Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 października 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił K. W. prawa do emerytury, gdyż nie został udowodniony wymagany 15 - letni okres pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał 5 lat, 6 miesięcy i 21 dni stażu pracy w warunkach szczególnych oraz staż sumaryczny w wymiarze 26 lat, 2 miesięcy i 12 dni. Organ rentowy nie zaliczył jako pracy w szczególnych warunkach okresów:

- 21.09.1981 – 31.05.1982 w (...) w S. (brak zapisu w świadectwie pracy, że samochód R. jest samochodem ciężarowym o ciężarze pow 3, 5 tony,

- 1.06.1982 – 31.05.1989, 4.07.1989 – 1.06.1990 – (...) w Ł. (ze świadectwa pracy wynika stanowisko mechanika samochodowego , nie określono rodzaju i charakteru pracy),

- 2.06.1990 – 30.09.1997 – w (...) w K. (brak świadectwa).

/decyzja – k . 38 akt ZUS/

Wnioskodawca złożył odwołanie od powyższej decyzji w dniu 21 listopada 2016 r, wnosząc o przyznanie prawa do emerytury, podnosząc, że samochód R. jest samochodem ciężarowym o masie powyżej 3,5 tony, a nadto, że wszelkie naprawy były wykonywane w kanałach remontowych, a w ostatnim okresie zatrudnienia był kierowcą samochodu powyżej 3,5 tony.

/odwołanie k. 8/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując, jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 18/

Na rozprawie w dniu 20 czerwca 2017 roku wnioskodawca wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

/e – prot. z dnia 20.06.17 00:22:29/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. W. urodził się w dniu (...).

/bezsporne, nadto wniosek – k. 1/2 akt ZUS/

Wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę w dniu 20 września 2016 roku. Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/ wniosek – k. 1/2. akt ZUS/

Wnioskodawca był zatrudniony w okresie od 21.09. 1981 r – 31.05. 1982 r w Gminnej Spółdzielni (...) w S. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy R. wymienioną w wykazie A dziale VIII poz. 2 wykazu stanowiącego zał. do uchwały Zarządu Głównego (...) z dnia 25 lipca 1983 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach spółdzielczości rolniczej.

/świadectwo pracy w warunkach szczególnych k. 18 akt ZUS/

Samochód R. ma masę własną 3200 – 3400 kg oraz ładowność 1800 – 3000 kg.

/wydruk – k. 11/

W okresie tego zatrudnienia pracował na stanowisku kierowcy. Woził chleb rower chemię, artykuły gospodarstwa domowego.

/zeznania wnioskodawcy – e – prot 9.05.2017 – 00:02:30 w zw.z e – prot. z dnia 20.06.17 00:08:32 – 00:17:28 ,zeznania świadka B. G. 01:34:13/

W okresie 1.06.1982 – 31.05.1989 r wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w Ł. na stanowisku mechanika samochodowego.

/kserokopia świadectwa pracy – k. 13/

W okresie 4.07.1989 – 30.09.1997 wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w K. na stanowisku mechanika, kierowcy.

/kserokopia świadectwa pracy – k. 15/

W dniu 18 listopada 2003 r zostało wystawione świadectwo pracy w szczególnych warunkach za okres pracy w (...) Spółdzielni pracy (...) w Ł. w okresie 1.06.1982 – 31.05.1989, 4.07.1989 – 1.06.1990 – stale, w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika samochodowego – wykaz A Dział X IV poz. 16 pkt 2 stanowiący załącznik do rozporządzenia z dnia 30.06.1983 r uchwały nr 80 (...) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy transportowych.

/świadectwo – k. 19 akt Zus/

Od czerwca 1990 r powód był zastępcą prezesa zarządu Spółdzielni. Z tego tytułu otrzymywał dodatek funkcyjny. Z dniem 14.10.1991 r został odwołany ze stanowiska zastępcy prezesa spółdzielni.

