Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Powód R. W. złożył pozew, w którym domagał się stwierdzenia nieważności uchwały nr 1/2013 (...) sp. z o.o. w R. podjętej 16 marca 2013r. oraz orzeczenia o kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż w dniu 16 marca 2013r odbyło się zgromadzenie wspólników spółki Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. Przedmiotem zgromadzenia było głosowanie nad podjęciem zaskarżonej uchwały nr 1/2013. Powód jest wspólnikiem „ pozwanej spółki.

Powód jeszcze przed wyznaczonym terminem zgromadzenia wspólników wysłał do spółki oraz wspólników większościowych listami poleconymi pismo, w którym wskazał na powody, dla których brak jest podstaw prawnych do podjęcia uchwały nr 1/2013.

W dniu 16 marca 2013r doszło do podjęcia uchwały nr 1/2013 o treści wskazanej w zawiadomieniu o terminie zgromadzenia wspólników. Powód głosował przeciwko tej uchwale oraz zażądał zaprotokołowania swojego sprzeciwu wobec tej uchwały.

Zdaniem powoda zaskarżona uchwała jest sprzeczna ustawą, co powoduje konieczność stwierdzenia jej nieważności.

Powód dodał, że w dniu 27 kwietnia 2007 roku wygasły mandaty dotychczasowych członków zarządu (tj. S. N. (1) i A. K.). Potwierdzają to jednoznacznie orzeczenia na podstawie których doszło do ustanowienia kuratora dla spółki. W szczególności w postanowieniu z 24.04.2009r Sąd Rejonowy w Mogilnie ustalił, że „w dniu 27 kwietnia 2007 roku wygasły mandaty S. N. (1) i A. K.". Powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy w Bydgoszczy podzielił w całości i przyjął za własne.

Tym samym, już w drugiej połowie 2007r S. N. (1) i A. K. mieli pełną wiedzę i świadomość, że ich mandaty członków zarządu spółki wygasły i nie mogą reprezentować spółki. Pomimo tego w dniu 19.05.2008r (a więc ponad rok po wygaśnięciu mandatów członków zarządu spółki) S. N. (1) i A. K. - podając się przed notariuszem za prezesa zarządu spółki i członka zarządu spółki Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. - podpisali w formie aktu notarialnego warunkową umowę sprzedaży nieruchomości z Gminą J..

W ocenie powoda powyższa umowa jest bezwzględnie nieważna, gdyż została zawarta przez osoby, które nie miały uprawnień do reprezentowania spółki (art. 39 k.c).

Na mocy powyższego aktu notarialnego spółka zapłaciła Gminie J. l5.150 zł. tytułem ceny. Do dnia dzisiejszego nie doszło do zawarcia umowy definitywnej, na mocy której spółka stałaby się właścicielem nieruchomości.

Jak podał dalej powód, w dotychczasowym orzecznictwie sądowym dotyczącym uprawnień kuratora S. N. (1) nie budzi wątpliwości, że zakres jego uprawnień jest ograniczony. Zakres tych uprawnień wynika z treści art. 42 k.c. i nie może być interpretowany rozszerzająco.

Uchwała nr 1/2013 o treści: „Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Wspólników Przedsiębiorstwa (...)w R.poleca Kuratorowi Spółki wystąpić z wnioskiem do Sądu Rejonowego w Inowrocławiu Wydział VIII Rodzinny i Nieletnich w M.o wydanie postanowienia przeprowadzenia jednorazowej czynności prawnej upoważniającej Kuratora S. N. (1)do prawnego reprezentowania Spółki na okoliczność przeniesienia własności wg aktu notarialnego repertorium A (...) z dnia 19.05.2008r." - w ocenie powoda jest sprzeczna z ustawą, co powoduje konieczność stwierdzenia jej nieważności. Sprzeczność z ustawą w/w uchwały przejawia się w następujących aspektach:

a) sprzeczność uchwały z art. 42 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, że zgromadzenie wspólników spółki z o.o. jest uprawnione do zobowiązania kuratora do podjęcia określonej czynności a kurator jest związany takim poleceniem,

Z treści uchwały wynika, że zgromadzenie wspólników „poleca kuratorowi" wystąpienie do sądu z określonym wnioskiem. Zapis ten jest całkowicie błędny. Zgromadzenie wspólników „spółce z o.o. nie jest upoważnione do wydawania wiążących poleceń kuratorowi spółki, który został ustanowiony przez sąd na podstawie art. 42 k.c.

