Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 grudnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że J. C. (1) jako pracownik u płatnika składek M. M. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...), podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym to jest: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 10.05.2010 r. do 31.08.2010 r. oraz określił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w okresie od maja 2010 r. do lipca 2010 r. na kwotę 0 zł i za sierpień 2010 r. na kwotę 4.000 zł oraz na ubezpieczenie zdrowotne za sierpień 2010 r. w kwocie 3.451,60 zł.

Decyzja została wydana na podstawie art.83 ust.1 punkt 2 i 3, art.86 ust.1-2, art.91, art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1, art.11 ust.1, art.12 ust.1, art.13 punkt 1, art.18 ust.1 i 2, art.20 ust.1, art.36 ust.1, 2, 4 i 11, art.41 ust.1, 3 punkt 1-5 ustawy z dnia 13 października 1998r r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz.121 ze zm.), art.66 ust.1 punkt 1 a, art.69 ust.1, art.74 ust.1, art.81 ust.1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r., nr 69, poz.415 ze zm.), art.29 ust.1 i 2 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. nr 158, poz.1121 ze zm.), art.64 i art.65 k.c. w zw. z art.22§1 k.p.

W ocenie organu rentowego na podstawie kontroli w oparciu o wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi XI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 kwietnia 2015 r. (sygn. akt. XI U 70/15) w sprawie J. C. (1), z udziałem M. M. zawarta umowa o dzieło nosi faktycznie cechy stosunku pracy i z tej racji ubezpieczony podlega obowiązkowi składkowemu, bowiem przedmiotem umowy było wykonywanie powtarzających się czynności jednego rodzaju za które wykonujący umowę otrzymywał określone wynagrodzenie.

Organ rentowy wskazał, iż o wykonywaniu pracy na podstawie umowy o pracę świadczą następujące okoliczności: podleganie brygadziście, wykonywanie jego poleceń, dostarczenie narzędzi i materiałów przez płatnika, skierowanie na badania lekarskie, szkolenie w zakresie BHP. Nadto Zakład wskazał, iż J. C. (1) wykonywał pracę określonego rodzaju, w sposób ciągły, powtarzalny, w określonym czasie oraz w miejscu wyznaczonym i pod kierownictwem, za którą otrzymał wynagrodzenie. Pracę wykonywał osobiście.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył płatnik M. M., wnosząc o jej uchylenie w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ I instancji.

Płatnik zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie przepisów wskazanych w petitum decyzji, polegające na przyjęciu, że stosunek prawny łączący skarżącego i J. C. (2), miał charakter stosunku pracy, podczas gdy zarówno treść zawartej między stronami umowy o dzieło, jak również z uwagi na brak sprawowania kierownictwa przez M. M. nad J. C. (1), wreszcie, z uwagi na brak występującego w tym stosunku prawnym po stronie skarżącego ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego, przesądzają o braku podstaw do przyjęcia wynikającego z ww. decyzji stanowiska, które nadto, nie znajduje oparcia w zebranym materiale dowodowym z uwagi na brak przeprowadzenia jakiegokolwiek postępowania wyjaśniającego – bowiem za takie nie sposób uznać odwołania się do wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi z dnia 30 kwietnia 2015 r., w sprawie o sygn. XI U 70/15, powołanego w treści zaskarżonej decyzji – co zdaniem płatnika stanowiło naruszenie przepisu art.123 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z przepisami art.7 i 8 k.p.a.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

Pełnomocnik zainteresowanego J. C. (1) wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. M. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...), której przedmiotem są usługi remontowo – budowlane.

(zaświadczenie – k. 137 akt VIII P 58/12)

W 2010 roku wnioskodawca poszukiwał nowych pracowników. Jedną z osób, która zgłosiła się do pracy był zainteresowany J. C. (1).

Wnioskodawca zatrudnił J. C. (1) na stanowisku pracownika budowlanego od 10 maja 2010 r. Zainteresowany nie otrzymał umowy na piśmie.

