraz Dokumentacja geologiczno-inżynierska i hydrogeologiczna – 65.000 zł,

4. Koncepcja programowa – 270.000 zł.

Etap Projektu Budowlanego – termin pośredni 14 miesięcy, termin końcowy 21 miesięcy – wartość 1.093.000 zł, w tym:

5. Materiały do wniosków o uzyskanie pozwoleń wodnoprawnych (w tym operaty wodnoprawne) – 41.000 zł,

6. Mapa sytuacyjno-wysokościowa do celów projektowych (klauzulowana) – wartość uwzględniona w poz. 1,

7. Geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych – 35.000 zł,

8. Opracowania prawne – Materiały do wniosku o decyzję (...) – 20.000 zł,

9. Dokumentacja geodezyjna i kartograficzna dla nabywania nieruchomości (podziały działek) oraz dla uzyskania prawa do wykonania urządzeń związanych i niezwiązanych z drogą – 495.000 zł,

10. Projekt budowlany – 280.000 zł,

11. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko dla potrzeb ponownej oceny oddziaływania na środowisko (wymagany do wniosku o wydanie decyzji (...)) – 70.000 zł,

12. (...) promocyjne – 3.000 zł,

13. Projekt wykonawczy – 110.000 zł,

14. Dokumentacja dla SIWZ – do opisu przedmiotu zamówienia zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. – 15.000 zł,

15. Kosztorys inwestorski – 6.000 zł,

16. Studium wykonalności 15.000 zł,

17. Dokumentacja fotograficzna zagospodarowania terenu – 3.000 zł.

( Formularz Cenowy – Tabela Opracowań Projektowych – k. 77-78).

Procedura odbioru opracowań projektowych została uregulowana w Specyfikacji (...) P-00.00 Wymagania ogólne” (stanowiącej część SIWZ). Przewidziano w niej odbiór częściowy, wykonywany dla zakończonych elementów opracowań projektowych, które posiadają termin wykonania wcześniejszy niż termin zakończenia umowy zawarty
w aktualnym harmonogramie prac projektowych, odbiór końcowy, wykonywany dla zakończonych opracowań projektowych, które posiadają termin zakończenia umowy zawarty w aktualnym harmonogramie prac projektowych lub dla wszystkich opracowań projektowych – w przypadku odstąpienia od umowy, a także odbiór wstępny, dotyczący opracowań projektowych rozpatrywanych na (...) przed przekazaniem ich na posiedzenie (...). Do odbioru wstępnego należało przekazać Zamawiającemu 1 egzemplarz opracowania. (pkt. 6.2.1) W pkt. 6.2.2. „Procedura odbioru częściowego i końcowego” postanowiono, że:

1. Czynności odbioru wykonuje Przedstawiciel Zamawiającego na podstawie dokumentów do odbioru, wymienionych w pkt 6.2.3., sporządzonych i dostarczonych przez Wykonawcę. W trakcie odbioru Przedstawiciel Zamawiającego sprawdza zgodność dokumentów do odbioru oraz zgodność opracowań projektowych
z wymaganiami umowy.

2. W ramach czynności odbioru Zamawiający może zlecić, na swój koszt innemu wykonawcy, wykonanie opinii do przekazanych do odbioru opracowań. Opinia dotyczyć będzie zgodności opracowań projektowych z obowiązującymi przepisami, zasadami wiedzy technicznej oraz z umową (…).

3. W trakcie odbioru Przedstawiciel Zamawiającego ma prawo do podjęcia decyzji:

a) o wyznaczeniu Wykonawcy terminu nie dłuższego niż 25 dni przeznaczonego na m.in. przeanalizowanie uwag zgłoszonych przez Przedstawiciela Zamawiającego oraz wad przez niego stwierdzonych, przeprowadzenie konsultacji w sprawie uwag i wad zgłoszonych przez Przedstawiciela Zamawiającego, wprowadzenie do opracowań projektowych uzgodnionych poprawek i uzupełnień oraz likwidację wad, przekazanie poprawionych opracowań projektowych do Przedstawiciela Zamawiającego – jeżeli zdaniem Przedstawiciela Zamawiającego niektóre elementy opracowań projektowych posiadają wady lub/i Przedstawiciel Zamawiającego zgłasza uwagi do opracowań projektowych,

b) o odmowie odebrania tych opracowań projektowych, które zdaniem Przedstawiciela Zamawiającego zasadniczo nie są zgodne z umową lub nie zostały wykonane zgodnie z wymaganiami pk. 3 ppkt. a).

4. W toku odbioru końcowego Przedstawiciel Zamawiającego oceni również realizację ustaleń przyjętych w trakcie odbiorów częściowych.

5. Wykonawca na własny koszt usunie wady i wprowadzi uzgodnione poprawki
i uzupełnienia.

6. Jeśli Przedstawiciel Zamawiającego uzna, że przekazane do odbioru opracowania projektowe wraz z innymi dokumentami do odbioru są zgodne z wymaganiami umowy, to po zakończeniu czynności odbioru podpisze protokół odbioru. Podpisanie protokołu odbioru przez Przedstawiciela Zamawiającego kończy odbiór opracowań projektowych i stanowi podstawę do wystawienia faktury VAT.

(…)

9. Po zakończeniu odbioru wstępnego opracowań projektowych, będzie wykonana przez Zamawiającego ocena własna opracowań projektowych. Ocena ta będzie wykonana
w ramach posiedzeń Zespołu (...) ( (...)) zorganizowanego przez Zamawiającego. Ocena dotyczyć będzie zgodności opracowań projektowych z wymaganiami Zamawiającego zawartymi w umowie i ustaleniami wynikłymi podczas realizacji umowy.

10. Po zakończeniu posiedzenia (...) dotyczącego Koncepcji Programowej na ewentualny wniosek Dyrektora Oddziału o zorganizowanie posiedzenia (...), dokonana będzie ocena Koncepcji programowej przez Komisję Oceny Projektów (...) ((...)), zorganizowana przez (...) W.. Ocena dotyczyć będzie zgodności opracowań projektowych z wymaganiami Zamawiającego zawartymi w umowie oraz ustaleniami wynikłymi podczas realizacji umowy.

11. Wykonawca przeanalizuje uwagi zawarte w protokołach z posiedzeń (...) i (...) oraz protokołach z uzgodnień (o których mowa m.in. w pkt. 9), dokona zmian
i uzupełnień w opracowaniach projektowych wynikających z tych uwag na swój koszt. Po dokonaniu odbioru wstępnego opracowań projektowych i przed przekazaniem opracowań projektowych na posiedzenie (...) i (...), będzie możliwa wypłata części wynagrodzenia, wg zasad określonych w innych Specyfikacjach technicznych. Pozostała część wynagrodzenia będzie wypłacona na podstawie faktury VAT wystawionej przez Wykonawcę po odbiorze jeżeli zostały wprowadzone zmiany
i uzupełnienia wynikające z protokołu (...) i (...), z uwzględnieniem postanowień Specyfikacji technicznych i po przyjęciu tych zmian przez Przedstawiciela Zamawiającego. Terminy wniesienia przez Wykonawcę uzupełnień i poprawek po posiedzeniu (...) i (...) zostaną określone przez Zamawiającego.

(Specyfikacje Techniczne (...)Wymagania ogólne – k. 339v.-340).

Celem odbioru wstępnego była ocena przez Zamawiającego złożonej dokumentacji (przekazanej w jednym egzemplarzu) pod względem kompletności oraz proponowanych rozwiązań projektowych pod kątem spełniania wymagań Zamawiającego. Wynikiem pozytywnej weryfikacji była kwalifikacja dokumentacji do dalszych czynności odbiorowych. Ocena takiej dokumentacji odbywał się na R. (...), na której zgłaszane były uwagi do dokumentacji. Wykonawca powinien wprowadzić zgłoszone uwagi do dokumentacji i poprawioną dokumentację przekazać do odbioru częściowego. ( zeznania świadków na rozprawie z 30 września 2015 r.: A. M. – k. 5161-5164, M. B. – k. 5164-5166, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z 18 października 2016 r. – k. 5612v.-5614v.).

W związku ze zmianą stawki podatku VAT strony na mocy Aneksu nr (...) z dnia
3 lutego 2011 r. do umowy podstawowej ustaliły wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy do dnia 31 grudnia 2010 r. w wysokości 242.000 zł netto plus 22% podatek VAT
w wysokości 53.240 zł, tj. 295.240 zł brutto oraz że za wykonanie przedmiotu umowy od dnia 1 stycznia 2011 r. Wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.396.000 zł netto plus 23% podatek VAT w wysokości 321.080 zł, tj. 1.717.080 zł brutto ( Aneks nr (...) z dnia 03.02.2011 r. – k. 59-60).

Aneksem nr (...) z dnia 6 lipca 2011 r. do umowy podstawowej strony zmieniły zapis § 2 umowy w ten sposób, że ustaliły termin realizacji umowy na 23 miesiące od daty podpisania umowy, z zachowaniem terminów pośrednich wykonania poszczególnych elementów całości opracowania i nadano nowe brzmienie tabeli opracowań projektowych. Aneksem nr (...) z dnia 19 sierpnia 2011 r. wskazano nowy numer rachunku bankowego Wykonawcy, na który będą płacone przez Zamawiającego należności z tytułu faktur Wykonawcy. Natomiast Aneksem nr (...) z dnia 7 listopada 2011 r. do umowy podstawowej (podpisanym w związku
z zawarciem w tym dniu umowy dodatkowej) strony zmieniły terminy pośrednie wykonania elementów opracowania wymienionych w punktach 6, 8, 9, 10, 11, 12 tabeli opracowań projektowych, tj. Mapy sytuacyjno-wysokościowej do celów projektowych (klauzulowana), Opracowań prawnych – (...) do wniosku o decyzję ZnRID, Dokumentacji geodezyjnej nieruchomości (podział działek) oraz dla uzyskania prawa do wykonywania urządzeń związanych i niezwiązanych z drogą, Projektu budowlanego, Raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko dla potrzeb ponownej oceny oddziaływania na środowisko (wymagany do wniosku o wydanie decyzji ZnRID) – na 15 grudnia 2011 r. oraz wymienione w punkcie 12 tabeli opracowań projektowych, tj. (...) promocyjnych – na 15 stycznia 2012 r.

Po zmianach wynikających z aneksów nr (...) terminy realizacji poszczególnych opracowań projektowych określonych w Tabeli Opracowań Projektowych kształtowały się następująco:

Etap Koncepcji Programowej – 7 grudnia 2010 r. (termin pośredni), w tym:

1. Mapa sytuacyjno-wysokościowa do celów projektowych – 7 grudnia 2010 r.,

2. Studium hydrologiczne – 7 grudnia 2010 r.,

3. Projekt prac geologicznych (hydrogeologicznych) oraz Dokumentacja geologiczno-inżynierska i hydrogeologiczna – 7 grudnia 2010 r.,

4. Koncepcja programowa – 7 grudnia 2010 r.

Etap Projektu Budowlanego – 15 grudnia 2011 r. (termin pośredni), 6 czerwca 2012 r. (termin końcowy), w tym:

5. Materiały do wniosków o uzyskanie pozwoleń wodnoprawnych (w tym operaty wodnoprawne) – 7 czerwca 2011 r.,

6. Mapa sytuacyjno-wysokościowa do celów projektowych (klauzulowana) – 15 grudnia 2011 r. (termin końcowy),

7. Geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych – 7 listopada 2011 r.,

8. Opracowania prawne – Materiały do wniosku o decyzję ZnRID – 15 grudnia 2011 r.,

9. Dokumentacja geodezyjna i kartograficzna dla nabywania nieruchomości (podziały działek) oraz dla uzyskania prawa do wykonania urządzeń związanych i niezwiązanych z drogą – 15 grudnia 2011 r. (termin pośredni), 6 czerwca 2012 r. (termin końcowy),

10. Projekt budowlany – 15 grudnia 2011 r.,

11. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko dla potrzeb ponownej oceny oddziaływania na środowisko (wymagany do wniosku o wydanie decyzji ZnRID) –
15 grudnia 2011 r.,

12. Materiały promocyjne – 15 stycznia 2012 r.,

13. Projekt wykonawczy – 7 marca 2012 r.,

14. Dokumentacja dla SIWZ – do opisu przedmiotu zamówienia zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. – 7 marca 2012 r.,

15. Kosztorys inwestorski – 7 marca 2012 r.,

16. Studium wykonalności – 7 marca 2012 r.,

17. Dokumentacja fotograficzna zagospodarowania terenu – 1 miesiąc od wydania decyzji (...).

( Aneks nr (...) z dnia 6.07.2011 r. wraz z tabelą opracowań projektowych – 61-64, Aneks nr (...) z dnia 19.08.2011 r. – k. 65, Aneks nr (...) z dnia 07.11.2011 r. – k. 66-67).

W dniu 7 listopada 2010 r. Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych
i Autostrad, jako Zamawiający, i konsorcjum firm A. (...)Sp. z o.o. (lider konsorcjum) i (...) S.A., jako Wykonawca, zawarli umowę na mocy której Zamawiający zamówił, a Wykonawca przyjął do wykonania „Dokumentację projektowo-kosztorysową dla projektu linii kablowej zasilającej szafę oświetleniową S05 (skrzyżowanie obwodnicy K. w ciągu drogi krajowej nr (...) i drogi powiatowej nr (...)) oraz dla projektu kładki dla pieszych nad potokiem J. (KP 18A)” w ramach „Opracowania koncepcji programowej oraz projektu budowlanego, wykonawczego budowy obwodnicy północnej m. K. w ciągu drogi krajowej nr (...) G. Państwa – G. – P. – K. – U. – P.”. (§ 1 umowy). Termin realizacji umowy dodatkowej ustalono na 15 grudnia 2011 r. w zakresie materiałów do projektu budowlanego i 7 marca 2012 r. w zakresie materiałów do projektu wykonawczego wraz z dokumentacją przetargową, a wynagrodzenie Wykonawcy na kwotę netto 21.046,48 zł plus 23% podatek VAT, co łącznie stanowi kwotę brutto 25.887,17 zł. (§ 2 i 3 umowy).

W umowie tej postanowiono, że przedmiot umowy Wykonawca zobowiązany jest wykonać bez wad i usterek w sposób zgodny z wymogami prawa, przy zachowaniu staranności wynikającej z zawodowego (profesjonalnego) zajmowania się opracowaniem dokumentacji budowlanych, a nadto w sposób zgodny z normami, zasadami wiedzy technicznej
i zaleceniami Zamawiającego, w tym zgodnie z wewnętrznymi zarządzeniami i procedurami obowiązującymi w (...). (§ 4). W umowie postanowiono, że w ramach wynagrodzenia Wykonawca przenosi na Zamawiającego autorskie prawa majątkowe do wszystkich utworów w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wytworzonych w trakcie realizacji przedmiotu umowy. (§ 11 ust. 2).

W § 14 ust. 1 umowy dodatkowej zastrzeżono, że Wykonawca zapłaci Zamawiającemu kary umowne:

a) za niedotrzymanie określonego w umowie terminu wykonania dokumentacji projektowej z przyczyn zależnych od Wykonawcy, w wysokości 0,5% wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 3 ust. 1 za całą dokumentację projektową za każdy dzień zwłoki liczony od wyznaczonego terminu wykonania do dnia złożenia opracowania projektowego do odbioru;

b) w przypadku odmówienia przez Przedstawiciela Zamawiającego odbioru dokumentacji projektowej z przyczyn zależnych od Wykonawcy, w wysokości 0,5% wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 3 ust. 1 za całą dokumentację projektową za każdy dzień zwłoki liczony od ustalonego terminu na usunięcie wad;

c) z tytułu rozwiązania Umowy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy,
w wysokości 20 % wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 3 ust. 1, za całą dokumentację projektową;

W § 14 ust. 3 umowy wskazano, że w przypadku stwierdzenia przez Zamawiającego nienależytego wykonania przedmiotu umowy Wykonawca zobowiązany jest do nieodpłatnego usunięcia wad w terminie wskazanym przez Przedstawiciela Zamawiającego.