Zgromadzenie wspólników nie jest uprawnione do rozszerzania ustawowego zakresu kompetencji kuratora.

b) sprzeczność uchwały z art. 42 § 2 k.c. poprzez zobowiązanie kuratora do podjęcia czynności procesowej, która przekracza zakres jego uprawnień,

Powód powołał się m.in. na stanowisko Sądu Okręgowego w Bydgoszczy zawarte w postanowieniu z 27.02.2013r (X Cz 17/13), który jednoznacznie wskazał, że „należy unikać takiej interpretacji" uprawnień kuratora S. N. (1), „która umożliwi mu podjęcie działań decydujących o kierunku rozwoju osoby prawnej, które należą do jej organów". W związku z powyższym uznać należy, że kurator - nawet jeśli zgromadzenie wspólników wyda mu w tym zakresie polecenie - nie jest uprawniony do wystąpienia do sądu o wydanie postanowienia, na mocy którego tenże kurator zostałby upoważniony do zawarcia umowy w imieniu spółki. Kurator ustanowiony na podstawie art. 42 k.c. jest kuratorem prawa materialnego i zakres jego uprawnień należy interpretować ściśle, tj. zgodnie z treścią art. 42 k.c.

W ustawowym katalogu uprawnień kuratora brak jest upoważnienia do: zawierania w" imieniu spółki umów, jak również występowania do sądu o upoważnienie go do zawarcia umowy w imieniu spółki. Kurator nie ma legitymacji do wystąpienia do Sądu z wnioskiem o upoważnienie go do zawarcia umowy w imieniu spółki. Należy podkreślić, że zgodnie z przyjętą praktyką kurator ustanowiony dla spółki Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. nie jest uprawniony do zajmowania się bieżącą działalnością spółki.

c) sprzeczność uchwały z art. 42 § 2 k.c. i art. 178 § 1 k.r. i o. poprzez przyjęcie, że Sąd Rejonowy w Inowrocławiu jest w ogóle upoważniony do wydania „postanowienia przeprowadzenia jednorazowej czynności prawnej upoważniającej Kuratora S. N. (1) do prawnego reprezentowania Spółki na okoliczność przeniesienia własności".

Zaskarżona uchwała nie wskazuje żadnej podstawy prawnej, w oparciu o którą Sąd Rejonowy w Inowrocławiu miałby w ogóle wydać postanowienie dotyczące „przeprowadzenia jednorazowej czynności prawnej upoważniającej Kuratora S. N. (1) do prawnego reprezentowania Spółki na okoliczność przeniesienia własności". W ocenie powoda nie istnieje podstawa prawna do wydania tego typu postanowienia.

Ponadto zakres uprawnień ustanowionego już kuratora jest każdorazowo określony przez zapisy ustawy. W niniejszej sprawie S. N. (1) został ustanowiony kuratorem spółki na podstawie art. 42 k.c. Zakres jego uprawnień określa ten właśnie przepis. Kurator ten nie może dokonywać czynności wykraczających poza zakres jego uprawnień.

d) sprzeczność uchwały z art. 39 k.c. i art. 58 § 1 k.c. poprzez pominięcie, że umowa przenosząca własność nieruchomości nie może być obecnie przez spółkę zawarta gdyż warunkowa umowa sprzedaży nieruchomości z 19.05.2008r jest nieważna (art. 156 k.c),

Powód wskazał, że czynność prawna dokonana przez "fałszywy" organ osoby prawnej jest zaś bezwzględnie nieważna i nie podlega konwalidacji, bowiem art. 103 k.c. nie może do niej znaleźć zastosowania nawet w drodze analogii.

