Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2012 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSO Dariusz Płaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2012 roku w Tarnowie na rozprawie

odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 5 czerwca 2012 roku nr (...)

w sprawie A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje A. K. emeryturę od dnia (...) roku

2.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 690/12

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 29 października 2012 r.

Decyzją z dnia 5.06.2012 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. K. przyznania prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15 lat stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Organ rentowy uwzględnił jedynie 11 lat i 7 dni pracy w warunkach szczególnych. Do stażu tego nie zaliczono wnioskodawcy okresu zatrudnienia od 1.07.1977r. do 30.09.1977r. w (...) – Grupa (...) sp. z o.o. w B. oraz okresu pracy w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) i (...) w K. od 26.11.1973r. do 30.06.1977r.

Od decyzji tej odwołał się A. K. , domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że zaskarżona decyzja jest dla niego krzywdząca, ponieważ legitymuje się co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Dodatkowo organ rentowy wskazał , iż do okresu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył wnioskodawcy również okresu pracy od 1.10.1977r. do 30.09.1979r.

Bezspornym w niniejszej sprawie było , iż A. K. w dniu (...) ukończył 60 lat , na dzień 1.1.1999r. wykazał ogólny staż pracy w wymiarze 27 lat i 6 dni.

Niesporny staż pracy w warunkach szczególnych na dzień 1.1.1999r. wynosił 11 lat i 7 dni .

Od 2008r. ubezpieczony nie pracuje , pozostając na świadczeniu przedemerytalnym . Zaskarżoną decyzją z dnia 5.06.2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. rozpoznając wniosek z dnia 13.04.2012r. odmówił A. K. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny:

Odwołujący w okresie od 26.11.1973r. do 30.06.1977r. pracował w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) i (...) w K. bezpośrednio przy produkcji mąki , wykonując wyłącznie typowe czynności młynarza . Pracował wówczas fizycznie na terenie młyna , w ubraniu roboczym . Jedynie na ok. pół roku przed końcem tego zatrudnienia został mistrzem i miał pod sobą kilku pracowników młyna . Gdy pracował jako mistrz praca biurowa zajmowała mu najwyżej 20 minut dziennie , a pozostały czas spędzał bezpośrednio przy produkcji mąki . W tym okresie odwołujący zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy .

Od 1.07.1977r. A. K. podjął pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) – Wytwórni (...) w B. na stanowisku „mieszankowy”, pracując początkowo wyłącznie przy produkcji pasz. . W późniejszym okresie zakład ten przyjął nazwę (...). Była to wytwórnia pasz , do produkcji których jako zasadniczego komponentu używano śrutę zbożową. Do śruty dodawano inne składniki w szczególności mączkę mięsno-kostną dostarczaną z innych zakładów. Cały proces produkcji odbywał się w jednym budynku. Zasadniczy składnik paszy – śrutę produkowano ze zboża , na miejscu przy pomocy 3 „ śrutowników” . Od 1.10.1979r. odwołujący zatrudniony był na stanowisku określonym przez pracodawcę jako technolog – kierownik zmiany i jednocześnie magazynier. W istocie do jego obowiązków należał nadzór nad całą produkcją wytworni pasz na danej zmianie , w tym nadzór nad pakowaniem i załadunkiem pasz oraz magazynem . W nadzorowanej przez powoda w tym okresie wytworni pasz byli zatrudnieni bezpośrednio przy produkcji „ mieszankowi” ( śruty i komponentów paszowych), pracownicy zajmujący dozowaniem skałników , pakowaniem oraz kilka osób pracujących przy załadunku i rozładunku , a także magazynierzy.