Na podstawie zawartej umowy zainteresowany miał remontować balkony budynkach spółdzielni, początkowo przy ul. (...) a następnie przy ul. (...) w Ł..

Zainteresowany codziennie rozpoczynał pracę o godzinie 7:00 i pracował do godziny 17:00. Nie dysponował swobodnie swoim czasem pracy. Polecenie wykonania określonej pracy zainteresowany otrzymywał od brygadzisty. Zainteresowany musiał wykonywać pracę osobiście. Za wykonywaną pracę otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 10 zł za godzinę. Liczbę przepracowanych godzin zapisywał brygadzista. W pracy zainteresowany korzystał z narzędzi i materiałów wnioskodawcy.

Na budowie zawsze był brygadzista, który odpowiadał za porządek i pracę na budowie. Jakość wykonanej pracy sprawdzał brygadzista na koniec dnia lub rano w dniu następnym. Jeśli J. C. (1) źle pomalował balustradę, brygadzista zwracał uwagę, że trzeba to poprawić.

Zainteresowany pobierał zaliczki od M. M. na poczet wynagrodzenia.

(zeznania zainteresowanego min.00:51:59 – 01:13:51 protokół z 6.03. (...). w zw. z k.36 odwrót-37, zeznania wnioskodawcy min.00:11:48 – 00:26:44 protokół z 12.10.2016 r. w zw. z min.01:13:51 protokół z 6.03.2017 r. )

Zainteresowany brał udział w szkoleniu bhp zorganizowanym w dniu 10 maja 2010 r. oraz w szkoleniu stanowiskowym w dniu 11 maja 2010 r. W dniu 10 maja 2010 r. zainteresowany został zapoznany z ryzykiem zawodowym występującym na stanowisku pracy.

W dniu 24 czerwca 2010 roku zainteresowany ukończył szkolenie okresowe w zakresie bhp dla pracowników fizycznych.

(karta szkolenia bhp – k. 61 akt ZUS, zaświadczenie – k.59 akt ZUS, oświadczenie – k.172 akt VIII P 58/12)

W dniu 5 lipca 2010 r. wnioskodawca skierował zainteresowanego na badania lekarskie w zawodzie pracownik budowlany – praca na wysokości.

W dniu 6 lipca 2010 r. zainteresowany otrzymał zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku pracownika budowlanego, przy pracach na wysokości.

(skierowanie, zaświadczenie, dokumentacja medyczna – k.21, k.15, k.16-20 akt VIII P 58/12)

W dniu 6 sierpnia 2010 r. podczas wykonywania prac budowlanych przy ul. (...) w Ł. zainteresowany uległ wypadkowi przy pracy – spadł z wysokości podczas pracy na rusztowaniu.

(okoliczność bezsporna)

Zdarzenie nie zostało zgłoszone jako wypadek przy pracy.

(okoliczność bezsporna)

Po wypadku wnioskodawca i zainteresowany podpisali umowę o dzieło, opatrując ją datą 10 maja 2010 r. Na podstawie tej umowy zamawiający zamówił a wykonawca przyjął do wykonania: remont balkonów w Ł. przy ul. (...), ul. (...) oraz remont elewacji przy ul. (...). Umowa została zawarta na czas określony od 10 maja 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. wykonawca zobowiązał się we własnym zakresie do właściwego zorganizowania pracy, zabezpieczenia miejsca pracy, wykonania jej zgodnie z zasadami bhp. Wykonawca za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w kwocie 4.000 zł.

Do wykonania dzieła zamawiający zobowiązał się wydać wykonawcy ma jego żądnie wszelkie niezbędne materiały i narzędzia. Wykonawca zobowiązał się po zakończeniu dzieła rozliczyć z otrzymanych materiałów i narzędzi oraz zwrócić te, których nie zużył do wykonania dzieła najpóźniej w dniu wydania dzieła.

