Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku, II Wydział Karny

Przewodniczący SSO Aldona Chruściel - Struska

Protokolant: sekr. sądowy Paula Romanowska - Pilawka

w obecności Prokuratora Prokuratury Okręgowej Anny Janas

po rozpoznaniu w dniach 18 listopada 2016 roku i 21 lutego 2017 roku

sprawy z wniosku P. K., syna (...) z domu B., urodzonego (...) w U.,

o zadośćuczynienie w kwocie 2 208 000 zł. i odszkodowanie w kwocie 108 000 zł. wynikłe z niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie IIK 60/12 Sądu Okręgowego w Słupsku,

na podstawie art. 552 § 4 k.p.k.

1.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy P. K. kwotę 175 000 (sto siedemdziesiąt pięć tysięcy) zł. tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie IIK 60/12 Sądu Okręgowego w Słupsku w okresie od 8 marca 2011 roku do 17 marca 2014 roku, z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

2.  oddala żądanie w pozostałym zakresie;

3.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

P. K. złożył do Sądu Okręgowego w Słupsku wniosek o zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia w kwocie 2 208 000 złotych za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Słupsku pod sygnaturą IIK 60/12.

Następnie na rozprawie w dniu 18 listopada 2016 roku pełnomocnik wnioskodawcy rozszerzył wniosek o odszkodowanie w wysokości 108 000 złotych.

Uzasadnienie wniosku stanowiła okoliczność, że P. K. postanowieniem Sądu Rejonowego w Słupsku został tymczasowo aresztowany w związku z postawionym mu zarzutem popełnienia czynu z art. 55 ust 1 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 64 § 1 k.k. i ten środek zapobiegawczy był wobec niego stosowany aż do dnia 17 marca 2014 roku, kiedy Sąd Okręgowy w Słupsku w sprawie IIK 60/12 uchylił go wobec P. K. i zastosował dozór Policji oraz zakaz opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu. Stąd P. K. był pozbawiony wolności przez okres 3 lat i 8 dni.

Wnioskodawca podniósł, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 16 stycznia 2015 roku w sprawie IIK 60/12 został uniewinniony od stawianego mu zarzutu, a wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25 listopada 2016 roku w sprawie IIAKa 202/15.

Z wniosku wynika też, że P. K. przed tymczasowym aresztowaniem utrzymywał się z prac dorywczych w zakresie budownictwa i osiągał z tego średniomiesięcznie dochód w wysokości 3 000 złotych.

Wnioskodawca wskazał, że tymczasowe aresztowanie pozbawiło go pozytywnej opinii środowiskowej i spowodowało ostracyzm w stosunku do jego osoby, ponieważ prawie nikt z jego znajomych nie chce utrzymywać kontaktów z „kryminalistą”. Nadto stres związany z pobytem w areszcie śledczym, poczucie niesprawiedliwości i krzywdy miały negatywny wpływ na psychikę P. K.. Podczas pobytu w areszcie doznał on traumy, która wywołała myśli samobójcze i załamanie psychiczne. Nadto stres spowodował jego problemy ze zdrowiem, zaczął mieć problemy z zębami, których nikt nie chciał mu wstawić. Rozpoznano też u niego kamicę nerkową oraz torbiele obu nerek. W dniu 15 maja 2013 roku zastosowano wobec niego środki przymusu bezpośredniego w postaci siły fizycznej i celi zabezpieczającej. Z uwagi na złą reputację P. K. nie jest w stanie znaleźć zatrudnienia ani normalnie funkcjonować.

Na rozprawie w dniu 18 listopada 2016 roku żądanie zasądzenia zadośćuczynienia i odszkodowania zostało też rozszerzone o odsetki od dnia uprawomocnienia się wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. K. został zatrzymany w dniu 8 marca 2011 roku o godz. 11, 55. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 9 marca 2011 roku w sprawie II Kp 111/11 zastosowano wobec niego środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania od dnia 8 marca 2011 roku do dnia 8 czerwca 2011 roku. Podstawą jego tymczasowego aresztowania była obawa matactwa oraz groźba wymierzenia mu surowej kary pozbawienia wolności.

Następnie stosowanie tego środka zapobiegawczego przedłużano wobec P. K. postanowieniami Sądu Okręgowego Warszawa - Praga z dnia 2 czerwca 2011 roku, Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 30 sierpnia 2011 roku, postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 lutego 2012 roku, postanowieniem Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 10 kwietnia 2012 roku, postanowieniem Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 12 lipca 2012 roku, postanowieniem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 11 stycznia 2013 roku, postanowieniami Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 19 lutego 2013 roku, 4 czerwca 2013 roku, 1 października 2013 roku i 21 stycznia 2014 roku.

(dowód: protokół zatrzymania - k. 2069 akt sprawy IIK 60/12, postanowienie Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 29 marca 2011 roku - k. 2079 - 2081 akt IIK 60/12, postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa - Praga z dnia 2 czerwca 2011 roku - k. 2658 - 2660, postanowienia Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 30 sierpnia 2011 roku i dnia 3 stycznia 2012 roku - k. 2775 - 2776, 2973 - 2975, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 lutego 2012 roku - k. 3359 - 3360, postanowienie Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 10 kwietnia 2012 roku - k. 4417 - 4431, postanowienie Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 12 lipca 2012 roku - k. 5336 - 5339, postanowienie Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 11 stycznia 2013 roku - k. 6266 - 6268, postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - z 19 lutego 2013 roku, 4 czerwca 2013 roku, 1 października 2013 roku i 21 stycznia 2014 roku - k. 7884 - 7888, 6502 - 6507, 9121- 9125)

Prokuratura Apelacyjna w Warszawie w dniu 2 kwietnia 2012 roku złożyła przeciwko m. in. P. K. akt oskarżenia, zarzucając popełnienie czynu z art. 55 ust 1 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 64 § 1 k.k. w okresie grudnia 2007 roku, przed 25 grudnia 2007 roku.

(dowód: akt oskarżenia - k. 4286 - 4315 akt IIK 60/12)

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 17 marca 2014 roku w sprawie IIK 60/12 stosowanie tymczasowego aresztowania wobec P. K. uchylono i w jego miejsce zastosowano środki zapobiegawcze w postaci dozoru Policji i zakazu opuszczania kraju połączonego z zakazem wydania dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy. Stosowanie tych środków zapobiegawczych wobec P. K. uchylono w dniu 27 stycznia 2015 roku.

( dowód: postanowienia - k. 11229v - 11230, 12874 akt IIK 60/12)

W okresie jego tymczasowego aresztowania P. K. przebywał początkowo w Areszcie Śledczym w S. do dnia 4 października 2011 roku, następnie w Areszcie Śledczym w S. do 30 października 2012 roku, Areszcie Śledczym w G., Areszcie Śledczym W. - B..

(dowód: zeznania P. K. - k.120v - 126, zawiadomienie o przetransportowaniu - k. 3062 akt IIK 60/12, informacje z (...) k. 9884 - 9888 akt IIK 60/12, k. 48, 98 akt IC 1503/11 Sądu Okręgowego w Gdańsku, informacja o pobytach i orzeczeniach - k. 8025 - 8028)

W okresie tymczasowego aresztowania P. K., wprowadzono wobec niego do wykonania zastępczą karę pozbawienia wolności w zamian za karę ograniczenia wolności, którą odbywał od 8 marca 2011 roku do 7 czerwca 2011 roku. Następnie wprowadzono mu też do wykonania karę z wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Słupsku w sprawie IIK 709/11, łączącego kary w sprawach XIIIK 1944/09 i (...) 501/10 Sądu Rejonowego w Słupsku. Karę tę P. K. odbył w okresie od 7 czerwca 2011 roku do 7 stycznia 2012 roku.

(dowód: informacja o pobytach i orzeczeniach - k. 111 - 117)

Sąd Okręgowy w Słupsku wyrokiem z dnia 16 stycznia 2015 roku w sprawie IIK 60/12 uniewinnił P. K. od stawianego mu zarzutu, a wyrok ten w tej części został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25 listopada 2016 roku w sprawie IIAKa 202/15.