e) sprzeczność uchwały z art. 19 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych w związku z § 3 pkt. 3 „b" rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 25.10.2012r w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych okręgowych i rejonowych oraz w związku z § 2 pkt. 1 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z 29.11.2012r w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych wydziałów w sądach rejonowych poprzez błędne przyjęcie, że w Sądzie Rejonowym w Inowrocławiu istnieje wydział VIII Rodzinny i Nieletnich,

W zaskarżonej uchwale zobowiązano kuratora do wystąpienia do Sądu Rejonowego w Inowrocławiu „Wydział VIII Rodzinny i Nieletnich w M.". Tymczasem wydział taki nie istnieje.

Pozwana spółka w odpowiedź na pozew podniosła, iż bezspornym jest, że w dniu 16.03.2013r odbyło się (...) Spółka z o.o. w R. w czasie którego została podjęta uchwała Nr 1/2013 ilością 58% głosów obecnego kapitału biorącego udział w zgromadzeniu. Protokół Zgromadzenia został spisany w sposób prawidłowy i odzwierciedla on stan zgodny z prawdą.

W ocenie pozwanej powód w sposób sprzeczny podnosi, że mandaty członków zarządu wygasły w dniu 27.04.2007r. Ojciec powoda występując o powołanie kuratora w (...) i R. wskazał, że mandaty członków zarządu wygasły w dniu 27.04.2007r natomiast zarząd został powołany na czas określony tj. od 23.10.2002r do 22.10.2007.Dotychczas nikt nie unieważnił tej uchwały ani o takie unieważnienie nie występował.

Odbyte Zgromadzenie Wspólników w dniu 19.10.2007r i podjęte na nim uchwały Nr 14/2007 i 15/2007 nie zostały również zaskarżone przez żadnego wspólnika do chwili obecnej. W dniu 14.04.2008r NZW za zgodą pisemną części wspólników podjęło uchwałę nr 1 wyrażającą zgodę na zakup działki Nr (...) położonej w G. a wydzielonej wcześniej na rzecz dożywotniego użytkowania przez byłego właściciela z nieruchomości G., która to stanowi część majątku (...) R..

Brak udzielenia odpowiedzi na zgodę zakupu wspólnicy większościowi potraktowali jako aprobatę zakupu. Wspólnicy mniejszościowi mimo posiadania pełnej wiedzy o odjętej uchwale i zakupie w/w nieruchomości nie zaskarżyli tej uchwały ani nie wnieśli o unieważnienie aktu notarialnego do chwili obecnej. Swą aktywność rozpoczęli po złożeniu pozwu o ich wykluczenie ze Spółki.

Wspólnicy większościowi podejmując uchwałę o zakupie działki dla majątku półki kierowali się wyłącznie jej dobrem oraz dobrem wszystkich wspólników, natomiast wspólnicy mniejszościowi kierując się złą wolą zamierzają zablokować decyzję zakupu po 5 latach, uzasadniając swój pozew poprzez zarzut, że do dnia dzisiejszego nie doszło do zawarcia umowy definitywnej. Tylko zgodne współdziałanie wszystkich wspólników może przyczynić się do przeniesienia prawa własności które powiększa majątek i wspólników i Spółki.

W ocenie pozwanej szukanie podstaw prawnych do blokowania uporządkowania spraw Spółki może być postrzegane jako działanie części wspólników na jej szkodę

Sąd Okręgowy ustalił co następuje.

W dn. 19.05.2008 r. S. N. (1) i A. K. zawarli w imieniu pozwanej spółki warunkową umowę sprzedaży nieruchomości, zgodnie z którą Gmina i Miasto J. sprzedało pozwanej spółce nieruchomość, pod warunkiem, że Agencja Nieruchomości Rolnych nie wykona prawa pierwokupu. Pozwana zapłaciła sprzedawcy kwotę 15.150 zł. tytułem ceny.

