Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2017 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Korzeń

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 maja 2017 roku

sprawy z odwołania L. R.

od decyzji z dnia 25 stycznia 2017 roku, znak: (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o przyznanie świadczenia przedemerytalnego

I.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 25 stycznia 2017 roku, znak: (...) w ten sposób, że przyznaje L. R. prawo do świadczenia przedemerytalnego od 11 maja 2017 roku,

II.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie,

III.  koszty procesu wzajemnie znosi.

SSO Tomasz Korzeń

VI U 156/17 UZASADNIENIE

Ubezpieczona L. R. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 25 stycznia 2017 roku, w której organ rentowy odmówił jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Wniosła o zmianę decyzji, ewentualnie jej uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania organowi rentowemu. Podała, że wbrew ustaleniom pozwanego posiada wymagany staż ubezpieczeniowy albowiem w okresie od 1.01.1976 roku do 23.03.1980 roku pracowała w gospodarstwie rolnym swoich rodziców, a zatem okres ten winien zostać jej doliczony do okresu składkowego.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania. Podniósł, że skarżąca udokumentowała okres ubezpieczeniowy wynoszący łącznie 28 lat, 4 miesiące i 27 dni, a tym samym nie spełnia przesłanek do przyznania jej prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

L. R. urodziła się (...). W dniu 13.01.2017 roku wystąpiła z wnioskiem o przyznanie jej świadczenia przedemerytalnego.

Sporną decyzją z dnia 25.01.2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił jej prawa do tego świadczenia. Pozwany ustalił, że ubezpieczona legitymuje się łącznym stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 28 lat, 4 miesiące i 27 dni.

Skarżąca w okresie od dnia 4.10.1993 roku do 30.06.2016 roku była zatrudniona w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.. Stosunek pracy uległ rozwiązaniu za wypowiedzeniem przez pracodawcę z przyczyn niedotyczących pracownika (likwidacja stanowiska pracy).

Od dnia 1.07.2016 roku L. R. była zarejestrowana jako bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w S. K. i z tego tytułu pobierała zasiłek dla bezrobotnych od dnia 1.07.2016 roku przez okres 6 miesięcy. W okresie pobierania tego zasiłku nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

Wraz z odwołaniem w niniejszej sprawie pełnomocnik ubezpieczonej złożył oświadczenie wnioskodawczyni z dnia 25.02.2005 roku, protokoły zeznań świadków: M. S. i M. H. (nie zawierające zeznań), a także zaświadczenie Burmistrza D. z dnia 10.02.2005 roku. W dniu 17.03.2017 roku pełnomocnik ubezpieczonej złożył jej oświadczenie oraz dwa zaświadczenia dotyczące posiadania gospodarstwa rolnego przez rodziców ubezpieczonej.

Decyzją z dnia 31.03.2017 roku organ rentowy ponownie odmówił skarżącej prawa do świadczenia przedemerytalnego. ( bezsporne)

W okresie od 5 lutego 1946 roku do 1 listopada 1988 roku rodzice wnioskodawczyni: Z. i A. C., prowadzili gospodarstwo rolne położone we wsi Ł. gmina D., o powierzchni 10,64 ha. We wsi Ł. w okresie od 6 kwietnia 1960 roku do 5 sierpnia 1984 roku zameldowana była na pobyt stały wnioskodawczyni. Na terenie gospodarstwa znajdował się jeden dom, a nadto obora i stodoła. Uprawiano buraki cukrowe, ziemniaki oraz hodowano zwierzęta: trzy krowy, świnie, dwa konie, drób. W spornym okresie na terenie gospodarstwa mieszkała skarżąca, jej rodzice, siostra (urodzona w 1948 roku) i brat (urodzony w 1955 roku). Wszyscy członkowie rodziny pracowali w tym gospodarstwie rolnym. Prace wykonywano przy pomocy takich maszyn jak: pług, brony, siewnik, traktor.