(umowa k. 57 akt ZUS, zeznania zainteresowanego min.00:51:59 – 01:13:51 protokół z 6.03. (...). w zw. z k.36 odwrót-37)

W związku z powyższą umową w dniu 10 sierpnia 2010 r. wystawiono rachunek na kwotę 3.424 zł z uwagą, iż wykonawca w dniu 6 sierpnia 2010 r. uległ wypadkowi uniemożliwiającemu wykonanie pełnego zakresu prac objętych umową.

(rachunek do umowy k. 57, akt ZUS)

W dniach od 25 sierpnia 2015 r. do 4 września 2015 r. u płatnika składek przeprowadzono kontrolę w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, w wyniku czego sporządzono protokół kontroli.

(okoliczności bezsporne)

T. B. świadczył usługi w zakresie bhp jako specjalista ds. bhp w ramach własnej działalności i przeprowadzał szkolenia bhp pracowników wnioskodawcy.

(zeznania świadka T. B. min. 00:05:09 – 00:17;00 protokół z 6.03. (...).)

Wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2015 r. w sprawie XI U 70/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. z dnia 4 grudnia 2014 r. i ustalił, iż zainteresowany uległ w dniu 6 sierpnia 2010 r. wypadkowi przy pracy w okolicznościach niewyłączających prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Orzeczenie to jest prawomocne od dnia 3 czerwca 2015 r.

(wyrok – k.67 akt XI U 70/15)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie ww. dowodów z dokumentów, których autentyczności strony nie kwestionowały.

Dokonując oceny zeznań wnioskodawcy Sąd odmówił im wiarygodności w części, że umowa o dzieło została zawarta w dniu podjęcia przez zainteresowanego pracy, na jego prośbę. Zeznania te są sprzeczne z dowodami z dokumentów w szczególności z zaświadczeniem o ukończeniu kursu bhp, oświadczeniem o zapoznaniu zainteresowanego z ryzykiem zawodowym. Jeżeli wnioskodawca i zainteresowany zawarliby umowę o dzieło to skierowanie zainteresowanego na szkolenie bhp, poinformowanie o ryzyku zawodowym czy przeprowadzenie badań lekarskich byłoby zbędne. Także z zeznań świadka T. B. wynika, iż szkolenia bhp były przeprowadzane dla pracowników wnioskodawcy.

Zeznania wnioskodawcy, że zainteresowany mógł rozpocząć pracę o dowolnej godzinie są wewnętrznie sprzeczne i tym samym są niewiarygodne. Wyjaśniając informacyjnie wnioskodawca podał, iż przyjęte było, że praca zaczynała się o godzinie 7:00 i trwała do godziny 16:00-17:00. Natomiast na rozprawie w dniu 6 marca 2017 r. wnioskodawca zeznał, że zainteresowany mógł rozpocząć pracę o dowolnej godzinie.

Natomiast co do samych okoliczności dotyczących świadczenia pracy w zakresie wypłaty wynagrodzenia, sprawdzania jakości pracy, wykonywania przez zainteresowanego powierzonych obowiązków, zeznania zainteresowanego i wnioskodawcy są zgodne.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków A. W., D. G. i G. N. wobec niewskazania przez wnioskodawcę adresów świadków oraz oddalił wniosek o zobowiązanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Państwowej Inspekcji Pracy do złożenia protokołów kontroli za 2010 r., bowiem okoliczności które miałyby zostać wykazane tym dowodem nie mają znaczenia dla niniejszego postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezadane.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umowy nazwanej „umową o dzieło” jaką odwołujący się płatnik M. M. zawarł z zainteresowanym J. C. (1). Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowę o dzieło, która nie skutkuje objęciem obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, czy też zawarły umowę o pracę, która stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

W myśl art.22§1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w wyżej wskazanych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (§ 1 ¹). Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle samym opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Stosownie do art.36 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art.46 ust.1 i art.47 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Natomiast zgodnie z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Głównym obowiązkiem przyjmującego zamówienie, jest wykonanie dzieła w oznaczonym terminie. Może on je wykonywać w dowolny, najlepszy dla siebie, sposób. Dzieło ma być należytej jakości. Wykonawca dzieła nie musi wykonywać umowy osobiście, chyba że wynika to z jej postanowień. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za wykonane dzieło. Zamawiający może udzielać wskazówek, co do sposobu wykonania dzieła. Wykonawcę obciąża również odpowiedzialność za nieosiągnięcie określonego rezultatu.