(dowód: akt notarialny z dn. 19.05.2008 r. k-53-58)

Postanowieniem z dn. 24 kwietnia 2009 r. Sąd Rejonowy w Mogilnie na zasadzie art. 603 k.p.c ustanowił dla Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością w R. zarejestrowanego w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem (...) – kuratora w osobie S. N. (1) zam. w S. ul. (...). W uzasadnieniu postanowienia sąd wskazał, że poza sporem jest fakt, iż w pozwanej spółce w dn. 27.04.2007 r. wygasły mandaty dotychczasowych członków zarządu, w związku z czym spółka nie mogła funkcjonować w obrocie prawnym. Wobec powyższego zasadnym należało uznać wniosek o ustanowienie kuratora dla spółki w świetle art. 42 § 1 k.c. postanowieniem z dn. 13.11.2009 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy oddalił apelację wnioskodawcy wniesioną od powyższego orzeczenia.

Pismem z dn. 13 lutego 2013 r. Burmistrz Gminy i Miasta J. poinformował pozwaną, iż akceptuje to, ze działka nr (...) o pow. 0,51 ha nie będzie przedmiotem prawa własności i że w związku z tym, nastąpi rozliczenie wpłaconej przez pozwana kwoty 15.150 zł. jako równowartość odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości należącej do Gminy przez okres 4 lat.

(dowód postanowienie Sądu Rejonowego w Mogilnie k-31-37; postanowienie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dn. 13.11.2009 r. k-38-45; pismo Burmistrza Gminy i Miasta J. z dn. 13.02.2013 r. k- 87)

Pismem z dn. 1.03.2013 r. kurator pozwanej S. N. zwołał nadzwyczajne zgromadzenie wspólników pozwanej na dzień 13.03.2013 r. Na zgromadzeniu tym większością stanowiąca 58 % kapitału spółki, podjęta została uchwała o treści :Nadzwyczajne walne zgromadzenie wspólników Przedsiębiorstwa (...) w R. poleca kuratorowi spółki wystąpić z wnioskiem do Sądu Rejonowego w Inowrocławiu Wydziału VIII Rodzinny i Nieletnich w M. o wydanie postanowienia przeprowadzenia jednorazowej czynności prawnej upoważniającej kuratora S. N. (1) do prawnego reprezentowania spółki na okoliczność przeniesienia własności wg aktu notarialnego repertorium A 4146 z dn. 19.05.2008 r. Powód w trakcie zgromadzenia złożył sprzeciw do tej uchwały i poprosił o zaprotokołowanie, że głosował przeciwko uchwale

(dowód: pismo kuratora k-14; uchwała nr 1/2013 k- 28; protokół zgromadzenia wspólników k- 29-30)

Pismem z dn. 12.07.2013 r. kurator pozwanej spółki zwrócił się do Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z wnioskiem o wyrażenie zgody na jednorazową czynność uprawniającą go do uczestnictwa w zawarciu aktu notarialnego, przenoszącego prawo własności nieruchomości.

(dowód: wniosek kuratora pozwanej z dn. 12.07.2013 r. k-118)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, których autentyczności i prawdziwości strony nie kwestionowały.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 252 § 1 k.s.h osobom lub organom spółki, wymienionym w art. 250, przysługuje prawo do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą. Chodzi tu przy tym o sprzeczność uchwały nie tylko z kodeksem spółek handlowych ale z wszelkimi obowiązującymi normami prawa. Poza tym, mogą zapadać uchwały wspólników, które w świetle postanowień art. 58 § 1 k.c (czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna), powinny być niewątpliwie uznane za nieważne z mocy prawa (S.Sołtysiński, A.Szajkowski, A.Szumański – „Kodeks spółek handlowych –komentarz tom II”, W-wa 2002 r. – str. 588).

Należy więc zauważyć, iż normy zawarte w przepisach kodeksu spółek handlowych o zaskarżaniu uchwał nie wyłączają stosowania przepisów zawartych w art. 58 § 1-3 k.c.