W § 15 ust. 1 umowy dodatkowej postanowiono, że Zamawiającemu przysługuje prawo do rozwiązania umowy, z siedmiodniowym wyprzedzeniem, jeżeli:

a) Wykonawca nie rozpoczął realizacji umowy w terminie 7 dni od daty jej podpisania;

b) Wykonawca przerwał z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy realizację przedmiotu umowy i przerwa ta trwa dłużej niż 7 dni;

c) Zamawiający uznał, że zaszły okoliczności, o których mowa w § 9 ust. 3 ( wprowadzenie przez Wykonawcę bez polecenia Przedstawiciela Zamawiającego zmian w opracowaniach projektowych);

d) suma kar umownych z powodów określonych w § 14 ust. 1 pkt a) lub b) przekroczyła kwotę, o której mowa § 14 ust. 1 pkt c);

e) Wykonawca realizuje opracowania projektowe w sposób niezgodny
z postanowieniami umowy i poleceniami Przedstawiciela Zamawiającego

f) w wyniku wszczętego postępowania egzekucyjnego nastąpi zajęcie majątku Wykonawcy lub jego znacznej części albo wszczęcie postępowania upadłościowego lub naprawczego.

( umowa Nr (...) z 07.11.2011 r. – k. 401-407).

W dniu 7 grudnia 2010 r. Wykonawca przekazał Zamawiającemu do odbioru wstępnego dokumentację etapu Koncepcji programowej (wersja papierowa i cyfrowa),
tj. Mapę do celów projektowych (1 egzemplarz), Studium hydrologiczne (2 egzemplarze), Dokumentację geologiczno-inżynierską i hydrogeologiczną (2 egzemplarze), Koncepcję programową (1 egzemplarz). Zamawiający odebrał tę dokumentację bez uwag w dniu
10 stycznia 2011 r. i zatwierdził do wypłaty na rzecz Wykonawcy kwotę 295.240 zł brutto.
W oparciu o protokół zdawczo-odbiorczy Wykonawca wystawił Zamawiającemu fakturę VAT z dnia 17 stycznia 2011 r. na kwotę 295.240 zł brutto. Zamawiający zapłacił należność wynikającą z faktury dniu 18 lutego 2011 r. ( protokół przekazania z 07.12.2010 r. – k. 408-409, protokół zdawczo-odbiorczy podpisany przez Zamawiającego 10.01.2011 r. – k. 410-412, faktura VAT nr (...) z 17.01.2011 r. – k. 413, faktura korygująca nr (...)
z 02.02.2011 r. – k. 414, potwierdzenie przelewu bankowego z 18.02.2011 – k. 419, zeznania świadka M. B. na rozprawie z dnia 30 września 2015 r. – k. 5164, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z dnia 18 października 2016 r. –
k. 5612v.-5614v.).

W dniu 25 marca 2011 r. Wykonawca przekazał Zamawiającemu do odbioru dokumentację Koncepcji programowej (wersja papierowa i cyfrowa) (od 3 do 5 egzemplarzy poszczególnych opracowań). Zamawiający odebrał tę dokumentację w dniu 28 kwietnia
2011 r. z uwagą, że należy uwzględnić zapisy protokołu (...) i uwzględnić na kolejnych etapach uwagi i wytyczne oraz zatwierdził do wypłaty na rzecz Wykonawcy kwotę 339.480 zł brutto. W oparciu o protokół zdawczo-odbiorczy Wykonawca wystawił Zamawiającemu fakturę VAT z dnia 28 kwietnia 2011 r. na kwotę 339.480 zł brutto. Zamawiający zapłacił należność wynikającą z faktury dniu 27 maja 2011 r. ( protokół przekazania z 25.03.2011 r. – k. 420-420v., protokół zdawczo-odbiorczy podpisany przez Zamawiającego 28.04.2011 r. –
k. 421-423, faktura VAT nr (...) z 28.04.2011 r. – k. 424, potwierdzenie przelewu bankowego z 27.05.2011 r. – k. 425).

W dniu 15 grudnia 2011 r. Wykonawca przekazał Zamawiającemu do odbioru wstępnego przed Radą Techniczną następujące opracowania projektowe (po jednym egzemplarzu): materiały do wniosków o uzyskanie pozwoleń wodnoprawnych (w tym operaty wodnoprawne) (poz. 5 TOP), mapę sytuacyjno-wysokościową do celów projektowych (poz. 1, 6 TOP), geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlalnych (poz. 7 TOP), opracowania prawne – (...) do wniosku o decyzję ZnRID (poz. 8 TOP), projekt budowlany (poz. 10 TOP), raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko dla potrzeb ponownej oceny oddziaływania na środowisko (wymagany do wniosku o wydanie decyzji ZnRID (poz. 11 TOP). Zamawiający w dniu 19 grudnia 2011 r. przyjął tę dokumentację do odbioru zgodnie z zapisami (...) i zatwierdził do wypłaty na rzecz Wykonawcy kwotę 183.404,43 zł brutto. W oparciu o protokół zdawczo-odbiorczy Wykonawca wystawił Zamawiającemu faktury VAT z dnia 19 grudnia 2011 r. na kwotę 178.227 zł brutto i na kwotę 5.177,44 zł. Zamawiający zapłacił należności wynikające z faktur 23 grudnia 2011 r. ( protokół przekazania z 15.12.2011 r. – k. 437-440, protokół zdawczo-odbiorczy podpisany przez Zamawiającego 19.12.2011 r. – k. 441-443, faktura VAT nr (...)/2011z 19.12.2011 r. – k. 444, faktura VAT nr (...) z 19.12.2011 r. – k. 446, potwierdzenia przelewów bankowych z 23.12.2011 r. – k. 445 i 447, zeznania świadków na rozprawie z 30 września 2015 r.: A. M. – k. 5161-5164 i M. B. – k. 5164-5166).

W dniach 4 stycznia 2012 r. i 12 stycznia 2012 r. odbyły się spotkania przedstawicieli Zamawiającego i Wykonawcy w celu uzgodnienia rozwiązań projektowych przebudowywanej kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz omówienia elementów przekazanego projektu budowalnego, w trakcie których uzgodniono zmiany lub uzupełnienia w/w dokumentacji przekazanej przez Wykonawcę. Pismem z dnia 24 stycznia 2012 r. Zamawiający zgłosił Wykonawcy uwagi do dokumentacji, przed Radą Techniczną, wskazując, że należy uwzględnić zapisy notatek ze spotkań, a dodatkowo należy uszczegółowić kwestię warstw konstrukcyjnych nawierzchni drogowej i sposobu wzmocnienia podłoża w zależności od geotechnicznych warunków posadowienia, umieścić
w opracowaniu analizę skutków deszczów nawalnych bądź wód zalewowych na przejazd gospodarczy w ciągu jednej z ulic wskazanych w piśmie. W piśmie wskazano, że Oddział (...) oczekuje na poprawione i uzupełnione opracowania projektowe w terminie 25 dni od otrzymania przedmiotowego pisma. ( pismo (...) z 24.01.2012 r. wraz z załączoną listą uwag – k. 5017-5021, notatka ze spotkania z 12.01.2012 r. – k. 5022-5025, notatka ze spotkania z 04.01.2012 r. – k. 5026, zeznania świadków na rozprawie z 30 września 2015 r.: A. M. – k. 5161-5164 i M. B. – k. 5164-5166, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z dnia 18 października 2016 r. –
k. 5612v.-5614v.).

W odpowiedzi Wykonawca pismem z dnia 10 lutego 2012 r., które wpłynęło do (...) 13 lutego 2012 r., przekazał Zamawiającemu poprawione i uzupełnione opracowania projektu budowlanego celem uzupełnienia przekazanej dokumentacji projektowej na Radę Techniczną. ( pismo (...) (...) S.A. z 10.02.2012 r. wraz
z załącznikiem – k. 5049-5051).

W dniu 17 lutego 2012 roku odbyła się (...) Techniczna, podczas której Zamawiający zgłosił szereg uwag do przekazanej dokumentacji projektowej, m.in. w zakresie projektowania drogi serwisowej, wydłużenia chodników, zaprojektowania korytarza szerokości 10 m dla przejazdu pojazdów ponadnormatywnych na rondzie IV, wprowadzenia zmian w projektach budowlanych obiektów mostowych. Wyznaczono Wykonawcy termin
25 dni (do 13 marca 2012 r.) na wprowadzenie zmian i przekazania poprawionej i kompletnej dokumentacji projektowej. ( protokół z Rady (...) z dnia 17.02.2012 r. – k. 5052-5056).

Pismem z dnia 13 marca 2012 r. Wykonawca poinformował Zamawiającego
o przekazaniu wraz z pismem poprawionej i kompletnej dokumentacji projektowej etapu Projektu Budowlanego w jednym egzemplarzu uwzględniającej ustalenia i wnioski z Rady (...) z 17 lutego 2012 r. Poprawiona dokumentacja uwzględniała uwagi zgłoszone przez Zamawiającego, jednak część opracowań projektowych nie była podpisana przez projektantów lub osoby sprawdzające, ponieważ niektórzy pracownicy i podwykonawcy spółki (...) (...)którzy nie otrzymali wynagrodzenia, odmówili podpisania wykonanych opracowań. ( pismo (...).(...) z 13.03.2012 r. – k. 5057, zeznania świadków na rozprawie z 30 września 2015 r.: A. M. – k. 5161-5164 i M. B. – k. 5164-5166, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z dnia 18 października 2016 r. – k. 5612v.-5614v.).

W załączeniu do pisma z 5 marca 2012 r. Wykonawca przekazał Zamawiającemu projekt wykonawczy w jednym egzemplarzu ( pismo Wykonawcy z 05.03.2012 r. – k. 427, zeznania świadków na rozprawie z 30 września 2015 r.: A. M. – k. 5161-5164 i M. B. – k. 5164-5166).

Pismem z dnia 16 kwietnia 2012 r., doręczonym spółce (...) (...)w dniu
20 kwietnia 2012 r., (...) zgłosiła wstępne uwagi do przekazane projektu wykonawczego, w tym m.in. następujące: wpusty kanalizacji bezpośrednio narażone na najeżdżanie przez pojazdy należy zaprojektować jako kombinowane oraz typu ciężkiego
w zależności od lokalizacji, przeanalizować i uściślić gdzie i które grunty z wykopów oraz
w jakim stopniu nadają się do wbudowania w nasyp, w projekcie należy zastosować pierścienie odciążające studnie rewizyjne w celu zniwelowania różnic na skutek nierównomiernego osiadania konstrukcji i studni, należy uzupełnić rysunki z przekrojami poprzecznymi o elementy podane szczegółowo w piśmie, uszczegółowić zapisy dotyczące obiektów inżynierskich o elementy podane w piśmie (m.in. w zakresie nośności podać cztery liczby dla każdego obiektu, zastosować ochronę izolacji płyt przejściowych z betonu, uszczegółowić zapisu dotyczące zabezpieczenia wykopów podczas robót, opracować plansze zbiorczą uzbrojenia terenu dla obiektów mostowych, na której dokładnie zostanie pokazane przejście z przekroju mostowego na drogowy, dołączyć projekt wykonawczy schodów skarpowych), zastosować we wszystkich rodzajach konstrukcji nawierzchni dla dolnej warstwy podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie kruszywo frakcji (...)zamiast (...), Zamawiający nie dopuszcza możliwości przyjęcia uśrednionej warstwy grubości humusu w robotach ziemnych – należy dokładnie przeanalizować ilości na podstawie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej, dołączyć PW stacji pogodowych i tablic meteo, przedstawić obliczenia, uwzględnić w dokumentacji zagrożenia związane
z niewybuchami. ( pismo (...) z 16.04.2012 r. wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 428-430, wydruk wiadomości e-mail z 16.04.2012 r. – k. 431-433, zeznania przedstawiciela powoda J. R. złożone na rozprawie z 18 października 2016 r. – k. 5613).

Kolejnym pismem z dnia 16 kwietnia 2012 r. (...) poinformowała (...) (...) Sp. z o.o., że od dnia 7 marca 2012 r. nalicza Wykonawcy kary umowne na podstawie § 18 ust. 1 pkt. a) umowy podstawowej za nieprzekazanie w terminie dokumentacji wskazanej w pozycjach 14 – Dokumentacja dla SIWZ, 15 – Kosztorys inwestorski i 16 – Studium wykonalności tabeli opracowań projektowych, w wysokości 442,80 zł za każdy dzień. ( pismo (...) z 16.04.2012 r. – k. 451).

Pismami z 25 kwietnia 2012 r. i z 16 maja 2012 r. (...) powołując się na § 19 ust. 1 lit. h) umowy podstawowej wezwała Wykonawcę do określenia zaawansowania prac dla poszczególnych pozycji Tabeli Opracowań Projektowych oraz do przedstawienia szczegółowego harmonogramu dalszych prac projektowych. ( pisma (...) z 25.04.2012 r. – k. 602 i z 16.05.2012 r. – k. 603).

Wykonawca nie odpowiedział na pismo Zamawiającego i nie wprowadził uwag do projektu wykonawczego. Pismem z dnia 16 maja 2012 r. (...) poinformowała Wykonawcę, że odmawia odbioru projektu wykonawczego z uwagi na fakt, że Wykonawca
w ciągu 25 dni (do 11 maja 2012 r.) wprowadził uwag oraz nie usunął wad zgłoszonych pismem z dnia 16 kwietnia 2012 r. Zamawiający poinformował również, że począwszy od
11 maja 2012 r. rozpoczął naliczanie kary umownej za nieprzekazanie poprawionego opracowania. Wykonawca w ogóle nie przedstawił Zamawiającemu dokumentacji określonej w poz. 14, 15 i 16 TOP, tj. Dokumentacji dla SIWZ, Kosztorysu inwestorskiego i Studium wykonalności. ( pismo (...) z 16.05.2012 r. – k. 434, zeznania świadków na rozprawie
z 30 września 2015 r.: A. M. – k. 5161-5164 i M. B. –
k. 5164-5166, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie
z 18 października 2016 r. – k. 5612v.-5614v.).

Od maja 2012 r. do (...) wpływała korespondencja od podmiotów, którzy podpisali umowy podwykonawcze z (...) (...) Sp. z o.o. na wykonanie opracowań projektowych dotyczących przedmiotowej inwestycji drogowej. Podwykonawcy informowali (...) o zwłoce Wykonawcy z zapłatą wynagrodzenia za wykonane przez nich prace oraz o postawieniu w stan (...) spółki (...) (...)oraz że nie podpiszą opracowań do czasu zapłaty ich wynagrodzenia. Jednocześnie wskazywali na chęć dalszej współpracy
z Zamawiającym pod warunkiem uregulowania zaległego wynagrodzenia. (...) Sp. z o.o. wskazał, że do czasu uregulowania na jego rzecz zaległego wynagrodzenia wszelkie autorskie prawa majątkowe do wykonanych przez niego opracowań pozostają po stronie spółki, a ich wykorzystanie bez zgody twórcy narazi (...) na dodatkowe konsekwencje prawne. Od kwietnia 2012 r. utrudniony był kontakt Zamawiającego z (...) (...), ponieważ w związku z postawieniem tej spółki w stan likwidacji jej pracownicy otrzymali wypowiedzenia umów o pracę. W umowach o pracę zawieranych z pracownikami zatrudnianymi przez spółkę (...) (...)znajdowały się zapisy, na mocy których pracownicy przenosili prawa autorskie do stworzonych przez siebie opracowań i dokumentów na spółkę. Natomiast w umowach z podwykonawcami wprowadzono postanowienia,
że podwykonawcy na podstawie zawartej umowy przenoszą na rzecz (...) (...)
Sp. z o.o. całość autorskich praw majątkowych do pracy powstałej na podstawie umowy,
na wszystkich znanych w dniu podpisania umowy polach eksploatacji, wraz z prawem do przeniesienia praw majątkowych na rzecz osób trzecich. ( pismo J. M. z 21.05.2012 r. wraz z umowami podwykonawczymi nr (...), nr (...), nr (...) – k. 454-477, pismo M. J. z 18.05.2012 r. wezwanie do zapłaty z 26.04.2012 r. – 478-481, pismo B. M. z 28.05.2012 r. wraz z umową podwykonawczą nr (...) oraz aneksem nr (...) do umowy – k. 482-485, pisma (...) Sp. z o.o.
z 16.08.2012 r. i z 07.09.2012 r. – k. 486-487, pismo K. K. (1) z 03.09.2012 r. wraz z umową podwykonawczą nr (...) – k. 488-497, zeznania świadków: A. M. na rozprawie z 30.09.2015 r. – k. 5161-5164, 5162, M. B. na rozprawie z 30.09.2015 r. – k. 5164-5166, M. N. na rozprawie z 04.11.2015 r. – k. 5287-5291, A. B. (1) na rozprawie z 10.02.2016 r. – k. 5423-5424, T. W. na rozprawie z 10.02.2016 r. – k. 5424-5425, S. B. na rozprawie z 23.05.2016 r. – k. 5522-5524, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z 18.10.2016 r. – k. 5612v.-5614v.)