(dowód: wyroki - k. 12836 - 12850, 21000 - 21004, 21119 - 21164 akt IIK 60/12)

P. K. wielokrotnie był uprzednio karany i przebywał w jednostkach penitencjarnych w S., W., S., M., I., S., pierwszy raz w 1981 roku.

(dowód: karta karna - k. 3029 - 3030, 8202 akt IIK 60/12, informacja o pobytach i orzeczeniach - k. 111 - 117, 136 - 142, wyroki - k. 3124 - 3130 akt IIK 60/12, zeznania P. K. - k. 124v, 125)

Na skutek pobytu w areszcie w związku z tymczasowym aresztowaniem P. K. doznał szkody w postaci utraty kontaktów z częścią rodziny i znajomych, przez co zaburzeniu ulegała sfera jego funkcjonowania społecznego. Jego stan psychiczny nie uległ zmianie na skutek stosowania wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania.

W czasie pobytów w aresztach w związku z tymczasowym aresztowaniem w sprawie IIK 60/12 Sądu OKręgowego w Słupsku, P. K. nie korzystał z porad lekarza psychiatry, a wręcz odmówił takiej konsultacji.

(dowód: opinia psychologiczna - k. 190 - 193, 217v - 219, książka zdrowia osadzonego - k. 128)

P. K. skierował w dniu 1 sierpnia 2011 roku pozew przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w S. o zapłatę 100 000 złotych. Podstawą tego powództwa było niezadowalające powoda żywienie w areszcie, złe warunki mieszkalne w celach, wilgoć, złe oświetlenie, nieodpowiedni metraż, zastraszanie pozbawieniem wolności życia przez niektórych funkcjonariuszy służby więziennej, izolacja od służby zdrowia. Wskazał, że uzyskane zadośćuczynienie chciałby przeznaczyć na koszty leczenia chorób zębów, które to zęby utracił w polskich zakładach karnych. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 4 czerwca 2013 roku w sprawie IC 1503/11 powództwo P. K. zostało oddalone. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 18 lipca 2013 roku.

(dowód: akta sprawy IC 1503/11 Sądu Okręgowego w Gdańsku)

W czasie pobytów w aresztach P. K. często był leczony i badany przez lekarza stomatologa, między innymi z uwagi na stwierdzoną u niego próchnicę dokonywano u niego szeregu ekstrakcji zębów.

(dowód: książka zdrowia osadzonego - k. 128).

Ponadto P. K. około 80 razy korzystał w aresztach z pomocy medycznej z różnych innych powodów, w tym z powodu kamicy nerkowej i torbieli nerek, był kierowany na badania i konsultacje do urologa, z części proponowanych badań P. K. rezygnował. W czasie kontaktu z lekarzem P. K. poinformował go, że wcześniej na wolności leczył się na nerki.

P. K. nie leczył się w aresztach z powodu jego pobicia przez funkcjonariusza służby więziennej. Pobicia takiego nie zgłaszał też żadnemu z badających go lekarzy. Nie składał w tym zakresie skargi do administracji żadnego aresztu śledczego.

(dowód: częściowo zeznania P. K. - k. 121, 121v, książka zdrowia osadzonego - k. 128)

P. K. był niezadowolony z wielkości posiłków uzyskiwanych w Areszcie Śledczym w S.. Był też niezadowolony z czasowego racjonowania kąpieli w aresztach.

(dowód: zeznania P. K. - k. 121 - 126)

Od października 2014 roku P. K. korzysta ze świadczeń z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w U. w zakresie dożywiania, a od kwietnia 2014 roku z zasiłku okresowego z tytułu bezrobocia, w kwocie 480 złotych miesięcznie. Niekiedy podejmuje prace dorywcze.

(dowód: zaświadczenie z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w U. - k. 205 - 207, zeznania P. K. - k. 125, 125v)

Po zwolnieniu go z tymczasowego aresztowania P. K. nie podejmował leczenia psychiatrycznego.

(dowód: zeznania P. K. - k. 127, dokumenty z Niepublicznego ZOZ w U. - k. 189)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Wniosek P. K. w zakresie zadośćuczynienia, co do zasady zasługuje na uwzględnienie, natomiast w zakresie odszkodowania nie mógł zostać uwzględniony.

Zważyć należy, iż przepisy rozdziału 58 kodeksu postępowania karnego określają odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone niesłusznym pozbawieniem wolności, przy czym przysługujące z tego tytułu odszkodowanie ma charakter roszczeń cywilnych dochodzonych w postępowaniu karnym. Karnoprocesowy tryb dochodzenia tych roszczeń ma charakter szczególny w stosunku do cywilnoprawnej drogi realizacji odpowiedzialności Skarbu Państwa opartej na zasadzie winy, bowiem przepisy kodeksu postępowania karnego statuują odpowiedzialność Skarbu Państwa na zasadzie ryzyka (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999 roku w sprawie I KZP 27/99, OSN 1999/11-12/72).

Odszkodowanie takie przysługuje między innymi za niewątpliwe niesłuszne aresztowanie lub zatrzymanie.

Stwierdzenia wymaga, że niewątpliwie niesłusznym jest takie tymczasowe aresztowanie, które było stosowane z obrazą przepisów rozdziału 28 k.p.k. albo tymczasowe aresztowanie powodujące dolegliwość, której podejrzany nie powinien doznać, w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie, a także, w szczególności, wobec prawomocnego jej rozstrzygnięcia (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999 roku w sprawie IKZP 27/99, OSNKW 1999/11-1/72). Zważyć należy, że oceny słuszności tymczasowego aresztowania na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. należy dokonywać z punktu widzenia ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 października 2001 roku w sprawie II KKN 122/99). Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, akceptowanym przez niniejszy skład orzekający, prawomocne uniewinnienie stanie się zawsze podstawą ustalenia, że wcześniej stosowane tymczasowe aresztowanie było niewątpliwie niesłuszne i to bez względu na to, czy jego podstawą będzie stwierdzenie, że przestępstwa w ogóle nie popełniono, albo że popełnił je ktoś inny, czy też stało się tak dlatego, że nie zdołano zebrać dostatecznych dowodów winy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2002 roku w sprawie II KKN 382/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2002 roku w sprawie V KKN 125/2000, OSNKW 2002, nr 9-10, poz. 80).

Na gruncie niniejszej sprawy wskazać należy, iż P. K. został zatrzymany w dniu 8 marca 2011 roku, po czym zastosowano wobec niego środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres trzech miesięcy od dnia zatrzymania, przy czym stosowanie tego środka zapobiegawczego wobec P. K. przedłużano, a postanowieniem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 17 marca 2014 roku uchylono je, stosując wobec P. K. nieizolacyjne środki zapobiegawcze. Okoliczności te wynikają z akt Sądu Okręgowego w Słupsku w sprawie o sygn. II K 60/12.

W omawianej sprawie niewątpliwie zarówno zatrzymanie P. K., jak i następnie zastosowanie wobec niego tymczasowego aresztowania okazało się być niesłuszne, albowiem P. K. został uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 16 stycznia 2015 roku w sprawie IIK 60/12, a wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25 listopada 2016 roku w sprawie IIAKa 202/15.

Z uwagi na powyższe uznać należy, iż P. K. przysługuje co do zasady roszczenie z art. 552 § 4 k.p.k. z tytułu odszkodowania za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Ustawa przewiduje przy tym w treści art. 553 k.p.k. dwie okoliczności egzoneracyjne. Pierwsza z nich (art. 553 § 1 k.p.k.) to zachowanie osoby, która została tymczasowo aresztowana, podjęte w zamiarze wprowadzenia w błąd sądu lub organu ścigania, w postaci złożenia fałszywego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub fałszywego wyjaśnienia, co spowodowało niekorzystne dla tej osoby orzeczenie w przedmiocie tymczasowego aresztowania - z wyjątkiem okoliczności (sytuacji) określonych w art. 553 § 2 k.p.k. Druga okoliczność z art. 553 § 3 k.p.k. wpływająca jedynie na ograniczenie wysokości odszkodowania, to przyczynienie się osoby aresztowanej do wydania orzeczenia, o którym mowa w art. 553 § 1 k.p.k., gdyż w tym wypadku zastosowanie ma art. 362 k.c. ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999 roku w sprawie IKZP 27/99), który stanowi, że jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Zaznaczenia wymaga, że w sprawie co do P. K. nie występuje żadna z negatywnych przesłanek określonych w art. 553 k.p.k., skoro wnioskodawca nie złożył fałszywego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub fałszywego wyjaśnienia powodując tym niesłuszne tymczasowe aresztowanie, nadto nie przyczynił się do wydania niekorzystnego dla siebie orzeczenia o tymczasowym aresztowaniu.