Dodatkowo, Sąd Okręgowy podziela powyższe stanowisko, które zaaprobował też Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dn. 29.11.2012 r. (I ACa 374/12, Lex nr 1246843) stwierdzając, że na równi ze sprzecznością z ustawą trzeba traktować przesłankę obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c w zw.z art. 2 k.s.h), jeżeli wspólnicy podejmując uchwałę, zmierzają do obejścia bezwzględnie obowiązujących przepisów. Mamy wówczas też do czynienia z nieważnością uchwały.

Sprzeczność z prawem może przy tym odnosić się do samej treści uchwały, jak i do sposobu zwoływania i obradowania zgromadzenia wspólników oraz trybu podejmowania uchwał ( tak A.Kidyba – Komentarz do art. 252 k.s.h – System Informacji prawnej Lex 27/2012; wyrok Sądu Najwyższego z dn. 9.09.2010 r., I CSK 530/09, Lex nr 672663).

W ocenie sądu zaskarżona uchwała jest sprzeczna z ustawą i miała na celu obejście ustawy, a mianowicie art. 42 k.c, poprzez zlecenie kuratorowi spółki wykonanie szerszych uprawnień niż wynika to z treści art. 42 k.c.

Jak wynika z treści postanowienia Sądu Rejonowego w Mogilnie z dn. 24.04.2009 r. sąd ustanowił dla pozwanej spółki kuratora w trybie art. 603 k.p.c , jednakże z uzasadnienia tego orzeczenia wynika, iż podstawą prawa materialnego był przepis art. 42 k.c.

Zgodnie zaś z tym przepisem, jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora. W myśl art. 42 § 2 k.c kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów. Sąd opiekuńczy zakreśla przy tym zgodnie z art. 604 k.p.c zakres uprawnień kuratora w stosownym zaświadczeniu. Tak więc kurator ustanowiony dla spółki na podstawie art. 42 k.c posiada kompetencje do wykonywania czynności prawnych wyłącznie objętych określonym w ustawie zakresem przedstawicielstwa. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dn. 23.11.2012 r. (IV CSK 150/12, Lex nr 1284763) analiza dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego kompetencji kuratora ustanowionego na podstawie art. 42 § 1 k.c pozwala przyjąć, że w tym zakresie ukształtowało się stanowisko, iż zakres kompetencji kuratora ustanowionego na podstawie art. 42 k.c jest ograniczony do czynności wymienionych w § 2 tego przepisu i określonych w postanowieniu sądu o ustanowieniu kuratora. W ramach więc ustawowych kompetencji kurator taki powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację. Kurator prawa materialnego ustanowiony dla spółki na podstawie art. 42 k.c może więc dokonywać czynności zwykłego zarządu w spółce, ale wyłącznie w granicach przypisanych mu uprawnień, co oznacza nie tylko, że nie staje się organem spółki, ale również że nie uzyskuje funkcji zarządu, jak to ma miejsce z mocy art. 280, art. 282 § 1 i art. 283 § 1 k.s.h. w przypadku likwidatora.