Przy realizacji opracowań projektowych objętych przedmiotową umową z 7 lipca 2010 r. (...) (...) Sp. z o.o. korzystała z niżej wymienionych podwykonawców, którym zlecała realizację niektórych prac projektowych na podstawie zawieranych umów.

W dniu 1 października 2010 r. spółka (...).(...) zawarła z podwykonawcą C. J. M. umowę nr (...), na mocy której podwykonawca zobowiązał się wykonać m.in. inwentaryzację dendrologiczną, plan wycinki, projekt nasadzeń dla branży zieleni na etapie koncepcji programowej, projektu budowlanego oraz projektu wykonawczego. W tym samym dniu strony zawarły umowę nr (...), na mocy której podwykonawca przyjął do wykonania prace polegające m.in. na opracowaniu materiałów do Koncepcji Programowej, opracowaniu kompletnego projektu budowlanego branży telekomunikacyjnej, opracowaniu kompletnego projektu wykonawczego. W umowach postanowiono, że podwykonawca przenosi na rzecz (...) (...)Sp. z o.o. całość autorskich praw majątkowych do pracy powstałej zgodnie z przedmiotem zawartych umów wraz z prawem do przeniesienia autorskich praw majątkowych na rzecz osób trzecich. Postanowiono również, ze zapłata wynagrodzenia wyczerpuje roszczenia podwykonawcy
z tytułu przeniesienia autorskich praw majątkowych. Podwykonawca nie otrzymał wynagrodzenia za wykonane opracowania. ( umowa nr (...) z 01.10.2010 r. –
k. 5126-5133, umowa nr (...) z 01.10.2010 r. – k. 5134-5141, zeznania świadka J. M. na rozprawie z 10.02.2016 r. – k. 5421-5422).

W dniu 23 listopada 2011 r. (...) (...) Sp. z o.o. zawarła z podwykonawcą (...) Sp. z o.o. sp.k. umowę nr (...), na mocy której podwykonawca przyjął do wykonania prace polegające na m.in. wykonaniu projektu budowlanego
i wykonawczego toalet, wykonaniu przedmiarów i kosztorysów inwestorskich, wykonaniu koncepcji małej architektury, sprawowaniu nadzoru autorskiego w ramach w/w branż.
W umowie postanowiono, że podwykonawca przenosi na rzecz (...) (...)Sp. z o.o. całość autorskich praw majątkowych do pracy powstałej zgodnie z przedmiotem zawartej umowy, wraz z prawem do przeniesienia na rzecz osób trzecich. W umowie postanowiono, że zapłata wynagrodzenia wyczerpuje roszczenia podwykonawcy z tytułu przeniesienia autorskich praw majątkowych. ( umowa nr (...) – k. 4914-4917).

W dniu 25 listopada 2010 r. (...) (...) zawarła z podwykonawcą (...) A. B. (1) umowę nr (...), na mocy której podwykonawca przyjął do wykonania dzieło polegające na wykonaniu projektów budowlanych, projektów wykonawczych, przedmiarów i kosztorysów oraz specyfikacji technicznych wykonania
i odbioru robót budowlanych dla obiektów inżynieryjnych oznaczonych jako (...) W umowie postanowiono, że podwykonawca przenosi na rzecz (...) (...) Sp. z o.o. całość autorskich praw majątkowych do pracy powstałej zgodnie z przedmiotem zawartej umowy, wraz z prawem do przeniesienia na rzecz osób trzecich. Podwykonawca nie otrzymał wynagrodzenia za wykonane opracowania. ( umowa nr (...) – k. 5116-5121 i k. 5271-5276, zeznania świadka A. B. (1) na rozprawie z 10.02.2016 r. – k. 5424-5425).

W dniu 18 kwietnia 2012 r. (...) (...) zawarła z (...) Sp. z o.o. umowę nr (...) na wykonanie aktualizacji opracowania pn. „Analiza ruchu w stanie istniejącym
i prognozy ruchu drogowego”. Podwykonawca w oparciu o tę umowę wykonał dokumentację, która stanowiła części dokumentacji projektowej w zakresie aktualizacji prognozy ruchu na odcinku budowanej obwodnicy. Aktualizacja odbywała się w oparciu o pomiary natężenia ruchu wykonane w 2010 r. Prognoza ruchu i jej aktualizacja stanowiła bazę do określenia kategorii ruchu oraz obciążeń z nim związanych, które dotyczą hałasu i ochrony środowiska. Opracowanie obejmujące prognozę ruchu dla obwodnicy K. została pozytywnie zaopiniowana przez (...), o czym Wykonawca został poinformowany pismem z dnia 29 maja 2012 r. Za wykonane zlecenie podwykonawca nie otrzymał wynagrodzenia. ( pismo (...) z 29.05.2012 r. – k. 4947, zeznania świadka S. B. na rozprawie z 23.05.2016 r. – k. 5523).

W dniu 28 lipca 2011 r. (...) (...) Sp. z o.o. zawarła z podwykonawcą K. K. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą P. K. K. (1), umowę nr (...), na mocy której podwykonawca przyjął do wykonania prace polegającą na wykonaniu analizy akustycznej w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko budowanej obwodnicy. Dokumentacja stanowiła cześć dokumentacji projektowej inwestycji drogowej. W umowie postanowiono, że podwykonawca przenosi na rzecz (...) (...) sp. z o.o. całość autorskich praw majątkowych do pracy powstałej zgodnie z przedmiotem zawartej umowy, wraz z prawem do przeniesienia na rzecz osób trzecich. Podwykonawca otrzymał częściowe wynagrodzenie za wykonane opracowanie. ( umowa nr (...) – k. 5142-5149 i 5252-5259, zeznania świadka K. K. (1) na rozprawie z 23.05.2016 r. – k. 5524-5525).

W dniu 30 września 2010 r. (...) (...) Sp. z o.o. zawarła z J. B., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą „(...) B. J., umowę, na mocy której J. B. zobowiązał się do pełnienia funkcji głównego projektanta projektu pn. „Opracowanie koncepcji programowej oraz projektu budowlanego, wykonawczego budowy obwodnicy północnej m. K. w ciągu drogi krajowej nr (...) G. Państwa – G. – P. – K. – U. – P.”. ( umowa nr (...) – k. 5103-5105).

W dniu 20 lutego 2012 r. (...) (...) Sp. z o.o. zawarła z K. K. (2) umowę, na mocy której powierzyła zleceniobiorcy prace polegające m.in. na współpracy
z zespołem projektantów i kierowników projektu, uczestniczeniu w pracach zespołu projektowego, kierowanie pracą zespołu asystentów branży sanitarnej. ( umowa nr (...) –
k. 5106-5108).

W dniu 14 grudnia 2010 r. (...) (...) Sp. z o.o. zawarła z K. G. umowę, na mocy której K. G. zobowiązał się wykonać zadanie polegające na doradztwie technicznym oraz pełnieniu funkcji sprawdzającego w ramach realizowanej przez w/w spółkę umowy z (...). ( umowa nr (...) – k. 5112-5114).

W dniu 1 lutego 2011 r. (...) (...) Sp. z o.o. zawarła z podwykonawcą B. M., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą K. mgr. inż. B. M., umowę, na mocy której podwykonawca przyjął do wykonania dzieła polegającego m.in. opracowaniu kompletnej dokumentacji projektowej związanej z przebudową drenaży (projekt budowlany + projekt wykonawczy + materiały przetargowe), pełnieniu funkcji hydrologa, projektanta przy opracowaniu dokumentacji projektowych, prowadzącego przy opracowaniu operatów wodnoprawnych, a także sprawdzeniu projektów i opracowań hydrologicznych i melioracyjnych. ( umowa nr (...) – k. 5122-5125).

(...) (...) sp. z o.o. zawarła z T. W., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą B. T. W., umowę, na mocy której T. W. przyjął do wykonania dzieło polegające na pełnieniu funkcji projektanta mostów dla przedmiotowego zadania. T. W. nie otrzymał wynagrodzenia za wykonane prace. ( umowa nr (...) – k. 5150-5151, zeznania świadka T. W. na rozprawie z 10.02.2016 r. – k. 5424).

W dniu 9 sierpnia 2011 (...) (...) sp. z o.o. zawarła z J. S. umowę nr (...), na mocy której J. S. zobowiązał się wykonać prace polegające na inwentaryzacji przyrodniczej wraz z weryfikacją informacji zawartych
w raporcie o oddziaływaniu na środowisko oraz decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W umowie postanowiono, że wykonawca dzieła przenosi na rzecz (...) (...) Sp. z o.o. całość autorskich praw majątkowych do pracy powstałej zgodnie
z przedmiotem zawartej umowy, wraz z prawem do przeniesienia na rzecz osób trzecich. ( umowa nr (...) – k. 4921-4923v.).

W dniu 19 sierpnia 2010 r. (...) (...) Sp. z o.o. zawarła z M. M., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą G. M. M., umowę nr (...), na mocy której M. M. zobowiązał się wykonać prace polegające na opracowaniu i zatwierdzeniu projektu prac geologiczno-inżynierskich i hydrogeologicznych, opracowaniu i zatwierdzeniu dokumentacji geologiczno-inżynierskich i hydrogeologicznych, opracowaniu geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowalnych. W umowie postanowiono, że wykonawca dzieła przenosi na rzecz (...) (...) Sp. z o.o. całość autorskich praw majątkowych do pracy powstałej zgodnie
z przedmiotem zawartej umowy, wraz z prawem do przeniesienia na rzecz osób trzecich. ( umowa nr (...) r. – k. 4924-4928).

Pismem z dnia 12 czerwca 2012 r. (...) poinformowała spółkę (...) (...) o pismach podwykonawców dotyczących zaległości Wykonawcy w zapłacie wynagrodzenia podwykonawców i wezwała Wykonawcę do uregulowania zaległych należności wobec podwykonawców i niezwłocznego poinformowania o tym fakcie Zamawiającego, pod rygorem skorzystania z prawa do rozwiązania umowy z winy Wykonawcy na podstawie § 19 ust. 1 lit. f). W piśmie poinformowano również o możliwości przedłożenia Zamawiającemu umowy cesji wierzytelności wynikających z umów zawartych z podwykonawcami. Jednocześnie (...) wezwała spółkę (...) do przedłożenia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, wynikającej z działalności zawodowej ważnej do dnia zakończenia okresu gwarancji, zgodnie z zapisami umowy. ( pismo (...) z 12.06.2012 r. – k. 498).

Pismem z dnia 6 czerwca 2012 r. (...) poinformowała (...) (...)
Sp. z o.o., że na podstawie § 14 ust. 1 lit. b) umowy dodatkowej odmawia odbioru materiałów do projektu wykonawczego wraz z dokumentacją przetargową, ponieważ Wykonawca
w terminie 25 dni (do 11 maja 2012 r.) nie wprowadził uwag i nie usunął wad zgłoszonych przez Zamawiającego pismem z 16 kwietnia 2012 r. (...) poinformowała również, że od dnia 11 maja 2012 r. nalicza karę umowną w wysokości 129,44 zł dziennie za nieprzekazanie poprawionego opracowania. ( pismo (...) z o6.06.2012 r. – k. 450).

W odpowiedzi spółka (...) (...) pismem z dnia 20 czerwca 2012 r. poinformowała (...), że obecnie trwają prace nad zebraniem danych dotyczących firm, które mają podpisane umowy ze spółką (...) i po ich zebraniu planowane jest spotkanie ze wszystkimi podwykonawcami w celu potwierdzenia, czy wszystkie strony są w posiadaniu takich samych danych. ( pismo (...) (...) z 20.06.2012 r. – k. 499).

(...) Oddziała w O. zaangażowała się w rozwiązanie problemu braku płatności na rzecz podwykonawców i braku podpisów na opracowaniach projektowych, wychodząc z inicjatywą spłacenia należności podwykonawców bezpośrednio przez (...) po dokonaniu przez Wykonawcę cesji swojego wynagrodzenia z umów na rzecz podwykonawców. Zamawiającemu zależało na uzyskaniu chociażby projektu budowlanego, który mógłby posłużyć do kontynuacji prac nad realizacją inwestycji drogowej. W celu rozwiązania problemu dotyczącego zaległych płatności wobec podwykonawców, zapoznanie ze stanowiskiem Wykonawcy co do przekazania praw autorskich i wypracowanie i podpisanie rozwiązań zmierzających do ukończenia przedmiotu umowy (...) ustaliło z Wykonawcą termin spotkania na dzień 18 lipca 2012 r. Do spotkania tego nie doszło, gdyż spółka (...) (...) pismem z dnia 17 lipca 2012 r. zwróciła się o przełożenie spotkania. ( pismo (...) z 12.07.2012 r. – k. 500, zeznania świadków na rozprawie z 30.09.2015 r.: A. M. – k. 5161-5164 i M. B. – k. 5164-5166, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z 18. (...). – k. 5612v.-5614v).

Pismem z dnia 20 lipca 2012 r. (...) poinformowała (...) (...)
Sp. z o.o., że odmawia odbioru przekazanej dokumentacji etapu projektu budowlanego
i wezwała do usunięcia wady polegającej na braku posiadanych przez Wykonawcę praw autorskich do przekazanych opracowań projektowych, gdyż brak uregulowania zobowiązań wobec podwykonawców wiąże się z brakiem skutecznego przekazania przez Wykonawcę praw autorskich na rzecz Zamawiającego. W piśmie poinformowano również, że jeżeli Wykonawca nie dostarczy w terminie 7 dni oświadczeń podwykonawców o przekazaniu na rzecz Wykonawcy praw autorskich do wykonanych przez nich opracowań lub innych dokumentów, z których będzie wynikało, że Wykonawca nabył od podwykonawców pełnię majątkowych praw autorskich do wykonanych przez nich opracowań, to Zamawiający naliczy kary umowne na podstawie § 18 ust. 1 pkt. b) umowy podstawowej i § 14 ust. 1 pkt. b) umowy dodatkowej. ( pismo GDDKiA z 20.07.2012 r. – k. 436).

W dniu 6 września 2012 r. odbyło się spotkanie Wykonawcy z Zamawiającym celem omówienia sytuacji dotyczącej realizacji umów. Na spotkaniu tym ustalono, że w celu zakończenia i rozliczenia etapu Projektu Budowlanego Wykonawca dokumentacji powinien podpisać z podwykonawcami umowę cesji wierzytelności za wykonane usługi w ramach projektu budowlanego. Następnie winien wystawić fakturę na kwotę wynikającą z Tabeli Opracowań Projektowych za etap Projektu Budowlanego, do której należy dołączyć podpisane umowy przelewu wierzytelności z podwykonawcami. Wówczas GDDKiA powiadomi podwykonawców o tym fakcie, jednocześnie wzywając ich do wydania opracowań do (...). Po skompletowaniu projektu budowlanego przez Wykonawcę zostanie on przekazany do Zamawiającego celem oceny opracowania pod względem jego kompletności i prawidłowości. W razie spełnienia wszystkich wymagań umownych zostanie podpisany protokół zdawczo-odbiorczy, który będzie stanowił podstawę do wystawienia przez Wykonawcę faktury VAT. Powyższe oczekiwania co do sposobu rozliczenia umów GDDKiA przekazała spółce (...) (...) w piśmie z dnia 26 września 2012 r.,
a następnie potwierdziła w e-mailu z dnia 11 października 2012 r. wskazując jednocześnie,
że jeżeli do końca listopada Zamawiający nie będzie miał możliwości odebrania kompletnej dokumentacji projektu budowlanego, bezpowrotnie przepadnie zamówiona kwota należności zarezerwowana na projekt budowlany i w przyszłym roku budżetowym nie będzie możliwości rozliczenia. ( pismo GDDKiA z 13.08.2012 r. – k. 509, wydruk wiadomości e-mail
z 14.08.2012 r. – k. 510, pismo GDDKiA z 26.09.2012 r. – k. 513, wydruk wiadomości e-mail z 11.10.2012 r. – k. 515-516, zeznania świadka A. M. na rozprawie z dnia 30 września 2015 r. – k. 5162).