Dokonując oceny zasadności żądania odszkodowania i zadośćuczynienia nie można też pominąć, iż szkoda i krzywda, które zostają doznane na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania muszą być bezpośrednim następstwem niesłuszności zastosowania środka przymusu, przy czym owa bezpośredniość wcale nie musi oznaczać ograniczenia szkody wyłącznie do skutków powstałych wobec fizycznego pozbawienia wolności i tylko w czasie jego trwania, bowiem skutki te mogą w czasie wykraczać poza moment zwolnienia wnioskodawcy z aresztu, choćby w związku z pogorszeniem jego stanu zdrowia, czy utratą zatrudnienia nie tracąc przymiotu bezpośredniości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007 roku w sprawie V KK 61/2006, OSNKW 2007/3 poz. 28, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2007 roku w sprawie V KK 227/06, Prok. i Pr. nr 12 z 2007 roku).

Odnosząc się zatem do żądań wnioskodawcy w niniejszej sprawie, stwierdzić trzeba, że P. K. wskazał, iż na dochodzoną przez niego sumę 108 000 złotych odszkodowania składają się utracone zarobki z prac dorywczych za okres 36 miesięcy, zaś kwota 2 208 000 złotych to żądane zadośćuczynienie za 3 lata i 8 dni pobytu wnioskodawcy w areszcie i związane z tym jego cierpienia.

Zważyć należy, że jedną ze szkód objętych treścią art. 552 § 4 k.p.k. jest pogorszenie się położenia majątkowego, wywołane uniemożliwieniem poszkodowanemu uzyskania określonych źródeł utrzymania przez okres tymczasowego aresztowania. Wysokość tej szkody należy ustalać przy zastosowaniu tzw. metody dyferencyjnej, tj. wyliczyć ją jako różnicę pomiędzy stanem majątkowym wnioskodawcy, jaki wystąpiłby u niego, gdyby nie stosowano wobec niego izolacyjnego środka zapobiegawczego, a stanem majątkowym, jaki zaistniał w rzeczywistości. Ten sposób wyliczania wysokości szkody pozwala, a zarazem nakazuje uniknąć zarówno nadmiernego przysporzenia dla majątku wnioskodawcy, jak i nie wyrównania szkody w całości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2007 roku w sprawie IV KK 444/2006 i z dnia 20 października 2011 roku w sprawie IV KK 137/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 września 2014 roku w sprawie IIAKa 302/14).

Godzi się zauważyć, że w zakresie weryfikowania kwoty roszczenia dochodzonego przez wnioskodawcę nie ma podstaw, aby w tym szczególnym trybie postępowania opisanym rozdziałem 58 k.p.k. posługiwać się regułą in dubio pro reo, wyrażoną w art. 3 § 3 k.p.k., i opierać się na faktach jedynie uprawdopodobnionych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 1995 roku, OSNKW 1995/7-8/51).

Natomiast mając na uwadze charakter prowadzonego postępowania, a więc to, że dotyczy ono roszczenia cywilnoprawnego istnieje możliwość posiłkowania się w tym zakresie art. 6 k.c., wskazującym, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 grudnia 2001 roku w sprawie II AKa 532/01, OSAG 2002/1/2, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 lutego 2009 roku w sprawie II AKa 43/09, Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku 2009/1/4/121).

Dokonując zatem oceny zasadności żądania odszkodowania z tytułu utraconych zarobków, stwierdzić trzeba, że składane w tym zakresie zeznania P. K. były wewnętrznie sprzeczne, bowiem świadek raz podawał, że bezpośrednio przed swoim tymczasowym aresztowaniem w sprawie IIK 60/12 nigdzie nie pracował, a następnie wskazywał różne miejsca swojego zatrudnienia.

I tak podawał, że bezpośrednio przed tymczasowym aresztowaniem nigdzie nie pracował, a tydzień, dwa tygodnie wcześniej bez zarejestrowania zarobkowo wykonywał elewacje, dachy. W ten sposób pracował przez dwa - trzy tygodnie lub parę miesięcy. Świadek nie potrafił jednak wskazać gdzie wykonywał te prace, podając, iż zmieniały się one często co parę dni, ani też nie podał ile z nich uzyskiwał dochodu, stwierdzając jedynie, że za kwotę niższą niż 3 000 złotych nie podjąłby się pracy. Jeszcze wcześniej, wedle relacji świadka, pracował przez 8 miesięcy przy budowie bloku mieszkalnego, również nie będąc zarejestrowanym i otrzymywał 415 złotych tygodniówki od pracodawcy (...) jednak zaprzestał tam pracy, ponieważ pokłócił się z szefem. Jeszcze wcześniej pracował w Szwecji (k. 124). Dalej, w toku swych zeznań, P. K. wskazał, że przed tymczasowym aresztowaniem utrzymywał się z prac dorywczych, z których średnio miesięcznie uzyskiwał 3 000 złotych (k. 125). Wnioskodawca podał też na kolejnym terminie rozprawy, że przed tymczasowym aresztowaniem prowadził działalność gospodarczą w postaci siłowni, ale nie miał jej zarejestrowanej. Korzystało z niej ponad 60 osób, płacąc po 300 złotych. Odnosząc się to rozbieżności w swych relacjach, wskazał, że na pierwszym terminie rozprawy o tym nie mówił, bo nie myślał, że to ważne. Przed tymczasowym aresztowaniem pracował też w oczyszczalni ścieków w firmie z I. i zarabiał tam 3 500 złotych, po tym rzucił tę pracę i pojechał do Hiszpanii, a gdy wrócił, został tymczasowo aresztowany. W Hiszpanii zarabiał 1 700 Euro (k. 219, 219v). Następnie P. K. podał, że najpierw pracował w Hiszpanii, po tym w Szwecji, dalej trzy tygodnie w Polsce na „fuchach” i wówczas został tymczasowo aresztowany (k. 220).

W świetle tych zmiennych i wzajemnie wykluczających się zeznań P. K. w istocie nie można było ustalić czy bezpośrednio przed tymczasowym aresztowaniem wnioskodawca gdzieś pracował. Z uwagi zaś na to, że wskazywał on, iż pracując nie był nigdzie zarejestrowany, nie można było też ustalić w inny sposób, czy, gdzie i w jakiej wysokości P. K. osiągał z tego tytułu dochody. Wskazać zresztą należy, że P. K. zaznaczał, iż nie podjąłby się pracy, z której nie zarobiłby przynajmniej 3 000 złotych miesięcznie, tymczasem sam wskazał, że pracował przy budowie bloku mieszkalnego, gdzie otrzymywał tygodniówkę w kwocie 415 złotych, zatem miesięcznie nie osiągał 3 000 złotych wynagrodzenia.

Nadto z depozycji P. K. wynikało, iż z zarobionych pieniędzy nie zrobił żadnych oszczędności, bowiem całą kwotę przeznaczał na żywność, prąd, markowe ubrania. Nie ponosił natomiast kosztów zamieszkania, bowiem mieszkał w kampingu u żony na podwórku (k. 126). Następnie wnioskodawca wskazał, że zarobione pieniądze wydawał na siebie i córkę, kupując jej ubrania za 2 000 - 3 000 złotych w sklepach (...), A. oraz na restauracje, ubrania (k. 219 - 220).

Przesłuchany na okoliczność zarobkowania P. K. przed tymczasowym aresztowaniem K. K., podał, że wnioskodawca pracował dorywczo między innymi w mieszkaniu u jego mamy, wykonując prace remontowe, jednak świadek opisał, że miało to miejsce na około rok czasu przed tymczasowym aresztowaniem P. K.. Natomiast świadek nie wiedział, z czego wnioskodawca utrzymywał się przed tymczasowym aresztowaniem, ponieważ nie miał z nim takiego kontaktu (k. 126 - 126v).