Przesłanką ustanowienia kuratora zgodnie z art. 42 k.c jest zatem brak organu spółki oraz niemożność prowadzania spraw spółki. Sąd stoi jednak na stanowisku, że chodzi tu o niemożność prowadzenia spraw bieżących spółki, niezbędnych do jej bieżącego funkcjonowania, choć w orzecznictwie spotkać można nawet poglądy, iż ustanowiony w trybie art. 42 k.c kurator może zastępować organy spółki wyłącznie w sprawach związanych z powołaniem organów czy też z jej likwidacją, gdyż nie zostaje on ustanowiony w celu bieżącego prowadzenia spraw spółki (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dn. 29.05.2009 r., (...) S.A./GI (...), Lex nr 558454 oraz wyrok naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dn. 3.02.2012 r., II OSK (...)-10, Lex nr 1138111). Również Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dn. 11.03.2010 r. (V ACa 47/10, Biul. SAKa 2010/2/21) stwierdził, iż kompetencje kuratora określone są ściśle w art. 42 k.c. i tylko w tych granicach sąd opiekuńczy ustanawia kuratora. W zależności od postanowienia sądu opiekuńczego kurator powołany zostaje do powołania organów osoby prawnej, a w razie potrzeby także do wystąpienia o jej likwidację. Powyższy przepis nie daje zaś zdaniem Sądu Apelacyjnego w żadnym razie sądowi opiekuńczemu kognicji do nadania kuratorowi uprawnień do dokonywania i podejmowania innych czynności, w tym czynności związanych z zarządzaniem osobą prawną lub jej reprezentowaniem. Bez względu na treść orzeczenia sądu opiekuńczego, umocowanie kuratora ogranicza się do powyższych czynności. Także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dn. 8.03.2012 r. (III CZP 95/11, OSNC 2012/11/125) stwierdził, że uprawnienia kuratora określone w zaświadczeniu wydanym w trybie art. 604 k.p.c muszą się mieścić w granicach możliwych kompetencji kuratora wskazanych w art. 42 § 2 k.c., a kompetencje te są wąsko zakreślone. Rodzaj i zakres kurateli określonej w zaświadczeniu powinien być tożsamy z rodzajem i zakresem kurateli zawartym w wydanym wcześniej postanowieniu. Skoro zatem podstawą ustanowienia kuratora był art. 42 k.c, zakres jego kurateli określony w zaświadczeniu powinien się pokrywać z treścią art. 42 § 2 k.c.

W każdym jednak przypadku o zakresie umocowania kuratora powinien decydować cel jego powołania. Podstawowym zaś celem powołania kuratora, o którym mowa w art. 42 k.c. jest doprowadzenie do niezwłocznego powołania organów osoby prawnej. W przypadku zaś, gdy osiągniecie tego podstawowego celu jest niemożliwe, wówczas celem działania kuratora powinno być doprowadzenie do likwidacji osoby prawnej. Jeżeli zaś kurator miałby reprezentować spółkę w innych czynnościach to jedynie takich, które mają służyć bezpośrednio celom wskazanym w art. 42 k.c. lub innym nie cierpiącym zwłoki.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie miał możliwości zapoznania się z treścią zaświadczenia wydanego kuratorowi pozwanej spółki, jedynie z uzasadnienia postanowienia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dn. 27.02.2013 r. (k-65) wynika, iż w zaświadczeniu tym, oprócz uprawnień wynikających z art. 42 § 2 k.c, znajduje się zapis o uprawnieniu kuratora do podejmowania czynności dotyczących właśnie bieżącej działalności spółki. Okoliczność ta nie była sporna między stronami.

Jak już wcześniej wskazano bieżąca działalność związana jest przede wszystkim z podejmowaniem czynności nie cierpiących zwłoki, takich bez podjęcia których zachwiane byłoby normalne, codzienne funkcjonowanie spółki. Zdaniem sądu do czynności takich nie należą czynności , które mogą mieć decydujące znaczenie dla dalszej działalności spółki, jej kierunku działania, czy też mających dla spółki strategiczne znaczenie. Decyzje w takich sprawach powinien bowiem podjąć organ zarządzający spółki. W przeciwnym wypadku należałoby uznać, że kurator miałby takie same uprawnienia co organ zarządzający i mógłby po prostu zastępować zarząd spółki. Tymczasem rola kuratora z natury rzecz ma charakter tymczasowy i sprowadza się do obowiązku prowadzenia spraw osoby prawnej, pozbawionej powołanych do tego organów, przy czym spoczywa na nim obowiązek niezwłocznego podjęcia starań zmierzających do powołania właściwych organów, a w razie potrzeby powinien dążyć raczej do likwidacji takiej osoby, a nie zastąpienia jej organu zarządzającego. W uzasadnieniu wyroku z dn. 20.11.2009 r. (III CSK 57/09, Lex nr 553700), Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż konstrukcja art. 42 k.c jest taka, że najpierw należy podjąć działania, które pozwolą na prawidłowe funkcjonowanie osoby prawnej, a jeżeli w wyniku działań kuratora nie będzie to możliwe bądź też w jego ocenie powołanie organów nie jest możliwe, powinien on podjąć działania zmierzające do wszczęcia postępowania likwidacyjnego.