Pismem z dnia 29 listopada 2012 r. (...), w odpowiedzi na zapytanie Wykonawcy o możliwość rozwiązania umów za porozumieniem stron i o kumulację kar umownych z tytułu niewykonania i nienależytego wykonania zobowiązania, poinformowała Wykonawcę, że Zamawiający dopuszcza możliwość zawarcia porozumienia w sprawie rozwiązania umów w trybie porozumienia stron, z uwagi na duże znaczenie, jakie ma dla Zamawiającego uzyskanie (nawet po terminie) prawidłowo wykonanej dokumentacji etapu projektu budowlanego służącej do dalszych prac związanych z realizacją inwestycji, wymagających podjęcia bardzo szybkich działań związanych z zasadami jej finansowania.
W piśmie tym poinformowano, że warunkami zawarcia takiego porozumienia są: przekazanie Zamawiającemu przez Wykonawcę całości prawidłowo wykonanej i kompletnej dokumentacji (wraz z prawidłowo i skutecznie przeniesionymi na Zamawiającego prawami autorskimi do tej dokumentacji) obejmującej etap projektu budowlanego, przekazanie zawartych z podwykonawcami, którzy uczestniczyli w opracowaniu dokumentacji, umów cesji umożliwiających dokonanie przez Zamawiającego zapłaty bezpośrednio należności podwykonawców dotyczących wykonania dokumentacji, zobowiązanie się Wykonawcy do zapłaty na rzecz Zamawiającego kar umownych z tytułu nieterminowego wykonania części przedmiotu umów, która zostanie wykonana i będzie wydana Zamawiającemu, jak
i z tytułu niewykonania pozostałej części przedmiotu umów, która nie będzie już wykonana (Zamawiający przy ustalaniu konkretnej kwoty kar umownych rozważy ewentualny wniosek o dokonanie ich miarkowania, jeżeli analiza wykaże, że są do tego podstawy). W piśmie tym Zamawiający poinformował również Wykonawcę, że przekazanie kompletnej i prawidłowej dokumentacji etapu projektu budowlanego musi nastąpić w nieprzekraczalnym terminie do dnia 7 grudnia 2012 r. W przeciwnym razie zawarcie przez strony porozumienia nie będzie już możliwe a Zamawiający zmuszony będzie do jednostronnego odstąpienia od obu umów
z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy i dochodzenia roszczeń na drodze postępowania sądowego. ( pismo (...) z 29.11.2012 r. – k. 517-519, zeznania świadków na rozprawie
z 30.09.2015 r.: A. M. – k. 5161-5164 i M. B. – k. 5164-5166, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z 18. (...). –
k. 5612v.-5614v.).

(...) (...) Sp. z o.o. pismami z 3 grudnia 2012 r. (data wpływu do (...)
5 grudnia 2012 r.) i 7 grudnia 2012 r. (data wpływu do (...) 11 grudnia 2012 r.) przesłała Zamawiającemu umowy cesji na rzecz podwykonawców wierzytelności przysługujących Wykonawcy od Zamawiającego z tytułu realizacji przedmiotowych umów do wysokości (określonych w umowach cesji) należności podwykonawców z tytułu wynagrodzenia za prace wykonane przy dokumentacji projektu budowlanego, podpisane przez spółkę (...) (...) z następującymi podwykonawcami: C. J. M., (...) Sp. z o.o., Spółką Biuro Studiów i (...) S.A., (...) Geodezja M. J., G. M. M., (...) Sp. z o.o. spółką komandytową, J. S., B. M., K. K. (2), P. K. K. (1). ( pisma (...) (...) z 03.12.2012 r. – k. 520
i z 07.12.2012 r. w – k. 52, umowa przelewu wierzytelności wraz z załącznikami – k. 522-582, zeznania świadka J. M. na rozprawie z 10.02.2016 r. – k. 5421, zeznania świadka S. B. na rozprawie z 23.05.2016 r. – k. 5523, zeznania świadka K. K. (1) na rozprawie z 23.05.2016 r. – k. 5524).

Pomiędzy Zamawiający i Wykonawcą toczyła się również korespondencja mailowa dotycząca powyższych kwestii. W e-mailu z 29 listopada 2012 r. Wykonawca godził się zaakceptować karę umowną w wysokości 20% w przypadku rozwiązania umów za porozumieniem stron. Natomiast w e-mailu z dnia 12 grudnia 2012 r. przedstawiciel Wykonawcy oczekiwał zastosowania kar umownych w wysokości poniżej 20% wartości umów i wyrażał rozczarowanie brakiem zgody Zamawiającego na obniżenie tych kar. Przedstawiciel Zamawiającego w e-mailu z dnia 13 grudnia 2012 r. poinformował Wykonawcę, że Zamawiający nie podejmował nigdy zobowiązania co do miarkowania kary umownej do konkretnej kwoty – poniżej 20% wartości umów i nie przekazywał takiej informacji Wykonawcy. ( wydruki wiadomości z poczty elektronicznej – k. 587-591).

W wyznaczonym terminie do dnia 7 grudnia 2012 r. Wykonawca nie przekazał Zamawiającemu poprawionych i podpisanych przez projektantów i osoby sprawdzające opracowań projektowych etapu Projektu Budowlanego. zeznania świadków na rozprawie
z 30.09.2015 r.: A. M. – k. 5161-5164 i M. B. – k. 5164-5166, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z 18. (...). –
k. 5612v.-5614v.).

Pismem datowanym na dzień 17 grudnia 2012 r. a wysłanym 18 grudnia 2012 r. (...) poinformowała Wykonawcę, że z uwagi na brak zmiany stanowiska negocjacyjnego Wykonawcy oraz bezskuteczny upływ zakreślonego ostatecznego terminu na przekazanie prawidłowo wykonanej i pozbawionej wad kompletnej dokumentacji fazy projektu budowlanego ze strony (...) zostały wyczerpane możliwości negocjacyjne co do zawarcia porozumienia w sprawie rozwiązania umów i że Zamawiający złoży Wykonawcy oświadczenie o odstąpieniu od umów z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy oraz naliczy Wykonawcy z tego tytułu kary umowne. ( pismo (...) z 17.12.2012 r. – k. 585-586).

Pismem z dnia 19 grudnia 2012 r. Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad oświadczył Wykonawcy, że odstępuje od przedmiotowych umów
z dnia 7 lipca 2010 r. i 7 listopada 2010 r. z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy
w zakresie, w jakim ich przedmiot nie został wykonany. W treści pisma wskazano,
że odstąpienie jest dokonywane na podstawie postanowienia § 19 ust. 1 lit. b), d), f) i h)
w zw. z § 11 ust. 2, § 14 ust. 2, § 15 ust. 7 i § 16 umowy podstawowej oraz § 15 ust. 1 lit. b), d), e) w zw. z § 8 ust. 2 i § 11 umowy dodatkowej, w szczególności powodami odstąpienia są następujące okoliczności:

-: fakt przerwania z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy realizacji przedmiotu umów przez okres dłuższy niż 30 dni,
-: suma kar umownych naliczanych z powodów określonych w § 18 ust. 1 lt. a) i b) umowy podstawowej i w § 14 ust. 1 lit. a) i b) umowy dodatkowej przekroczyła wysokość 20% określonego w umowach wynagrodzenia brutto,
-: Wykonawca nie uregulował zaległych należności podwykonawców, nie dostarczył oświadczeń podwykonawców o przekazaniu na rzecz Wykonawcy majątkowych praw autorskich do wykonanych przez podwykonawców opracowań, przedłożone przez Wykonawcę w grudniu 2012 r. warunkowe umowy przelewu wierzytelności zawarte miedzy Wykonawcą a podwykonawcami nie wywarły skutku w postaci nabycia przez Zamawiającego takich majątkowych praw autorskich, gdyż pomimo wezwań nie doszło do przekazania Zamawiającemu dokumentacji opisanej w umowach przelewu
i Zamawiający nie mógł wyrazić zgody na zawarcie umów przelewu, skoro przedmiotem takiego przelewu miało być wynagrodzenie Wykonawcy za częściowo wykonany przedmiot umowy (opracowanie dotyczące etapu projektu budowlanego), który do chwili obecnej nie został Zamawiającemu w sposób zgodny oraz w stanie kompletnym wydany,
-: Wykonawca nie wywiązał się z obowiązku dotrzymania warunków umowy ubezpieczeniowej (nie dostarczył na wezwanie dowodów opłacania składek) oraz nie gwarantował 10% wartości wynagrodzenia brutto za cale opracowanie tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Pismo to zostało doręczone Wykonawcy faksem i pocztą elektroniczną w dniu 19 grudnia 2012 r. oraz przesyłką pocztową w dniach 24 grudnia 2012 r. i 27 grudnia 2012 r. ( pismo (...) z 19.12.2012 r. wraz z pełnomocnictwem – k. 592-595, rejestr połączeń – k. 596, wydruk wiadomości z poczty elektronicznej – k. 597-599, zwrotne potwierdzenia odbioru –
k. 600-601, zeznania przedstawiciela powoda J. R. złożone na rozprawie
z 18 października 2016 r. – k. 5613 v.).

W dniu 19 grudnia 2012 r. Wykonawca złożył w siedzibie (...) opracowania Projektu Zagospodarowania Terenu i Projektu budowalnego (część drogowa, obiekty inżynierskie, urządzenia sanitarne, melioracje wodne, urządzenia elektroenergetyczne, telekomunikacja, rozbiórki) w pięciu egzemplarzach oraz wersję elektroniczną dokumentacji na dwóch płytach DVD. Opracowania ni były opatrzone podpisami wszystkich projektantów
i osób sprawdzających. Wykonawca nie złożył też faktury, która umożliwiałaby rozliczenie podwykonawców. W konsekwencji protokół zdawczo-odbiorczy nie został podpisany przez Zamawiającego. ( protokół zdawczo-odbiorczy z 19.12.2012 r. – k. 622-623, opracowania poszczególnych branż wchodzące w skład projektu budowlanego – k. 700-800, opracowanie pn. Budowa preselekcyjnego układu ważenia i stacji meteo – k. 2604, Projekt architektoniczno-budowlany (branża mostowa) – k. 2612, Projekt budowalny w zakresie przebudowy urządzeń melioracji podstawowych – k. 2667-2687, Projekt budowlany
w zakresie przebudowy rowów R2 i R3 przy drodze powiatowej nr (...) – k.2688- 2702, zeznania świadków na rozprawie z 30.09.2015 r.: A. M. – k. 5161-5164, M. B. – k. 5164-5166, M. K. – k. 5166-5167, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z 18. (...). – k. 5612v.-5614v.).

Pismem z dnia 21 grudnia 2012 r. Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad poinformował Wykonawcę, że odmawia odbioru przekazanej Zamawiającemu w dniu 19 grudnia 2012 r. dokumentacji projektowej etapu Projektu budowlanego z powodu jej istotnej wady polegającej na braku podpisów pod opracowaniami projektantów i sprawdzających, jak również z powodu istotnej wady polegającej na braku skutecznego przekazania majątkowych praw autorskich do tej dokumentacji przez podwykonawców poszczególnych opracowań wchodzących w jej skład. Jednocześnie poinformowano Wykonawcę, że wobec odstąpienia od umów przez Zamawiającego nie jest już możliwe usunięcie wad przekazanej dokumentacji. ( pismo (...) z 21.12.2012 r. –
k. 624-625).

Z uwagi na fakt, że realizacja przedmiotowych umów mających na celu przygotowanie inwestycji drogowej finansowana była w 100% z budżetu państwa środki zarezerwowane na ten cel niewykorzystane do końca roku 2012, na który przewidziano rozliczeni umowy, podlegały zwrotowi i w kolejnym roku kalendarzowy nie było już możliwości finansowania realizacji umów. Brak przekazania przez Wykonawcę kompletnego projektu budowlanego spowodował też brak możliwości wykorzystania decyzji środowiskowej, która utraciła swoją ważność w 2014 r. ( zeznania świadków na rozprawie
z 30.09.2015 r.: A. M. – k. 5161-5164, M. B. – k. 5164-5166, M. K. – k. 5166-5167, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z 18. (...). – k. 5612v.-5614v.).

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad naliczała również Wykonawcy kary umowne i wystawiała Wykonawcy z tego tytułu noty księgowe oraz wzywała do ich zapłaty.

Pismem z dnia 13 czerwca 2012 r. (...) przesłała (...) (...) Sp. z o.o. następujące noty księgowe:

-: notę księgową nr (...) z 13 czerwca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 4.271,38 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 14 ust. 1 lit. b) umowy dodatkowej – nieprzekazanie do dnia 11 maja 2012 r. poprawionego projektu wykonawczego – za 33 dni opóźnienia (25.887,17 zł x 0,5% x 33 dni = 4.271,83 zł),
-: notę księgową nr (...) z 13 czerwca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 43.394,40 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. a) umowy podstawowej – za nieprzekazanie w terminie dokumentacji projektowej opisanej w TOP pod poz. 14 (Dokumentacja SIWZ), poz. 15 (Kosztorys inwestorski) i pod poz. 16 (Studium wykonalności), które to dokumenty miały być wykonane i przekazane Zamawiającemu do dnia 7 marca 2012 r. (18.450 + 7.380 + 18.45) x 1% x 98 dni = 43.394,40 zł),
-: notę księgową nr (...) z 13 czerwca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 44.649 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. b) umowy podstawowej, tj. odmówienia odbioru przez Zamawiającego z przyczyn zależnych od Wykonawcy opracowania określonego w poz. 13 TOP (135.300 zł x 1% x 33 dni = 44.649 zł).

Termin zapłaty powyższych not wyznaczono na dzień 27 czerwca 2012 r.

(pismo (...) z 13.06.2012 r. – k. 626, noty księgowe nr (...) –
k. 627, 628 i 629, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 630, raport transmisji faksowej –
k. 631).

Pismem z dnia 2 lipca 2012 r. (...) przesłała (...) (...) Sp. z o.o. następujące noty księgowe:

-: notę księgową nr (...) z 2 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 2.200,41 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 14 ust. 1 lit. b) umowy dodatkowej – za 17 dni opóźnienia (25.887,17 zł x 0,5% x 17 dni = 2.200,41 zł),
-: notę księgową nr (...) z 2 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 7.527,60 zł kary umownej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. a) umowy podstawowej – za nieprzekazanie w terminie dokumentacji projektowej opisanej w TOP pod poz. 14 (Dokumentacja SIWZ), poz. 15 (Kosztorys inwestorski) i pod poz. 16 (Studium wykonalności) według wyliczenia: (18.450 + 7.380 + 18.45) x 1% x 17 dni = 7.527,60 zł,
-: notę księgową nr (...) z 2 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 23.001 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. b) umowy podstawowej, tj. odmówienia odbioru przez Zamawiającego z przyczyn zależnych od Wykonawcy opracowania określonego w poz. 13 TOP według wyliczenia: 135.300 zł x 1% x 17 dni = 23.001 zł.

Termin zapłaty powyższych not wyznaczono na dzień 9 lipca 2012 r.

(pismo (...) z 02.07.2012 r. – k. 632, noty księgowe nr (...) –
k. 633 i 634, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 635, raport transmisji faksowej – k. 636).