Z kolei, z wywiadu środowiskowego kuratora sądowego z dnia 3 stycznia 2012 roku, przeprowadzonego w sprawie IIK 60/12 wynikało, iż P. K. przed tymczasowym aresztowaniem nigdzie na stałe nie pracował, sporadycznie podejmował prace dorywcze, głównie jako pracownik budowlany, na kilka dni, po czym zatrudnienie tracił z powodu nadużywania alkoholu. Nie czynił starań w celu uzyskania stałego zatrudnienia, z obawy przed egzekucją komorniczą z tytułu zaległych alimentów. Od listopada 2009 roku P. K. mieszkał w parterowym budynku socjalnym, zajmując pokój o powierzchni 7 m ², bez wody, energii elektrycznej, ze zniszczonym przez siebie piecem kaflowym do ogrzewania. Przed tymczasowym aresztowaniem nie regulował opłat z tytułu czynszu (k. 3039 - 3042 akt IIK 60/12).

Reasumując, w przekonaniu Sądu, brak było okoliczności przekonujących, że P. K. rzeczywiście bezpośrednio przed tymczasowym aresztowaniem osiągał ze swojego zatrudnienia dochody w kwocie 3 000 złotych i na skutek izolacji w sprawie IIK 60/12 zarobkowanie to zostało przerwane. Nadto z powtórzonych przez wnioskodawcę twierdzeń wynikało, że pozostając na wolności nie czynił żadnych oszczędności, albowiem w całości kwoty te spożytkowywał.

W świetle zaś przytoczonego orzecznictwa Sądów, aprobowanego również przez Sąd w niniejszej sprawie, uznać należy, że to wnioskodawcę obciążał obowiązek udowodnienia, że wskazaną sumę 108 000 złotych utracił w związku ze swoim niesłusznym tymczasowym aresztowaniem. Skoro zaś P. K. tego nie uczynił, Sąd uznał, że jego wniosek w tym zakresie nie mógł zostać uwzględniony.

Wnioskodawca P. K. żądał również zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie 2 208 000 złotych.

Zważyć należy, iż kodeks postępowania karnego nie definiuje pojęcia "zadośćuczynienie". Natomiast zgodnie z poglądem wyrażanym przez Sąd Najwyższy, dla wykładni pojęcia zadośćuczynienie, o jakim mowa w art. 552 k.p.k., miarodajne są przepisy prawa cywilnego, a zwłaszcza art. 445 § 1 k.c., z którego wynika, że zadośćuczynienie powinno być odpowiednie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2005 roku w sprawie II KK 54/2005).

Użyte w art. 445 § 1 k.c. pojęcie sumy odpowiedniej ma charakter niedookreślony, tym niemniej w orzecznictwie wskazuje się kryteria, którymi należałoby się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, a mianowicie to, że musi ono mieć charakter kompensacyjny, a więc musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, nie będącą jednakże wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy. Z powyższego wynika, że wartość odpowiednia to wartość utrzymana w granicach odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Przy czym pamiętać należy, że na wysokość zadośćuczynienia składają się cierpienia pokrzywdzonego – tak fizyczne, jak i psychiczne – których rodzaj, czas trwania i natężenie, należy każdorazowo określić w kontekście materiału dowodowego sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2008 roku w sprawie III KK 349/2007).

Są one określane indywidualnie w oparciu o rodzaj, czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych, ich natężenie, stopień dolegliwości, z jaką wiązało się wykonanie tego środka, a więc przykrości natury moralnej z tego wynikających, w tym utraty dobrego imienia, ostracyzm środowiskowy, konieczność poddania się rygorom związanym ze stosowaniem tego środka przymusu, nieprzychylne reakcje po zwolnieniu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 kwietnia 2008 roku w sprawie II AKa 46/08, KZS 2008/6/48, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 5 maja 2008 roku w sprawie II AKa 83/08, KZS 2008/12/68, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2005 roku w sprawie II KK 54/2005, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2008 roku w sprawie III KK 349/2007).

Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy mieć na uwadze przeżycia psychiczne wiążące się nie tylko z faktem pozbawienia wolności jak izolacja, dolegliwe warunki izolacji, ale też okres izolowania od społeczeństwa, wiek osoby aresztowanej, jej stan zdrowia, uprzednią karalność, wykonywany zawód, a także skutki, jakie niesłusznie stosowane tymczasowe aresztowanie wywarło na osobę uprawnioną w środowisku, w którym funkcjonuje (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie w sprawie IIAKa 268/11, KZS 2012, z. 9, poz. 74, Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 czerwca 2013 roku w sprawie IIAKa192/13, LEX nr 1342399).

W orzecznictwie sądowym wskazuje się także na inne okoliczności rzutujące na określenie rozmiaru krzywdy wynikającej z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, a wśród nich na sposób wykonywania tymczasowego aresztowania (w tym rygor odbywania tymczasowego aresztowania determinowany charakterem postawionych zarzutów, ilość osób osadzonych w celi), sytuację osobistą i rodzinną w czasie zatrzymania i ewentualne zmiany w tych płaszczyznach w związku z niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem, sposób życia przed tymczasowym aresztowaniem, w tym ewentualna uprzednia karalność, negatywne skutki o charakterze niematerialnym w zakresie stanu zdrowia fizycznego ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2014 roku VKK 379/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 09 października 2012 roku II AKa 91/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13 września 2012 roku IIK 551/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2014 roku IV KK 151/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 13 marca 2014 roku II AKa 16/14, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 11 września 2013 roku II AKa 253/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 września 2014 roku w sprawie II AKa 302/14).

Wysokość zadośćuczynienia wyznaczają zasadniczo dwie granice. Z jednej strony musi ono przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną, z drugiej zaś powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej. Zasada umiarkowanego rozmiaru zadośćuczynienia (...) łączy się z wysokością stopy życiowej społeczeństwa, gdyż ocena, czy jest ono realne, czy nadmierne, pozostawać musi w związku z poziomem życia" ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 lutego 2008 roku w sprawie II AKa 22/08, KZS 2008, Nr 7- 8, poz. 105).

Zadośćuczynienie winno być odpowiednie, a zatem kwota przyznana tytułem zadośćuczynienia winna być przybliżonym ekwiwalentem cierpień psychicznych i fizycznych. Charakter szkody niemajątkowej, bo taką jest w istocie krzywda, decyduje o jej niewymierności. W szczególności zaś odnosi się to stwierdzenie do zadośćuczynienia za krzywdę polegającą na pozbawieniu wolności. Odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia, o której stanowi art. 445 § 1 k.c., ma służyć więc złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2000 roku w sprawie III CKN 582/98, LEX 52776, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 12 marca 2008 roku w sprawie II AKa 36/08). Natomiast kierowanie się przy ustalaniu sumy zadośćuczynienia wysokością sum zasądzanych w innych sprawach, choćby o podobnych stanach faktycznych, nie może stanowić kryterium miarkowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 listopada 2014 roku w sprawie II Aka 253/14).

Odnosząc to do wniosku P. K., wskazać należy, że uprawniony wnosił o zasądzenie mu należności za pobyt w areszcie przez okres 1105 dni.

Powyższy okres czasu jest okresem długim i w tym czasie P. K. był pozbawiony prawa dowolnego dysponowania swoją osobą. Na uwagę jednak przy tym zasługiwało, że omawiane osadzenie nastąpiło, gdy P. K. miał 47 lat, był już wielokrotnie karany na kary pozbawienia wolności (k . 3029 - 3030, akt IIK 60/12) i przebywał w jednostce penitencjarnej nie po raz pierwszy. Nadto P. K. uprzednio odbywał kary pozbawienia wolności, jak sam podał - w różnych jednostkach penitencjarnych, prawie w całej Polsce, i w momencie jego tymczasowego aresztowania w niniejszej sprawie miał doświadczenie w pobytach w jednostkach penitencjarnych (k. 124v). Nadto w części okresu tymczasowego aresztowania, wobec P. K. wdrożono do wykonania zastępczą karę pozbawienia wolności oraz karę orzeczoną wobec niego wyrokiem łącznym, a to w okresie od 8 marca 2011 roku do 7 stycznia 2012 roku ( k. 111 - 117). Sąd uwzględnił jednak w tym zakresie, że odbywając te kary, bez stosowanego jednocześnie tymczasowego aresztowania, P. K. podlegałby innym rygorom (łagodniejszym), aniżeli ma to w związku ze stosowaniem izolacyjnego środka zapobiegawczego.

