Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2017 r. w Gdańsku

sprawy K. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 sierpnia 2016 r., sygn. akt VII U 521/16

oddala apelację.

SSA Grażyna Czyżak SSA Daria Stanek SSA Jerzy Andrzejewski

Sygn. akt. III AUa 1785/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 marca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonego K. O. ustalił wysokość i podjął wypłatę jego emerytury od dnia 7 lutego 2016 r., tj. od osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku emerytalnego. Przy ustaleniu wysokości emerytury ZUS nie uwzględnił rekompensaty.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony K. O., zaskarżając ją w części co do wysokości przyznanego świadczenia, zarzucając naruszenie art.174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędne ustalenie kapitału początkowego stanowiącego podstawę do obliczenia emerytury, co skutkowało błędnym ustaleniem wysokości przyznanego świadczenia, art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych poprzez nieprzyznanie przysługującej ubezpieczonemu rekompensaty, art. 23 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych poprzez nieprzyznanie rekompensaty w formie dodatku do kapitału początkowego, co skutkowało błędnym ustaleniem jego wysokości a w następstwie błędnym ustaleniem wysokości przyznanego świadczenia emerytalnego, art. 32 ust. 2 i 4 u.e.r.f.u.s. w zw. z art. § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż wnioskodawca w okresie od dnia 29 września 1984 r. do dnia 19 maja 1985 r. oraz od dnia 10 lutego 1986 r. do dnia 10 maja 1986 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach, a także poprzez uznanie, iż nie udowodniono okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat., art. 26 u.e.r.f.u.s. poprzez błędne obliczenie wysokości emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wykazując, iż decyzja została wydana zgodnie z art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, ubezpieczony bowiem udowodnił jedynie 14 lat 3 miesiące i 22 dni pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. W ocenie organu brak podstaw do zaliczenia okresu od 29 września 1984 r. do 19 maja 1985 r. oraz od 10 lutego 1986 r. do 10 maja 1986 r. z tyt. zatrudnienia u armatora zagranicznego za pośrednictwem (...) Agencji (...), ubezpieczony bowiem w ww. okresach nie był pracownikiem, nadto w okresie od 29 września 1984 r. do 19 maja 1985 r. nie było obowiązku opłacania składek za osoby zatrudnione za pośrednictwem agencji.

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do ustalenia wysokości należnej ubezpieczonemu emerytury z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

W dniu 12 stycznia 2016 r. ubezpieczony K. O., ur. (...), złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę z rekompensatą.

Decyzją z dnia 8 lutego 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał K. O. emeryturę od 7 lutego 2016 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Emerytura miała charakter zaliczkowy i została zawieszona z powodu kontynuowania zatrudnienia. Ustalając wysokość emerytury ZUS nie uwzględnił rekompensaty.

Pismem z dnia 23 lutego 2016 r. ubezpieczony wniósł o podjęcie wypłaty emerytury w związku z ustaniem zatrudnienia oraz o ponowne przeliczenie jej wysokości.

Decyzją z dnia 8 marca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonego ponownie ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury od dnia 7 lutego 2016 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Ustalając wysokość emerytury ZUS nie uwzględnił rekompensaty.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za udowodniony staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat 3 miesięcy i 22 dni okresów, zaliczając do okresów pracy warunkach szczególnych okresy zatrudnienia w Stoczni Marynarki Wojennej w G. od 1 lipca 1969 r. do 21 października 1969 r. oraz od 22 października 1969 r. do 15 października 1971 r. i od 2 listopada 1971 do 5 sierpnia 1972, w (...) w G. od 30 maja 1973 r. do 24 kwietnia 1984 r. w Instytucie (...) od 27 sierpnia 2008 r. do 31 grudnia 2008 r.

W okresie od 29 września 1984 r. do 19 maja 1985 r. oraz od 10 lutego 1986 r. do 10 maja 1986r. ubezpieczony był zatrudniony u armatora zagranicznego za pośrednictwem (...) Sp. z o.o. Ubezpieczony został skierowany do pracy z kontrahentem zagranicznym L. (...) (L. C.) w Grecji jako magazynier (fitter), a następnie do K. S. (R.) w RFN jako marynarz/motorzysta.

W okresie od 29 września 1984r. do 19 maja 1985r. podstawę skierowania ubezpieczonego do pracy za granicą stanowiła obowiązująca od 1 lipca 1976 r. do 31 grudnia 1984 r. uchwała Nr 113/76 Rady Ministrów z dnia 04 czerwca 1976 r. w sprawie zasad kierowania specjalistów do pracy za granicą w ramach współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej.