Pismem z dnia 18 lipca 2012 r. (...) przesłała (...) (...) Sp. z o.o. następujące noty księgowe:

-: notę księgową nr (...) z 18 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 1.941,54 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 14 ust. 1 lit. b) umowy dodatkowej według wyliczenia: 25.887,17 zł x 0,5% x 15 dni = 1.941,54 zł,
-: notę księgową nr (...) z 18 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 6.642 zł naliczonej na podstawie § 18 ust. 1 lit. a) umowy podstawowej – za nieprzekazanie w terminie dokumentacji projektowej opisanej w TOP pod poz. 14 (Dokumentacja SIWZ), poz. 15 (Kosztorys inwestorski) i pod poz. 16 (Studium wykonalności) według wyliczenia: (18.450 + 7.380 + 18.45) x 1% x 15 dni = 6.642 zł,
-: notę księgową nr (...) z 18 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 20.295 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. b) umowy podstawowej, tj. odmówienia odbioru przez Zamawiającego z przyczyn zależnych od Wykonawcy opracowania określonego w poz. 13 TOP według wyliczenia: 135.300 zł x 1% x 15 dni = 20.295 zł.

Termin zapłaty powyższych not wyznaczono na dzień 25 lipca 2012 r.

(pismo (...) z 18.07.2012 r. – k. 637, noty księgowe nr (...) –
k. 638-640, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 641, raport transmisji faksowej – k. 642).

Pismem z dnia 30 lipca 2012 r. (...) przesłała (...) (...) Sp. z o.o. następujące noty księgowe:

-: notę księgową nr (...) z 30 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 1.941,54 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 14 ust. 1 lit. b) umowy dodatkowej według wyliczenia: 25.887,17 zł x 0,5% x 15 dni = 1.941,54 zł,
-: notę księgową nr (...) z 30 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 6.642 zł naliczonej na podstawie § 18 ust. 1 lit. a) umowy podstawowej –
za nieprzekazanie w terminie dokumentacji projektowej opisanej w TOP pod poz.
14 (Dokumentacja SIWZ), poz. 15 (Kosztorys inwestorski) i pod poz. 16 (Studium wykonalności) według wyliczenia: (18.450 + 7.380 + 18.45) x 1% x 15 dni = 6.642zł,
-: notę księgową nr (...) z 30 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 20.295 zł z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. b) umowy podstawowej, tj. odmówienia odbioru przez Zamawiającego z przyczyn zależnych od Wykonawcy opracowania określonego w poz. 13 TOP według wyliczenia: 135.300 zł x 1% x 15 dni = 20.295 zł,
-: notę księgową nr (...) z 30 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 34.722,90 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. b) umowy podstawowej za poz. 5, 7, 8, 9, 10 i 11 TOP (za okres 27 - 30.07.2012r.) według wyliczenia: 1.157.430 zł x 1% x 3 dni = 34.722,90 zł.

Termin zapłaty powyższych not wyznaczono na dzień 6 sierpnia 2012 r.

(pismo (...) z 30.07.2012 r. – k. 643, noty księgowe nr (...)
i (...) – k. 644-645, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 646, raport transmisji faksowej – k. 647).

Pismem z dnia 16 sierpnia 2012 r. (...) przesłała (...) (...) Sp. z o.o. następujące noty księgowe:

-: notę księgową nr (...) z 16 sierpnia 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 2.070,97 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 14 ust. 1 lit. b) umowy dodatkowej według wyliczenia: 25.887,17 zł x 0,5% x 16 dni = 2.070,97 zł,
-: notę księgową nr (...) z 30 lipca 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 7.084,80 zł naliczonej na podstawie § 18 ust. 1 lit. a) umowy podstawowej – za nieprzekazanie w terminie dokumentacji projektowej opisanej w TOP pod poz. 14 (Dokumentacja SIWZ), poz. 15 (Kosztorys inwestorski) i pod poz. 16 (Studium wykonalności) według wyliczenia: (18.450 + 7.380 + 18.45) x 1% x 16 dni = 7.084,80 zł,
-: notę księgową nr (...) z 16 sierpnia 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 21.648 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. b) umowy podstawowej za poz. 13 TOP według wyliczenia: 135.300 zł x 1% x 16 dni = 21.648 zł,
-: notę księgową nr (...) z 16 sierpnia 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 185.188,80 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. b) umowy podstawowej za poz. 5, 7, 8, 9, 10 i 11 TOP według wyliczenia: 1.157.430 zł x 1% x 16 dni = 185.188,80 zł.

Termin zapłaty powyższych not wyznaczono na dzień 23 sierpnia 2012 r.

(pismo (...) z 16.08.2012 r. – k. 648, noty księgowe nr (...)
i (...) – k. 649-650, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 651, raport transmisji faksowej – k. 652).

Pismem z dnia 14 stycznia 2013 r. (...) przesłała (...) (...) Sp. z o.o. następujące noty księgowe:

-: notę księgową nr (...) z 31 grudnia 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 16.308,92 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 14 ust. 1 lit. b) umowy dodatkowej według wyliczenia: 25.887,17 zł x 0,5% x 126 dni = 16.308,92 zł (za okres od 16.08.2012 r. do 19.12.2012 r.),
-: notę księgową nr (...) z 31 grudnia 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 55.792,80 zł naliczonej na podstawie § 18 ust. 1 lit. a) umowy podstawowej – za nieprzekazanie w terminie dokumentacji projektowej opisanej w TOP pod poz. 14 (Dokumentacja SIWZ), poz. 15 (Kosztorys inwestorski) i pod poz. 16 (Studium wykonalności) według wyliczenia: (18.450 + 7.380 + 18.45) x 1% x 126 dni = 55.792,80 zł ((za okres od 16.08.2012 r. do 19.12.2012 r.),
-: notę księgową nr (...) z 31 grudnia 2012 r. na kwotę kary umownej w wysokości 170.478 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. b) umowy podstawowej za poz. 13 TOP według wyliczenia: 135.300 zł x 1% x 126 dni = 170.478 zł ((za okres od 16.08.2012 r. do 19.12.2012 r.),
-: notę księgową nr (...) z 31 sierpnia 2012 r. na kwotę kary umownej 1.458.361,80 zł naliczonej z tytułu nieterminowego wykonania usługi zgodnie z § 18 ust. 1 lit. b) umowy podstawowej za poz. 5, 7, 8, 9, 10 i 11 TOP według wyliczenia: 1.157.430 zł x 1% x 126 dni = 1.458.361,80 zł (za okres od 16.08.2012 r. do 19.12.2012 r.),
-: notę księgową nr (...) na kwotę kary umownej w wysokości 402.464 zł naliczonej z tytułu odstąpienia od umowy podstawowej według wyliczenia 20% x 2.012.320 zł = 5.177,43 zł,
-: notę księgową nr (...) na kwotę kary umownej w wysokości 5.177,43 zł naliczonej z tytułu odstąpienia od umowy dodatkowej według wyliczenia 20% x 25.887,17 zł = 5.177,43 zł

Zapłaty powyższych not wyznaczono w terminie 7 dni od ich otrzymania. Noty zostały doręczone (...) (...) Sp. z o.o. 17 stycznia 2013 r.

(pismo (...) z 14.01.2013 r. – k. 606, noty księgowe nr (...) wraz z załącznikami – k. 608-619, zwrotne potwierdzenia odbioru – k. 620 i 621).

W związku z zawarciem umowy z dnia 7 lipca 2010 r. na zlecenie (...) Bank S.A. wystawił w dniu 14 lipca 2010 r. gwarancję bankową celem zabezpieczenia należytego wykonania umowy, w której zobowiązał się nieodwołalnie i bezwarunkowo zapłacić na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w O. kwotę do wysokości 199.836 zł na pierwsze pisemne żądanie zapłaty złożone w terminie do dnia
7 maja 2012 r. oraz do wysokości 59.950,80 zł na pierwsze pisemne żądanie zapłaty złożone w terminie do dnia 8 maja 2012 r. do dnia 7 czerwca 2013 r. ( dokument Gwarancji nr (...) z 14.07.2010 r. – k. 653-654).

Pismem z dnia 8 maja 2012 r. (...) wezwała Wykonawcę do przedłożenia
w terminie 14 dni od otrzymania wezwania dokumentu potwierdzającego posiadanie zabezpieczenia należytego wykonania umowy z 7 lipca 2010 r. Wezwanie doręczono (...) (...) Sp. z o.o. w dniu 18 maja 2012 r. ( pismo (...) z 8.05.2012 r. – k. 5066).

Pismem z dnia 15 stycznia 2013 r. zwróciła się do (...) Banku S.A. z żądaniem zapłaty kwoty gwarancji w wysokości 59.950,80 zł z tytułu niewykonania przez Wykonawcę zobowiązań wynikających z umowy z 7 lipca 2010 r. Bank wypłacił tę kwotę na rzecz (...) w dniu 31 stycznia 2013 r. ( wezwanie do zapłaty z 15.01.2013 r. – 655-656, zeznania świadka L. B. na rozprawie z 30 września 2015 r. – k. 5167).

W okresie od 2 grudnia 2011 r. do 1 grudnia 2012 r. Wykonawca posiadał polisę ubezpieczeniową nr (...) obejmująca swoim zakresem odpowiedzialność cywilną projektanta, architekta lub inżyniera budowy. Zakres ubezpieczenia rozszerzono o szkody wyrządzone przez podwykonawców osób objętych ubezpieczeniem; szkody w rzeczach znajdujących się w pieczy, pod nadzorem lub kontrolą osób objętych ubezpieczenie; szkody w rzeczach zaprojektowanych przez osoby objęte ubezpieczeniem albo pod ich nadzorem; czyste straty finansowe. ( polisa (...) nr (...) – k. 4960-4961, wydruk z rachunku bankowego potwierdzający zapłatę raty składki ubezpieczeniowej – k. 4962).

W dniu 11 lutego 2013 r. (...) skierowała do Wykonawcy przedsądowe ostateczne wezwania do zapłaty kwoty 2.485,517,80 zł z tytułu kar umownych objętych notami księgowymi. ( przedsądowe ostateczne wezwania do zapłaty z 11.02.2013 r. – k. 657-660 i 663-666).

W celu przygotowania inwestycji drogowej, której dotyczyć miały opracowania projektowe objęte umowami z dnia 7 lipca 2010 r. i 7 listopada 2010 r. zawartymi przez powoda z pozwanymi, Skarb Państwa poniósł koszty wykonania Studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego w wysokości 736.880 zł i kooferatu do Studium w wysokości 3.690 zł. Jako że planowana inwestycja nie została rozpoczęta na skutek niewykonania przedmiotu umów przez pozwanych wymienione wyżej opracowania nie mogły być wykorzystane. W razie wznowienia prac nad inwestycją w przyszłości dokumenty te będą wymagały ponownego wykonania lub aktualziacji. ( faktura VAT nr (...) z 02.09.2011 r.- k. 5070-5071, pismo (...) z 21.12.2010 r. – k. 5072, faktura VAT nr (...)
z 04.07.2006 r. – k. 5073-5074, faktura VAT nr (...)/2009z 15.05.2009 r. – k. 5075-5076, faktura VAT nr (...) – k. 5077-5078, faktura VAT nr (...) z 21.01.2008 r. – k. 5079-5080, faktura VAT nr (...) z 22.09.2009r. – k. 5081-5082, zeznania przedstawiciela powoda J. R. na rozprawie z 18. (...). – k. 5612v.-5614v.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd uznał za wiarygodne obiektywne dowody z wymienionych dokumentów, jako że nie budziły one wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez strony postępowania.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne zeznania świadków A. M., M. B., M. K., L. B., M. N., J. M., A. B. (1), T. W., S. B., K. K. (1) oraz zeznania przedstawiciela powoda J. R., ponieważ korespondowały wzajemnie ze sobą i z dowodami z dokumentów, składając się wraz z nimi na spójną i logiczną całość, obrazującą opisany wyżej stan faktyczny sprawy.

Sąd oddalił wnioski pozwanych o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. C. S., gdyż okoliczności faktyczne, na które dowód ten został zgłoszony,
tj. że czynności w zakresie opracowywania dokumentacji wykonywał wyłącznie pozwany (...) (...) Sp. z o.o. oraz przyczyn braku podpisów na dokumentacji projektowej (ze względu naruszenie obowiązków pracowniczych przez pracowników pozwanego), nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a ponadto nie były kwestionowane przez powoda.

Z tych samych przyczyn Sąd oddalił również wniosek pozwanych o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego zgłoszony na okoliczności ustalenia, czy uwagi powoda zawarte w piśmie z dnia 16 kwietnia 2012 r. dotyczyły niezgodności projektu wykonawczego z umową podstawową i umową dodatkową oraz SIWZ jako elementu tych umów (zgodnie
z tezą dowodową sprecyzowaną na rozprawie z dnia 23 maja 2016 r.). Kwalifikacja tych uwag w kontekście niezgodności projektu wykonawczego z umowami nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. W świetle zapisów pkt. 6.2.2 Specyfikacji (...) P-00.00 nie ulegało wątpliwości, że Zamawiający był uprawniony do zgłoszenia uwag do opracowań projektowych przedłożonych przez Wykonawcą a Wykonawca zobowiązany był wprowadzić je do dokumentacji.

Sąd pominął dowód z przesłuchania przedstawiciela pozwanego (...) (...)
Sp. z o.o. w likwidacji, ponieważ przedstawiciel nie stawił się na termin rozprawy z dnia
18 października 2016 r. pomimo prawidłowego wezwania, a pełnomocnik pozwanego na rozprawie tej oświadczył, że pozwany rezygnuje z przesłuchania jego przedstawiciela.

Sąd zważył, co następuje:

Oceniając roszczenia dochodzone pozwem wskazać należy w pierwszym rzędzie,
że podstawę zastrzeżenia w umowie kary umownej stanowi art. 483 § 1 k.c. Zgodnie
z tym przepisem można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody (art. 484 § 1 zd. 1 k.c). Jej skuteczne zastrzeżenie nie zwalnia dłużnika z obowiązku zapłaty nawet w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody ( uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 06.11.2003 r. - zasada prawna - III CZP 61/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 69). Zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej określonej w art. 483 § 1 k.c. pokrywa się z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązana (art. 471 k.c. i nast.), co wynika z celu kary umownej – kara umowna stanowi bowiem surogat odszkodowania mającego kompensować negatywne dla wierzyciela konsekwencje wynikające z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania – jak i z umiejscowienia przepisów o karze umownej w kodeksie cywilnym wśród przepisów działu stanowiącego o skutkach niewykonania zobowiązania. Oznacza to, że kara umowna należy się wówczas, gdy spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności ex contractu, z wyłączeniem – jak wyżej wskazano – wykazywania szkody. Dłużnik może zatem uwolnić się od zapłaty kary umownej na ogólnych zasadach wykazując, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło
z przyczyn od niego niezależnych, czyli że nie jest przez niego zawinione. ( vide orz. Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18.02.2009 r., VI ACa 1152/08, Lex nr 1344288; orz. Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 21.08.2013 r., I ACa 334/13, Lex nr 1366054).W doktrynie
i orzecznictwie przyjmuje się szerokie rozumienie zobowiązania niepieniężnego, przewidujące świadczenia o charakterze majątkowym, np. polegające na zawarciu umowy przyrzeczonej oraz niemajątkowym, np. powstrzymanie się od podejmowania określonej działalności. W grę może wchodzić również zastrzeganie kar umownych na wypadek skorzystania przez jednego z kontrahentów z uprawnienia kształtującego, jak wypowiedzenie umowy czy odstąpienie od niej. ( Tadeusz Wiśniewski, w: Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga trzecia, Zobowiązania, tom 1, s. 584. Warszawa 2005; orz. SN z 6.11.2003 r., III CZP 61/03, OSNC 2004/5/69).