Zgodnie bowiem z poglądem prezentowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. postanowienie z dnia 4 maja 2016 roku w sprawie V KK 375/15), wnioskodawcy służy prawo do zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie nawet wówczas, gdy było ono stosowane równolegle z wykonywaniem kary pozbawienia wolności orzeczonej w innej sprawie.

Niewątpliwie zatem, choć długotrwały, pobyt P. K. w warunkach więziennych nie był zdarzeniem drastycznym, jak dla osoby, która pierwszy i jedyny raz przebywała w izolacji penitencjarnej. Choć pobyt w areszcie dla osoby, która nie popełniła związanego z tym przestępstwa jest dużym przeżyciem psychicznym, jednak mniej stresująco jest odbierany przez osobę obeznaną, tak jak P. K., z warunkami więziennymi (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 września 2014 roku w sprawie II AKa 302/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 2 czerwca 2015 roku w sprawie IIAKa 82/15).

Jak wskazał wnioskodawca - fakt jego tymczasowego aresztowania, które uważał za niesprawiedliwe spowodował u niego cierpienia natury psychicznej. Przy czym P. K. podawał, że mimo to nie korzystał w czasie tymczasowego aresztowania z pomocy psychiatry.

Okoliczność ta znalazła potwierdzenie w zapisach książki zdrowia osadzonego, iż miał być leczony psychiatrycznie na wolności, a w dniu 31 marca 2011 roku w jednostce penitencjarnej odmówił rozmowy z lekarzem psychiatrą (s.12 książki - k. 128).

Odnosząc się do kwestii skutków psychicznych u P. K. pozostających w związku z jego tymczasowym aresztowaniem, biegła psycholog A. W. stwierdziła, że osobowość P. K. jest ukształtowana nieprawidłowo, P. K. wykazuje niedojrzałość emocjonalną, obniżony wgląd w motywy swojego postępowania, przejawia skłonności do zachowań irracjonalnych, impulsywnych, w tym również zachowań nacechowanych agresją z powodu upośledzonej kontroli impulsów emocjonalnych. Ujawnia wielkościowe przekonania na swój temat, nie ma prawidłowo wykształconych mechanizmów radzenia sobie ze stresem, z trudnościami. Rozumie normy społeczne i moralne jednak ich znaczna część nie została prawidłowo zinternalizowana, w związku z czym często ich nie przestrzega, ma skłonność do ich łamania, nie wyciąga wniosków z dotychczasowych doświadczeń, wielokrotnie powtarza szkodliwe dla siebie zachowania, ma zaburzone kontrole impulsów emocjonalnych. Natomiast na skutek stosowania wobec P. K. środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania nie uległ zmianie jego stan psychiczny, a z dokumentacji medycznej Niepublicznego ZOZ w U. wynika brak wpisów dotyczących leczenia psychiatrycznego P. K., po opuszczeniu aresztu. Jego obecne samopoczucie oraz sposób reagowania emocjonalnego nie pozostają w bezpośrednim związku z tymczasowym aresztowaniem, bowiem P. K. już wcześniej przejawiał skłonność do zachowań impulsywnych, agresywnych, a samopoczucie to oscyluje na podobnym poziomie od wielu lat, nadto posiadał już wcześniejsze doświadczenie z pobytów w jednostkach penitencjarnych, nie było to dla niego nowe doświadczenie. Również z uwagi na wiek P. K. jest mało prawdopodobne, aby fakt nieuzasadnionego tymczasowego aresztowania wpływał na znaczną zmianę jego osobowości, pogłębienie takich cech jak wzmożona agresja czy zmniejszona kontrola impulsów emocjonalnych, bowiem osobowość kształtuje się około 24 roku życia i znaczne zauważalne zmiany osobowości w późniejszym wieku mogą mieć miejsce jedynie na skutek traumatycznych doznań emocjonalnych, a do takich tutaj nie doszło, lub na skutek wieloletniego procesu terapeutycznego, który też w odniesieniu do P. K. nie miał miejsca. Jednakże, według biegłej, na skutek pobytu w areszcie w związku z tymczasowym aresztowaniem P. K. doznał szkody w postaci utraty kontaktów z częścią rodziny i znajomych, przez co zaburzeniu ulegała sfera jego funkcjonowania społecznego (k. 190 - 193, 217v - 219).

Sąd uznał opinię tę - sporządzoną przez biegłą dysponującą wiadomościami specjalnymi oraz doświadczeniem w pracy w areszcie śledczym - za pełną i jasną w rozumieniu art. 201 k.p.k. Jest ona opinią pełną, bowiem udziela odpowiedzi na wszystkie postawione biegłej pytania, na które zgodnie z zakresem posiadanych wiadomości specjalnych mogła i powinna odpowiedzieć. Uwzględnia wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia konkretnych kwestii okoliczności oraz zawiera wszechstronne uzasadnienie wyrażonych w niej ocen i poglądów. Opinia ta jest też jasna, bowiem jest zrozumiała i spójna. Przedstawiony w niej logiczny wywód pozwala na zrozumienie wyrażonych przez biegłą ocen i poglądów. Jest ona także wewnętrznie niesprzeczna, skoro jej część sprawozdawcza zawiera zarówno informacje o całości zastosowanych metod badawczych (w tym źródłach informacji o P. K.) i sposobie ich zastosowania oraz dokonane spostrzeżenia, jak i jednoznaczne oraz kategoryczne wnioski.

Uznając zatem opinię tę za przekonującą, Sąd, mając na względzie, iż P. K. także szczególnie w swych zeznaniach nie akcentował negatywnych skutków natury psychicznej związanych z jego tymczasowym aresztowaniem w sprawie IIK 60/12, stwierdził - za biegłą, iż u P. K. na skutek stosowania wobec niego izolacyjnego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania nie uległ zmianie jego stan psychiczny, jednak z tego powodu zaburzeniu ulegała sfera jego funkcjonowania społecznego wynikająca z braku kontaktów z niektórymi członkami swojej rodziny oraz znajomymi. Jest to zgodne także z dokumentacją leczenia P. K. po opuszczeniu aresztu, z której nie wynika, aby wnioskodawca zasięgał porad lekarza psychiatry (k. 143 -181, 189).

Stwierdzić trzeba, że opinia biegłej korespondowała także z zeznaniami P. K., iż w czasie jego tymczasowego aresztowania nikt z rodziny nie odwiedzał go w aresztach, w niewielkim zakresie prowadził korespondencję z członkami rodziny, tj. jedynie z córką. Zważyć natomiast należało, że P. K. był po rozwodzie, nie kontaktował się z byłą żoną ani z synem. W czasie pobytu w areszcie otrzymał około 5 paczek. Jak podał P. K. - nie miał kontaktu z najbliższą rodziną, ponieważ była żona znalazła się w więzieniu, córka w ośrodku wychowawczym, a reszta rodziny dostała nowe mieszkania i on nie znał ich adresów (k. 122v, 123, 123v, 124).

W ocenie Sądu, fakt tymczasowego aresztowania P. K. nie miał natomiast wpływu na powstanie negatywnej opinii o jego osobie. Takiej nie sposób było przecież zauważyć w zeznaniach sąsiada wnioskodawcy - K. K.. Poza tym, nie mogło ujść uwadze, że P. K. już wcześniej przebywał w jednostkach penitencjarnych, w tym w okresach dłuższych aniżeli okres jego tymczasowego aresztowania, chociażby w związku z orzeczoną karą 9 lat pozbawienia wolności (k. 3029 akt IIK 60/12). Nadto sam P. K. zeznał, że już w czasie, gdy trafił do aresztu w związku z jego tymczasowym aresztowaniem w sprawie IIK 60/12 „miał przeszłość nie za bardzo” (k. 121), stąd w sprzeczności z tym stoi jego dalsze oświadczenie, że przed tymczasowym aresztowaniem miał dobrą opinię w środowisku, ponieważ on sam uważa, że osoba, która odbyła karę pozbawienia wolności nie jest już kryminalistą.

