Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2017r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SSO Elżbieta Wojtczuk

Sędziowie: SO Katarzyna Antoniak (spr.)

SO Jacek Witkowski

Protokolant: st.sekr.sądowy Marta Żuk

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2017 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa P. K.

przeciwko J. R. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą P.T.H.U. (...) z siedzibą w W.

o ryczałt za noclegi

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 października 2016r. sygn. akt IV P 121/15

I. zmienia zaskarżony wyrok:

- w pkt. I w ten sposób, że powództwo oddala,

- w pkt. III w ten sposób, że odstępuje od obciążania powoda P. K. kosztami procesu,

- w pkt. IV w ten sposób, że nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa,

II. odstępuje od obciążania powoda P. K. kosztami procesu za drugą instancję.

K. A. E. W. J. W.

Sygn. akt: IV Pa 55/16 UZASADNIENIE

Wyrokiem z 28 października 2016r. Sąd Rejonowy w Siedlcach zasądził od pozwanego J. R. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda P. K. kwotę 12 840 złotych tytułem ryczałtu za nocleg z ustawowymi odsetkami i z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej od 20 lutego 2015r. do dnia zapłaty, a w pozostałej części powództwo oddalił, ponadto zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 512 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1 034,23 złotych tytułem części kosztów sądowych związanych ze sporządzeniem opinii przez biegłego księgowego, a w pozostałej części przejął te koszty na rachunek Skarbu Państwa, wreszcie nadał wyrokowi w pkt I ,tj. w części zasądzającej świadczenie rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 1 500 złotych.

Rozstrzygnięcie to było wynikiem następujących ustaleń i wniosków Sądu Rejonowego:

W pozwie wniesionym w dniu 20 lutego 2015r. przeciwko J. R. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą P.T.H.U. (...) z siedzibą w W., powód P. K. domagał się zasądzenia na jego rzecz kwoty 3.480 dolarów amerykańskich tytułem niewypłaconych ryczałtów za noclegi spędzone za granicą w kabinie pojazdu ciężarowego, z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwany w okresie zatrudnienia go na stanowisku kierowcy nie wypłacał mu ryczałtów za noclegi spędzone w podróżach służbowych w kabinie samochodu ciężarowego. W sumie spędził w ten sposób 174 noclegi.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm prawem przepisanych. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń za okres od 14 listopada 2011r. do 4 lutego 2012r. i wskazał, że powód otrzymał wszystkie należności z tytułu podróży służbowych, co wynika z załączonych przez pozwanego kart drogowych i poleceń wyjazdów służbowych. Dotyczy to także ryczałtu za noclegi. Zdaniem pozwanego powód otrzymywał od niego na poczet tych należności gotówkę, z której się nie rozliczał z pracodawcą i była to kwota przeznaczona tylko dla niego. Sam decydował na co przeznaczy te pieniądze.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód P. K. w okresie od 1 września 2011r. do 30 września 2012r. był pracownikiem pozwanego J. R. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą P.T.H.U. (...) J. R. z siedzibą w W., zatrudnionym na stanowisku kierowcy, w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako kierowca samochodu ciężarowego powód wykonywał przewozy krajowe i zagraniczne. Na należności powoda ze stosunku pracy składało się wynagrodzenie zasadnicze odpowiadające minimalnemu wynagrodzeniu za pracę oraz diety za podróże służbowe. Wynagrodzenie za pracę powód otrzymywał przelewem na rachunek bankowy, a diety pozwany wypłacał mu w gotówce. Również w gotówce powód otrzymywał od pracodawcy zaliczki na służbowe wydatki w podróży. W trasie prowadził kartę drogową, w której notował stan licznika, tankowania paliwa i jego zużycie, przejechane kilometry, wydatki służbowe poniesione w podróży. Z kolei w dokumencie polecenia wyjazdu służbowego notował przebieg wyjazdu służbowego, w szczególności miejsce i datę wyjazdu w trasę, miejsce docelowe i datę przybycia, datę powrotu, przekraczanie granic. Dokumenty te powód po powrocie z danej trasy zdawał pracodawcy i rozliczał się z udzielonej zaliczki, załączając rachunki na poniesione w podróży wydatki. Na tej podstawie pozwany uzupełniał dokument polecenia wyjazdu służbowego, wyliczając należne powodowi diety i rozliczając jego wydatki, który to dokument podpisywał powód. Czas pracy powoda ewidencjonowany był na karcie kierowcy. Noclegi w podróży powód spędzał w kabinie służbowego samochodu ciężarowego. Nie otrzymywał z tego tytułu ryczałtu za noclegi. Wysokość należności z tytułu ryczałtu za noclegi niewypłacona przez pozwanego powodowi wyniosła 12.840 złotych.