Odwołujący pracował na zmiany ze świadkiem E. P.. Do jego zadań należała koordynacja i dozór nad całą produkcją oraz procesem przyjmowania surowców i wydawania z magazynu pasz. Do niego należało również ustalenie odpowiedniej proporcji składników do produkcji oraz kontrola przestrzegania właściwej receptury . Na początku każdej zmiany przekazywał recepturę do produkcji oraz wskazywał ilość określonej paszy. Na terenie wytwórni pasz miał kantorek przy śrutowni. Do jego zadań należało oprócz wskazania receptury do produkcji oraz ilość pasz , sporządzenie raportów dziennych z przebiegu produkcji na zmianie ( ilość pracowników , ilość i rodzaj wyprodukowanej i zapakowanej paszy , ewentualne awarie) . Dokumenty wydawania i przyjmowania towaru na magazyn wystawiali magazynierzy , a odwołujący jako osoba materialnie odpowiedzialna sprawował nadzór również nad ich pracą. Pracował w tym okresie w pełnym wymiarze czasu pracy,

dowód:

-

zeznania świadka B. P. - k. 21

-

zeznania świadka E. P. - k. 22,

-

książeczka ubezpieczeniowa – akta ZUS k-11

-

świadectwo pracy w warunkach szczególnych z 10.10.2011r k akta ZUS k- 7

-

świadectwa pracy 1.07.1977 i 29.09.1979 - akta ZUS

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego , jak również zeznań świadków.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków, którzy złożyli depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego w spornym okresie. Oceniając te dowody sąd uwzględnił fakt , iż z racji zajmowanego stanowiska świadkowie ci mieli nieco odmienne możliwości i sposobności obserwowania pracy ubezpieczonego. Świadek E. P. pracował praktycznie na identycznym co ubezpieczony stanowisku ( pracowali na zmiany) w Wytwórni (...) w B.. Siłą rzeczy jego wiadomości na temat szczegółów czynności wykonywanych przez ubezpieczonego są stosunkowo precyzyjne. Świadek B. P. jako laborantka miała nieco mniej sposobności obserwowania pracy odwołującego , co jednak w żaden sposób nie wpływa na wiarygodność tego świadka , bowiem zeznawała tylko o tym co zaobserwowała. Relacje tych świądów są logiczne , zgodne z doświadczeniem życiowym i wzajemnie ze sobą korespondują.

W szczególności z tych zeznań wynika , iż w spornym okresie od 26.11.1973r. do 30.06.1977r. odwołujący pracował w młynie bezpośrednio przy produkcji mąki . Pracował fizycznie, co opisuje świadek B. P. . Jedynie przez ostaniu okres ( ok. pół roku ) w związku powierzeniem mu funkcji mistrza (co opisuje logicznie świadek E. P. ), kierował pracą kilku młynarzy , a dodatkowo wykonywał ( do 20 minut dziennie) niezbędną pracę biurową . Logika i doświadczenie życiowe wskazują , iż w typowym młynie zatrudnieni są zazwyczaj młynarze bez względu czy dodatkowo pełnią funkcje brygadzisty czy mistrza. Logika i doświadczenie życiowe wskazują również , iż funkcja brygadzisty czy mistrza jest ściśle związana z pracą fizyczną , a jego rola sprowadza się jedynie do kierowania przy wspólnym wykonywaniu konkretnej pracy fizycznej niewielką liczbą pracowników fizycznych . Dlatego w pełni wiarygodne są relację świadka , iż jako mistrz, kierował pracą kilku pracowników co do zasady pracując razem z nimi fizycznie przy produkcji mąki,, zaś dodatkowa „tzw.” praca biurowa związana bezpośrednio z „ pracą przy wytwarzaniu maki ” zajmowała mu najwyżej 20 minut dziennie.

Natomiast praca w drugim spornym okresie została przekonywująco i wiarygodnie opisana zwłaszcza przez świadka E. P. . Całościowa analiza jego zeznań daje logiczny i spójny obraz czynności faktycznie wykonywanych przez powoda . Wieloczłonowa i nazbyt rozbudowana nazwa stanowiska odwołującego, nie świadczy o tym, że wykonywał trzy różne , niezależne od siebie i nie związane ze sobą zespoły czynności. Odwołujący nie wykonywał przecież przez kilka godzin wyłącznie typowych czynności magazyniera, w innym czasie wyłącznie czynności technologa , a jeszcze w innym momencie danego dnia jedynie zarządzał produkcją całej wytworni jako kierownik zmiany. Taka teza jest nieracjonalna i oderwana od realiów funkcjonowania tego rodzaju zakładów produkcyjnych. Logicznym jest , że wszystkie jego czynności wynikały przede wszystkim z funkcji kierownika zmiany.