Należy zauważyć, że kurator w pozwanej spółce działa już od 2009 r. i do chwili obecnej nie udało się powołać w spółce organu zarządzającego, mimo że z treści art. 42 § 2 k.c wynika, iż kurator powinien postarać się o powołanie organów „niezwłocznie”. Kurator działa więc w pozwanej spółce faktycznie za organ spółki, prowadzi jej sprawy i jak wynika z jego wniosku z dn.12.07.2013 r., ponownie zwrócił się do sądu opiekuńczego o poszerzenie swoich uprawnień. Trzeba zaś pamiętać, iż ingerencja państwa w sprawy podmiotu prawa prywatnego powinna być wyjątkowa i usprawiedliwiona wyjątkowymi okolicznościami, a de facto działalność osoby prawnej nie powinna być powierzona kuratorowi , podlegającemu tylko nadzorowi sądu opiekuńczego.

Cechą działania kuratora prawa materialnego, powołanego na podstawie art. 42 k.c jest szczególny zakres kompetencji i określona szybkość działania (niezwłocznie). Jako przedstawiciel ustawowy o ściśle restrykcyjnie określonych kompetencjach, nie może być uznany za organ i trwale go zastępować. Kompetencje kuratora nie rozciągają się bowiem na ogólną sferę działania osoby prawnej (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dn. 29.01.2013 r., I SA/Wa (...), lex nr 1254218). W każdym bądź razie, z postanowienia Sądu Rejonowego w Mogilnie z dn. 24.04.2009 r. (sygn.. III RNs 32/09) nie wynika, aby sąd zakresem upoważnienia kuratora objął czynności zmierzające do nabywania na rzecz spółki nieruchomości. Również pozwany nie wykazał w żaden sposób w toku procesu, aby przedmiotowy zakup nieruchomości, był czynnością nie cierpiącą zwłoki lub zmierzał do likwidacji spółki, tym bardziej, że likwidacja co do zasady powinna zmierzać do „zwijania” przedsiębiorstwa, a nie jego rozwoju, poprzez nabywanie kolejnych nieruchomości. Jak zaś wynika z protokołu zgromadzenia wspólników z dn. 16.03.2013 r., zakup przedmiotowej nieruchomości miał poprawić kompleks uprawowy , a więc ma związek z dalszą działalnością spółki, a nie z jej likwidacją. Z protokołu tego nie wynika, aby w porządku obrad przewidziano wybór zarządu spółki (k-30).

Sąd podziela także stanowisko powoda, że skoro uprawnienia kuratora wynikają wprost z art. 42 k.c, to zakres jego umocowania wynika z ustawy i ewentualnie orzeczenia sądu, a zatem zgromadzenie wspólników nie jest organem uprawnionym do rozszerzania ustawowego zakresu kompetencji kuratora, w tym w szczególności wskazywania jakichkolwiek poleceń, czy nakazów kuratorowi, w tym do występowania z określonymi wnioskami do sądu. Uprawnienia takie nie wynikają ani z kodeksu spółek handlowych, ani z art. 42 k.c. Kurator ustanowiony przez sąd podlega kontroli sądu, a nie zgromadzeniu wspólników. Zatem, nawet. gdyby zgromadzenie wspólników nie podjęło zaskarżonej uchwały, nic nie stałoby na przeszkodzie, aby kurator samodzielnie wystąpił w wnioskiem takim jak wniosek z dn. 12.07.2013 r., a sąd opiekuńczy podejmie decyzję czy wniosek ten uwzględnić czy nie. Przesłanką skutecznego wystąpienia kuratora z wnioskiem do sądu, nie jest w tym przypadku konieczność wcześniejszego podjęcia w tym przedmiocie uchwały przez zgromadzenie wspólników. Wniosek taki będzie podlegał merytorycznej ocenie przez sąd.