W przedstawionym stanie faktycznym Sąd Rejonowy stwierdził, że roszczenie powoda okazało się w znacznej mierze uzasadnione. Sąd wskazał, że roszczenia powoda o diety i ryczałty za noclegi obejmują okres po dniu 3 kwietnia 2010 r., a ich podstawę prawną stanowi (wprowadzony w tej dacie) przepis art.21a ustawy z 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców (j.t. Dz.U. z 2012r., poz. 1155), zgodnie z którym kierowcy w podróży służbowej, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art.775§3-5 ustawy z 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy , odsyłający wprost do wyżej wymienionych przepisów, a co za tym idzie również do obowiązującego w czasie zatrudnienia powoda rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. z 2002r., Nr 236, poz.1991 ze zm.). W tych okolicznościach, w ocenie Sądu Rejonowego pracę powoda jako kierowcy transportu międzynarodowego należy zakwalifikować jako podróż służbową w ustawowym rozumieniu przepisów art.775§1 kp (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 4 czerwca 2013r., w sprawie II PK 296/12, Lex nr 1341269). Przepis art.775§3 kp stanowi, że warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy, niż wymieniony w §2 określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania. Zgodnie zaś z art.775§5 kp w przypadku gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w §3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w §2, a więc na podstawie i zasadach określonych w powyższym rozporządzeniu. Sąd Rejonowy podkreślił, że podziela stanowisko, zgodnie z którym umożliwienie przez pracodawcę kierowcy w transporcie międzynarodowym spania w kabinie samochodu ciężarowego, nawet przystosowanej do takich celów, nie stanowi zapewnienia pracownikowi bezpłatnego noclegu w rozumieniu przepisu §9 ust.4 rozporządzenia w sprawie należności z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (tak Sąd Najwyższy w uchwale składu Siedmiu Sędziów SN z 12 czerwca 2014r. w sprawie II PZP 1/14, Lex nr 1469181 oraz w wyroku z 10 września 2013r. w sprawie I PK 71/13, Lex nr 1427710).

Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że paragraf 9 przywołanego rozporządzenia stanowi w ustępie 1, iż za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia, w razie zaś nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa wyżej. Ryczałt ten nie przysługuje za czas przejazdu (ust. 2), przy czym wskazanych przepsiów nie stosuje się, jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewnia pracownikowi bezpłatny nocleg (ust.4). Sąd Rejonowy stwierdził, że niewiarygodne są zeznania powoda w części, w której utrzymywał, że podpisywał rozliczenia wyjazdów służbowych in blanco. Żaden dowód przeprowadzony w sprawie nie potwierdził bowiem procederu, w ramach którego powód faktycznie dostawał do podpisu puste druki dokumentów, które dopiero później, po złożeniu podpisu przez powoda uzupełniano treścią. W ocenie Sądu trudno zaakceptować myśl, że osoba dorosła, doświadczona życiowo bezrefleksyjnie podpisuje niewypełnione dokumenty nie zastanawiając się do czego mogą zostać użyte. Skutkiem akceptacji zeznań powoda w tym zakresie byłaby sytuacja, w której każde pokwitowanie wypłaconych pieniędzy można byłoby podważyć twierdząc, że zostało podpisane in blanco, a pracodawca nigdy nie mógłby być pewnym tego, że rozliczył się w całości z danym pracownikiem i obie strony to rozliczenie akceptują. Sąd Rejonowy nie dał również wiary pozwanemu oraz świadkowi K. K., prywatnie szwagrowi pozwanego, twierdzącym, pierwszy- że wypłacił powodowi w całości należności z tytułu ryczałtu za noclegi, obaj – że pod pozycją „ryczałt” na kartach drogowych krył się właśnie ryczałt za noclegi i kierowca pieniądze z tej pozycji mógł wydać na własne potrzeby. W ocenie Sądu pierwszej instancji gdyby tak było, to taki składnik należności za podróże służbowe z pewnością znalazłby się również na dokumencie polecenia wyjazdu służbowego, na którym pozwany rozliczał podróże powoda. W nim zaś jest mowa tylko o dietach. Ponadto pozwany przyznał, że dawał kierowcom pieniądze na łapówki w Rosji, co wpisuje się w zeznania powoda, który wskazał, że pieniądze na ten cel kryły się właśnie pod pozycją „ryczałtu” na karcie drogowej.

W świetle powyższego Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że pozwany w ogóle nie wypłacał powodowi ryczałtu za noclegi. Wysokość tego ryczałtu należna powodowi, a niewypłacona mu przez pozwanego wyniosła 15.377,02 złotych, co wynika z wyliczeń przeprowadzonych przez biegłą księgową. Sąd podzielił wnioski wyrażone w opinii biegłego księgowego, mając na uwadze rangę opinii sporządzonej przez doświadczonego i stałego biegłego z listy biegłych sądowych. Podniósł, że sposób uzasadnienia opinii, tj. umotywowania postawionych przez biegłego wniosków, pozwolił na przejrzyste zapoznanie się z wyrażonym w nich stanowiskiem, a w konsekwencji zrozumienie argumentów wskazujących na słuszność postawionych tez. Opinia ta jest oczywista i nie zawiera skomplikowanych ocen, ani rozważań na wysokim stopniu abstrakcji. Twierdzenia biegłego poparte były rzeczową, logiczną i spójną argumentacją, pozwalającą na kontrolę zasadności jego stanowiska.

W odniesieniu do rozszerzenia powództwa zgłoszonego w piśmie procesowym z 29 czerwca 2016r. Sąd Rejonowy podzielił stanowisko pełnomocnika pozwanego, że rozszerzenie powództwa do kwoty wyliczonej przez biegłą (k.447-449) było bezskuteczne, gdyż pismo to nie zostało wniesione do sądu wraz z odpisem dla strony przeciwnej i odpisu tego pisma pełnomocnik pozwanego nie otrzymał od sądu, ale bezpośrednio od pełnomocnika powódki. Tymczasem pismo procesowe rozszerzające powództwo nie podlega doręczeniu na podstawie art.132§1 kpc. Tego rodzaju pismo procesowe, wniesione z pominięciem tej zasady nie rodzi więc skutków w postaci zmiany żądania pozwu (tak Sąda Najwyższy w uchwale z 21 stycznia 2016r. w sprawie III CZP 95/15, Lex nr 1966365). Sąd Rejonowy wskazał, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę wskazaną przez powoda w pozwie, ale wyrażoną w złotówkach. Nie miało bowiem uzasadnienia określenie przez powoda w pozwie dochodzonej kwoty roszczenia w dolarach amerykańskich, skoro wszystkie należności za pracę pozwany wypłacał mu w złotówkach lub euro. Ponadto zgodnie z art.358§1 kc wybór waluty zobowiązania pieniężnego, co do zasady, należy do dłużnika. Obok kwoty głównej, zgodnie z wnioskiem powoda, Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda również odsetki ustawowe, a następnie odsetki za opóźnienie w wysokości ustawowej, na podstawie art.481§1 kc w zw. z art.300 kp od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty, chociaż należności z tytułu podróży służbowych powinny być wypłacone pracownikowi już wcześniej, bo w terminie wynikającym z art.85§2 kp.