Wprawdzie P. K. wskazał, że po zwolnieniu go z tymczasowego aresztowania zaczęła go prześladować Policja z U., jednak jako przykład owego prześladowania podał mandat za pomyłkę w czasie legitymowania co do swojej daty urodzenia, podjeżdżanie pod jego okna i wyzywanie go przez policjantów, a także skopanie go w związku z zatrzymaniem (k. 124v, 125). Wskazać jednak należy, że zeznania P. K. co do wyzywania go przez policjantów, są niewiarygodne, bowiem trudno uznać za przekonujące, aby funkcjonariusze Policji w miejscu zamieszkania wnioskodawcy, gdy mogło to być postrzeżone przez osoby postronne, decydowali się na tego rodzaju przejawy zachowania wobec P. K.. Nadto sprzeczne są twierdzenia wnioskodawcy odnośnie negatywnych przejawów zachowania policjantów w U. wobec jego osoby, po zwolnieniu go z aresztu, w tym wyrażające się rzekomym jego pobiciem, skoro P. K. opisywał także, że przez funkcjonariuszy Policji z U. miał zostać pobity także w czasie jego zatrzymania w sprawie IIK 60/12 (k. 122v). Jak natomiast wynikało z książki zdrowia osadzonego P. K. , takiej okoliczności nie podał badającemu go lekarzowi przy przyjęciu do aresztu śledczego, choć stwierdzono u niego otarcie naskórka na czole i podbiegnięcie krwawe o żółtawym zabarwieniu w obrębie powieki dolnej (s. 2 książki zdrowia osadzonego - k. 128).

O tym, iż P. K. utracił na skutek tymczasowego aresztowania dobrą opinię, nie świadczy też treść wywiadu kuratora sądowego z dnia 3 stycznia 2012 roku, bowiem z informacji zgromadzonych przez kuratora sądowego wynikało, że już w momencie tymczasowego aresztowania wnioskodawca miał w środowisku lokalnym negatywną opinię, a w miejscu zamieszkania nie przestrzegał zasad współżycia społecznego (k. 3042 akt IIK 60/12). W tej sytuacji nie można zatem przyjąć, że przed osadzeniem P. K. miał dobrą opinię, którą zmieniło stosowanie wobec niego izolacyjnego środka zapobiegawczego.

Nie sposób także uznać, aby brak możliwości uzyskania zatrudnienia przez P. K. wynikał z faktu jego tymczasowego aresztowania w sprawie IK 60/12 Sądu Okręgowego w Słupsku. Jak wnioskodawca sam przyznał, orzeczony wobec niego stopień niepełnosprawności, nie uniemożliwia mu zatrudnienia się, od opuszczenia aresztu jest zarejestrowany jako bezrobotny i otrzymuje z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej zasiłek w kwocie 480 złotych miesięcznie, dopłatę do mieszkania i zakup ubrań. Wprawdzie on sam poszukiwał pracy, jednak nie odpowiadają mu zarobki i obawia się braku wypłat przez prywatnych pracodawców. Niekiedy jednak podejmuje prace dorywcze. Jak wskazał, w sprawie swojego zatrudnienia był u Burmistrza Miasta U., jednak został poinformowany, że z uwagi na swoją przeszłość nie znajdzie pracy (k. 125). Z informacji z Urzędu Miasta U. wynika jednak, że w sprawie swojego zatrudnienia P. K. nie złożył w urzędzie żadnego dokumentu (k. 185).

Powyższe świadczy o tym, że to nie negatywna opinia o P. K. mająca być wynikiem jego niesłusznego tymczasowego aresztowania powoduje brak ewentualnych chęci zatrudnienia wnioskodawcy, a okoliczność określonych wymagań P. K. w zakresie tego zatrudnienia. Zresztą podkreślenia wymaga, że z zeznań P. K. wynika, że jednak uzyskuje on pracę, jak bowiem wskazał, ostatnio przez trzy dni zarobił 1 600 złotych (k. 125v).

Odnosząc się natomiast do warunków stosowania tymczasowego aresztowania wobec P. K. wskazać również należy, że wedle zeznań wnioskodawcy, P. K. w Areszcie Śledczym w S. przebywał jeszcze z jedną osobą, w Areszcie Śledczym w S. z trzema osobami, w Areszcie Śledczym w W. B. z czterema, w Areszcie Śledczym w G. z jeszcze jedną osobą (k. 121 - 123v), nigdy nie przebywał w celi sam, a znajdował się tam bądź w towarzystwie jednej osoby lub kilku osadzonych, co oznacza, że nie był izolowany z uwagi na charakter sprawy do której był tymczasowo aresztowany. Jak sam przyznał P. K. był osobą palącą. Z jego wypowiedzi nie wynika także, aby był szykanowany przez współosadzonych.

P. K. podnosił też, że wobec niego zastosowano w czasie pobytu w Areszcie w G. karę izolatki, co znalazło potwierdzenie w powiadomieniu Aresztu Śledczego w G. skierowanym do Sądu Okręgowego w Słupsku o zastosowaniu wobec P. K. w dniu 15 marca 2013 roku środków przymusu bezpośredniego w postaci siły fizycznej i celi zabezpieczającej (k. 7600), jednak wskazać należy że sam wnioskodawca zeznał, iż kara ta wynikała z tego, że wyzywał świadka koronnego (k. 121v). Wobec tego kara ta nie znajdowała swojego źródła w tymczasowym aresztowaniu wnioskodawcy, a w jego zachowaniu w sprawie IIK 60/12.

Zeznania wnioskodawcy wskazują nadto na to, że miał zastrzeżenia co do żywienia w Areszcie Śledczym w S., a to z uwagi na zbyt małą ilość żywności, natomiast satysfakcjonowały go posiłki w Areszcie Śledczym w S.. Nie odpowiadały mu też warunki Aresztu Śledczego W. - B., bowiem było tam niesmaczne jedzenie, krótka kąpiel, brak dojścia do okien, nieremontowane cele.

Zauważenia jednak wymaga, że z zapisów w książce zdrowia P. K. wynika, że przy przyjęciu do Aresztu Śledczego w S. w dniu 10 marca 2011 roku ważył on 63, 5 kg (k.1), w dniu 1 września 2011 roku - 64, 5 kg (k. 14), a w dniu 4 października 2011 roku - 66 kg (k. 15). A zatem w czasie pobytu wnioskodawcy w Areszcie Śledczym w S. w okresie od 10 marca 2011 roku do 4 października 2011 roku P. K. przybrał na wadze, co przeczy temu, aby w tym areszcie otrzymywał żywność o niewłaściwych normach żywieniowych, czy wręcz był głodzony. Nadto P. K. sam przyznał, że inni osadzeni w tym samym areszcie twierdzili, że nie wiedzą dlaczego on narzeka na żywienie (k. 213 - 214).

P. K. odczuwał także dyskomfort z powodu reglamentowanej możliwości kąpieli w Areszcie Śledczym w S.. Wskazał też, że w tym areszcie nabawił się wszawicy, panowała tam wilgoć, złe oświetlenie (k. 122, 212 - 214).

Stwierdzić należy, że z zapisów w książce zdrowia osadzonego P. K. z dnia 11 kwietnia 2011 roku wynika, że stwierdzono u wnioskodawcy wszy odzieżowe i zalecono izolację medyczną, której koniec miał miejsce w dniu 14 listopada 2011 roku (k. 13 książki zdrowia). Jednakże nie można ustalić, czy wszawicy nabawił się w areszcie, czy też jeszcze na wolności, tym niemniej z tego powodu została udzielona mu stosowna pomoc medyczna.