W latach 1976 – 1980 L. R. uczyła się w Liceum Ogólnokształcącym. Szkoła znajdowała się 27 km od miejsca jej ówczesnego zamieszkania. Do szkoły wnioskodawczyni dojeżdżała autobusem. Zarówno czas trwania dojazdu jak i powrotu ze szkoły wynosił około 45 minut. Po powrocie ze szkoły przez około 4 godziny ubezpieczona pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców: pieliła buraki, zbierała ziemniaki, sortowała je, pomagała przy kopcowaniu, podrzucała ziemniaki do piwnicy, pracowała przy obrządku zwierząt, karmiła zwierzęta, zmieniała obornik, pracowała przy młocce, przy żniwach, przy cięciu słomy na sieczkę. Nadto, chodziła pracować do sąsiadów (tzw. „odrobek”). W okresie letnich wakacji skarżąca pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców około 8 godzin dziennie. Oprócz czynności, które wykonywała w czasie roku szkolnego, dodatkowo pasła krowy, zaganiała je. Często pracowała razem z sąsiadką – M. K.. Razem chodziły wypasać krowy.

Rodzice ubezpieczonej nie pracowali zawodowo. Pracowali wyłącznie w gospodarstwie rolnym. Brat ubezpieczonej nie pracował w gospodarstwie rolnym albowiem choroba na którą cierpiał (...) powodowała, że nie mógł wykonywać prac fizycznych. Miał usztywniony kręgosłup.

W dniu 24 marca 1980 roku ubezpieczona rozpoczęła pracę w (...) Okręgowej Handlowo – Usługowej Spółdzielni (...) w G.

L. R. w okresie od 6.04.1976 roku do 23.03.1980 roku (3 lata, 11 miesięcy i 17 dni), pracowała w gospodarstwie rolnym swoich rodziców co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy. Posiada ponad 30 letni staż ubezpieczeniowy.

dowód: zaświadczenia k. 15-16 akt pozwanego (bez numeru)

zaświadczenie k. 8 tom I akt ZUS

zeznania ubezpieczonej L. R. k. 28-28v

zeznania świadka M. K. k. 28v

zeznania świadka I. K. k. 29

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie.

W sprawie ustalić należało, czy ubezpieczonej przysługuje prawo do świadczenia przedemerytalnego albowiem decyzją z dnia 25 stycznia 2017 roku organ rentowy odmówił jej prawa do tego świadczenia.

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 poz. 170 ze zm., zwana dalej ustawą) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:

1/ do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta oraz 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;

2/ do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn;

3/ do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 roku Nr 25 poz. 1585, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych", i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;

4/ zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;

4a/ zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 60 dni od dnia ustania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2016 roku poz. 1518 i 1579), lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz.U. z 2016 roku, poz. 162 i 972), pobieranych nieprzerwanie przez okres co najmniej 365 dni, jeżeli utrata prawa do nich była spowodowana śmiercią osoby, nad którą opieka była sprawowana, i do dnia, w którym ustało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;

5/ do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn;

6/ do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.

Zgodnie zaś z ust. 3 tego przepisu, świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1/ nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2/ w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3/ złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180 - dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego jest uzależnione od łącznego spełnienia wszystkich wymienionych warunków.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 maja 2012 roku w sprawie I UK 437/11 orzekł, że celem świadczenia przedemerytalnego, jako jednego ze środków zapobiegania bezrobociu, jest pomoc osobom, które w określonych okolicznościach utraciły zatrudnienie lub inne źródło utrzymania i - ze względu na wiek oraz odpowiednio długi staż ubezpieczeniowy - z jednej strony nie mają szans na kontynuowanie aktywności zawodowej na rynku pracy, a z drugiej strony w niedługim czasie będą mogły ubiegać się o emeryturę.

Spór między stronami sprowadzał się do ustalenia czy ubezpieczona wykazała 30 letni staż ubezpieczeniowy. Bezsporne było spełnienie pozostałych przesłanek z art. 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016.887; dalej jako ustawa emerytalna), przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jako okresy składkowe:

1/ okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacano przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2/ przypadające przed dniem 1 lipca 1977 roku okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3/ przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5 – 6, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Kwestia łączenia pracy w gospodarstwie rolnym z nauką w szkole była wielokrotnie przedmiotem rozważań w orzecznictwie sądowym. Wykształcił się przy tym pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno – rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym przed dniem 1 stycznia 1983 roku przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: po pierwsze – wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej „domownika” z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.2016.277 j.t.) i po drugie – czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1997 roku, II UKN 96/96, OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 473). Jednocześnie w judykaturze przyjmuje się, że przy ustaleniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczonej przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, także w czasie wakacji szkolnych (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2000 roku, I UKN 155/00, publ. LEX nr 1378617). Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 27 czerwca 2000 r., II UKN 612/99 (OSNAPiUS 2002, nr 1, poz. 21), oraz z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00 (OSNPUSiSP 2003, nr 7, poz. 186), wskazał bowiem, iż stała praca w gospodarstwie rolnym nie polega na codziennym wykonywaniu czynności rolniczych, co ze względu na rozmiar gospodarstwa lub rodzaj produkcji rolnej może nie być w pewnych okresach konieczne, lecz polega na gotowości do wykonania pracy rolniczej, jeżeli sytuacja tego wymaga.

Na okoliczność ustalenia czy ubezpieczona pracowała w spornym okresie w gospodarstwie rolnym swoich rodziców, sąd dopuścił i przeprowadził dowody z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, dokumentów złożonych do akt sprawy oraz zeznań ubezpieczonej. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika jednoznacznie, iż w spornym okresie L. R. pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków: M. K. i I. K. albowiem były one spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniały. Znajdowały potwierdzenie w dokumentach zgromadzonych w sprawie. Sąd nie znalazł żadnych podstaw by odmówić tym zeznaniom wiarygodności. Nie mają oni w ocenie sądu żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań. Zeznania ubezpieczonej sąd również ocenił jako wiarygodne albowiem korespondowały one z zeznaniami świadków i zgromadzonymi w sprawie dokumentami. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia żadnych wątpliwości, że ubezpieczona w spornym okresie pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców co najmniej 4 godziny dziennie, a w pewnych okresach (wakacje letnie) znacznie dłużej. Rodzice ubezpieczonej w spornym okresie posiadali gospodarstwo rolne, co wynika z dokumentów zgromadzonych w sprawie, a których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała. Sąd również nie miał powodów by odmówić dokumentom zgromadzonym w sprawie wiarygodności.

W ocenie Sądu odwołująca sprostała obowiązkowi określonemu w art. 6 K.c. oraz art. 232 K.p.c. albowiem podnoszone przez nią argumenty co do wadliwości spornej decyzji ZUS znalazły potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Nie ulegało bowiem wątpliwości, iż w okresie od ukończenia 16 roku życia (tj. 6.04.1976 roku) do rozpoczęcia przez nią pracy w (...) Okręgowej Handlowo – Usługowej Spółdzielni (...) w G. (w dniu 24.03.1980 roku), tj. przez 3 lata, 11 miesięcy i 17 dni, L. R. wykonywała prace określone w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej.

Ustalając stan faktyczny w sprawie sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego i aktach sprawy oraz zeznaniach świadków i ubezpieczonej, którym to nadał przymiot wiarygodności.

L. R. posiada staż ubezpieczeniowy w wymiarze ponad 30 lat. Tym samym spełniła ona wszystkie przesłanki do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Mając na uwadze treść art. 7 ust. 1 ustawy, sąd przyznał skarżącej świadczenie przedemerytalne od dnia kolejnego po wykazaniu uprawnień do tego świadczenia. Złożone do akt sprawy protokoły zeznań świadków nie zawierały żadnych zeznań. Nie dowodziły tym samym wykonywania pracy przez skarżącą. Okoliczność wykonywania przez nią pracy wykazana została dopiero zeznaniami świadków i wnioskodawczyni podczas rozprawy w dniu 10.05.2017 roku.

Z uwagi na to, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 K.p.c. orzekł jak w punkcie I wyroku przyznając skarżącej prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia następnego od dnia wykazania uprawnień (art. 7 ust. 1 ustawy). W pozostałym zaś zakresie odwołanie oddalił na podstawie 477 ¹⁴ § 1 K.p.c.

Koszty procesu na podstawie art. 100 K.p.c. sąd zniósł, mając na względzie częściowe jedynie uwzględnienie roszczeń ubezpieczonej oraz okoliczność, iż zaoferowane w postępowaniu administracyjnym dowody rzeczywiście nie dawały podstaw do przyznani świadczenia.

SSO Tomasz Korzeń