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia roszczenia powoda za okres od 14 listopada 2011r. do 4 lutego 2012r. podniesionego przez pełnomocnika pozwanego, w oparciu o art.291§1 kp, Sąd Rejonowy wskazał, że zarzut ten uznał za uzasadniony. Jednakże mając na uwadze, że pierwsza podróż służbowa wykonana przez powoda, a podlegająca badaniu w niniejszej sprawie, miała miejsce w okresie od 30 stycznia 2012r. do 4 lutego 2012r. oraz fakt, że rozszerzenie przez powoda powództwa do kwoty 15.377,02 złotych było bezskuteczne, a zasądzeniu podlegała kwota 12.840 złotych, zarzut przedawnienia dotyczący kwoty 503,18 złotych faktycznie nie miał wpływu na treść wyroku.

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art.477 ²§1 kpc, a o kosztach procesu na podstawie art.98§1 i 3 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony w związku z §11 ust.1 pkt 2 i §6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r., poz.461 ze zm.). Sąd wskazał, że roszczenie powoda okazało się usprawiedliwione w 84% względem tego, czego ostatecznie się domagał, więc proporcjonalnie do tego zasądzono od pozwanego na rzecz powoda koszty zastępstwa procesowego oraz obciążono pozwanego kosztami sporządzenia przez biegłą księgową opinii w sprawie, w pozostałym zakresie przejmując te koszty na rachunek Skarbu Państwa.

Od powyższego wyroku apelację złożył pozwany zaskarżając go w części ,tj. w zakresie pkt I, III, IV i V, a zatem w zakresie rozstrzygnięć zasądzających od pozwanego na rzecz powoda należność główną z odsetkami, koszty zastępstwa procesowego, obciążających go kosztami sądowymi oraz w punkcie nadającym wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności. Wyrokowi temu zarzucił;

1.  rażące naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik procesu ,tj. art.233§1 kpc w zw. z art.238§2 kpc poprzez dowolną ocenę dowodów, prowadzącą do błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, poprzez przyjęcie, że powodowi należny jest ryczałt za spędzanie noclegów w kabinie, gdy tymczasem zgromadzony w sprawie materiał dowodowy należycie oceniony, przy uwzględnieniu przepisów prawa, stanowisk stron, zasad doświadczenia życiowego prowadzi do zgoła odmiennego wniosku, że przedmiotowy ryczałt powodowi się nie należy, bowiem nie był przewidziany jako składnik jego wynagrodzenia i w okolicznościach faktyczno-prawnych sprawy brak jest podstawy prawnej do jego wypłacenia powodowi, tym bardziej, że powód spał w kabinie pojazdu i nigdy nie korzystał z hotelu i nie przedstawił pozwanemu z tego tytułu rachunku za nocleg,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego mających wpływ na wynik sprawy ,tj. art.21a ustawy z 2004r. o czasie pracy kierwoców w zw. z art.77.5§3 i 5 w związku z zastosowaniem przepisów §9 ust.1 i 2 oraz 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju poprzez przyjęcie, że powodowi należny jest ryczałt za noclegi także, gdy nie poniósł kosztów tego noclegu i nie przedłożył rachunku, podczas gdy pozwany jako pracodawca zapewnił mu bezpłatny nocleg podczas podróży służbowej w kabinie pojazdu przystosowanego do tego celu,

3.  obrazę art.6 kc poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy powód nie udowodnił w toku procesu, że przysługuje mu żądanie w zakresie wypłaty ryczałtów za nocleg.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o:

1.  zmianę pkt I wyroku poprzez oddalenie powództwa,

2.  zmianę pkt II wyroku poprzez zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

3.  zmianę pkt IV wyroku poprzez jego uchylenie,

4.  zmianę pkt V wyroku poprzez jego uchylenie,

ewentualnie o

5.  uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach procesu za obie instancje,

a ponadto wniósł o

6.  o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu za drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, a w przypadku jej uwzględnienia o odstąpienie na podstawie art.102 kpc od obciążania go kosztami procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego podlegała uwzględnieniu.