Umowa o dzieło jest umową rezultatu, a umowa o pracę umową starannego działania. Wykonawca dzieła ma duży zakres samodzielności co do sposobu, miejsca i czasu wykonania usługi, czego pozbawiony jest pracownik.

Istotą stosunku pracy jest osobiste i odpłatne świadczenie pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym. Spełnienie tych przesłanek oznacza zatrudnienie na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż J. C. (1) wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę.

Zainteresowany osobiście świadczył pracę określonego rodzaju, w stałym czasie oraz miejscu wyznaczanym każdorazowo przez M. M. i pod kierownictwem przełożonych, działających w imieniu wnioskodawcy. W zamian za wykonywaną pracę zainteresowany otrzymywał wynagrodzenie. Doszło więc do nawiązania stosunku pracy bez względu na nazwę zawartej przez J. C. (1) i M. M. umowy. O nawiązaniu stosunku pracy świadczy również skierowanie zainteresowanego na wstępne badania lekarskie, poddanie szkoleniu w zakresie bhp, a także zapoznanie na podstawie art.266 k.p. z ryzykiem zawodowym występującym na stanowisku pracownika budowlanego.

Wykonywane przez zainteresowanego prace polegające na remoncie balkonów nie mogły stanowić wykonania dzieła w rozumieniu art.627 k.c. Umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Zawierając taką umowę strony winny dokładnie określić dzieło, które ma powstać w następstwie jej wykonania. Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być z góry określony i może przyjmować zarówno postać materialną jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności. Kolejną cechą umowy dzieło jest brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym a przyjmującym zamówienie. Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, o ile dzieło będzie miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r. sygn. II UKN 386/99).

W umowie o dzieło strony określiły jej przedmiot jako „remont balkonów w Ł. przy ul. (...), ul. (...) oraz remont elewacji przy ul. (...)”. Z tak określonego przedmiotu umowy i jej wykonania, potwierdzonego zeznaniami zainteresowanego w ocenie Sądu wynika wprost, że kwestionowana umowa nie była umową rezultatu, a umową starannego działania. Zainteresowany wykonywał powtarzalne czynności, a ich jakość była na bieżąco kontrolowana przez wnioskodawcę lub brygadzistę. Wykonywanie pracy podporządkowanej poleceniom przełożonych nie jest charakterystyczne dla wykonywania dzieła. Zainteresowany wykonywał pracę w miejscu i czasie oznaczonym przez pracodawcę, korzystając z jego materiałów i narzędzi.

Nadto należy wskazać, iż zasada swobody umów podlega ograniczeniom a ubezpieczenia społeczne posiadają cechę przymusu. To znaczy, że pracodawca nie może, wedle swojej woli czy nawet wedle woli zatrudnionego, decydować o uczestnictwie w systemie ubezpieczeń społecznych.

Konsekwencją ustalenia, że zainteresowany podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik wnioskodawcy od dnia 10 maja 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. jest określenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę 4.000 zł oraz na ubezpieczenia zdrowotne na kwotę 3.451,60 zł oraz na Fundusz Pracy i na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na kwotę 4.000 zł. Kwota ta została wskazana w umowie o dzieło i w toku postępowania nie była kwestionowana.

Wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne została określona na podstawie art.66 ust.1 punkt 1 a, art.69 ust.1, art.74 ust.1, art.81 ust.1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r., poz.1793 ze zm.) zaś na Fundusz Pracy na podstawie art.104 ustawy z dnia 20kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz.645) i na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na podstawie art.29 ust.1 i 2 ustawy z dnia 13 lipca 2006 roku o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz.1265).

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie jako niezasadne.

A.L.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy.

5.04.2017 r.