W okresie od 10 lutego 1986 r. do 10 maja 1986 r. ubezpieczony świadczył pracę za granicą na zasadach określonych w uchwale nr 123 Rady Ministrów z dnia 3 września 1984r. w sprawie zasad podejmowania pracy przez obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana.

Sąd Okręgowy przypomniał, iż bezsporne w sprawie było, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Ubezpieczony domagał się ustalenia, że w okresach od 29 września 1984 r. do 19 maja 1985 r. oraz od 10 lutego 1986 r. do 10 maja 1986 r. pracował w warunkach szczególnych i tym samym łącznie z pozostałymi uznanymi przez ZUS okresami pracy w warunkach szczególnych spełnia warunki do przyznania mu rekompensaty. Organ rentowy kwestionował możliwość zaliczenia spornych okresów, z uwagi na fakt, iż ubezpieczony nie posiadał statusu pracownika.

Zgodnie z treścią przepisu art. 3 ust. 4 - 7 ustawy o emeryturach pomostowych, za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy w pełnym wymiarze czasu pracy prace, o których mowa w ust. 1. Za pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy w pełnym wymiarze czasu pracy prace, o których mowa w ust. 3. Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się także ubezpieczonych z tytułu działalności twórczej lub artystycznej tancerzy zawodowych, wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy prace związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym. Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jak z powyższego wynika, prawo do emerytury pomostowej przysługuje wyłącznie „pracownikom”, co oznacza że w pierwszej kolejności należało ustalić, jakie osoby uważane są za „pracowników” w rozumieniu omawianej ustawy.

Definicja tego pojęcia została zamieszczona w przepisie art. 2 pkt 3 ustawy, w którym wyjaśniono, że dla potrzeb ustalenia prawa do emerytury pomostowej, za „pracownika” uważa się ubezpieczonego, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1, 2a i ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegającego ubezpieczeniu emerytalnemu z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a także ubezpieczonego, który przed dniem wejścia w życie ustawy z tytułu takiej pracy podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu.

Z powyższego wynika zdaniem Sądu Okręgowego, że definicja „pracownika” jest w analizowanej ustawie szeroka - obejmuje bowiem swym zakresem osoby ubezpieczone, a więc - antycypując w tym miejscu dalszy tok rozważań - również K. O..

W myśl przepisu art. 6 ust 2 pkt 1d u.e.r.f.u.s. za okresy składkowe uznaje się również przypadające przed dniem 15.11.1991 r. okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych, pod warunkiem że opłacono za nie składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce (zob. wyrok SN z 05.03.2003 r. II UKN 196/02, wyrok SA w Gdańsku z 11.09.2007 r. III AUa 3571/05 Lex 466387).

Stosownie do przepisu § 6 ust 2 uchwały Rady Ministrów nr z 03.09.1984 r. w sprawie zasad podejmowania pracy przez obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych (M.P. nr 23/1984 r. poz. 157 ze zm. – w brzmieniu obowiązującym od 28.11.1985 r.) jednostka kierująca obywatela polskiego do pracy za granicą u pracodawcy zagranicznego obowiązana była przekazywać na konto ZUS miesięcznie kwotę w złotych odpowiadająca 28% średniej płacy z roku poprzedniego w gospodarce uspołecznionej, bez uwzględnienia płac w przemyśle wydobywczym, po to aby zrefundować koszty świadczeń z ubezpieczenia społecznego (§ 6 ust 2). Zgodnie z przepisem § 6 ust 3 uchwały, jednostka kierująca obowiązana była potwierdzać okresy zatrudnienia za granicą, za które dokonała wpłat na rzecz ZUS – dla celów ubezpieczenia społecznego. Zasady ustalania wysokości i tryb przekazywania przez osobę kierowaną do pracy za granicą wpłat w walucie obcej na rzecz jednostki kierującej oraz sposobu wykorzystania tych wpłat, normowało zarządzenie Ministra Finansów z dnia 27.12.1984 r. (MP nr 30/1984 r. poz. 208 ze zm.), którego przepisy dotyczyły umów zawartych po wejściu w życie uchwały RM (§ 5 ust 1). Stosownie do przepisu § 4 pkt 3 zarządzenia, jednostka kierująca część kwot pochodzących ze środków wpłaconych przez obywatela pracującego za granicą, była zobowiązana wpłacić na rzecz ZUS z tytułu uprawnień do emerytur i rent.

Z zaświadczenia z dnia 20 listopada 2003 r. (...) Sp. z o.o. wynika jednoznacznie, że agencja ta, jako upoważniona jednostka kierująca obywateli polskich do pracy za granicą, uiszczała na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki na ubezpieczenie społeczne i wpłaty na fundusz pracy na zasadach i w wysokości określonej obowiązującymi w tym zakresie przepisami za okres od 10 lutego 1986 r. do 10 maja 1986 r.

W związku z tym Sąd Okręgowy uznał, że brak jakichkolwiek podstaw do różnicowania sytuacji prawnej ubezpieczonego ze względu na miejsce świadczenia przez niego pracy, w szczególności biorąc pod uwagę tożsamy wymóg uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia za granicą. Zostało to jednoznacznie przesądzone w wielu orzeczeniach Sądu Najwyższego (por. wyrok S.N. z dnia 5 marca 2003 r. w sprawie II UK 196/02, publik. OSNP 2004/8/144 i uchwała S.N. z dnia 13 lutego 2002 r. w sprawie III ZP 30/01, publik. (...) 2002 nr 10, poz. 243).

Na podstawie zaś art. 6 ust. 2 zd 1 in fine i ust.2 pk1c za okresy składkowe należy uznać okresy zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego, co do których przepisy stanowiące podstawę skierowania pracownika do pracy za granicą nie przewidywały obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne (zob. wyrok SN z 1.09.2010r. II UK 77/10, OSNP 2012/1-2/16, wyrok SN z 27.04.2010r. II UK 329/09, OSNP 2011/19-20/262).

W okresie obowiązywania uchwały Rady Ministrów nr 113 z dnia 4 czerwca 1976 roku w sprawie zasad kierowania specjalistów do pracy za granicą w ramach współpracy gospodarczej i naukowo - technicznej (niepublikowana) nie było obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników zatrudnionych u pracodawców zagranicznych ze skierowania do pracy za granicą. Mimo zatem że składka za okres pracy ubezpieczonego u pracodawcy zagranicznego od 29 września 1984 r. do 19 maja 1985 r. na jednostce R. nie została opłacona, to są to okresy uważane za składkowe i podlegają uwzględnieniu w stażu ubezpieczeniowym.

Z tych względów, w ocenie Sądu I instancji, zasadne jest przyjęcie, że obydwa sporne okresy zatrudnienia wnioskodawcy u pracodawcy zagranicznego są okresami składkowymi i podlegają uwzględnieniu wraz z okresami uznanymi przez ZUS do łącznego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, iż ubezpieczony w spornych okresach pracy za granicą wykonywał pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisu art. 32 ustawy emerytalnej, wymienioną w wykazie A dział VIII poz. 4 załącznika do rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983 r. Praca na statkach morskich jest również pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisu art. 3 ust 1 ustawy, wymienioną w poz. 23 załącznika nr 1 do ustawy. Oczywistym jest również, z uwagi na specyfikę pracy na morzu, iż skarżący wykonywał ją stale i w ramach pełnego wymiaru czasu pracy. Po uwzględnieniu spornych okresów staż pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach przekracza 15 lat.

Mając na względzie powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego i art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i na podstawie art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych zobowiązał organ rentowy do obliczenia ubezpieczonemu emerytury z uwzględnieniem rekompensaty w formie dodatku do kapitału początkowego z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zaskarżając go w całości dotyczącej ustalenia wysokości należnej ubezpieczonemu emerytury z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, zarzucając naruszenie art. 21 ust. l ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. ustawy o emeryturach pomostowych w zw. z przepisem art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyjęcie, iż ubezpieczony udowodnił 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji. W uzasadnieniu skarżący podniósł, że ubezpieczony w w/w okresach nie był pracownikiem. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 05.03.2003r. II UK 196/02 do okresu pracy w szczególnych warunkach wymaganego w § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wlicza się okresy wykonywania za granicą u zagranicznych pracodawców prac wymienionych w wykazach stanowiących załącznik do tego rozporządzenia, jeżeli są one uznane za okresy składkowe w rozumieniu art. 6 ust. l pkt l lub art. 6 ust. 2 pkt l lit d ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. A zatem uwzględnieniu do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS podlegać może jedynie okres od 10 lutego 1986r. do 10 maja 1986r.