Relacje tego świadka dają zatem rzeczywisty obraz czynności wykonywanych przez odwołującego , natomiast próba ich ustalenia tylko w oparciu o nazwy stanowisk wskazanych w świadectwie pracy ( co stara się czynić organ rentowy) prowadziłaby do ustaleń sprzecznych z zasadami racjonalnego rozumowania i doświadczenia życiowego.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie zostały ocenione przez Sąd jako wiarygodne.

Sąd rozważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy A. K. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy- w przypadku ubezpieczonego, będącego pracownikiem (ust. 2). Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje zatem art. 27 cytowanej ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 4 cyt. rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezspornym w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat (...) oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany co najmniej 25- letni okres ubezpieczenia, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz nie pozostaje w stosunku pracy.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 26.11.1973r. do 30.06.1977r. w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) i (...) w K. oraz od 1.07.1977r. do 30.09.1979r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) – Wytwórni (...) w B..

Okresy pracy, określone w ust. 1 § 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru, stanowiącego załącznik do rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Trzeba jednak podkreślić, że zgodnie z utrwaloną w judykaturze Sądu Najwyższego linią orzeczniczą, dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Sąd Apelacyjny w Krakowie ( wyrok z 6.09.2012r. III A Ua 208/12 Lex 1216315 trafnie postawił tezę , iż w sprawie o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym , sąd powinien dążyć do ustalenia charakteru pracy rzeczywiście wykonywanej, a nie opierać się jedynie na stanowisku ujętym w dokumentacji pracowniczej . Ta ostania teza ma szczególne znaczenie przy ocenie spornego okresu 1.07.1977r. do 30.09.1979r..

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 19.05.2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 08.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 01.06.2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14.09.2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 06.12.2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75 i z dnia 24.03.2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

W niniejszej sprawie organ rentowy zakwestionował wystawione odwołującemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach za okres od 1.07.1977r. do 30.09.1979r. ( k 7 akt ZUS) . Sąd pozywanie zweryfikował ten dokument , bowiem przeprowadzone przed sądem dowody w postaci zeznań świadków potwierdziły wykonywanie w tym okresie pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie bowiem z przekonywującym poglądem Sądu Najwyższego, wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 08.04.1999 r., II UKN 619/98 (OSNP 2000/11/439), w postępowaniu przed sądem nie stosuje się ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Zatem okoliczności wykonywania pracy w szczególnych warunkach mogą być dowodzone wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Reasumując, w postępowaniu przed sądem dopuszczalne jest dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności w oparciu o dokumenty (por. uchwały SN: z dnia 17.06.1987 r.,
III PZP 19/87, OSNC 88/10/132 i z dnia 27.05.1985 r. III UZP 5/85, LEX nr 14635).

W wykazie A stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia z dnia 7.02.1983r. w Dziale X poz. 10 wskazano „ prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty”. Warto podkreślić, iż w przepisie tym celowo nie odwołano się do konkretnej nazwy danego stanowiska lecz do czynności, których wykonywanie kwalifikuje daną pracę do prac w warunkach szczególnych . Jeśli chodzi o pierwszy ze spornych okresów (od 26.11.1973r. do 30.06.1977r. ) , to nie ulega wątpliwości , iż odwołujący wykonywał prace młynarza, a więc prace bezpośrednio przy produkcji maki. Nie ma chyba bardziej adekwatnego stanowiska niż młynarz odpowiadającego tej pozycji wykazu A. Potwierdza to również wskazanie tego stanowiska w wykazie do zarządzenia Ministra Rolnictwa Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988r „ w sprawie stanowisk pracy , na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze” . Okoliczność , że odwołujący przez ostatnie pół roku wykonywał dodatkowo funkcje „mistrza” nie powoduje wyłączenia jego pracy spod kategorii objętej pozycją 10 Działu X. Odwołujący również jako mistrz pracował fizycznie bezpośrednio przy produkcji mąki , zaś okoliczność, że przez ok. 20 min. dziennie „ wykonywał pracę biurową” związaną przecież funkcjonalnie z produkcją, nie wpływa na kwalifikacje tego okresu zatrudnienia . Jest to na tyle marginalny i śladowy okres czasu w ciągu dniówki roboczej , a ponadto czynności dokumentacyjne ściśle były związane z procesem wytwarzania mąki i odbywały się na terenie młyna , że nie sposób biorąc pod uwagę funkcje i cel omawianych przepisów stwierdzić , że ze względu na te 20 minut prac biurowych wykonywanych w młynie , okres ten nie jest okresem pracy w warunkach szczególnych .