Tak więc uznać należy, że uchwała zgromadzenia wspólników z dn. 16.03.2013 r. nr (...) jest sprzeczna z art. 42 k.c jak również z art. 603 i 604 k.p.c. Kuratora o jakim mowa w art. 42 k.c ustanawia bowiem sąd i to sąd w orzeczeniu i w stosownym zaświadczeniu, a nie zgromadzenie wspólników, określa zakres jego uprawnień.

Należy też zauważyć, że sam kurator uznał, iż nie ma uprawnień do podjęcia czynności, do których został zobowiązany zaskarżoną uchwałą, skoro złożył wniosek do sądu opiekuńczego o zezwolenie mu na uczestnictwo w zawarciu umowy przenoszącej własność nieruchomości. Przecież, gdyby art. 42 k.c dawał kuratorowi takie uprawnienie z mocy prawa, zbędnym byłoby występowanie z odrębnym wnioskiem do sądu. Zatem uchwała zgromadzenia wspólników podjęta przed ewentualnym wyrażeniem takiej zgody przez sąd, jest z mocy prawa nieważna, a ponadto jej podjęcie było zbędne, gdyż nie wywiera ona żadnych skutków prawnych. Kurator powinien bowiem w kwestii ustalenia zakresu jego działania zwrócić się do sądu opiekuńczego, który go ustanowił i który jest jedynym organem mogącym określić jego uprawnienia Przy czym, sąd nie przesądza oczywiście w tym miejscu tego czy sąd opiekuńczy zakres uprawnień kuratora poszerzy, zgodnie z jego wnioskiem z dn. 12.07.2013 r.

Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności i dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w trybie art. 233 k.p.c , w ocenie sądu roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie, o czym orzeczono w pkt-cie 1 wyroku.

Na marginesie wskazać należy, że biorąc pod uwagę treść przywołanego już powyżej postanowienia Sądu Najwyższego z dn. 23.11.2012 r. (IV CSK 150/12, Lex nr 1284763) i fakt, że nie było sporu co do tego iż w zaświadczeniu wydanym w trybie art. 604 k.p.c – sąd opiekuńczy upoważnił kuratora do podejmowania czynności dotyczących bieżącej działalności spółki (jak to wynika z uzasadnienia postanowienia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dn. 27.02.2013 r. , sygn. akt X Cz 17/13 k-65) – w ocenie sądu kurator miał upoważnienie do reprezentowania pozwanej spółki w niniejszym postępowaniu, jako w czynności związanej z bieżącą działalnością, wymagającą podjęcia przez kuratora czynności niecierpiących zwłoki, w postaci chociażby konieczności złożenia odpowiedzi na pozew.

Biorąc też po uwagę powyższe okoliczności, w ocenie sądu kwestią drugorzędną była okoliczność podnoszona przez pozwaną, dotycząca tego, że mandaty członków zarządu nie wygasły w kwietniu 2007 r. Przedmiotem bowiem niniejszego postępowania było rozstrzygnięcie kwestii ważności uchwały zgromadzenia wspólników z dn. 16.03.2013 r. z punktu widzenia uprawnień zgromadzenia wspólników do podjęcia takiej uchwały i uprawnień kuratora ustanowionego dla spółki w trybie art. 42 k.c.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c., który w § 1 stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Ponieważ pozwana przegrała w całości niniejszą sprawę, należało zgodnie z przywołaną wyżej zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zasądzić od niej na rzecz powoda zwrot niezbędnych, celowych kosztów jakie poniósł.. Koszty te zaś stanowiły w niniejszej sprawie kwoty: kwota 2.000 zł. z tytułu opłaty sądowej od pozwu, kwota 370 zł. z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, określonego na podstawie § 10 ust. 1 pkt 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 28.09.2002 r. – w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (DZ. U nr 163, poz. 1349 ze zm.) oraz kwota 17 zł. z tytułu opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa, co w sumie dało kwotę 2.377 zł. zasądzoną na rzecz powoda.