Zaliczenie zaś okresu od 10 lutego 1986r. do 10 maja 1986r., tj. okresu za który MAG opłacił składki, do pracy w warunkach szczególnych nie daje podstaw do przyznania wnioskowanego rekompensaty wobec nie udokumentowania 15 lat wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych. Wyjaśnił, że brak jest jakichkolwiek argumentów potwierdzających wymienione twierdzenie organu rentowego, iż wnioskodawca nie był pracownikiem. Praca wykonywana przez wnioskodawcę świadczona była osobiście, na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem, w ramach podporządkowania pracownika pracodawcy. Praca świadczona była ciągle i w pełnym wymiarze czasu pracy, w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, odpłatnie. Zgodnie z Wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 5/10 „charakter prawny pracowniczego zatrudnienia marynarzy, które polega na wykonywaniu na statkach morskich odpłatnej pracy szczególnie podporządkowanej, mógłby być podważony tylko wtedy, gdyby z ustalonych okoliczności sprawy wynikało, że sporna praca była świadczona nieodpłatnie, np. w ramach uprawiania turystyki albo przy braku pracowniczego podporządkowania (np. na własnym statku morskim lub jako podmiot świadczący usługi artystyczne lub inne), na co nie wskazywały jakiekolwiek ustalone okoliczność sprawy". Wymieniony Wyrok Sądu Najwyższego również dotyczył sprawy, w której marynarz wykonywał pracę na rzecz armatora zagranicznego.

Wnioskodawca przywołał także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 września 2010 r. wydanego w sprawie II UK 77/10, z którego wynika, że mimo zatem że składka za te okresy nie została opłacona, to są to okresy uważane za składkowe i podlegają uwzględnieniu w stażu ubezpieczeniowym." K. O. skierowany został przez (...) w G. P. P. za granicę, za zgodą macierzystego zakładu pracy, na zasadach określonych uchwałą nr 113 Rady Ministrów z dnia 4 czerwca 1976 r. w sprawie zasad kierowania specjalistów do pracy za granicą w ramach współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej. Nie ulega zatem wątpliwości, że przytoczony wyrok Sądu Najwyższego odnosi się niemal wprost do zaistniałego stanu faktycznego. Nadto, Sąd Najwyższy w przytaczanym orzeczeniu nie ograniczył się wyłącznie do wskazania, że sporne okresy stanowią w rzeczywistości okresy składkowe, ale również stwierdził, że jako takie powinny zostać uznane za okresy pracy w szczególnych warunkach, o ile pracownik wykonywał w tych okresach pracę, która za taką może być uznana: „

Odnosząc się do okresu wykonywania przez wnioskodawcę pracy na statku m/v (...) w okresie od 10 lutego 1986 r. do 10 maja 1986 r. wnioskodawca wyjaśnił, że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą, jeśli w okresach tych były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce. Zgodnie natomiast z przedłożonym w odwołaniu od decyzji (...) Sp. z o. o. z 20 listopada 2003 r. w okresie tym bez wątpienia jednostka kierująca dokonała wpłat na rzecz ZUS. Okres ten, wobec powyższego, bezspornie powinien zostać za jeden z udowodnionych przez ubezpieczonego okresów pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszej sprawy była kwestia, czy K. O. spełnia warunki niezbędne do nabycia prawa do rekompensaty, o której mowa w art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2015, poz. 1656, j.t.).

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Przypomnieć należy, iż zgodnie z treścią art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata w rozumieniu tej ustawy stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Przepis art. 21 powyższej ustawy stanowi, iż rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat (ust. 1). Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (ust. 2).

W niniejszej sprawie sporną była jedynie kwestia, czy wnioskodawca legitymuje się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016, poz. 887, j.t.). Organ rentowy nie kwestionował bowiem spełnienia przez ubezpieczonego pozostałych przesłanek.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył ubezpieczonemu staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat 3 miesięcy i 22 dni. Ubezpieczony wnosił zaś o doliczenie mu do tego stażu okresów pracy od 29 września 1984 r. do 19 maja 1985 r. oraz od 10 lutego 1986 r. do 10 maja 1986 r. z tyt. zatrudnienia u armatora zagranicznego za pośrednictwem (...) Agencji (...) na stanowiskach marynarza / motorzysty.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji trafnie jednak zaliczył wnioskodawcy sporne okresy do stażu pracy w warunkach szczególnych jako okresy wykonywania pracy, o jakiej mowa w wykazie A w dziale VIII punkt 4 rozporządzenia, czyli prace na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i w polskim ratownictwie okrętowym, wykonywane przez pracowników wpisanych na listę członków załogi tych statków.

Zgodnie z utrwalonym już stanowiskiem Sądu Najwyższego, okres pracy u zagranicznego armatora, do której marynarz został skierowany przez pośrednika, można uznać za okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych, jeśli marynarz zatrudniony był u zagranicznego armatora jako pracownik (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2015 r., II UK 251/14, niepubl.; z dnia 8 marca 2003 r., II UK 196/02, Lex nr 78191).

Apelujący kwestionował pracowniczy charakter zatrudnienia wnioskodawcy w spornych okresach, jednak nie wskazał żadnych konkretnych argumentów przemawiających za tym twierdzeniem. Jak zaś wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 1 czerwca 2010 r. (sygn. II UK 5/10, Lex nr 589882), charakter prawny pracowniczego zatrudnienia marynarzy, które polega na wykonywaniu na statkach morskich odpłatnej pracy szczególnie podporządkowanej, mógłby być podważony tylko wtedy, gdyby z ustalonych okoliczności sprawy wynikało, że sporna praca była świadczona nieodpłatnie, np. w ramach uprawiania turystyki albo przy braku pracowniczego podporządkowania (np. na własnym statku morskim lub jako podmiot świadczący usługi artystyczne lub inne). W przedmiotowej sprawie nie zostały zaś ujawnione jakiekolwiek okoliczności, wskazujące, iż w przypadku wnioskodawcy tak właśnie było.

Podkreślić jednak trzeba, iż warunkiem niezbędnym do zaliczenia okresów wykonywania pracy za granicą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na podstawie umów o pracę zawartych bezpośrednio z pracodawcami zagranicznymi za okresy zatrudnienia w rozumieniu art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jest opłacenie składek w Polsce również na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 6 ust. 1 i 2 tej ustawy w związku z art. 7 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.), chyba że na podstawie umów o zatrudnieniu lub umów międzynarodowych pracownik został objęty ubezpieczeniem w trybie i na zasadach obowiązujących w państwie zatrudnienia lub określonych w umowach międzynarodowych (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 5/10, LEX nr 589882, z dnia 27 kwietnia 2010 r., II UK 328/09, Lex nr 987707).

Z zaświadczenia z dnia 20 listopada 2003 r. wystawionego przez (...) Agencję (...) wynika niezbicie, iż za okres od 10 lutego 1986 r. do 10 maja 1986 r. (...) Agencja (...) jako jednostka kierująca obywateli polskich do pracy za granicą uiszczała na rzecz ZUS składki na ubezpieczenie społeczne (k. 6v a.s.).

Sąd Apelacyjny nie podzielił wątpliwości organu rentowego odnośnie okresu od 29 września 1984 r. do 19 maja 1985 r., za który nie zostały uiszczone składki na ubezpieczenia społeczne. W okresie obowiązywania uchwały Rady Ministrów nr 113 z dnia 4 czerwca 1976 roku w sprawie zasad kierowania specjalistów do pracy za granicą w ramach współpracy gospodarczej i naukowo - technicznej (niepublikowana) nie było obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników zatrudnionych u pracodawców zagranicznych ze skierowania do pracy za granicą. Jak zaś wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 1 września 2010 r. (II UK 77/10, Lex nr 1112897), okresy zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego, co do których przepisy stanowiące podstawę prawną skierowania pracownika do pracy za granicą nie przewidywały obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, powinny być kwalifikowane jako okresy, o których mowa w art. 6 ust. 2 zdanie pierwsze in fine i ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Mimo zatem że składka za te okresy nie została opłacona, to są to okresy uważane za składkowe i podlegają uwzględnieniu w stażu ubezpieczeniowym.

W związku z powyższym, mimo że składka za okres pracy ubezpieczonego u armatora zagranicznego od 29 września 1984 r. do 19 maja 1985 r. nie została opłacona, jest to okres uważany za składkowy, podlegający uwzględnieniu w stażu ubezpieczeniowym. Tym samym nie ma więc podstaw, aby okresu tego nie zaliczyć również do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd I instancji trafnie więc ustalił, iż wnioskodawca posiada 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych, a tym samym przy ustalaniu wysokości emerytury należało uwzględnić mu rekompensatę.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego.

SSA Grażyna Czyżak SSA Daria Stanek SSA Jerzy Andrzejewski