Jeżeli chodzi o drugi ze spornych okresów tj . pracy w (...) P. w B. , to na wstępnie przypomnieć należy za Sądem Najwyższym ( postanowienie z 22.03.2012r I UK 403/11 Lex 1214549) , iż źródłem prawa do emerytury za pracę w szczególnych warunkach jest ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nie jest nim natomiast zarządzenie resortowe, jako że nie stanowi źródła prawa (art. 87 Konstytucji). Wykazy resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mają charakter informacyjny, techniczno - porządkujący, uściślający oraz mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, stanowiąc podstawę domniemania faktycznego.

Rozporządzenie z dnia 7.02.1983r. posługuje się zwrotem : „ prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty”. Zwrot jest na tyle ogólny i pojemny , że wymaga wykładni, która nie powinna się ograniczać do wykładni językowej ale i uwzględniać funkcje omawianej regulacji . Poszukując wykładni funkcjonalnej a tym samym ustalając znaczenie tego przepisu rozporządzenia, można odwołać się o do powyższej regulacji zarządzenia resortowego. Pomocne przy dokonaniu wykładni są zatem stanowiska wymienione w dziale X. poz.10 wykazu stanowiącego załącznik do w/w zarządzenia Ministra Rolnictwa Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988r. . Wskazano w nim między innymi następujące stanowiska : młynarz, pakowacz przetworów zbożowo - mącznych, agregatowy czyszczenia i rozdrabniania ziarna, mieszankowy śruty i komponentów paszowych , dozowacz surowców do mieszania pasz, robotnik za i wyładunkowy zbóż, przetworów zbożowych , komponentów paszowych i pasz, spichrzowy.

Bez wątpienia pierwsze miesiące zatrudnienia odwołującego w tym zakładzie na stanowisku mieszankowego należało uwzględnić do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Ustalając zakres czynności ubezpieczonego w drugim okresie zatrudnienia w tej wytworni pasz sąd oparł się na logicznych relacjach świadków i przyjął , że wykonywał on pracę wskazaną w Dziale XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z 7.02.1983r. pod pozycja 24 jako „ kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”

Właściwa kontrola jakości usług i dozór inżynieryjno - techniczny na stanowisku kierownika zmiany wymagała od powoda wykonywania również czynności z zakresu technologii produkcji ( wskazywanie i kontrolowanie stosowania właściwych receptur) . Nawet gdyby powód nie miał w angażu stanowiska technologa, to i tak jako kierownik zmiany, a zatem osoba czuwająca nad z całym procesem produkcji miałby obowiązki polegające na dozorze i kontroli jakości produkcji również w zakresie przestrzegania prawidłowej technologii produkcji ( receptur) .