Co do zaś kąpieli P. K. przyznał, że krótki czas udzielania kąpieli ma miejsce we wszystkich aresztach.

Wskazać też należy, że P. K. wytoczył już uprzednio powództwo przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w S., którego podstawą miały być złe warunki bytowe w tym areszcie, jednak powództwo to zostało oddalone.

P. K. wskazywał również, że w aresztach śledczych nie miał zapewnionej właściwej opieki medycznej. Podawał, że stracił zęby na skutek pobicia w Areszcie Śledczym w S..

O tym, że P. K. jako osoba tymczasowo aresztowana, miał zapewnioną opiekę medyczną, z której korzystał, uzyskując stosowną pomoc, świadczą liczne zapisy w książce zdrowia osadzonego (k. 128).

Odnosząc się do kwestii rzekomej utraty zębów przez P. K. w czasie jego tymczasowego aresztowania w sprawie IIK 60/12, wskazać należy, że z treści pozwu skierowanego przez P. K. przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w S. w sprawie IC 1503/11 (k. 2) wynikało, że zęby utracił już wcześniej w Zakładach Karnych w Polsce. Natomiast z pozwu nie wynikało, aby utracił je podczas tymczasowego aresztowania na skutek jego pobicia przez funkcjonariuszy służby więziennej lub z powodu niewłaściwej opieki medycznej.

Z kolei z zapisów w książce zdrowia osadzonego pod datą 21 października 2011 roku wynika, że lekarz z Aresztu Śledczego w S. J. L. stwierdziła u P. K. próchnicę - korzenie, bez obrzęku dziąseł i dała zalecenie zapisania się przez wnioskodawcę do dentysty. W dniach 17 listopada i 22 listopada oraz 1 grudnia 2011 roku dokonano ekstrakcji zębów P. K.. Z zapisów z dnia 9 grudnia 2011 roku wynika, że P. K. odczuwał bóle po ekstrakcji zębów. W dniu 3 stycznia 2012 roku P. K. domagał się białego pieczywa z uwagi na braki w uzębieniu, a w dniu 9 stycznia 2012 roku uskarżał się na bóle dziąseł, wobec czego skierowano go do dentysty, a w dniu 10 stycznia 2012 roku stwierdzono u niego zapalenie dziąseł, zaś w dniu 19 stycznia 2012 roku zapalenie ozębiny. W dniu 15 marca 2012 roku dokonano kolejnej ekstrakcji zębów, a w dniu 27 marca 2012 roku P. K. zrezygnował z porady stomatologa. W dniu 3 kwietnia 2012 roku ustalono u niego zgorzel otwartą, a w dniu 5 kwietnia 2012 roku dokonano kolejnej ekstrakcji zęba. W dniach 17 i 26 kwietnia 2012 roku P. K. zrezygnował z porady stomatologa, a w dniu 4 czerwca 2013 roku w czasie porady protetycznej lekarz stwierdził liczne braki zębów, wskazania do protezowania braków, którego jednak nie można było P. K. wykonać bezpłatnie. W dniu14 października 2013 roku stwierdzono liczne braki w uzębieniu, z uwagi na żądanie białego pieczywa. W dniu 28 października 2013 roku P. K. został poinformowany, że ze względu na stan uzębienia może otrzymywać dietę rozdrobnioną, jednak wnioskodawca odmówił, grożąc złożeniem pozwu (k. 128).

Z powyższych informacji wynika, że P. K. nie zgłaszał w czasie pobytu w Areszcie Śledczym w S., aby stracił tam zęby, a pierwsze jego problemy z zębami i to na skutek próchnicy, a nie działania osób trzecich, zostały stwierdzone w Areszcie Śledczym w S..

W przekonaniu Sądu, również potwierdzenia nie znalazły tezy P. K. o tym, że w czasie jego tymczasowego aresztowania nabawił się chorób nerek, a także, że miał niewystarczający dostęp do służb medycznych w czasie pobytu w aresztach w związku ze sprawą IIK 60/12.

Tego rodzaju argumentom przeczy bowiem treść zapisów w książce zdrowia osadzonego, jak i zaświadczenia dla Sądu Okręgowego w Słupsku z 9 maja 2013 roku, z których wynika, że P. K. w czasie swojego pobytu w areszcie miał 93 razy kontakt z lekarzami różnych specjalności. I tak m. in. już w dniu 31 marca 2011 roku, P. K. został poinformowany, że będzie miał kontakt z lekarzem psychiatrą, jednak wnioskodawca oświadczył, że nie życzy sobie tego kontaktu. Pod datą 3 listopada 2011 roku lekarz z Aresztu Śledczego w S. J. L. zapisała w związku z luźnymi stolcami od wielu miesięcy, „W przeszłości torbiele nerkowe” (k. 16 książki zdrowia). W dniu 29 grudnia 3011 roku P. K. wyraził zgodę na badanie gastroskopowe, po czym nie pozwolił na jego wykonanie. W dniu 8 maja 2012 roku lekarzowi z Aresztu Śledczego w S. J. L., P. K. podał, że kilka lat wcześniej miał torbiele nerek, wobec czego został skierowany na USG jamy brzusznej, które zostało wykonane w dniu 16 maja 2012 roku i wykazało torbiele nerek. W dniu 17 maja 2012 roku udzielono mu porady na temat torbieli nerkowych i kamicy nerkowej oraz skierowano do Poradni urologicznej. W dniu 24 maja 2012 roku lekarz specjalista urolog ustalił u niego kamicę nerki lewej i torbiele obu nerek i P. K. został skierowany na zabieg w trybie planowym, bez wskazań do pilnego zabiegu. W dniu 28 maja 2012 roku udzielono mu porady na temat kamicy. W dniu 2 lipca 2012 roku P. K. podczas badania twierdził, że konsultacji urologicznej udzielał „podstawiony lekarz”. W dniu 9 stycznia 2013 zrezygnował z konsultacji urologicznej. W dniu 22 stycznia 2013 roku z uwagi na stwierdzone dolegliwości, zalecono P. K. konsultację urologiczną. W dniu 9 maja i 3 czerwca 2013 roku w Areszcie Śledczym w G. zgłaszał, że choruje na torbiele nerek. W dniu 10 czerwca 2013 roku zalecono badanie urologiczne i w dniu 12 czerwca 2013 roku je przeprowadzono oraz zalecono badanie urograficzne, któremu w warunkach penitencjarnych P. K. odmówił. W dniu 17 czerwca 2013 roku, mimo wskazywania przez siebie dolegliwości związanych z układem moczowym, nadal odmówił przeprowadzenia zleconego w dniu 12 czerwca 2013 roku przez specjalistę urologa badania. W dniu 15 czerwca 2013 roku zlecono mu USG jamy brzusznej. W dniu 2 lipca 2013 roku stwierdzono u niego kolkę nerkową obustronną. W dniu 4 lipca 2013 roku P. K. zgodził się na kontrast do urografii, wobec czego zalecono konsultację urologiczną. W dniu 22 lipca 2013 roku przygotowano go do urografii. W jej wyniku w dniu 27 lipca 2013 roku rozpoznano u niego kamicę nerkową. W dniu 9 października 2013 roku dokonano konsultacji urologicznej i zlecono badanie USG. W dniu 15 października 2013 roku P. K. zrezygnował z tego badania. W dniu 6 grudnia 2013 roku ponownie odmówił poddaniu się urografii (k. 128, k. 7670 akt IIK 60/12).

Nadto, jak wynika z zapisów w książce zdrowia osadzonego, P. K. podczas pobytu w aresztach w związku ze sprawą IIK 60/12 skarżył się na szereg dolegliwości, w tym bóle przedramion i bioder, infekcje dróg oddechowych, nieżyt zatok, luźne stolce, reflux, osłabienie wzroku, bóle brzucha i okolicy lędźwiowo- krzyżowej, krwioplucia, zmiany skórne, wrzody, bóle całego ciała. Treść tego dokumentu wskazuje też, że P. K. wielokrotnie rezygnował z badań i konsultacji lekarskich, w tym porady okulistycznej, badań gastroskopowych, porady psychiatrycznej. Nadto o tym, że P. K. miał lekceważący stosunek do służb medycznych w areszcie świadczy jego stwierdzenie, że zgłaszał się do „lekarza w S. raz, dwa razy w tygodniu, aby wyrwać się z celi, żeby chociaż się przejść” (k. 122).

Z powyższego wynika, że P. K. miał bardzo częsty kontakt ze służbami medycznymi, z różnych powodów, w tym dotyczących chorób nerek, przy czym z jego oświadczeń składanych przed lekarzem wynikało, wbrew twierdzeniom w niniejszej sprawie, że dolegliwość ta powstała już kilka lat wcześniej. Tym niemniej podejmowano próby leczenia P. K. w tym zakresie, jednak wnioskodawca rezygnował z części zleconych badań czy wizyt lekarskich tego dotyczących. Nadto, jak podał sam wnioskodawca, sam nie chciał iść do szpitala więziennego w G., ponieważ byłby tam pozbawiony możliwości palenia papierosów (k. 123v).

P. K. przekonywał też, że nie pochodziło od niego stwierdzenie odnotowane w książce zdrowia osadzonego, że na torbiele nerek cierpiał w przeszłości, a pochodzi ono od innego lekarza niż lekarka z Aresztu Śledczego w S., który był do niego nastawiony negatywnie. Jednak po poinformowaniu wnioskodawcy o tym, że zapisu z dnia 3 listopada 2011 roku o wskazanej treści dokonała lekarka J. L., P. K. starł się zdyskredytować tę osobę opisując negatywnie jej sposób życia, co nie miało w oczywisty sposób żadnego związku z zapisami w książce zdrowia P. K. (k. 219v - 220), a wskazuje jedynie na próbę jakiegokolwiek podważenia niekorzystnych dla wnioskodawcy informacji.

P. K. podnosił, że miał być bity we wszystkich aresztach śledczych, po czym sprostował, że wyłącza spod tego Areszt Śledczy w S. i W. B.. Wskazał, że wiele razy był bity w Areszcie Śledczym w S., gdzie też wybito mu zęby, jak i w czasie pobytu w Areszcie Śledczym w G. (k. 121, 212 - 214). Jednak, jak wskazano wyżej z zapisów w książce zdrowia osadzonego nie wynikało, aby w czasie pobytu w którymkolwiek z aresztów, P. K. doznał obrażeń ciała świadczących o jego pobiciu, nadto w dniu 16 maja 2013 roku wnioskodawca złożył przed Sądem Okręgowym w Słupsku pisemne oświadczenie, że nie pobił go nikt z funkcjonariuszy (k. 7588 akt IIK 60/12). Dodatkowo P. K. przyznał, że nie napisał do Dyrektora Aresztu Śledczego w G. w tym zakresie żadnej skargi (k. 121v).

Wobec tego twierdzenia wnioskodawcy co do jego pobicia, nie tylko były niekonsekwentne, ale też i nie znajdowały żadnego potwierdzenia w dokumentacji medycznej.

Mając na względzie wskazane okoliczności, uznać należy, że tymczasowe aresztowanie spowodowało dla wnioskodawcy dolegliwości odpowiadające normalnym następstwom wynikającym z samego faktu pozbawienia wolności, nie zaszły zaś okoliczności świadczące o jego szczególnym udręczeniu z tego powodu.

Niemniej jednak, Sąd przy ocenie stopnia krzywdy doznanej przez P. K. uwzględnił, że sam pobyt wnioskodawcy w areszcie, w sytuacji, gdy następnie uznano, iż wynikał on z niesłusznego oskarżenia, doprowadził do naruszenia jego godności, a także bez wątpienia spowodował znaczną krzywdę moralną, zwłaszcza, że w areszcie tym wnioskodawca przebywał ponad 3 lata.

Kwotę zadośćuczynienia z tego wynikającą Sąd dostosował również do indywidualnej sytuacji wnioskodawcy, mając przy tym na względzie aktualne warunki i przeciętną stopę życiową społeczeństwa.

Przeciętną stopę życia w społeczeństwie odzwierciedla przeciętne miesięczne wynagrodzenie, które obecnie wynosi za kwartał 2016 roku zgodnie z Komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 lutego 2017 roku (M.P. 2017. 180) - 4218, 92 złotych.

Uwzględniając te okoliczności Sąd uznał, że żądana przez wnioskodawcę kwota zadośćuczynienia jest nadmierna. W tej sytuacji zasądzenie na rzecz P. K. żądanej kwoty prowadziłoby nie do kompensacji jego krzywd wynikłych z niesłusznego tymczasowego aresztowania, ale do niczym nieuzasadnionego wzbogacenia.

Stąd Sąd doszedł do przekonania, mając na uwadze wskazane wyżej okoliczności związane z tymczasowym aresztowaniem P. K. i dotyczącymi jego skutkami, że należnym zadośćuczynieniem za wyrządzoną krzywdę, jest kwota 175 000 złotych. Taką też kwotę Sąd na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. zasądził na rzecz P. K., w pozostałym zakresie żądanie oddalając.

W ocenie Sądu kwota ta jest kwotą w pełni adekwatną, a nie symboliczną, która jeśli nie zrekompensuje w pełni cierpień fizycznych i psychicznych wnioskodawcy, to na pewno w znaczący sposób je złagodzi, realizując tym samym cel zadośćuczynienia. Podkreślić w tym miejscu jeszcze należy, że zasądzona na rzecz wnioskodawcy kwota znacznie przewyższa możliwości uzyskiwania dochodów przez wnioskodawcę, gdy był on pozbawiony wolności, samo zaś zadośćuczynienie ma na celu jedynie rekompensatę krzywd związanych tylko z pozbawieniem wolności, a nie stworzenie wnioskodawcy gwarancji finansowych na przyszłość.

Wskazaną kwotę Sąd zasądził z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie do dnia zapłaty.

Zważenia wymaga, że zgodnie z utrwalonym poglądem w orzecznictwie Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej odszkodowanie lub zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie lub tymczasowe aresztowanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagana, i dlatego za czas do wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia odszkodowawczego odsetki nie przysługują. Sąd Najwyższy stwierdził, iż ustawodawca, wyłączając cywilnoprawny tryb dochodzenia omawianych roszczeń ukształtował je w ten sposób, że dopiero wykonalne orzeczenie sądu, wydane w postępowaniu przewidzianym w rozdziale 58 k.p.k. („Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowani lub zatrzymanie”) staje się podstawą do wypłaty należności. Zatem orzeczenia wydane w tym postępowaniu stają się wykonalne dopiero po uprawomocnieniu się. Z tą też chwilą można przyjąć, że Skarb Państwa powinien spełnić świadczenie. Należy więc uznać, iż z właściwości zobowiązania Skarbu Państwa do wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia przewidzianego w Rozdziale 58 k.p.k. wynika, iż terminem spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.) jest uprawomocnienie się orzeczenia o zasądzeniu odszkodowania (por. wyrok 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1999 roku w sprawie WKN. 2/99, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 1991 roku w sprawie I KZP 35/91, OSNKW 1992 r., z. 3-4, poz. 26, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1991 roku w sprawie V KRN 475/90, OSNKW 1991 r., z. 10 - 12, poz. 52, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2000 roku, WA 41/00, LEX nr 550455, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 1983 roku w sprawie IV KZ 120/83 - OSNPG z 1984 roku, nr 4, poz. 35, z dnia 29 kwietnia 1991 roku w sprawie V KRN 475/90 i V KRN 477/90, z dnia 19 czerwca 1998 roku w sprawie WZ 28/98, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 25 października 2012 roku w sprawie II AKa 304/12, LEX nr 1238668, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 sierpnia 2015 roku w sprawie IIAKa 182/15).

Wobec tego, uznać należało za niezasadne stanowisko wnioskodawcy co do żądania odsetek od dnia uprawomocnienia się wyroku w sprawie IIK 60/12 Sądu Okręgowego w Słupsku i w tym zakresie Sąd żądanie wnioskodawcy oddalił.

Kosztami postępowania, zgodnie z treścią art. 554 § 4 k.p.k. obciążono Skarb Państwa.