Roszczenie o zapłatę kary umownej na wypadek zwłoki lub opóźnienia nie przysługuje stronie odstępującej od umowy wzajemnej, jeżeli w umowie zastrzeżono taką karę w związku z odstąpieniem od umowy. Kara umowna za nienależyte wykonanie zobowiązania należy się wierzycielowi, w razie jej zastrzeżenia, gdy świadczenie zostało wprawdzie spełnione przez dłużnika, ale w sposób nienależyty, tzn. gdy zaistniała rozbieżność między zakresem zaspokojenia wierzyciela w treści przewidzianym w treści zobowiązania a zaspokojeniem uzyskanym w rzeczywistości, przy czym rozbieżność ta może dotyczyć takich elementów jak termin świadczenia, miejsce świadczenia czy jakość świadczenia. Natomiast obowiązek zapłaty kary umownej za niewykonanie zobowiązania powstaje, gdy zobowiązanie nie zostało wykonane, a zatem gdy dłużnik nie spełnił świadczenia, które zgodnie z treścią zobowiązania należało się wierzycielowi. Spełnienie jedynie części świadczenia jest równoznaczne z niespełnieniem świadczenia, a tym samym
z niewykonaniem zobowiązania. Nie jest możliwe kumulowanie kary umownej za nienależyte wykonanie zobowiązania, np. wykonanie ze zwłoką, z karą umowną za niewykonanie tego samego zobowiązania, gdyż nie można jednocześnie spełnić wymagań, od których uzależnione jest naliczenie tych kar, tj. wykonać, choćby w sposób nienależyty, i nie wykonać tego samego zobowiązania. Wierzyciel nie może więc żądać zapłaty obu takich kar, gdyż wzajemnie się one wykluczają. ( vide orz. SN z 16.01.1984 r., III CZP 70/83, OSNC 1984/8/131; z 28.01.2011 r., I CSK 315/10, OSNC-ZD 2011/4/85 i z 18.07.2012 r., III CZP 39/12, OSNC 2013/2/17).

W kontekście powyższych reguł dla oceny roszczeń Skarbu Państwa o zapłatę kar umownych dochodzonych w niniejszej sprawie istotne były kwestie, czy pozwane spółki prawidłowo realizowały umowę podstawową z 7 lipca 2010 r. i umowę dodatkową
z 7 listopada 2010 r., czy istniały podstawy do odstąpienia od tych umów przez powoda
z przyczyn leżących po stronie pozwanych oraz czy odstąpienie dokonane pismem
z dnia 19 grudnia 2012 r. było skuteczne. Stwierdzenie, że Skarb Państwa prawidłowo odstąpił od umów z przyczyn, za które odpowiedzialność ponosi Wykonawca, prowadzić będzie bowiem do przyznania powodowi prawa do żądania od pozwanych zapłaty zastrzeżonych w umowach kar umownych z tytułu rozwiązania od umów i jednocześnie do braku uprawnienia powoda do żądania od pozwanych zapłaty kar umownych z tytułu niedotrzymania terminów wykonania dokumentacji projektowej, odmówienia przez Zamawiającego odbioru dokumentacji projektowej lub niedotrzymania przez Wykonawcę terminów usunięcia wad tej dokumentacji, które mogłyby być naliczane wyłącznie
w przypadku, gdyby Zamawiający nie odstąpił skutecznie od umów, zgodnie z przywołaną wyżej zasadą niedopuszczalności kumulacji kar umownych z tytułu niewykonania zobowiązania z karami umownymi z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania.

Pomiędzy stronami postępowania bezsporny był fakt, że pozwani prawidłowo wykonali umowę z dnia 7 lipca 2010 r. w zakresie etapu Koncepcji Programowej,
tj. w zakresie opracowań projektowych wymienionych w pozycjach 1-4 TOP. W tej części dokumentacja wykonana przez pozwanych została odebrana przez powoda i rozliczona finansowo pomiędzy stronami. Na gruncie materiału dowodowego niniejszej sprawy nie ulega natomiast wątpliwości, że pozwani nieprawidłowo realizowali umowę podstawową
w zakresie etapu Projektu Budowlanego, tj. opracowań projektowych wymienionych w poz. 5-17 TOP, oraz umowę dodatkową co do będących jej przedmiotem opracowań projektowych, wchodzących w istocie również w skład dokumentacji etapu Projektu Budowlanego określonej w umowie podstawowej.

Przypomnieć tu należy, że terminy końcowy realizacji umowy podstawowej
w zakresie dokumentacji etapu Projektu Budowlanego (po zmianach dokonanych aneksami) przypadał na dzień 6 czerwca 2012 r. (terminy pośrednie przekazania poszczególnych opracowań projektowych tego etapu wyznaczone zostały w umowie w okresie od 7 czerwca 2011 r. do 7 marca 2012 r.), zaś terminy realizacji umowy dodatkowej (związanej z umową podstawową w taki sposób, że jej realizacja bez umowy podstawowej nie miała sensu, skoro objęta nią dokumentacja stanowiła uzupełnienie opracowań z umowy podstawowej) przypadały na dzień 15 grudnia 2011 r. w zakresie materiałów do projektu budowlanego
i na dzień 7 marca 2012 r. w zakresie materiałów do projektu wykonawczego. Pozwani przekazali powodowi do odbioru wstępnego w dniu 15 grudnia 2011 r. część opracowań projektowych etapu Projektu Budowlanego (po jednym egzemplarzu), tj. materiały do wniosków o uzyskanie pozwoleń wodnoprawnych (poz. 5 TOP), mapę sytuacyjno-wysokościową do celów projektowych (poz. 6 TOP), geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych (poz. 7 TOP), opracowania prawne – materiały do wniosku o decyzję ZnRID (poz. 8 TOP), projekt budowlany (poz. 10 TOP), raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko dla potrzeb ponownej oceny oddziaływania na środowisko (wymagany do wniosku o wydanie decyzji ZnRID (poz. 11 TOP). Zamawiający w dniu
19 grudnia 2011 r. przyjął tę dokumentację do odbioru zgodnie z zapisami (...) i zatwierdził do wypłaty na rzecz Wykonawcy kwotę 183.404,43 zł brutto, a następnie zapłacił tę sumę Wykonawcy. Nie oznacza to jednak, że dokumentacja ta została przez Zamawiającego odebrana i rozliczona. Jak wcześniej wskazano, celem odbioru wstępnego było stwierdzenie, czy przekazana dokumentacja jest kompletna, nie zawiera wad i odpowiada oczekiwaniom Zamawiającego. Zamawiający w procedurze takiego odbioru, zgodnie z pkt. 6.2.2. Specyfikacji (...) P-00.00 Wymagania ogólne” uprawniony był do zgłoszenia wad
i uwag do dokumentacji i wyznaczenia Wykonawcy terminu 25 dni na usunięcie wad
i wprowadzenie uwag do dokumentacji, a Wykonawca zobowiązany był do usunięcia wad
oraz wprowadzenia poprawek i uzupełnień do dokumentacji. W toku procedury odbioru wstępnego nie dochodziło więc do rozliczania wykonania opracowań projektowych
i skwitowania Wykonawcy. Temu służyły odbiory częściowe i odbiór końcowy. Na R. (...) z dnia 17 lutego 2012 r. Zamawiający wyznaczył Wykonawcy termin 25 dni (do 13 marca 2012 r.) na wprowadzenie określonych zmian i przekazania poprawionej
i kompletnej dokumentacji projektowej. W dniu 13 marca 2012 r. Wykonawca przekazał Zamawiającemu w/w opracowania projektowe uwzgledniające ustalenia i wnioski z Rady Technicznej, w jednym egzemplarzu. Opracowania były niepodpisane przez projektantów
i osoby sprawdzające. Do ich odbioru nie doszło – Zamawiający odmówił odbioru pismem
z dnia 20 lipca (...). W dniu 5 marca 2012 r. Wykonawca przekazał Zamawiającemu kolejne opracowanie z etapu Projektu Budowlanego, tj. projekt wykonawczy (poz. 13 TOP)
w jednym egzemplarzu. Zamawiający pismem z dnia 16 kwietnia 2012 r. zgłosił Wykonawcy uwagi do projektu wykonawczego, lecz Wykonawca nie odpowiedział na to pismo i nie wprowadził uwag do tego projektu, w związku z czym Zamawiający odmówił jego odbioru,
o czym poinformował Wykonawcę pismami z dnia 16 maja 2012 r. i 6 czerwca 2012 r. Wykonawca w ogóle nie przedstawił Zamawiającemu dokumentacji określonej w TOP w poz. 14 – Dokumentacja dla SIWZ, 15 – Kosztorys inwestorski i 16 – Studium wykonalności.
W tej sytuacji nie da się stwierdzić, że umowy zostały wykonane prawidłowo przez Wykonawcę i że zostały rozliczone (poza etapem Koncepcji Programowej). Ostateczny termin realizacji umów upłynął 16 czerwca 2012 r. Do tej daty Zamawiający nie otrzymał od Wykonawcy wszystkich opracowań projektowych, prawidłowo wykonanych, uwzględniających uwagi Zamawiającego i przekazanych w odpowiedniej liczbie egzemplarzy, które byłyby podpisane przez projektantów i osoby sprawdzające.
Wskazać należy w szczególności, że brak podpisów projektantów i osób sprawdzających opracowania dyskwalifikował dokumentację projektową i czynił ją nieprzydatną do celu, do którego miał służyć. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego z dnia 3 lipca 2003 r. (Dz.U. nr 120, poz. 1133 ze zm.) w projekcie budowlanym oraz na rysunkach wchodzący w skład projektu budowlanego powinny znajdować się podpisy projektantów i osób sprawdzających (§ 3 i § 4 rozporządzenia). W oparciu o niepodpisaną dokumentację projektową Zamawiający nie mógł uzyskać decyzji administracyjnych i zrealizować planowanej inwestycji drogowej, której dotyczyła owa dokumentacja.

Nie potwierdziły się natomiast zarzuty powoda dotyczące niewywiązania się przez pozwanych z obowiązku posiadania umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
z tytułu prowadzonej działalności na kwotę 1.500.000 zł, gdyż w czasie, kiedy powód kierował do pozwanych wezwania dotyczące potwierdzenia posiadania ochrony ubezpieczeniowej pozwani dysponowali stosowną polisą ubezpieczeniową w (...) S.A. Nie znajdowały uzasadnienia w treści umowy kierowane przez powoda do pozwanych wezwania przedstawienia gwarancji ubezpieczeniowej zabezpieczającej należyte wykonanie umowy na kwotę wyższą niż 199.836 zł, gdyż taka kwota gwarancji została wskazana w § 16 ust. 1 umowy podstawowej i suma ta nie została zmieniona przy zawieraniu aneksu do tej umowy. W ocenie Sądu na gruncie materiału dowodowego sprawy nie da się też uznać za słuszne zastrzeżeń powoda co do braku po stronie Wykonawcy autorskich praw majątkowych do tworzonej dokumentacji projektowej, a w konsekwencji co do niemożności przeniesienia tych praw na Zamawiającego. Ze zgromadzonych w sprawie dowodów wynika, że w umowach o pracę pracowników spółki (...) (...) pracujących nad przedmiotowymi opracowaniami projektowymi znajdowały się zapisy o przekazywaniu na rzecz spółki praw autorskich do materiałów, które powstały w trakcie świadczenia pracy (zeznania świadka M. N.). W umowach podwykonawczych zawieranych przez (...).A.K Sp. z o.o. z podmiotami wykonującymi opracowania projektowe (złożonych do akt sprawy) zastrzegano, że podwykonawcy przenoszą na rzecz (...) (...)
Sp. z o.o. całość autorskich praw majątkowych do pracy powstałej na podstawie umów, na wszystkich znanych w dniu podpisania umowy polach eksploatacji, wraz z prawem do przeniesienia praw majątkowych na rzecz osób trzecich. Nie została złożona do akt umowa zawarta przez (...) (...) Sp. z o.o. z (...) Sp. z o.o. (która to spółka składała do Zamawiającego zastrzeżenia co do braku przeniesienia na Wykonawcę praw autorskich), jednakże spółka (...) sporządzała na zlecenie Wykonawcy tylko aktualizację analizy ruchu drogowego. Analiza ruchu drogowego nie jest częścią projektu budowlanego, lecz stanowi tylko materiał wyjściowy do projektowania (zob. zeznania świadka M. N. na rozprawie z 4 listopada 2015 r.), zatem nie było potrzeby przenoszenia majątkowych praw autorskich do tego dokumentu na Zamawiającego przez Wykonawcę. Nie zmienia to jednak faktu, że skoro dokumentacja projektowa, którą dysponował Wykonawca, nie została autoryzowana (podpisana) przez projektantów i osoby sprawdzające, to była nieprawidłowa formalnie i nie mogła służyć realizacji inwestycji budowlanej. Działania, które podejmowane były przez Wykonawcę już po upływie terminów realizacji umów, a w które zaangażował się Zamawiający, służyły uzyskaniu podpisów projektantów i osób sprawdzających na przedmiotowej dokumentacji. Temu celowi służyć miało zawarcie umów cesji wierzytelności wynagrodzenia Wykonawcy na rzecz podwykonawców w celu umożliwienia Zamawiającemu dokonania płatności bezpośrednio podwykonawcom. Działania te nie doprowadziły jednak do rozwiązania problemu, ponieważ na znacznej części opracowań projektowych przekazanych Zamawiającemu przez Wykonawcę (dopiero w dniu 19 grudnia 2012 r.) brak było nadal podpisów projektantów i osób sprawdzających. Dla przykładu wskazać należy, że powyższe braki dotyczyły m.in. następujących opracowań:

1. Opracowań dot. Projektu budowlanego:

a) wchodzące w skład opracowania „Opracowanie ścieków opadowych” (k. 801-807) rysunki pn. plan zlewni dla Zb-04, Zb-05, plan zlewni dla Zb-06, plan zlewni dla Zb-07, plan zlewni dla Zb-08, Zb-09, plan zlewni dla Zb-10, Zb-11, plan zlewni dla Zb-12, Zb-13, plan zlewni dla Zb-14, Zb-15 – nie zostały podpisane przez opracowującą J. W. oraz sprawdzającą A. H.,

b) wchodzący w skład opracowania „Projekt architektoniczno-budowlany – branża mostowa” rysunek pn.: plan orientacyjny (k. 1048, 1094, 1239, 1286, 1333, 1400, 1450) został podpisany przez projektanta M. C., a nie został podpisany przez drugiego z projektantów T. W. oraz żadną z osób go opracowujących tj. K. P., A. K., W. W. (1), K. B. i przez osobę sprawdzającą W. K.,

c) wchodzący w skład opracowania „Projekt architektoniczno-budowlany – branża mostowa” rysunek pn.: plan orientacyjny (k. 2612) nie został podpisany przez projektantów (T. W., M. C.), przez opracowujących (K. P., A. K., W. W. (1), K. B.) i przez osobę sprawdzającą W. K..

2. Operat wodnoprawny na rozbiórkę istniejącego obiektu mostowego na potoku J. (km cieku 1+333), został podpisany przez projektanta M. C.. Operat nie został podpisany przez opracowujących W. W. (1) oraz J. W. (k. 887-902).

3. Operat wodnoprawny na wykonanie rowów przydrożnych na odcinku od km 0+400 do km 0+800 i na odprowadzanie wód opadowych do ziemi został podpisany przez projektanta (B. M.) oraz opracowującą (M. W.). Wchodzące w skład operatu rysunki pn. plan orientacyjny (k. 829), plan sytuacyjny (odwodnienie korpusu drogowego) (k. 830-831), profile podłużne rowów (k. 832-833), schemat przepustów pod zjazdami i drogami poprzecznymi (k. 834-835) nie zostały podpisane przez opracowującą A. B. (2).

4. Operat wodnoprawny na wykonanie rowów przydrożnych na odcinku w km 3+600
i na odprowadzanie wód opadowych do ziemi został podpisany przez projektanta (B. M.) oraz opracowującą (M. W.). Wchodzące w skład operatu rysunki pn. plan orientacyjny (k. 882), plan sytuacyjny (odwodnienie korpusu drogowego) (k. 883), profile podłużne rowów (k. 884), schemat przepustów (przekrój podłużny, widok od czoła, przekrój poprzeczny) (k. 885-886) – nie zostały podpisane przez opracowujące A. B. (2) oraz J. W..

5. Operat wodnoprawny na wykonanie rowów przydrożnych na odcinku w km 6+745,
a także na odprowadzanie ścieków opadowych do ziemi został podpisany przez projektanta (B. M.) oraz opracowującą (M. W.). Wchodzące w skład operatu rysunki pn. plan orientacyjny (k. 916), plan sytuacyjny (odwodnienie korpusu drogowego) (k. 917), profile podłużne rowów (k. 918), schemat przepustów (przekrój podłużny, widok od czoła, przekrój poprzeczny) (k. 919) – nie zostały podpisane przez opracowującą A. B. (2).

6. Operat wodnoprawny na wykonanie rowów przydrożnych na odcinku od km 9+700 do km 11+200, a także na odprowadzanie wód opadowych do ziemi i potoku J. został podpisany przez projektanta (B. M.) oraz opracowującą (M. W.). Wchodzące w skład operatu rysunki pn. plan orientacyjny
(k. 947), plan sytuacyjny (odwodnienie korpusu drogowego) (k. 948-949), profile podłużne rowów (k. 950-952), profil potoku J. (przekrój potoku J.) (k. 953), schemat przepustów (przekrój podłużny, widok od czoła, przekrój poprzeczny)
(k. 954-955) - nie zostały podpisane przez opracowujące A. B. (2) oraz J. W..

7. Operat wodnoprawny na wykonanie rowów przydrożnych na odcinku od km 1+200 do km 1+800, przebudowę rowów leśnych, a także na odprowadzanie wód opadowych do ziemi i do potoku L. został podpisany przez projektanta (B. M.) oraz opracowującą (M. W.). Wchodzące w skład operatu rysunki pn. plan orientacyjny (k. 982), plan sytuacyjny (odwodnienie korpusu drogowego) (k. 983-984), profile podłużne rowów (k. 985), profile podłużne rowów leśnych (k. 986-987), profil podłużny potoku L. (k. 988), schemat przepustów (przekrój podłużny, widok od czoła, przekrój poprzeczny) (k. 989-990) –nie zostały podpisane przez opracowującą A. B. (2).

8. Operat wodnoprawny na wykonanie rowów przydrożnych na odcinku od km 11+100 do km 14+100, a także na odprowadzanie wód opadowych do ziemi i potoku J. został podpisany przez projektanta (B. M.) oraz opracowującą (M. W.). Wchodzące w skład operatu rysunki pn. plan orientacyjny (k. 1021), plan sytuacyjny (odwodnienie korpusu drogowego) (k. 1022-1026), profile podłużne rowów (k. 1027-1030), profil podłużny odbiornika wód opadowych (k. 1031-1032), schemat przepustów (przekrój podłużny, widok od czoła, przekrój poprzeczny) (k. 1033-1035) - nie zostały podpisane przez opracowujące A. B. (2) oraz J. W..

9. Operat wodnoprawny dla obiektu MD-2 przez kanał G. w km 0+377.49 nie został podpisany przez projektanta M. C., ani przez opracowujące go osoby A. K. i W. W. (2). Operat podpisała jedna
z trojga opracowujących go osób tj. K. P. (k. 1037).

10. Operat wodnoprawny dla mostu MD-5A przez rzekę L. w km 0+599 DS-04 nie został podpisany przez projektanta M. C., ani przez opracowujące go osoby A. K. i W. W. (2). Operat podpisała jedna z trojga opracowujących go osób tj. K. P. – (k. 1079).

11. Operat wodnoprawny dla obiektu MD-18 przez rzekę J. w km 13+894 został podpisany przez projektanta M. C. i jedną z osób go opracowujących tj. K. P.. Nie podpisały go pozostałe dwie osoby opracowujące operat tj. A. K. oraz W. W. (2) (k. 1122).

12. Operat wodnoprawny dla obiektu (...) przez rzekę K. w km 0+129.77 został podpisany przez jedną z trzech osób go opracowujących tj. K. P.. Operat nie został podpisany przez projektanta M. C. oraz pozostałe dwie osoby go opracowujące tj. A. K. oraz W. W. (2) (k. 1229).

13. Operat wodnoprawny dla obiektu kładki dla pieszych (...) przez rzekę J. w km 0+038,94 został podpisany przez jedną z trzech osób go opracowujących tj. K. P.. Operat nie został podpisany przez projektanta M. C. ani pozostałe dwie osoby go opracowujące tj. A. K.
i W. W. (2) (k. 1272).

14. Operat wodnoprawny dla mostu (...) przez potok D. w km 11+273.58 został podpisany przez jedną z trzech osób go opracowujących tj. K. P.. Operat nie został podpisany przez projektanta M. C. ani pozostałe dwie osoby go opracowujące tj. A. K. i W. W. (2)
(k. 1319).

15. Operat wodnoprawny dla mostu (...) przez rzekę L. został podpisany przez jedną z trzech osób go opracowujących tj. K. P.. Operat nie został podpisany przez projektanta M. C. ani pozostałe dwie osoby go opracowujące tj. A. K. i W. W. (2) (k. 1384).

16. Projekt architektoniczno budowlany – rozbiórka mostu na rzece J. został podpisany przez projektantów M. C. i T. W.. Opracowanie projektowe nie zostało podpisane przez osobę sprawdzającą W. K. (k. 2499).

17. Opracowanie pn. „Budowa preselekcyjnego układu ważenia i stacji meteo” nie zostało podpisane ani przez głównego projektanta J. B., ani przez projektanta M. N.. Opracowania nie podpisał również sprawdzający W. K.
(k. 2604).

18. Opracowanie pn. „Projekt budowlany. Przebudowa urządzeń melioracyjnych podstawowych” podpisane zostało przez projektanta B. M.
(k. 2667). Opracowania nie podpisali opracowujący (M. W., J. W.), ani sprawdzający (A. H.). Wchodzące w skład operatu rysunki pn. plan orientacyjny (przebudowa cieków) (k. 2677), potok L., potok miejsce, rzeka J., potok J., rów R3 (k. 2677-2681), profil potoku lenartowickiego, potoku miejsce, rzeki J., potoku J., rowu (...) (k. 2682-2686), przetamowanie w rowie (...) – nie zostały podpisane przez osoby opracowujące (M. W., J. W.), ani przez osobę sprawdzającą (A. H.).

19. Opracowanie pn. „Projekt budowlany. Przebudowa rowów (...) przy drodze powiatowej nr (...) w U.” nie zostało podpisane przez głównego projektanta J. B. (k. 2688). Wchodzące w skład opracowania rysunki pn. plan orientacyjny (k. (...)) nie został podpisany przez opracowującego (J. W.), jak również przez sprawdzającego (A. H.), a rysunki pn. rów R3 (k. 2697), rów R2 (k. 2698), przebudowa rowów (...) (k. 2699), przetamowanie w(...) (k. 2701) – nie zostały podpisane przez osoby opracowujące (M. W., J. W.), zni przez osobę sprawdzającą (A. H.).

20. Opracowanie pn. „Sieci wod.-kan. Opis techniczny” oraz wchodzące w skład opracowania rysunki zostały podpisane przez sprawdzającego (B. M.) a nie nie zostały podpisane przez projektanta A. H.
(k. 2703).

21. Opracowanie pn. „Kanalizacja deszczowa. Opis techniczny” i wchodzące w skład opracowania rysunki podpisane zostały przez sprawdzającego (B. M.) a nie zostały podpisane przez projektanta A. H. (k. 2733).

22. Opracowanie pn. „Projekt budowlany. Zbiorniki retencyjne” i wchodzące w jego skład rysunki podpisane zostało przez projektanta (B. M.). Opracowanie nie zostało podpisane przez osoby opracowujące w/w projekt (M. W., J. W.), nie też przez osobę sprawdzającą (A. H.). (k. 2785).

23. Opracowanie pn. „Sieci gazowe. Opis techniczny” podpisane zostało przez sprawdzającego (M. S.). Opracowanie nie zostało podpisane przez projektanta (A. H.) (k. 2828).

24. Opracowanie pn. „Projekt zagospodarowania terenu. Opinie i uzgodnienia” nie zostało podpisane przez głównego projektanta (J. B.), projektantów (M. N., K. Ł.), opracowującego (G. S.), ani też przez sprawdzającego (W. K.) (k. 2866).

25. Opracowanie pn. „Projekt zagospodarowania terenu” nie zostało podpisane przez głównego projektanta (J. B.), projektantów (M. N., K. Ł.), opracowującego (G. S.), ani też przez sprawdzającego (W. K.) (k. 3200).

26. Opracowanie pn. „Projekt architektoniczny budowlany. Część drogowa – cz. 1” nie zostało podpisane przez głównego projektanta (J. B.), projektantów (M. N., K. Ł.), opracowującego (G. S.), ani też przez sprawdzającego (W. K.) (k. 3297).

27. Opracowanie pn. „Projekt architektoniczny budowlany. Część drogowa – cz. 2” nie zostało podpisane przez głównego projektanta (J. B.), projektantów (M. N., K. Ł.), opracowującego (G. S.), ani też przez sprawdzającego (W. K.) (k. 3363).

28. Opracowanie pn. „Projekt budowlany drogi – wzmocnienie konstrukcji nasypów” nie zostało podpisane przez głównego projektanta (J. B.), projektanta (M. N.), ani też przez sprawdzającego (W. K.) (k. 3393).

29. Opracowanie pn. „Projekt architektoniczno-budowlany most drogowy (...) w km 0+129.77” nie zostało natomiast podpisane przez osobę sprawdzającą (W. K.) (k. 3654) – to samo uchybienie dotyczy pozostałych mostowych obiektów nżynierskich.

Oczywistym jest, że złożenie dokumentacji projektowej, która nie była opatrzona właściwymi podpisami jej autorów nie może być uznane za należyte wykonanie spornych umów. Pozwani bezzasadnie usprawiedliwiali uchybienia w tym zakresie powołując się na naruszenie obowiązków pracowniczych przez pracowników (...) (...) Sp. z o.o. lub na fakt, że czynności w tym zakresie nie należały do spółki (...) S.A., lecz wyłącznie do spółki polskiej. Kwestie wewnętrznych problemów Wykonawcy z wyegzekwowaniem obowiązków pracowniczych lub podziału obowiązków w ramach konsorcjum wykonawczego nie mają znaczenia dla wspólnej odpowiedzialności obydwu pozwanych za realizację przedmiotowych umów, za co jako uczestnicy konsorcjum wykonawczego wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego i realizujący przedmiotowy kontrakt ponosili solidarną odpowiedzialność, stosownie do art. 141 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 907).

Pozwani nie wykazali też, żeby nieprzekazanie Zamawiającemu w terminach umownych (w ostatecznym terminie do 6 czerwca 2012 r.) lub nawet po terminach umownych, lecz przed odstąpieniem przez powoda od umów, kompletnej i prawidłowo wykonanej dokumentacji projektowej było następstwem jakichś innych jeszcze okoliczności, za które Wykonawca nie ponosił odpowiedzialności. Nie znalazły w szczególności potwierdzenia w dowodach zgromadzonych w sprawie zarzuty pozwanych, że niewykonanie ich zobowiązań umownych w terminie było związane z koniecznością wykonania korekty powtórnej aktualizacji analizy ruchu drogowego na początku 2012 r. (z przyczyn leżących po stronie Zamawiającego) lub z przedłużającymi się uzgodnieniami pomiędzy powodem
a Nadleśnictwem K. co do lokalizacji parkingów leśnych, które miały miejsce w pierwszej połowie 2011 r. (zob. dokumenty na k. 4941-4944 akt sprawy). Nic takiego nie wynika w szczególności z zeznań świadka M. N., który był pracownikiem spółki (...) (...) i brał udział w wykonywaniu dokumentacji projektowej jako projektant – członek zespołu projektowego. Świadek ten w złożonych zeznania zwrócił uwagę na wskazane wyżej okoliczności dotyczące opracowywania korekty aktualizacji analizy ruchu (które wynikały też z dokumentów złożonych do akt – k. 4945-4947) i uzgodnień dotyczących lokalizacji parkingu leśnego, jednak na podstawie jego zeznań nie można stwierdzić, by przywołane okoliczności miały wpływ na kwestię dochowania terminów wykonania poszczególnych opracowań projektowych, a tym bardziej jak miałyby się przekładać na ewentualne opóźnienie Wykonawcy w tym zakresie. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie prowadził do wniosku, że przyczyną niewywiązania się przez pozwanych z umów w zakresie opracowania i przekazania powodowi kompletnej dokumentacji etapu Projektu Budowlanego były problemy finansowe i organizacyjnej po stronie pozwanych, który wynikały z postawienia spółki (...) (...) wiosną 2012 r.
w stan likwidacji i spowodowały zaprzestanie regulowania przez tę spółkę należności jej pracowników i podwykonawców, którzy zaniechali pracy nad przedmiotowym projektem
i odmówili złożenia podpisów pod wykonanymi do tej pory opracowaniami. W rezultacie stwierdzić należało, że po dniu 6 czerwca 2012 r. pozwani znajdowali się w zwłoce
w wykonaniu zobowiązań z umowy podstawowej i dodatkowej w zakresie opracowań projektowych z zakresu etapu Projektu Budowlanego, gdyż przyczyną niewywiązania się
z zobowiązań umownych w tym zakresie były okoliczności, które leżały po ich stronie i za które ponosili odpowiedzialność.

Zwłoka dłużnika w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej daje wierzycielowi uprawnienie do odstąpienia od umowy. Zgodnie z art. 491 § 1 zd. 1 k.c. jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może jej wyznaczyć odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. W myśl art. 491 § 2 k.c. jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo co do całej reszty niespełnionego świadczenia. Strona może także odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce. Stosownie do art. 492 k.c., jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony odstąpić od umowy bez wyznaczania terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla drugiej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce. Wskazać należy, że w wypadku zastrzeżenia prawa do odstąpienia od umowy na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym (lex commissoria), źródłem prawa do odstąpienia od umowy jest przepis ustawy (art. 491 k.c.), a umowa stron odnosi się tylko do jednej z przesłanek wykonania tego prawa – wyznaczenia dłużnikowi dodatkowego terminu na wykonanie zobowiązania – i zwalnia wierzyciela z tej czynności, jeżeli strony mocą swej decyzji nadały świadczeniu dłużnika charakter terminowy. ( tak Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w orz. z 15.02.2012 r., I ACa 24/12, LEX nr 1126425).

W ocenie Sądu przesłanki regulacje § 19 ust. 1 lit. b), d), f) i h) umowy podstawowej oraz w § 15 ust. 1 lit. b), d) i e) umowy dodatkowej, które zostały wymienione przez powoda w jego piśmie z dnia 19 grudnia 2012 r. zawierającym oświadczenie o wypowiedzeniu przedmiotowych umów, nie zwalniały Zamawiającego z obowiązku wyznaczenia Wykonawcy terminu do wykonania zobowiązań wynikających z umów, gdyż
w przywołanych postanowieniach umownych nie oznaczono ścisłych terminów wykonania określonych świadczeń Wykonawcy, z których niewywiązanie się dawałoby podstawę do odstąpienia od umów. Wskazane postanowienia umowne nie mogły zatem stanowić samodzielnej podstawy do odstąpienia od umów bez wyznaczenia dodatkowe terminu,
z powołaniem się na lex commisoria. Oświadczenie powoda z dnia 19 grudnia 2012 r.
o odstąpieniu podlegać musi również ocenie w kontekście spełnienia przesłanek do odstąpienia od umowy wynikających z art. 491 § 1 i § 2 k.c.

Jak już wskazano, pozwani nie przekazując powodowi kompletnej dokumentacji projektowej objętej umowami do dnia 6 czerwca 2012 r., będącego końcowym terminem do jej przekazania, znaleźli się w zwłoce w wykonaniu zobowiązań z przedmiotowych umów. Już po tej dacie pomiędzy stronami miały miejsce rozmowy, w których Zamawiający informował Wykonawcę o swoich oczekiwaniach co do skompletowania dokumentacji i jej przekazania. W tym celu w dniu 6 września 2012 r. odbyło się spotkanie Wykonawcy
z Zamawiającym dotyczące omówienia sytuacji realizacji umów, a po nim w piśmie
z dnia 26 września 2012 r., a następnie w e-mailu z dnia 11 października 2012 r., powód poinformował pozwanych, że jeżeli do końca listopada 2012 r. Zamawiający nie będzie miał możliwości odebrania kompletnej dokumentacji projektu budowlanego, bezpowrotnie przepadnie kwota zarezerwowana na projekt budowlany i w kolejnym roku budżetowym nie będzie możliwości rozliczenia. Natomiast w piśmie z dnia 29 listopada 2012 r. Zamawiający poinformował Wykonawcę, że przekazanie kompletnej i prawidłowej dokumentacji etapu projektu budowlanego musi nastąpić w nieprzekraczalnym terminie do dnia 7 grudnia 2012 r.
i że w przeciwnym razie zawarcie przez strony porozumienia nie będzie już możliwe
a Zamawiający zmuszony będzie do jednostronnego odstąpienia od umów z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy. Pismo powoda z dnia 29 listopada 2012 r. (którego otrzymania pozwani nie kwestionowali) zawiera zatem w swojej treści wyznaczenie pozwanym dodatkowego terminu do wykonania zobowiązania w zakresie przekazania kompletnej dokumentacji projektowej etapu Projektu Budowlanego objętej umowami, pod rygorem odstąpienia od umów, czyniąc zadość wymogom wynikającym z art. 491 § 1 zd. 1
i 2 k.c. Wykonawca nie zastosował się do tego wezwania i w wyznaczonym dodatkowym terminie nie przekazał Zamawiającemu kompletnej dokumentacji projektowej, na co Zamawiający powołał się w oświadczeniu z dnia 19 grudnia 2012 r. o odstąpieniu od umów, wskazując w nim m.in., że pomimo wezwań nie doszło do przekazania Zamawiającemu dokumentacji opisanej w umowach przelewu z podwykonawcami i Zamawiający nie mógł wyrazić zgody na zawarcie umów przelewu, skoro przedmiot umowy nie został Zamawiającemu w stanie kompletnym wydany. Pismo Zamawiającego z dnia 19 grudnia 2012 r. stanowiło zatem wykonanie uprawnienia do odstąpienia od umów zastrzeżonego
w piśmie z dnia 29 listopada 2012 r. Opisany sposób postępowania powoda przy odstąpieniu od umów czynił zatem zadość wymogom przewidzianym w art. 491 § 1 zd. 1 k.c. Wobec tego odstąpienie od umowy podstawowej w części niewykonanej (w zakresie etapu Projektu Budowlanego) i od umowy dodatkowej należało ocenić jako skuteczne na gruncie tej regulacji.

W rezultacie powód uprawniony był naliczenia pozwanym kar umownych z tytułu rozwiązania umów, gdyż doszło do tego z przyczyn leżących po stronie pozwanych, którzy nie wykonali umów w terminach w nich określonych. Wysokość zastrzeżonych w § 18 ust. 1 lit. c) umowy podstawowej i w § 14 ust. 1 lit. c) umowy dodatkowej kar umownych z tytułu rozwiązania umów z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy wynosiła 20% wynagrodzenia brutto za całą dokumentację projektową objętą przedmiotem umów. Wynagrodzenie umowne brutto za wykonanie umowy podstawowej, po zmianie dokonanej aneksem nr (...) z 3 lutego 2011 r., wynosiło 2.012.320 zł. Kara umowna z tytułu rozwiązania umowy podstawowej naliczona zgodnie z § 18 ust. 1 lit. c) umowy wynosi zatem 402.464 zł (2.012.320 zł x 20%). Wynagrodzenie umowne brutto za wykonanie umowy dodatkowej wynosiło natomiast 25.887,17 zł, zatem kara umowna z tytułu rozwiązania tej umowy naliczona na podstawie
§ 14 ust. 1 lit. c) umowy wynosi 5.177,43 zł (25.887,17 zł x 20%). W sytuacji naliczenia kar umownych z tytułu rozwiązania umów powód nie był już uprawniony do żądania kar umownych naliczonych na podstawie § 18 ust. 1 lit. a) i b) umowy podstawowej i § 14 ust. 1 lit. b) umowy dodatkowej ze względu na przywołaną wyżej zasadę niedopuszczalności kumulacji kar umownych z tytułu niewykonania zobowiązania i z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania.

Odnosząc się do wniosku pozwanych o miarkowanie kar umownych (z tytułu rozwiązania umów) wskazać potrzeba, że na etapie decydowania o tym, czy kara umowna się należy w ogóle nie jest istotna szkoda poniesiona przez wierzyciela i jej rozmiar (art. 484 § 1 k.c.) Kara umowna ma zrekompensować wierzycielowi wszelkie niedogodności (ogół skutków), jakie towarzyszą niewykonaniu zobowiązania w sferze interesów wierzyciela. Takie okoliczności wykraczające poza sferę ściśle ekonomiczną również prowadzą do powstania u wierzyciela szkody majątkowej, jednak szkoda ta jest trudna do udowodnienia. Istnienie szkody po stronie wierzyciela i jej rozmiar ma natomiast znaczenie przy zagadnieniu miarkowania kary umownej na podstawie art. 484 § 2 k.c. Przepis ten przewiduje możliwość zmniejszenia wysokości kary umownej, choć nie jej zupełnego zniesienia, w razie wystąpienia jednej z dwóch przesłanek: gdy zobowiązanie, z którym związana jest kara zostało w znacznej części wykonane lub gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.

W rozpatrywanej sprawie nie zachodziła podstawa do miarkowania kar umownych
z tytułu rozwiązania umów ze względu na ich rażące wygórowanie. Przesłanka rażącego wygórowania kary umownej spełniona jest w razie znacznej dysproporcji między szkodą poniesioną przez wierzyciela a żądaną kara umowną. Rażące wygórowanie kary umownej należy odnosić do wysokości szkody rozumianej szeroko, tj. obejmującej wszelkie negatywne dla wierzyciela konsekwencje niewykonania zobowiązania, z zastrzeżeniem, że miarkowanie kary umownej nie oznacza doprowadzenia jej do wysokości odpowiadającej wysokości szkody, ponieważ kara umowna pełni w obrocie nie tylko funkcję kompensacyjną, lecz również stymulacyjną i represyjną. ( vide uzasadnienie orz. SN z 14.04.2005 r., II CK 626/04, PUG 2006/8/34). Sama dysproporcja, nawet znaczna, nie uzasadnia jeszcze zarzutu
o rażącym wygórowaniu kary umownej. Celem zastrzeżenia kary umownej jest bowiem wywarcie presji na dłużniku, żeby wykonał swoje zobowiązanie w sposób należyty, zatem ze swej istoty nie ma ona stanowić dolegliwości bagatelnej dla dłużnika. Taką funkcję kara umowna spełnia wówczas, gdy skutek ekonomiczny niespełnienia świadczenia będzie ujemny dla dłużnika. Dlatego o stanie „rażącego wygórowania” można mówić w sytuacji, gdy kara umowna jest równa lub zbliżona do wartości zobowiązania ( tak również SN w orz.
z 23.05.2013 r., IV CSK 644/12, LEX nr 1365722) albo, gdy dłużnik nie wykonał zobowiązania a wierzyciel nie poniósł pomimo tego szkody. W rozpatrywanej sprawie wskazana wyżej wysokość kary umownej zastrzeżonej na wypadek rozwiązania umów nie była zbliżona do wartości przedmiotu umów. Powód na skutek niewykonania przedmiotowych umów przez pozwanych poniósł niewątpliwie istotną szkodę majątkową.
W celu przygotowania inwestycji drogowej, której dotyczyć miały opracowania projektowe objęte umowami, powód poniósł bowiem koszty wykonania Studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego w wysokości 736.880 zł i kooferatu do Studium w wysokości 3.690 zł. Jako że planowana inwestycja drogowa nie doszła do skutku w wyniku niewykonania przedmiotu umów przez pozwanych wymienione wyżej opracowania nie mogły być wykorzystane. Fakt niewykonania przedmiotu umów przez pozwanych rodzi negatywne dla powoda konsekwencje również w sferze jego ustawowych obowiązków jako zarządcy dróg krajowych, w zakresie zadań związanych z budową dróg, których nie zrealizował co do planów budowy drogi, jakiej dotyczyła dokumentacja projektowa objęta umowami zawartymi z pozwanymi.

W ocenie Sądu istnieje natomiast podstawa do miarkowania kary umownej z tytułu rozwiązania umowy podstawowej w oparciu o przesłankę „wykonania zobowiązania
w znacznej części”. Podkreślić tu trzeba, że pozwani prawidłowo wykonali przedmiot umowy podstawowej w zakresie dokumentacji etapu Koncepcji Programowej, której wartość (zgodnie z Tabelą Opracowań Projektowych) stanowiła 1/3 wartości całego przedmiotu umowy (545.000 zł netto / 1.638.000 zł netto). Uzyskana dokumentacja etapu Koncepcji Programowej została przez powoda odebrana i z pewnością nie straciła dla powoda znaczenia na skutek rozwiązania umów, tj. będzie mogła być wykorzystana w przyszłości przez ponownym podjęciu prac nad przedmiotową inwestycją drogową. Rozwiązanie umowy podstawowej na skutek odstąpienia od niej przez powoda dotyczyło tylko etapu Projektu Budowlanego. Konsekwencją tych faktów jest potrzeba redukcji kary umownej z tytułu rozwiązania umowy podstawowej na podstawie art. 484 § 2 k.c. poprzez odniesienie wysokości kary do wartości przedmiotu umowy (wynagrodzenia Wykonawcy)
za niewykonany etap Projektu Budowlanego, które wynosiło 1.093.000 zł netto, tj. 1.344.390 zł brutto. Wyliczona od tej kwoty brutto kara umowna za rozwiązanie umowy podstawowej
w wysokości 20% daje kwotę 268.878 zł. Miarkowanie kary umownej do tej kwoty w sposób właściwy uwzględni funkcje tej kary, czyniąc ją przy tym karą sprawiedliwą. Natomiast opracowania objęte przedmiotem umowy dodatkowej (stanowiące w istocie część projektu budowlanego i projektu wykonawczego realizowanych w ramach umowy podstawowej), nie zostały wykonane (prawidłowo) przez pozwanych, tak jak cały etap Projektu Budowlanego, zatem nie było podstawy do miarkowania kary umownej z tytułu rozwiązania umowy dodatkowej. Dalej idące wnioski pozwanych o miarkowanie wskazanych kar umownych nie zasługiwały zatem na uwzględnienie.

Suma wymienionych wyżej kar umownych, tj. zredukowanej kary umownej z tytułu rozwiązania umowy podstawowej i kary umownej z tytułu rozwiązania umowy dodatkowej, wynosi 274.055,43 zł (268.878 zł + 5.177,43 zł). Od sumy tej należy odliczyć kwotę 59.950,80 zł, którą powód otrzymał z tytułu pociągnięcia gwarancji bankowej zabezpieczającej należyte wykonanie umowy, gdyż kwota ta nie mogła zostać zaliczona na poczet kar umownych objętych notami księgowymi nr (...) (z tytułu nienależytego wykonania umów), które były nieusprawiedliwione co do zasady. W rezultacie ostateczna kwota kar umownych należna powodowi od pozwanych wynosi 214.104,63 zł (274.955,43 zł minus 59.950,80 zł). Dochodzone pozwem roszczenia powoda o zapłatę przez pozwanych należności przewyższających tę kwotę były bezzasadne i podlegały oddaleniu. Za zapłatę powodowi wskazanej wyżej kwoty pozwani odpowiadają solidarnie, gdyż stosownie do art. 141 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych za wykonanie wszelkich zobowiązań wynikających z przedmiotowych umów ponoszą oni solidarną odpowiedzialność.

Oprócz wskazanej sumy należności głównej powodowi należą się również odsetki ustawowe z tytułu opóźnienia w jej zapłacie przez pozwanych. Stosownie do art. 481 § 1 i 2 k.c., za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, a jeżeli strony nie oznaczyły z góry stopy odsetek, należą się odsetki ustawowe. Termin zapłaty wskazanej sumy nie był oznaczony przez strony, ani nie wynikał z właściwości zobowiązania, zatem świadczenie to powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu pozwanych do zapłaty (art. 455 k.c.). Powód wezwał pozwanych do zapłaty kwot kar umownych z tytułu rozwiązania umów poprzez doręczenie not księgowych nr (...) z dnia 31 grudnia 2012 r., w którym wyznaczył Wykonawcy termin 7 dni do zapłaty. Noty te zostały doręczone (...) (...) Sp. z o.o. (liderowi konsorcjum reprezentującemu Wykonawcę) w dniu 17 stycznia 2013 r. Wyznaczony termin do zapłaty upłynął bezskutecznie w dniu 24 stycznia 2013 r., zatem pozwani znaleźli się w opóźnieniu w zapłacie tej należności w dniu 25 stycznia 2013 r. Stąd należało zasądzić od pozwanych odsetki od należności głównej od tej daty. Z uwagi na zmianę brzmienia przepisu art. 481 § 2 k.c. z dniem 1 stycznia 2016 r., wprowadzoną ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1803), zasądzone odsetki od dnia 1 stycznia 2016 r. należało określić jako „odsetki ustawowe za opóźnienie”.

Z opisanych przyczyn Sąd orzekł jak w pkt. I i II sentencji wyroku na podstawie powołanych wyżej przepisów.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. III i IV sentencji wyroku Sąd stosunkowo rozdzielił je pomiędzy stronami na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. Z dochodzonej kwoty 2.485.517,80 zł Sąd zasądził na rzecz powoda kwotę 214.104,63 zł. Powód wygrał zatem sprawę w 8,61% (214.104,63 zł / 2.485.517,80 zł x 100), przegrał zaś w 91,39 %, a w tym stosunku wygrali sprawę pozwani. Strony powinni więc ponieść koszty procesu
w następujących udziałach: powód w 91,39%, pozwani w 8,61%. Koszty powoda niezbędne do celowego dochodzenia praw w niniejszej sprawie stanowiły koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7.200 zł, ustalonej na podstawie § 6 pkt. 7 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 461). Koszty pozwanych niezbędne do celowej obrony stanowiły koszty zastępstwa procesowego (obydwaj pozwani reprezentowani byli przez tego samego pełnomocnika procesowego) w wysokości 7.200 zł, ustalonej na podstawie § 6 pkt. 7 w zw. z § 2 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 490), oraz uiszczone opłaty skarbowe od pełnomocnictw procesowych po 17 zł, co daje łącznie sumę 7.234 zł. Suma kosztów obydwu stron postępowania w sprawie wyniosła 14.434 zł. Pozwani, stosownie do wyniku sprawy, powinni pokryć koszty procesu w wysokości 1.242,77 zł (14.434 zł
x 8,61%), a ponieśli koszty w wysokości 7.234 zł. Wobec tego powód winien zwrócić pozwanym część kosztów w wysokości 5.991,23 zł (7.234 zł minus 1.242,77 zł), co po rozdzieleniu na obydwu pozwanych w równych częściach daje kwoty po 2.995,61 zł na rzecz każdego z nich.

Nieuiszczone przez strony i wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Warszawie koszty sądowe z tytułu wydatków wyniosły łącznie 4.661,37 zł, na co składają się wynagrodzenie tłumacza za tłumaczenie dokumentów (4.174,84 zł i 174,07 zł) oraz należność świadka z tytułu kosztów podróży (312,46 zł). Ze względu na wynik sprawy, stosownie do art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r., poz. 623), powód obowiązany jest pokryć te koszty
co do kwoty 4.260,03 zł (4.661,37 zł x 91,39%) a pozwani co do kwoty 401,34 zł (4.260,03 zł x 8,61%). Ponadto pozwani obowiązani są pokryć część nieuiszczonej opłaty od pozwu wynoszącej w niniejszej sprawie 100.000 zł, od której powód był zwolniony z mocy ustawy, w zakresie kwoty 8.610 zł (100.000 zł x 8,61%). Dlatego na podstawie powołanego przepisu Sąd w pkt. V i VI sentencji wyroku nakazał pobrać rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie od powoda kwotę 4.260,03 zł a od pozwanych solidarnie kwotę 9.011,34 zł (401,34 zł + 8.610 zł).

XXV C 315/14

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE