Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekretarz sądowy Monika Bąk - Rokicka

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2015 r. w Warszawie

sprawy S. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania S. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W.

z dnia 12 marca 2014 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje S. J. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 01 grudnia 2013 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. na rzecz S. J. kwotę 60 (sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

S. J. w dniu 24 marca 2014r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)
w W., odwołanie od decyzji z dnia 12 marca 2014r., znak: (...), odmawiającej prawa do wcześniejszej emerytury.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych na podstawie zeznań świadków. W związku z tym wniósł o ponowne rozpatrzenie uprawnień do emerytury przy uwzględnieniu wiarygodnych zeznań Z. K. i W. S. (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 12 marca 2014r., znak: (...), t. I, k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. nie spełnił przesłanki co najmniej 15-letniego okresu pracy
w szczególnych warunkach. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych S. J. udokumentował staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 7 lat, 2 miesięcy i 11 dni. Organ rentowy jako pracy w szczególnych warunkach nie uwzględnił okresu zatrudnienia w (...) Zakładzie (...) od dnia 19 października 1978r. do dnia 31 października 1978r. oraz od dnia 10 lutego 1979r. do dnia 1 listopada 1987r., ponieważ w dołączonym do wniosku o emeryturę świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 23 grudnia 2013r. pracodawca wskazał, że S. J. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych na stanowisku montera torów i pojazdów. Natomiast w świadectwie pracy z dnia 18 maja 1989r. podano informację, że S. J. zajmował stanowisko ślusarza oraz ślusarza warsztatowego.

Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego z pracodawcą ustalono, że świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 23 grudnia 2013r. zostało wydane na podstawie pisemnych oświadczeń pracowników. Zdaniem organu rentowego, wskazany wyżej dokument powinien zostać wystawiony na podstawie posiadanej dokumentacji zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). Natomiast ustalenie okresów pracy w szczególnych warunkach w oparciu o inne dowody, niż wskazane w w/w rozporządzeniu, np. zeznania świadków, jest dopuszczalne jedynie w postępowaniu odwoławczym (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985r., III UZP 5/85). Wobec tego, zaskarżona decyzja została wydana prawidłowo, a odwołanie jako bezzasadne powinno zostać oddalone (odpowiedź ZUS na odwołanie z dnia 15 kwietnia 2014r., k. 3-4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. J. ur. (...), w czerwcu 1972r. ukończył naukę w (...) Szkole (...) w W. w zawodzie mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych, a następnie zaczął uczęszczać do Technikum (...) w W. o 3-letnim okresie nauczania na podbudowie (...) Szkoły (...), które ukończył w czerwcu 1976r. i uzyskał prawo używania tytułu technik mechanik o specjalności obróbka cieplna (świadectwo ukończenia technikum zawodowego oraz świadectwo ukończenia szkoły zawodowej, akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

Od dnia 2 sierpnia 1972r. do dnia 31 października 1973r. ubezpieczony był zatrudniony w Hucie (...) na stanowisku ślusarza (świadectwo pracy, t. II, k. 9-10 a.r., zaświadczenie z dnia 5 marca 1984r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.). Następnie w okresie od dnia 2 listopada 1973r. do dnia 15 grudnia 1973r. pracował w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W. na stanowisku ślusarza (świadectwo pracy, t. I, k. 11-12 a.r., legitymacja ubezpieczeniowa, t. I, k. 19 a.r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

W dniu 16 grudnia 1973r. S. J. zwrócił się do kierownictwa Miejskiego Zakładu (...) z podaniem o przyjęcie do pracy na stanowisko ślusarza (podanie z dnia 16 grudnia 1973r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.). Sekcja Kadr Zakładu (...) w dniu 29 grudnia 1973r. skierowała ubezpieczonego na badania lekarskie (skierowanie na badanie lekarskie z dnia 29 grudnia 1973r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

Z dniem 2 stycznia 1974r. ubezpieczony został przyjęty do Miejskiego Zakładu (...) – (...), na 7-dniowy okres próbny, a po jego upływie zatrudniono go na czas nieokreślony i powierzono mu obowiązki ślusarza (nr służbowy (...)). Pracował wówczas w warsztacie (świadectwo pracy, t. II, k. 11-12 a.r., przyjęcie do pracy z dnia 2 stycznia 1974r., angaże, akta osobowe (...) – (...) sp. z o.o., zeznania S. J., k. 37-38 a.s.).

W czasie zatrudnienia, tj. w okresie od dnia 26 października 1976r. do dnia 14 października 1978r. S. J. odbywał czynną służbę wojskową (książeczka wojskowa, t. I, k. 7-9 a.r., t. II, k. 21-22 a.r., zawiadomienie o powołaniu do odbycia zasadniczej służby wojskowej, akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

Po powrocie z wojska, ubezpieczony zwrócił się do pracodawcy z prośbą o przyjęcie do pracy w charakterze ślusarza (podanie z dnia 13 października 1978r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.). W związku z powyższym został skierowany przez Zakład (...) na badania lekarskie celem ustalenia, czy jest zdolny do wykonywania pracy w charakterze ślusarza warsztatowego (skierowanie na badanie z dnia 13 października 1978r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.). Następnie w dniu 19 października 1978r. pracodawca, tj. Zakład (...), zawarł z nim umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku ślusarza (nr służbowy (...)) i pracował w warsztacie (umowa o pracę z dnia 19 października 1978r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

W trakcie zatrudnienia, z dniem 2 listopada 1978r. ubezpieczony został skreślony z listy pracowników zakładu z powodu odbywania kary pozbawienia wolności (wniosek zakładu z dnia 13 listopada 1978r., zaświadczenie z Sądu Rejonowego dla Warszawy – Pragi w Warszawie z dnia 10 listopada 1978r., zawiadomienie z Działu Ekonomicznego (...) z dnia 27 listopada 1978 r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

Pismem z dnia 1 lutego 1979r. S. J. zwrócił się do Działu Kadr (...)
z wnioskiem o ponowne przyjęcie do pracy, gdyż w okresie od dnia 31 października 1978r. do dnia 30 stycznia 1979r. przebywał w areszcie śledczym (podanie z dnia 1 lutego 1979r., świadectwo zwolnienia z dnia 30 stycznia 1979r., akta osobowe S. J.– (...) sp. z o.o.).

Zakład pracy w dniu 1 lutego 1979r. ponownie skierował ubezpieczonego na badanie lekarskie, gdzie orzeczono brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku ślusarza warsztatowego (skierowanie z dnia 1 lutego 1979r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

W dniu 10 lutego 1979r. zawarto z ubezpieczonym nową umowę o pracę na 14-dniowy okres próbny do dnia 23 lutego 1979r. na stanowisku ślusarza warsztatowego (nr służbowy (...)) (umowa o pracę z dnia 10 lutego 1979r. akta osobowe S. J.– (...) sp. z o.o.), a po tym okresie, tj. w dniu 24 lutego 1979r., zawarto umowę o pracę na czas nieokreślony (umowa o pracę z dnia 24 lutego 1979r., angaże, akta osobowe S. J.– (...) sp. z o.o.).

Ubezpieczony od chwili podjęcia zatrudnienia pracował wspólnie ze Z. K. oraz W. S.. Do zadań jego i w/w kolegów, aż do 1 listopada 1987 roku, należała obsługa maszyny o nazwie M., tj. maszyny wibrującej do podbijania torów i do ich regulacji. Była to maszyna głośna, hałaśliwa, o dużych wibracjach, a w jej pobliżu pracował trzycylindrowy diesel. Pod siedzeniem przechodził wał do pomp, a z przodu znajdowały się podbijarki napędzane mimośrodami. To wytwarzało wibrację potrzebą do pracy. Gdy tor był nierówny, wówczas należało przełożyć go na specjalny opuszczany wózek. Na drugim wózku znajdował się ekran (statyw z teodolitem). W odległości 100 metrów od maszyny należało przeciągnąć kabel wyposażony w niwelator, który postawiony był na ekranie. Niwelatorem były podnoszone i przesuwane tory.

W/w maszyna została zakupiona przez zakład pracy w dniu 31 grudnia 1973r. Wyposażona była w malutki ekranik z podziałkami, podjeżdżała na długość
4-5 podkładów i za pomocą sygnałów podnosiła tor do wartości wskazanej przez osobę obsługującą. Jeżeli tor znajdował się na właściwej wysokości wówczas przekazywano pozostałym osobom sygnał do podbijania. Tę czynność powtarzało się dopóki maszyna nie doszła do niwelatora (zeznania świadka Z. K., t. I, k. 35-36 a.s., zeznania świadka W. S., t. I, k. 36-37 a.s., zeznania S. J., t. I, k. 37-38 a.s., pismo z (...) sp. z o.o. z dnia 2 lipca 2015r., t. I, k. 192 a.s., akta osobowe W. S., akta osobowe Z. K., akta rentowe W. S. oraz Z. K., zeznania świadka W. A., t. I,
k. 196-197 a.s., zeznania świadka J. K., t. I, k. 197-198 a.s., opinia biegłego sądowego ds. techniki samochodowej maszyn roboczych i urządzeń inż. M. B. z dnia 9 września 2015r., t. II, k. 203-204 a.s.).

Obsługą tego rodzaju maszyny zajmowały się trzy osoby. Brygadzistą był Z. K., który przy wykonywaniu czynności współpracował z S. J.
i W. S.. Pracownicy nie byli przeszkalani w zakresie obsługi maszyny typu M.. Kierownik lub mistrz przekazywali pracownikom informacje jak należy obsługiwać tego rodzaju maszynę (zeznania świadka Z. K., t. I, k. 35 a.s., zeznania świadka W. S., t. I, k. 36-37 a.s., zeznania S. J., k. 37-38 a.s., zeznania świadka W. A., t. I, k. 196-197 a.s., zeznania świadka J. K., t. I, k. 197-198 a.s.).

Z dniem 1 kwietnia 1984r. przeniesiono S. J. do Zespołu (...) bez zmiany stanowiska, zakresu obowiązków i uposażenia (pismo z dnia 21 marca 1984r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

Pismem z dnia 27 października 1987r. ubezpieczony zwrócił się do Kierownika Działu (...) z prośbą o przeniesienie do pracy do Działu (...) (podanie z dnia 27 października 1987r., akta osobowe S. J.– (...) sp. z o.o.).

Pracodawca skierował ubezpieczonego na badania lekarskie celem ustalenia, czy jest zdolny do wykonywania pracy w charakterze mechanika napraw pojazdów samochodowych (skierowanie na badanie z dnia 29 października 1987r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.), a następnie z dniem 2 listopada 1987r. przeniósł go do Działu (...) ((...)) na stanowisko mechanika napraw pojazdów samochodowych bez zmiany dotychczasowego wynagrodzenia (angaż, akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

Stosunek pracy ubezpieczonego w Miejskich Zakładach (...) ustał
w dniu 31 maja 1989r. (świadectwo pracy, t. II, k. 11-12 a.r.).

Po tym okresie ubezpieczony podjął zatrudnienie w(...)
w W., gdzie od dnia 5 czerwca 1989r. do dnia 9 stycznia 1991r. zajmował stanowisko zastępcy kierownika sklepu (świadectwo pracy, t. II, k. 13-14 a.r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.). Następnie rozpoczął pracę w (...) – Zakładzie (...) w W., gdzie w dniu 18 lutego 1991r. zawarł umowę o pracę na okres próbny do dnia 3 marca 1991r. na stanowisku mechanika taboru szynowego (nr służbowy (...)) (umowa o pracę z dnia 18 lutego 1991r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.). Następnie w dniu 4 marca 1991r. zawarto z nim umowę o pracę na czas nieokreślony na takim stanowisku jak poprzednio (umowa o pracę z dnia 4 marca 1991r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

W okresie od dnia 24 lutego 1992r. do dnia 25 marca 1992r. S. J. uczęszczał na kurs montera – pilota wagonów tramwajowych, który ukończył z wynikiem pozytywnym (zaświadczenie nr (...) z dnia 25 marca 1992r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

Z dniem 1 marca 1994r. stroną (pracodawcą) stosunku pracy z ubezpieczonym,
w trybie art. 23 ^{( 1)} § 3 i 4 kodeksu pracy, stał się Zakład (...)
w W.. Wskazana zmiana nastąpiła przy zachowaniu dotychczasowych (obowiązujących w (...)) zasad wynagradzania oraz postanowień Układu Zbiorowego pracy z dnia 28 grudnia 1974r. Zajmowane przez ubezpieczonego stanowisko także nie uległo zmianie (zawiadomienie z dnia 28 lutego 1994r., akta osobowe (...) – (...) sp. z o.o.).

Stosunek pracy S. J. u w/w pracodawcy ustał z dniem 30 kwietnia 2002r. (świadectwo pracy, t. I, k. 13-14 a.r., t. II, k. 15-16 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, t. I, k. 15-18 a.r., legitymacja ubezpieczeniowa, t. I, k. 19 a.r., akta osobowe S. J. – (...) sp. z o.o.).

W trakcie zatrudnienia ubezpieczony przebywał na zwolnieniach lekarskich w następujących okresach:

- w 1992r. – od dnia 30 stycznia 1992r. do dnia 9 lutego 1992r. (11 dni);

- w 1993r. – od dnia 13 stycznia 1993r. do dnia 14 stycznia 1993r. oraz od dnia
2 grudnia 1993r. do dnia 31 grudnia 1993r. (łącznie 32 dni);

- w 1994r. – od dnia 30 maja 1994r. do dnia 2 czerwca 1994r. (18 dni);

- w 1995r. – od dnia 5 kwietnia 1995r. do dnia 16 kwietnia 1995r. oraz od dnia
12 października 1995r. do dnia 17 października 1995r. (łącznie 18 dni);

- w 1996r. – od dnia 23 lutego 1996r. do dnia 11 marca 1996r., od dnia 25 kwietnia 1996r. do dnia 3 maja 1996r., od dnia 24 lipca 1996r. do dnia 31 lipca 1996r. oraz od dnia
10 października 1996r. do dnia 18 października 1996r. (łącznie 44 dni);

- w 1997r. – od dnia 18 marca 1997r. do dnia 29 marca 1997r., od dnia 21 kwietnia 1997r. do dnia 5 maja 1997r., od dnia 12 czerwca 1997r. do dnia 17 czerwca 1997r., od dnia 30 października 1997r. do dnia 4 listopada 1997r., od dnia 2 grudnia 1997r. do dnia
31 grudnia 1997r. (łącznie 69 dni);

- w 1998r. – od dnia 1 stycznia 1998r. do dnia 15 stycznia 1998r., od dnia 5 marca 1998r. do dnia 25 marca 1998r., od dnia 22 kwietnia 1998r. do dnia 1 maja 1998r., od dnia 14 września 1998r. do dnia 30 września 1998r. (łącznie 63 dni);

- w 1999r. – od dnia 10 lutego 1999r. do dnia 16 lutego 1999r. oraz od dnia
13 października 1999r. do dnia 30 października 1999r. (łącznie 19 dni);

- w 2000r. – od dnia 10 lutego 2000r. do dnia 18 lutego 2000r., od dnia
25 kwietnia 2000r. do dnia 28 kwietnia 2000r., od dnia 7 czerwca 2000r. do dnia 15 czerwca 2000r., od dnia 20 września 2000r. do dnia 28 września 2000r., od dnia 16 listopada 2000r. do dnia 22 listopada 2000r. oraz od dnia 20 grudnia 2000r. do dnia 28 grudnia 2000r.
(łącznie 48 dni);

- w 2001r. – od dnia 5 sierpnia 2001r. do dnia 30 sierpnia 2001r. oraz od dnia
21 października 2001r. do dnia 5 listopada 2001r. (łącznie 42 dni);

- w 2002r. – od dnia 14 stycznia 2002r. do dnia 18 stycznia 2002r., od dnia
16 lutego 2002r. do dnia 7 marca 2002r., od dnia 8 marca 2002r. do dnia 31 marca 2002r. oraz od dnia 24 kwietnia 2002r. do dnia 30 kwietnia 2002r. (łącznie 66 dni) (wykaz zwolnień lekarskich – (...) sp. z o.o. Zakład (...), t. II,
k. 37 a.r.).

W okresie od dnia 20 lutego 2004r. do dnia 19 sierpnia 2004r. S. J. był zarejestrowany w Urzędzie Pracy (...) W. jako osoba bezrobotna (zaświadczenie
z Urzędu Pracy (...) W. z dnia 5 czerwca 2006 r., t. II, k. 17 a.r.).

W dniu 1 sierpnia 2013r. pracodawca, tj. (...) – Zakład (...) w W., wystawił S. J. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym zaświadczył, że S. J. w okresie od dnia 18 lutego 1991r. do dnia 30 kwietnia 2002r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów szynowych, na stanowisku mechanika taboru szynowego, określonym w wykazie A, dziale XIV, poz. 16, pkt 1 zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 1 sierpnia 2013r., t. II, k. 23 a.r.).

Pracodawca, tj. (...) sp. z o.o. w W., wystawił ubezpieczonemu także drugie świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym zaświadczył, że S. J. w okresie od dnia 2 stycznia 1974r. do dnia
31 października 1978r. oraz od dnia 10 lutego 1979r. do dnia 31 maja 1989r. był zatrudniony w w/w zakładzie pracy i w tym okresie od dnia 10 lutego 1979r. do dnia
1 listopada 1987r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych na stanowisku: mechanik taboru szynowego, wymienionym w wykazie A, dział V, poz. 3 zawartym w załączniku Nr 1 do Zarządzenia Nr
9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej
i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, t. II, k. 19 a.r.).

Następnie w dniu 23 grudnia 2013r. wystawione zostało kolejne świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym zaświadczono, że S. J. był zatrudniony w (...) sp. z o.o. w W. w okresie od dnia 2 stycznia 1974r. do dnia 31 października 1978r. oraz od dnia 10 lutego 1979r. do dnia 31 maja 1989r. i w tym okresie od dnia 19 października 1978r. do dnia 31 października 1978r. i od dnia 10 lutego 1979r. do dnia 1 listopada 1987r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych na stanowisku: monter torów i rozjazdów (torowy), wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 18 pkt 13 zawartym w załączniku do Zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 23 grudnia 2013r., t. II, k. 97 a.r.).

W dniu 25 listopada 2009r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek
o rentę z tytułu niezdolności do pracy (wniosek z dnia 25 listopada 2009r. wraz z załącznikami,
t. I, k. 1-19 a.r.). Decyzją z dnia 11 marca 2010r., znak: (...), organ rentowy odmówił S. J. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (decyzja ZUS
z dnia 11 marca 2010r., znak: (...), t. I, k. 53-54 a.r.).

S. J. świadczył pracę na podstawie umowy zlecenia:

- od dnia 1 września 2010r. do dnia 19 września 2010r. na rzecz (...) sp.
z o.o. w W. (zaświadczenie z dnia 22 marca 2013r., t. II, k. 31 a.r., poświadczenie dla celów świadczeń emerytalno – rentowych, t. II, k. 47-48 a.r.);

- od dnia 2 września 2010r. do dnia 19 września 2010r. na rzecz (...) sp.
z o.o. w K. (zaświadczenie z dnia 22 marca 2013r., t. II, k. 29 a.r.);

- od dnia 20 września 2010r. do dnia 4 lipca 2011r. na rzecz (...) sp.
z o.o. w W. (zleceniodawca odprowadził składki na ubezpieczenie społeczne) (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, t. II, k. 25-26 a.r., k. 35 a.r.).

W okresie od dnia 15 lipca 2011r. do dnia 30 czerwca 2012r. S. J. pracował w (...) sp. z o.o. we W., gdzie zajmował stanowisko strażnika – pracownika ochrony (świadectwo pracy, t. II, k. 27 a.r., skrócone potwierdzenie ubezpieczenia pracowników, t. II, k. 51-52 a.r.). Tożsame stanowisko pracy zajmował również w (...) sp. z o.o. we W. w okresie od dnia 1 lipca 2012r. do dnia 30 września 2013r. (świadectwo pracy, t. II, k. 67 a.r.).

Ubezpieczony w dniu 11 września 2013r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o wcześniejszą emeryturę wraz z informacją dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych, świadectwami pracy, świadectwami wykonywania prac
w szczególnych warunkach, zaświadczeniem z Urzędu Pracy (...) W., książeczką wojskową oraz zaświadczeniami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (wniosek z dnia 11 września
2013r. wraz z załącznikami, t. II, k. 1-38 a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. decyzją z dnia 16 października 2013r., znak: (...), odmówił przyznania S. J. wcześniejszej emerytury z uwagi na to, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. nie spełnił przesłanki co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał okresy zatrudnienia od dnia 18 lutego 1991r. do dnia 31 grudnia 1998r. za okresy pracy w szczególnych warunkach (po wyłączeniu okresów zwolnień lekarskich), tj. łącznie 7 lat, 2 miesiące i 11 dni. Jako okresów pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono natomiast okresu zatrudnienia od dnia 10 lutego 1979r. do dnia 1 listopada 1987r. w (...) Zakładzie (...), gdyż świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych nie określało charakteru oraz rodzaju wykonywanej pracy ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład pracy. Jednocześnie nadmieniono, że stanowisko mechanik taboru szynowego, na które powołuje się pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie zostało wymienione w wykazie A, dział V, poz. 3 w Zarządzeniu nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r. jako praca w warunkach szczególnych. Dodatkowo, na podstawie dowodów dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania, organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. okresy nieskładkowe w wymiarze 8 miesięcy i 15 dni oraz okresy składkowe w wymiarze 28 lat, 2 miesięcy i 17 dni, tj. staż sumaryczny w wymiarze 28 lat, 11 miesięcy i 2 dni, w tym staż w szczególnych warunkach w wymiarze 7 lat, 2 miesięcy i 11 dni (decyzja ZUS z dnia 16 października 2013r., znak: (...), t. II, k. 73-74 a.r.).

S. J. odwołał się od powyższej decyzji (odwołanie, t. II, k. 79-81 a.r.). Jednakże w związku z cofnięciem odwołania, postanowieniem z dnia 8 stycznia 2014r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie, w sprawie o sygn. akt VII U 3483/13, umorzył postępowanie (postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 8 stycznia 2014r., w sprawie o sygn. akt VII U 3483/13, t. II, k. 111-115 a.r.).

W dniu 27 grudnia 2013r. S. J. złożył ponowny wniosek o świadczenie, przedkładając w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych dodatkową dokumentację w postaci nowego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach (wniosek wraz z załącznikiem, t. II, k. 91, k. 97 a.r.)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. decyzją z dnia 12 marca 2014r., znak: ENMS/20/045037399, ponownie odmówił S. J. prawa do wcześniejszej emerytury, gdyż ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. nie spełnił przesłanki co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał okres zatrudnienia w (...) Zakładzie (...) (po wyłączeniu okresów zwolnień lekarskich) od dnia 18 lutego 1991r. do dnia 31 grudnia 1998r. za okres pracy w szczególnych warunkach. Nie uwzględnił jednak jako okresu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia w (...) Zakładzie (...) od dnia 19 października 1978r. do dnia 31 października 1978r. oraz od dnia 10 lutego 1979r. do dnia 1 listopada 1987r., gdyż w dołączonym do wniosku świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 23 grudnia 2013r. zakład pracy podał, że S. J. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych na stanowisku monter torów i rozjazdów (torowy), natomiast w świadectwie pracy z dnia 18 maja 1989r. podano informację, iż ubezpieczony zajmował stanowisko ślusarza, ślusarza warsztatowego. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że w toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego zakład pracy S. J. pismem z dnia 9 stycznia 2014r. poinformował, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 23 grudnia 2013r. zostało wydane na podstawie pisemnych oświadczeń pracowników potwierdzających, że pomimo zatrudnienia na stanowisku ślusarza, ślusarza remontowego, S. J. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku montera torów i rozjazdów. Wedle organu rentowego powyższe świadectwo powinno być wystawione na podstawie posiadanej dokumentacji zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. okresy nieskładkowe w wymiarze 8 miesięcy i 15 dni oraz okresy składkowe w wymiarze 28 lat, 2 miesięcy i 17 dni, tj. staż sumaryczny w wymiarze 28 lat, 11 miesięcy i 2 dni, w tym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 7 lat, 2 miesięcy i 11 dni (decyzja ZUS z dnia 12 marca 2014r., znak: (...), t. II, k. 129-130 a.r.). S. J. odwołał się od powyższej decyzji (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 12 marca 2014r., znak: (...), t. I, k. 2 a.s.).

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłego
z zakresu bhp celem ustalenia, czy praca wykonywana przez S. J.
w (...) Zakładzie (...) w okresie od
10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. oraz od 2 listopada 1987r. do 28 lutego 1989r. była pracą w warunkach szczególnych zgodnie z wykazem A stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze bądź
w zarządzeniach właściwym ministrów (protokół rozprawy z dnia 3 października 2014r.,
k. 38 a.s.).

Biegły sądowy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy mgr J. P. w opinii
z dnia 29 października 2014r. uznał, że okres zatrudnienia S. J. w (...) Zakładzie (...) od dnia 10 lutego 1979r. do dnia 1 listopada 1987r. nie spełnia przesłanek umożliwiających zakwalifikowanie do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Zdaniem biegłego sądowego materiał dowodowy nie jest spójny, a powierzanie przez wiele kolejnych lat zadań operatora podbijarki torowej M. osobie nie mającej wymaganych uprawnień jest w jego przekonaniu co najmniej niewiarygodne. Jednocześnie biegły sądowy z zakresu BHP uznał, że materiał dowodowy nie umożliwia rzeczywistego ustalenia rodzaju prac wykonywanych przez S. J.. Biegły sądowy stwierdził sprzeczność w dowodach z dokumentów polegającą na zastosowaniu w świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach swobodnego nazewnictwa stanowisk pracy zajmowanych przez ubezpieczonego, niezgodnego ze stanowiskami pracy określonymi w świadectwach pracy. Nadto biegły zaakcentował budzącą poważną wątpliwość kwestię wieloletniego powierzania wykonywania prac operatora podbijarki torowej M., wyrównującej przebieg i płaszczyznę torów, osobie nie legitymującej się wymaganymi dodatkowymi uprawnieniami. Odnosząc się natomiast do okresu zatrudnienia w w/w zakładzie pracy od dnia 2 listopada 1987r. do dnia 28 lutego 1989r. biegły sądowy wskazał, że wymieniony okres nie może być zakwalifikowany jako okres wykonywania prac w szczególnych warunkach, ponieważ zgromadzony materiał dowodowy dotyczący tego okresu jest niepełny. Również pracodawca nie uwzględnił tego okresu zatrudnienia w wydanych ubezpieczonemu świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach. Dodatkowo, brak jest dowodów dotyczących tego okresu zatrudnienia, innych niż zeznania ubezpieczonego, np. zeznań świadków (opinia biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy mgr J. P. z dnia 29 października 2014r., t. I, k. 42-48 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w piśmie procesowym z dnia 5 listopada 2014r. nie wniósł uwag do opinii biegłego sądowego z zakresu BHP z dnia 29 października 2014r. (pismo procesowe ZUS z dnia 5 listopada 2014r., t. I, k. 54 a.s.). Zastrzeżenia odnośnie opinii wniósł zaś S. J., który wskazał, że wydana przez biegłego opinia jest dla niego krzywdząca, ponieważ stoi w sprzeczności z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków (pismo procesowe z dnia 7 listopada 2014r., t. I, k. 56 a.s., pismo procesowe z dnia 12 listopada 2014r., t. I, k. 68 a.s.).

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2014r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego specjalisty ds. BHP (z wyłączeniem J. P.) celem ustalenia, czy praca wykonywana przez S. J. w (...) Zakładzie (...) w okresie od 10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. oraz od 2 listopada 1987r. do 28 lutego 1989r. wykonywana była w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) bądź w innych Rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I Kategorii Zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów (postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 13 listopada 2014r., t. I, k. 61-62 a.s.).

W opinii z dnia 1 grudnia 2014r. biegła sądowa z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy M. M. wskazała, że S. J. z dniem 10 lutego 1979r. zatrudniony został na stanowisku ślusarza warsztatowego, co sam potwierdził w oświadczeniu o odbytym instruktażu z zakresu bhp i przepisów przeciwpożarowych. Także skierowanie na badanie profilaktyczne (przed zatrudnieniem) wskazuje stanowisko ślusarza warsztatowego, a orzeczenie lekarskie potwierdza zdolność do pracy na takim właśnie stanowisku. Biegła sądowa zaznaczyła, że również dokumenty dotyczące zmieniających się stawek wynagrodzenia oraz protokół ustalenia uprawnień do nagrody jubileuszowej i dodatku stażowego potwierdzają zatrudnienie S. J. na stanowisku ślusarza warsztatowego. Tymczasem w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nie ma wymienionego stanowiska ślusarza warsztatowego, nie ma też wymienionych prac, które są charakterystyczne dla tej specjalizacji i które można kwalifikować jako wykonywane w szczególnych warunkach. Praca ślusarza wykonywana w stałej pozycji stojącej lub siedzącej, nie może być zdaniem biegłej, kwalifikowana jako praca o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz znacznym stopniu uciążliwości lub jako wymagająca wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Analizując natomiast prace ubezpieczonego na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych, na które ubezpieczony został przeniesiony z dniem 2 listopada 1987r., biegła sądowa podniosła, że proces technologiczny naprawy samochodów nie wymaga ciągłego przebywania w kanale, za wyjątkiem smarowania sworzni układu kierowniczego, naprawy drążków kierowniczych, wymiany oleju, naprawy lub wymiany układu wydechowego, wymiany wału napędowego, resorów i niektórych elementów silnika niedostępnych z poziomu maski samochodu. Zdaniem biegłej sądowej, praca mechanika samochodowego była pracą uciążliwą i przebiegała w warunkach szkodliwych, ale jako taka nie stanowi pracy w warunkach szczególnych
i nie została wymieniona w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego
1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wyjątek stanowią prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych wykonywane
w pełnym wymiarze czasu pracy i one zostały ujęte w wykazie A, dziale XIV (prace różne) pod pozycją 16 Rozporządzenia. Biegła sądowa zaznaczyła również, że zakład pracy – (...), w pismach adresowanych do ubezpieczonego oraz do (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, podaje, iż świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach zostało wydane jedynie w oparciu o pisemne oświadczenia pracowników, z których wynika, że ubezpieczony wykonywał prace na stanowisku montera torów i rozjazdów. Pracodawca nie wskazał przy tym, że w strukturze stanowisk nie było stanowiska montera torów i rozjazdów oraz operatora podbijarki torowej i z tego powodu, stanowisko S. J. było określane jako ślusarz warsztatowy.

Dodatkowo biegła sądowa z zakresu BHP podniosła, że maszyny torowe są zaliczane do ciężkich maszyn drogowych, co znajduje potwierdzenie w anulowanym świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, gdzie pracodawca przyporządkował prace wykonywane w okresie od 10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. do pracy maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Ubezpieczony uważa z kolei, że jego praca
w spornym okresie spełnia wymogi prac wymienionych w wykazie A, dział XIV, pozycja 18 – obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych i udarowych. Biegła sądowa wskazała, że pod w/w pozycją w wykazie A dział XIV wymieniona jest obsługa urządzeń
i narzędzi wibracyjnych lub udarowych, a nie ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, do których należy zaliczyć podbijarkę torową, która również powodowała wibracje o oddziaływaniu ogólnym. Do obsługi ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych oraz do obsługi urządzeń wibracyjnych pracownicy powinni posiadać odpowiednie kwalifikacje potwierdzone świadectwem, wydanym przez komisję kwalifikacyjną, w oparciu o uchwałę nr 11 Rady Ministrów z dnia 9 stycznia 1969r. w sprawie szkolenia maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych oraz zarządzenie nr 41 z dnia 14 października 1974r. Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w sprawie szkolenia i kwalifikacji maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych. Obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych wymagała również odpowiedniej zdolności fizycznej i psychicznej i powinna być stwierdzona zaświadczeniem lekarskim. Tymczasem w aktach brak jest informacji potwierdzających posiadanie przez ubezpieczonego uprawnień do obsługi ciężkich maszyn drogowych, jak i dokumentów potwierdzających zdolność fizyczną i psychiczną do obsługi urządzeń i narzędzi wibracyjnych. Podsumowując, biegła sądowa oceniła, że praca wykonywana przez S. J. w (...) Zakładzie (...) w okresie od 10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. oraz od 2 listopada 1987r. do 28 lutego 1989r. nie była wykonywana w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (opinia biegłej sądowej z zakresu BHP M. M. z dnia 1 grudnia 2014r., t. I, k. 76-85 a.s.).

Organ rentowy nie wniósł uwag do powyższej opinii (pismo procesowe ZUS z dnia
9 stycznia 2015r., t. I, k. 101-103 a.s.). Z opinią nie zgodził się zaś ubezpieczony,
podnosząc m.in., że nie jest uzasadnione, aby niektórym osobom pracującym w tym samym okresie, na tych samych stanowiskach, u tego samego pracodawcy zaliczono okres pracy w warunkach szczególnych i przyznano emeryturę, a innym odmówiono wnioskowanego świadczenia (pismo procesowe z dnia 22 grudnia 2014r., t. I, k. 92-92v a.s.).

Postanowieniem z dnia 5 stycznia 2015r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga
w Warszawie dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego specjalisty ds. BHP M. M. celem ustosunkowania się do zarzutów S. J. oraz ustalenia, czy praca wykonywana w (...) Zakładzie (...) w okresie od dnia 10 lutego 1979r. do dnia 1 listopada 1987r. oraz
w okresie od 2 listopada 1987r. do 28 lutego 1989r. może być kwalifikowana jako wykonywana w warunkach szczególnych, szczególnie w kontekście dokumentów znajdujących się w aktach osobowych W. S. i Z. K. (postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 5 stycznia 2015r., t. I, k. 96 a.s.).

Biegła sądowa M. M. w opinii uzupełniającej z dnia 29 stycznia 2015r. wskazała, że W. S. był zatrudniony od dnia 1 stycznia 1978r. do dnia 31 grudnia 1984r. oraz od dnia 17 marca 1986r. do dnia 31 grudnia 2010r. na stanowiskach: monter torów i rozjazdów (od dnia 1 stycznia 1978r. do dnia 31 grudnia 1984r.), ślusarz rozjazdów, mechanik taboru szynowego, operator specjalistycznego sprzętu torowego (od dnia 17 marca 1986r. do dnia 31 grudnia 2010r.), a Z. K. od dnia 4 września 1961r. do dnia 31 grudnia 2006r. pracował na stanowisku mechanika taboru szynowego. Ubezpieczony wykonywał pracę w siedzibie zakładu pracy, a W. S. oraz Z. K. na torach. Jednocześnie biegła sądowa odnosząc się do kolejnych zarzutów ubezpieczonego podniosła, że charakteryzowała prace wynikające z zajmowanego stanowiska i w opinii głównej podała, iż w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nie ma wymienionego stanowiska ślusarza warsztatowego, nie ma też wymienionych prac, które są charakterystyczne dla tej specjalizacji i które można kwalifikować jako wykonywane w szczególnych warunkach. Wiedza biegłej co do sposobu i technologii wykonywania pracy ślusarza warsztatowego bierze się z doświadczenia życiowego oraz wiedzy merytorycznej. Biegła nadmieniła także, że przyznanie wcześniejszej emerytury W. S. oraz Z. K. nastąpiło w oparciu o wystawione dokumenty spełniające wymogi formalne, bez merytorycznego badania akt osobowych. Biegła sądowa z zakresu BHP podtrzymała zatem wcześniej wyrażone stanowisko w sprawie uznając, że praca wykonywana przez S. J. w (...) Zakładzie (...) w okresie od 10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. oraz od 2 listopada 1987r. do 28 lutego 1989r. nie była wykonywana w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (opinia biegłej sądowej z zakresu BHP M. M. z dnia 29 stycznia 2015r., t. I, k. 110-114 a.s.).

Organ rentowy nie wniósł uwag do opinii uzupełniającej biegłej sądowej M. M. z dnia 29 stycznia 2015r. (pismo procesowe ZUS z dnia 25 lutego 2015r., t. I, k. 135 a.s.). Ubezpieczony na rozprawie w dniu 27 sierpnia 2015r. wniósł o powołanie biegłego z zakresu mechaniki na okoliczność ustalenia, czy podbijarka typu Matiz jest maszyną wibrującą (protokół rozprawy z dnia 27 sierpnia 2015r., t. I, k. 198 a.s.).

Postanowieniem z dnia 27 sierpnia 2015 r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga
w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu mechaniki pojazdowej na okoliczność ustalenia, czy podbijarka torowa typu M. jest urządzeniem wibrującym lub udarowym (protokół rozprawy z dnia 27 sierpnia 2015r., t. I, k. 198 a.s.).

Biegły sądowy z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego, maszyn roboczych i urządzeń inż. M. B. w opinii z dnia 9 września 2015r. uznał, że każde torowisko wymaga okresowych prac naprawczych (z uwagi na nierównomierne osiadanie podsypki tłuczniowej podczas eksploatacji torów), których celem jest regulacja położenia w poziomie i pionie z równoczesnym zagęszczeniem podsypki tłuczniowej pod podkładami. Podbijanie torowiska odbywa się za pomocą podbijarek torowych. Każda podbijarka posiada silnik spalinowy, który porusza podbijarkę i umożliwia funkcjonowanie hydraulicznych agregatów podbijających. Pierwszym etapem pracy podbijarki torowej jest uniesienie na kilka centymetrów torowiska (szyny z podkładem). Kolejnym etapem jest zagęszczenie podsypki, które realizowane jest przez dźwignie łapowo – wibrujące elementy hydrauliczne zespołu podbijającego. Dźwignie łapowo – wibrujące wykonują równocześnie niesynchronizowane ruchy liniowe oraz ruchy wibracyjne. Powoduje to przemieszczanie tłucznia pod uniesiony podkład (zagęszczenie), dzięki czemu pod podkładem powstaje stabilne oparcie na odpowiedniej wysokości. Końcowym efektem podbijania jest wyrównanie torów w poziomie i pionie, czego efektem jest stabilna jazda pojazdu szynowego po torowisku. Biegły sądowy z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego, maszyn roboczych i urządzeń uznał, że zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2010r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) (Dz. U. nr 242, poz. 1622), podbijarka M. należy do maszyn torowych kolejowych i jest maszyną wibrującą. Charakter pracy wykonywanej przez podbijarkę torową M. polega na zagęszczeniu podsypki pod podkładem, a zagęszczarki działają na zasadzie wibracji (opinia biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego, maszyn roboczych i urządzeń inż. M. B. z dnia 9 września 2015r., t. II, k. 203-204 a.s.).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i w aktach osobowych S. J., Z. K. i W. S. a także na podstawie zeznań ubezpieczonego (t. I, k. 37-38 a.s.) oraz świadków: Z. K. (t. I, k. 35 a.s.), W. S. (t. I, k. 36-37 a.s.), W. A. (t. I, k. 196-197 a.s.),
a także J. K. (t. I, k. 197-198 a.s.), które były spójne i wzajemnie się uzupełniały. Sąd ocenił je jako zasługujące na wiarę tym bardziej, że świadkowie pracowali z ubezpieczonym w tym samym zakładzie pracy. Mieli zatem sposobność, by obserwować S. J. w pracy, z tego względu ich wiedza odnośnie zakresu obowiązków, jakie ubezpieczony realizował, nie mogła być więc kwestionowana. Co więcej, świadkowie Z. K. i W. S. bezpośrednio współpracowali
z ubezpieczonym przy wykonywaniu przez niego czynności, a to potwierdza, że ich zeznania dawały rzeczywisty obraz pracy realizowanej przez ubezpieczonego i były wiarygodne.

Dowody z dokumentów, w szczególności znajdujące się w aktach osobowych oraz przedstawione przez ubezpieczonego wraz z wnioskiem o emeryturę, Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi
i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za udowodnione.

Dodatkowo w toku postępowania sądowego dopuszczony został dowód w postaci opinii biegłego z zakresu BHP. Opinię w sprawie wydał w dniu 29 października 2014r. mgr J. P., a następnie w dniu 1 grudnia 2014r. oraz w dniu 29 stycznia 2015r. (opinia uzupełniająca) M. M.. Biegli specjaliści z zakresu BHP zgodnie wskazali, że zatrudnienie w spornym okresie nie spełnia przesłanek umożliwiających zakwalifikowanie ich jako prac w szczególnych warunkach. Opinie biegłych okazały się jednak dla Sądu nieprzydatne, ponieważ obaj biegli skupili się na ocenie wiarygodności zgromadzonego materiału dowodowego (co nie jest ich zadaniem i nie zostało przez Sąd powierzone), a nadto nie uwzględnili zeznań świadków i tego z nich wynikało. Skupili się w zasadzie na dokumentach i na powołaniu argumentów, które wskazywały, że dokumenty oraz brak szkoleń i kwalifikacji S. J., czyniły niemożliwym, by pracował on na podbijarce typu M.. Sąd nie zgadzając się taką powierzchowną, niepełną oceną biegłych, uwzględniającą tylko pewien wycinek materiału dowodowego i niektóre okoliczności, samodzielnie dokonał oceny, czy praca ubezpieczonego powinna być kwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych. .

Podstawę ustaleń faktycznych w sprawie stanowiła natomiast opinia biegłego
z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego, maszyn roboczych i urządzeń inż. M. B. z dnia 9 września 2015r., gdyż zawiera pełne, szczegółowe i rzetelne wyjaśnienie kwestii dotyczącej tego, czy maszyna typu M., na której pracował S. J. jest maszyną wibrującą. Wnioski biegłego poprzedziła szczegółowa i wnikliwa analiza dokumentacji zawartej w aktach sprawy. Co więcej, biegły odniósł się do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2010r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) (Dz. U. nr 242, poz. 1622). Z tego względu Sąd nie znalazł podstaw, aby opinii biegłego odmówić przymiotu wiarygodności tym bardziej, że strony nie zgłosiły do niej żadnych zastrzeżeń.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...)w W. z dnia 12 marca 2014r., znak: (...), jako zasadne
zasługiwało na uwzględnienie.

Art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
o których mowa w powołanym art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r., nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43) – zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego. Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi
i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2.  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A ( Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) oraz

4.  być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt
3 rozporządzenia).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok SN z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013r., III AUa 783/13, Lex nr 1409118). Dodatkowo należy podkreślić, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

W rozpatrywanej sprawie kwestią sporną było to, czy praca wykonywana przez S. J. w (...) Zakładzie (...)
w okresie 2 stycznia 1974r. do 31 października 1978r. oraz od 10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. miała charakter pracy w szczególnych warunkach i czy w związku z tym ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w takich warunkach. Spełnienie innych warunków, od których zależy przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, nie było zaś przedmiotem sporu. S. J. z dniem 6 sierpnia 2013r. ukończył 60 lat, posiada ponad 25 letni okres składkowy i nieskładkowy i nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Oceniając spełnienie spornej przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych należy podnieść, iż organ rentowy uwzględnił S. J. okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 7 lat, 2 miesięcy i 11 dni, tj. okres zatrudnienia w (...) sp. z o.o. od dnia 18 lutego 1991r. do dnia 31 grudnia 1998r. Nie uwzględnił natomiast okresu zatrudnienia w (...) Zakładzie (...) w okresie 2 stycznia 1974r. do 31 października 1978r. oraz od 10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. z uwagi na to, że na dołączonym do wniosku
o emeryturę świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 23 grudnia 2013r. pracodawca wskazał inne prace, które miał wykonywać ubezpieczony aniżeli te, które pracodawca podał w świadectwie pracy z dnia 18 maja 1989r. Z tych względów, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że okres co najmniej 15-lat pracy w szczególnych warunkach nie został udokumentowany, a zeznania świadków, na które powołał się S. J. w postępowaniu przed organem rentowym, nie są dowodem stanowiącym podstawę do przyznania świadczenia. Tego rodzaju dowody, w ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mogą być dopuszczone jedynie w postępowaniu odwoławczym.

Przeprowadzona przez Sąd analiza zgromadzonych w sprawie dowodów prowadzi do wniosku, że ubezpieczony – choć formalnie miał powierzone stanowisko ślusarza i ślusarza warsztatowego – to pracował faktycznie w innym charakterze. Jedynie w początkowym okresie, przed 10 lutego 1979r. pracował w warsztacie, co sam przyznał i co wynika z pisma (...) sp. z o.o. z dnia 2 lipca 2015r. Od daty 10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. był zaś skierowany do obsługi podbijarki M.. Wprawdzie nie miał do tego formalnych uprawnień, stosowanego przeszkolenia, co potwierdziły (...) Sp. z o.o. w w/w piśmie, ta okoliczność – wbrew sugestiom biegłych z zakresu BHP, nie stanowi jednak okoliczności wykluczającej faktyczną pracę na tej maszynie.

W rozpatrywanej sprawie Sąd przyznał prymat dowodom o charakterze osobowym,
tj. zeznaniom świadków, z uwagi na to, że w zgromadzonych w sprawie dokumentach wymienione zostały różne nazwy stanowisk pracy zajmowanych przez S. J.
w okresie zatrudnienia w (...) Zakładzie (...)
i Torów. O tym zaś, czy w danym czasie ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, czy też nie, decyduje nie nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, ale rodzaj faktycznie realizowanych prac i czynności (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 czerwca 2011r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 19 maja 2011r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 1 czerwca 2010r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 24 marca
2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75;
z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX nr 483283, z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329 i z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325). To więc, jaki był charakter pracy ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w (...) Zakładzie (...) i co należało do jego obowiązków, Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadków. Jednocześnie istotnym dowodem w sprawie było wymienione pismo (...) z dnia 2 lipca 2015r. oraz opinia biegłego z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego, maszyn roboczych i urządzeń inż. M. B. z dnia 9 września 2015r.

Wszystkie te dowody potwierdzają, że przez okres od 10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. S. J. będąc zatrudnionym w (...) Zakładzie (...), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianym dla jego stanowiska, pracował na podbijarce marki M., tj. urządzeniu wibracyjnym. Tego rodzaju praca została wymieniona w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) w wykazie A, dziale XIV „Prace różne”, pod poz. 18 „Obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych”. Wykonywaną pracę w takim charakterze potwierdzili świadkowie: Z. K., W. S., W. A., a także J. K., którzy wskazali, że S. J. w w/w okresie wykonywał pracę na urządzeniu typu M.. W związku z tym nie ma wątpliwości, że ta praca była pracą w warunkach szczególnych, tym bardziej, że osoby, które wraz z ubezpieczonym obsługiwały maszynę M. uzyskały uwzględnienie tego okresu pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych.

Wymiar pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych w okresie od 10 lutego 1979r. do 1 listopada 1987r. oraz okres, który już uwzględnił organ rentowy, przekroczył łącznie wymagane 15 lat. W konsekwencji warunek, którego dotyczył spór, został więc spełniony i możliwe było przyznanie ubezpieczonemu prawa do wnioskowanego świadczenia.

W zakresie ustalenia terminu, od jakiego Sąd Okręgowy uznał za zasadne przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury, zastosowanie znajduje art. 129 pkt 1 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. poz.1440 ze zm.). Stanowi on, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję
z urzędu. Ogólną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest więc, że świadczenie wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie.

W przedmiotowej sprawie S. J. złożył wniosek o przyznanie świadczenia emerytalnego w dniu 27 grudnia 2013r., a zatem zgodnie z powołanym art. 129 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998r., zasadne było przyznanie świadczenia poczynając od w/w miesiąca.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił decyzję w ten sposób, że przyznał S. J. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 1 grudnia 2013r. (pkt 1 wyroku).

O kosztach procesu, Sąd orzekł na podstawie § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 490) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. na rzecz S. J. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2 wyroku).

ZARZĄDZENIE

(...)