/odpis z rejestru spółdzielni – zał. do akt – k. 87, pismo w aktach osobowych – k. 50 –zał. do akt/

Wnioskodawca był członkiem Rady Nadzorczej i brał udział w jej posiedzeniach , podejmował uchwały, np. w dniu 1.10 1997, 9.10.1997, 5.06., 1996, 1.10.1996, 23.09.1996, 14.08.1996, 6.05.1996, 7.03.1996, 5.12.1995, 10.11.1995, 31.05.1995, 2.05.1995, 31.12.1994, 17.11.1994.Zebrania rady nadzorczej były w czasie pracy, trwały godzinę, półtorej. Były też pod koniec dnia. Jak wszyscy członkowie byli obecni, to było w godzinach pracy.

/zeznania świadka R. L. – e – prot. z dnia 9.05.17 00:59:21, protokoły z posiedzeń, uchwały – zał. do akt k. 87/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 poz. 887), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku (art. 196 ustawy) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy
i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...)
i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok.
i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do: wieku – wnioskodawca ukończył 60 lat, braku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym oraz wymaganych na dzień 1 stycznia 1999 roku okresów składkowych i nieskładkowych.

W ocenie Sądu wnioskodawca nie spełnia natomiast warunku, co do posiadania 15 lat pracy
w warunkach szczególnych.

Niesporny pozostawał okres 5 lat, 6 miesięcy i 21 dni.

Sporne pozostawały trzy okresy, które tylko łącznie, mogły dać 15 lat pracy w szczególnych warunkach:

- 21.09.1981 – 31.05.1982 w (...) w S. – praca w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony,

- 1.06.1982 – 31.05.1989, 4.07.1989 – 1.06.1990 – (...) w Ł. – praca w charakterze mechanika samochodowego

- 2.06.1990 – 30.09.1997 – w (...) w K. – praca w charakterze mechanika samochodowego , w ostatnim kwartale jako kierowca samochodu ciężarowego.

Są to prace wymienione w wykazie A dział VIII pkt. 2, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, określone jako - prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz wymienione w wykazie A dziale XIV, pkt. 16 – prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Regulacja § 2 rozporządzenia , statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Wcześniejsza emerytura jest dla powszechnego systemu świadczeń emerytalnych instytucją wyjątkową, określającą szczególne uprawnienia uprzywilejowanego kręgu podmiotów, stąd wymaga ścisłej wykładni i pewnego ustalenia przesłanek prawa. Należy jednak podkreślić, że brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne ./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869 /

W sprawie o emeryturę w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do emerytury. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

W orzecznictwie (por. np. wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 638) przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Z rozważań zawartych w tym orzeczeniu należy wyprowadzić nadto wniosek, iż - ze względu na charakter omawianego świadczenia (wcześniejsza emerytura) - przepisy rozporządzenia należy wykładać ściśle.

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050/

Z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 18 kwietnia 2016 r. ,III AUa 1636/15, LEX nr 2044356/.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej
przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z przesłuchania wnioskodawcy, świadków oraz przeprowadził dowód z dokumentacji osobowej, a także dokumentacji spółdzielczej ze spornego okresu zatrudnienia.

Z ustaleń Sądu poczynionych w sprawie wynika, że wnioskodawca był zatrudniony w okresie od 21 września 1981 r – 31 maja 1982 r w Gminnej Spółdzielni (...) w S. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy R., który ma masę własna 3200 – 3400 kg oraz ładowność 1800 – 3000 kg. W okresie tego zatrudnienia pracował na stanowisku kierowcy.

Ostatecznie organ rentowy przyznał, że pojazd ten jest pojazdem o ciężarze powyżej 3,5 tony.

Zatem ten okres należało zaliczyć do okresu pracy w warunkach szczególnych.

W okresie 1.06.1982 – 31.05.1989 r wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w Ł. na stanowisku mechanika samochodowego.

W okresie 4.07.1989 – 30.09.1997 wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w K. na stanowisku mechanika, kierowcy .

W ocenie Sądu wnioskodawca nie wykazał zatem w przedmiotowym postępowaniu, że podczas tego zatrudnienia wykonywał pracę w szczególnych warunkach w postaci mechanika samochodowego – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Co prawda wykonywał czynności polegające na pracy w kanale, ale także inne czynności poza kanałem, a więc w okresie dniówki roboczej wykonywał również inne czynności nie wymienione w wykazie prac zaliczanych do prac w szczególnych warunkach. (por. wyrok SN z 28 sierpnia 2014 r., II UK 537/13,; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 2 grudnia 2014 r., III AUa 493/14; wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 września 2012 r., III AUA 480/12 i z dnia 27 czerwca 2013 r., III AUA 2081/12, ; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 grudnia 2015 r., III AUa 1083/15).

Sam wnioskodawca w informacyjnym wysłuchaniu podał, że praca w kanale była pracą w 70%. Przesłuchiwany w charakterze strony, na wyraźne pytania swojego pełnomocnika, nieco zmienił wersję, wskazując, że w jednym dniu wykonywał pracę w wymiarze 99%, w innym w 70 % w kanale, a zatem nigdy w 100 %.

Procentowy udział pracy w kanale potwierdzają z zasadzie wszyscy świadkowie za wyjątkiem świadka K., który twierdził, że wszystkie prace były wykonywane w kanale. W związku z tym, że pozostaje to w sprzeczności z zeznaniami samego wnioskodawcy, Sąd nie dał mu wiary w tym zakresie. Należy zwrócić uwagę, że wnioskodawca był jedynym mechanikiem, a więc nie było możliwe, by wszystkie czynności przy pojeździe były wykonywane z kanału.

Poza tym wnioskodawca był zastępcą prezesa zarządu. Sąd nie dał wiary wnioskodawcy, że nie związały się z tym żadne dodatkowe obowiązki w świetle tego, że pobierał dodatek funkcyjny.

Wnioskodawca był także członkiem Rady Nadzorczej, i to wbrew jego twierdzeniom, że dotyczyło to tylko ostatnich dwóch lat zatrudnienia, bowiem z dokumentów postaci uchwał i protokołów posiedzeń wynikało, że pełnił funkcje także w latach 1994 i 1995. Członkostwo to wiązało się z dodatkowymi obowiązkami w postaci udziału w posiedzeniach, które trwały od godziny do półtorej i odbywały się w ciągu dnia pracy.

Sąd nie dał wiary powodowi i świadkowi P. co do tego, że posiedzenia Rady Nadzorczej odbywały się w godzinach porannych , i trwały 10 – 15 min. Pozostaje to w sprzeczności z zeznaniami świadka L.. Należy zwrócić uwagę, że powód w informacyjnych wyjaśnieniach w ogóle nie podał, że pełnił funkcje w zarządzie czy radzie nadzorczej. Także świadek P. o tym nie wspominał. Składając ponowne zeznania świadek P. podał, że sam był członkiem RN przez trzy miesiące, zatem nie mógł wiedzieć, jak długo trwały posiedzenia w poprzednich okresach, świadek także podawał, że nie były sporządzone protokoły z posiedzeń, a z załączonych dokumentów wynikało, że takie protokoły były.

W ocenie Sądu swobodne i szczere zeznania świadka L., która zeznawała na temat uczestnictwa w posiedzeniach RN, są bardziej wiarygodne od zeznań wnioskodawcy, który jest zainteresowany wynikiem procesu, a jego zeznania są sprzeczne z treścią samych dokumentów (które zostały załączone do akt na wniosek pełnomocnika wnioskodawcy, a pełnomocnik wnioskodawcy był także częściowo uczestnikiem czynności podejmowanych w spółdzielni, na jego wniosek w trakcie rozprawy były mu okazywane dokumenty, a pełnomocnik w związku z ich złożeniem nie zgłosił żadnych wniosków) oraz świadka P., który zeznawał ponowne, a jego zeznania pozostają w sprzeczności także z dokumentami, nadto w zasadzie dotyczą 3 miesięcy.

Brak było zatem podstaw do przyjęcia, iż wnioskodawca wykazał, że w całym okresie spornego zatrudnienia wykonywał pracę w szczególnych warunkach - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy stwierdzić należy, że pomimo iż wnioskodawca spełnił pozostałe przesłanki do przyznania emerytury, a mianowicie: wieku, posiadania co najmniej 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz niebycia członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ze względu na nieprzepracowanie wymaganego ustawowo okresu 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze emerytura wnioskodawcy nie przysługuje.

W konsekwencji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 Sąd Okręgowy odwołanie oddalił.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy

7.08.17 (urlop s. ref. 30.06. -4.08.17)