Z ustaleń sądu wynika , iż do jego obowiązków należało sprawdzanie jak funkcjonuje cała linia technologiczna , nadzorował całą produkcję również z etapem czynności załadunkowych i magazynowych. Stanowiska sprecyzowane z zarządzeniu resortowym , gdzie wskazano między innymi na spichrzowego , pracowników załadunkowych i wyładunkowych przemawiają za tym , iż pod omawianą pozycję należy również zakwalifikować czynności wykonywane w magazynie . Z analizy zeznań świadka wynika, iż powód ponosił odpowiedzialność materialną i nadzorował prace magazynierów . To jednak magazynierzy wystawiali odpowiednie dokumenty przyjęcia lub wydania towaru. Określenie nazwy stanowiska odwołującego jako „magazynier” nie oznacza, iż on osobiście i fizycznie wykonywał wszystkie czynności magazyniera, w tym związane z załadunkiem i rozładunkiem towaru , gdyż w tym celu byli zatrudnieni magazynierzy , nad którymi jako kierownik zmiany sprawował nadzór . Mówiąc o przyjmowaniu i wydawaniu towarów, świadek wskazuje raczej na proces decyzyjny , a nie techniczne czynności związane z wydaniem i przyjęciem towaru , skoro jak dalej twierdzi wykonywali je magazynierzy . W ocenie sądu pracę magazynierów w wytwórni pasz również należy zaliczyć do prac w warunkach szczególnych, gdyż są odpowiednikiem czynności „ spichrzowego” , a ponadto dotyczą również prac załadunkowych i wyładunkowych z magazynu.

W rzeczywistości więc czynności wykonywane przez ubezpieczonego w tym okresie najbardziej adekwatne były do nazwy stanowiska – kierownik zmiany . Odwołujący właśnie jako kierownik zmiany sprawował „kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny” . Nadzorował wszystkie etapy i elementy procesu produkcyjnego , od pracy maszyn (śrutowników) , przez czynności za - i wyładunkowe, do kontroli pracy pod względem właściwej technologii produkcji, w tym zachowania i przestrzegania właściwych receptur.

Należy również wskazać , iż zasadniczym komponentem przy produkcji pasz była śruta zbożowa , którą produkowano na miejscu w paszarni , co stanowiło zasadniczy rozmiar tej produkcji. Stąd nie może budzić wątpliwości , iż w ramach prac wskazanych w dziale X poz. 10 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenie z 7.02.1983r. należy uwzględnić stanowiska pracy nie tylko w młynach ale i w wytwórniach pasz . Wykładnię taką potwierdza treść w/w zarządzenia resortowego z dnia 31.03.1988r. , a w szczególności wymienione w min stanowiska pracy, nie tylko w młynach ale i w „paszarniach”. Zatem przyjąć należy , iż prace na stanowiskach wymienionych w wykazie resortowym , na których praca wykonywana były była w przedmiotowej wytworni pasz w spornym okresie objęte są jednocześnie wykazem A Dział X poz. 10 rozporządzenia RM z dnia 7.20.1983r.

W przedmiotowej strawie istotnego znaczenia nabierają tezy zaprezentowane przez Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 23.03.2012r II UK 297/11 Lex 1214582 oraz z dnia 15.02. 2012 r I UK 360/11 lex 1215269 , z których wynika , iż praca polegająca na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno -technicznym może być uznana za pracę w szczególnych warunkach, jeżeli pracownik stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy sprawował taką kontrolę lub dozór na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Ponadto z dokładnego brzmienia pkt. 24 działu XIV wykazu A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) wynika, że warunkiem zakwalifikowania tego rodzaju kontroli i dozoru jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby na oddziałach i wydziałach, na których są one wykonywane, jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie. Oznacza to, że objęcie takim nadzorem lub kontrolą także innych niż wymienione w wykazie prac nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych warunkach, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 04.11.2008 r., I UK 111/08 (LEX nr 741095), wskazał także , iż podstawowe znaczenie - jeśli chodzi o pracę wymienioną w pkt 24, Działu XIV, wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) - ma ustalenie jakie prace wykonywali pracownicy podwładni. Warunkiem jest tu pozytywne stwierdzenie, że jako podstawowe wykonywali prace wymienione w wykazie. Dopiero wówczas można oceniać czy określona kontrola bądź dozór stanowiły pracę w szczególnych warunkach, przy czym łącznikiem jest narażenie ubezpieczonego na czynniki istniejące na stanowiskach pracy podwładnych zatrudnianych w szczególnych warunkach- jak to miało miejsce w niniejszej sprawie.