W ocenie Sądu Okręgowego uzasadniony okazał się zarzut apelacyjny dotyczący naruszenia prawa materialnego stanowiącego podstawę orzeczenia Sądu pierwszej instancji w zakresie uwzględniającym roszczenie powoda.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd pierwszej instancji zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12.840 złotych tytułem ryczałtu za nocleg kierował się wynikami postępowania dowodowego w zakresie płatności tych należności przez pozwanego na rzecz powoda oraz regulacją przepisu art. art.21a ustawy z 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców (j.t. Dz.U. z 2012r., poz. 1155), zgodnie z którym kierowcy w podróży służbowej, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art.775§3-5 ustawy z 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy , które to przepisy odsyłają do obowiązującego w czasie zatrudnienia powoda rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2012r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. z 2002r., Nr 236, poz.1991 ze zm.). Kierując się regulacją art.21a w/w ustawy o czasie pracy kierowców Sąd Rejonowy uznał pracę powoda jako kierowcy w transporcie międzynarodowym za podróż służbową w ustawowym rozumieniu przepisów art.775§1 kp (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 4 czerwca 2013r., w sprawie II PK 296/12, Lex). Dalej Sąd Rejonowy zastosował przepis art.775§3 kp stanowiący, że warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy, niż wymieniony w §2 określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania oraz przepis art.775§5 kp, zgodnie z którym w przypadku gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w §3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w §2, a więc na podstawie i zasadach określonych w powyższym rozporządzeniu z 19 grudnia 2002r. Wreszcie stosując §9 ust.1-2 przywołanego rozporządzenia stanowiącego, że za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia, w razie zaś nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa wyżej oraz wyrażając przekonanie, że umożliwienie kierowcy w transporcie samochodowym przez pracodawcę spania w kabinie samochodu ciężarowego, nawet przystosowanej do takich celów, nie stanowi zapewnienia pracownikowi bezpłatnego noclegu w rozumieniu przepisu ustępu 4. tej regulacji Sąd Rejonowy uwzględnił roszczenie powoda do wskazanej wyżej kwoty. Zasadność zarzutu apelacyjnego sformułowanego przez pozwanego wynika ze zmiany stanu prawnego, która nastąpiła po wydaniu wyroku przez Sąd pierwszej instancji, a wynikała w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016r. w sprawie K 11/15 (opublikowanego w Dz.U. z 2016r., poz.2206 ogłoszonego w dniu 29 grudnia 2016r.), który w pkt 2 sentencji tego wyroku stwierdził, że art.21a ustawy z 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców w związku z art.77.5§2, 3 i 5 Kodeksu pracy w związku z §9 ust.1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym jest niezgodny z art.2 Konstytucji. Jak wynika z uzasadnienia powyższego wyroku u podstaw takiego rozstrzygnięcia leżało zakwestionowanie przez Trybunał Konstytucyjny sposobu legislacji w przedmiocie należności kierowców w transporcie międzynarodowym, która nie uwzględniała tego, że w ustawie o czasie pracy kierowców ustawodawca stworzył autonomiczną definicję podróży służbowej, która to podróż stanowi w istocie rodzaj wykonywanej przez kierowców pracy i w związku z tym do tej grupy zawodowej nie można stosować – na zasadzie odesłania - zasad ustalania należności za podróże służbowe pozostałych pracowników. Zgodnie z art.190 ust.1 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997r. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą, a w myśl art.190 ust.3 Konstytucji orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. W świetle powyższego orzeczenie o niekonstytucyjności powyższych uregulowań skutkowało utratą mocy przez te przepisy w rozpatrywanym przez Trybunał Konstytucyjny zakresie, a to oznacza, że w okolicznościach sprawy odpadła podstawa prawna do uwzględnienia roszczenia powoda o ryczałty za noclegi z tytułu odbywanych przez niego podróży służbowych w ramach wykonywanych przewozów międzynarodowych. Swojego prawa do ryczałtów za noclegi powód upatrywał bowiem w przytoczonym wyżej art.21a ustawy o czasie pracy kierowców oraz wskazanych w tym przepisie regulacjach kodeksu pracy odsyłających dalej do przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Poza sporem pozostaje bowiem, że strony procesu nie przewidziały prawa powoda do ryczałtów za noclegi w umowie o pracę, a u pozwanego jako pracodawcy nie obowiązywał regulamin wynagradzania.

Mając na uwadze powyższe okoliczności ,tj. brak podstawy prawnej do uwzględnienia żądania powoda Sąd Okręgowy na podstawie art.386§1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w pkt I i powództwo oddalił.

Zmiana zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa wymagało weryfikacji orzeczenia o kosztach procesu. Oddalenie powództwa oznacza przegraną powoda, a to oznacza, że zasadniczo powód jako strona przegrywająca proces powinien zwrócić koszty procesu pozwanemu – art.98 kpc. Sąd Okręgowy stanął jednak na stanowisku, że w okolicznościach sprawy zachodzą przesłanki do odstąpienia od obciążania powoda kosztami procesu na podstawie art.102 kpc. Wytaczając powództwo o ryczałty za noclegi z tytułu podróży służbowych powód opierał się na regulacji zawartej w przepisie art.21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art.77.5§2, 3 i 5 kodeksu pracy i w związku z §9 ust.1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości (…). W dacie wniesienia pozwu w/w przepis ustawy o czasie pracy kierowców stanowił powszechnie obowiązującą normę prawną określającą zasady pokrywania przez pracodawcę kosztów podróży służbowej kierowcy w podróży służbowej. Oznacza to, że wytaczając przedmiotowe powództwo powód mógł być przekonany o zasadności swoich roszczeń. Przedstawiona wyżej zmiana stanu prawnego, wynikająca z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016r. i skutkująca zmianą rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji, była okolicznością, której powód nie mógł przewidzieć. Dlatego w okolicznościach sprawy można mówić o wypadku szczególnie uzasadnionym, dającym podstawy do odstąpienia od obciążania powoda kosztami procesu – art.102 kpc. Mając to na uwadze Sąd Okręgowy zmienił pkt III zaskarżonego wyroku i odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu. W konsekwencji, zmiany wymagało również rozstrzygnięcie zawarte w pkt IV wyroku Sądu Rejonowego odnoszące się do kosztów sądowych związanych z dowodem z opinii biegłego księgowego. Wobec oddalenia powództwa Sąd Okręgowy orzekł o przejęciu tych kosztów na rachunek Skarbu Państwa – art.113 w zw. z art.97 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016r., poz.623).

W odniesieniu do kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym Sąd Okręgowy zastosował tę samą regulację, co w przypadku kosztów procesu za pierwszą instancję, tj. na podstawie art.102 kpc odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu za drugą instancję.

W odniesieniu do rygoru natychmiastowej wykonalności nadanej przez Sąd Rejonowy wyrokowi w pkt I, wskazać należy na przepis art.337 kpc, zgodnie z którym z chwila ogłoszenia orzeczenia zmieniającego wyrok wygasa natychmiastowa wykonalność wyroku, w takim zakresie w jakim nastąpiła zmiana. W okolicznościach sprawy oznacza to, że z chwila ogłoszenia przez Sąd drugiej instancji wyroku zmieniającego wyrok Sądu pierwszej instancji poprzez oddalenie powództwa, wygasła natychmiastowa wykonalność tego wyroku w zakresie określonym przez Sąd Rejonowy.