Nie ulega wątpliwości , iż w spornym okresie odwołujący sprawował kontrolę jakości produkcji i dozór inżynieryjno – techniczny w zakładzie produkującym pasze ( śrutę zbożową ) w którym to zakładzie jako podstawowe wykonywane były pracę wymienione w wykazie , a zatem prace przy wytwarzaniu śruty ( paszy) . Z ustaleń sądu wynika , iż podlegli odwołującemu pracownicy to między innymi mieszankowi, pakowacze , robotnicy wyładunkowi , pracownicy zajmujący się dozowaniem surowców na mieszanki paszowe.

Stanowiska te wymienione zostały w zarządzeniu resortowym , - jak już sąd wyjaśnił traktowanym jako wykładnia pojęcia „ prac przy wytwarzaniu śruty…” w rozumieniu Działu X poz, 10 wykazu A , stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7.02.1983r. Odwołujący sprawował dozór nad całą produkcją , w tym technologią i jakością produkcji , dozorował urządzenia produkcyjne ( śrutowniki) , sprawował dozór nad pakowaniem pasz oraz załadunkiem pasz i rozładunkiem zbóż i komponentów do produkcji pasz. W ramach odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie sprawował nadzór nad całą gospodarką magazynową. Również prace magazynierów w ocenie sądu należałoby w ten sam sposób zakwalifikować . Stanowisko „spichrzowego” odpowiada przecież czynnościom magazyniera w paszarni w odniesieniu do magazynu zbóż , śrut czy pasz. . Ponadto w zarządzeniu resortowym wyraźnie wskazano na prace związane z załadunkiem i wyładunkiem zbóż, , pasz i ich komponentów, a więc ściśle związane również z czynnościami magazynierów , którzy muszą być stale obecni przy tego rodzaju czynnościach.

Jeśli organ rentowy kwestionuje tę tezę, to warto jednak pamiętać , iż nawet gdyby odwołujący sprawował w pewnym zakresie nadzór nad pracami , które nie są wymienione w wykazie ( gdyby przyjąć , że prace magazynierów nie są objęte wykazem) , to zgodnie z wyżej przedstawionym stanowiskiem Sądu Najwyższego , nie wyklucza to zakwalifikowania jego pracy do działu XIV poz 24 wykazu A, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe.

W związku z pewnymi „ czynnościami biurowymi ” wykonywanymi przez ubezpieczonego w spornym okresie wskazać należy, iż miały one ścisły związek z kontrolą jakości produkcji oraz dozorem inżynieryjno-technicznym sprawowanym przez odwołującego . Sporządzanie i przekazywanie do produkcji odpowiednich receptur ( później nadzorowanie ich wykonania ) czy też sporządzanie raportów dziennych dotyczących technicznych parametrów produkcji ( ilości produkcji , rodzaju pasz , występujących awarii itp.) stanowiły integralną część dozoru.

Przywołać w tym zakresie należy wyrok SN z dnia 11.03.2009 r., II UK 243/08
(LEX nr 550990), zgodnie z którym czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem.

Reasumując , biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, Sąd uznał, iż ubezpieczony spełnia przesłanki wynikające z art. 184 powołanej ustawy w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) do nabycia prawa do emerytury. Osiągnął bowiem wiek 60 lat i posiada wymagany na dzień 01.01.1999 r. okres ubezpieczenia (wynoszący powyżej 25 lat), a także spełnia przesłankę w postaci co najmniej 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, skoro - jak sąd ustalił - pracę taką wykonywał również w spornych okresach.

Sąd przyznał odwołującemu emeryturę od(...). tj. od dnia spełnienia przez wnioskodawcę wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, zgodnie z treścią art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w pkt I wyroku.

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dopiero bowiem postępowanie sądowe, a w szczególności przeprowadzone
w tym postępowaniu dowody z zeznań świadków pozwoliły na ustalenie istotnych, a nie znanych wcześniej organowi rentowemu okoliczności i przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku.