Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 grudnia 2014 roku w S.

sprawy z powództwa Rzecznika Praw Obywatelskich, działającego na rzecz L. S.,

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Zakładu Karnego w C., Dyrektorowi Aresztu Śledczego w S. i Komendantowi Miejskiemu Policji w S.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego Skarbu Państwa - Komendanta Miejskiego Policji w S. od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 10 grudnia 2013 roku, sygn. akt I C 1894/12

1.  uchyla punkt II zaskarżonego wyroku,

2.  w pozostałej części oddala apelację.

Sygn. akt II Ca 200/14

UZASADNIENIE

Powód Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa – Komendanta Komisariatu Policji S. na rzecz L. S. kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek bezprawnego pozbawienia wolności.

Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2013 roku Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie zasądził od pozwanego Skarbu Państwa - Komendanta Miejskiego Policji w S. na rzecz L. S. kwotę 50.000 zł oraz nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie od pozwanego Skarbu Państwa - Komendanta Miejskiego Policji w S. kwotę 2500 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd pierwszej instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na ustalonym w sposób następujący stanie faktycznym:

W dniu 20 grudnia 2007 roku w sprawie o sygn. akt Wp 96/05 został wystawiony nakaz przyjęcia do odbycia kary zastępczej 10 dni pozbawienia wolności dla A. F. (1), na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Olkuszu z dnia 30 czerwca 2000 roku, w sprawie o sygn. akt II K 230/99.

W dniu 3 sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy w Olkuszu wystawił w sprawie o sygn. akt Wp 210.05 list gończy, w którym wskazano, iż poszukiwanym jest A. F. (1) syn L. – na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Olkuszu z dnia 16 stycznia 2004 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt II K 725/02, który został skazany na karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

W dniu 4 stycznia 2008 roku pracownik Schroniska (...) przy ul. (...) w S. przekazał funkcjonariuszom Policji Komisariatu Policji S. - Nad O. informację, że na terenie tej placówki przebywa mężczyzna o nieustalonej tożsamości, z którym nie można nawiązać jakiegokolwiek kontaktu werbalnego.

Tego samego dnia do Schroniska (...) mieszczącego się w S. przy ul. (...) udało się czterech funkcjonariuszy Policji - M. Ł. (z sekcji poszukiwań), M. M. (dzielnicowy), D. M. (dzielnicowy) i R. N. (pracownik operacyjny), którzy potwierdzili fakt, iż mężczyzna ten nie jest w stanie nawiązać z rozmówcą żadnego kontaktu, nie posiada także żadnych dokumentów, które mogłyby potwierdzić jego tożsamość.

Funkcjonariusze przewieźli mężczyznę do siedziby techników kryminalistyki Komendy Miejskiej Policji w S., celem ustalenia jego tożsamości za pomocą urządzenia MorphoTouch. Działanie tego urządzenia polega na wprowadzeniu do rejestru (...) odbitek linii papilarnych danej osoby i sprawdzenie, czy odbitki linii papilarnych tej osoby są już w rejestrze. (...) ten po dokonaniu weryfikacji i stwierdzeniu zgodności sprawdzanych odbitek linii papilarnych ze znajdującymi się w zbiorze (...) podaje numer ID, który należy następnie wprowadzić do policyjnej bazy Krajowego Systemu Informacyjnego Policji ( (...)), celem uzyskania szczegółowych informacji o osobie. Sprawdzenia osoby przywiezionej ze schroniska dla bezdomnych dokonał pracownik operacyjny Komendy Miejskiej Policji w S. R. N. (za pomocą urządzenia M. T.), zaś jako wynik uzyskano numer ID (...), płeć (...).

Po przeprowadzeniu tej czynności funkcjonariusze Policji przewieźli zatrzymanego do Komisariatu Policji S. – celem poddania go dalszej weryfikacji. Sprawdzenia zatrzymanego dokonał funkcjonariusz M. Ł., poprzez wpisanie uprzednio otrzymanego numeru ID do policyjnej bazy (...) w jedno z wolnych pól. W wyniku wprowadzonego numeru ID (...) ustalonego w Komendzie Miejskiej Policji w S. otrzymano dane A. F. (1), syna L. i K. z domu M., urodzonego w dniu (...) w B., ostatnio zamieszkałego w O. przy ul. (...), PESEL nr (...). Według danych uzyskanych z tego rejestru, był on osobą poszukiwaną listem gończym wydanym przez Sąd Rejonowy w Olkuszu, celem osadzenia w zakładzie karnym lub areszcie śledczym (nakaz wydany do sprawy o sygn. akt II K 252/02).

Numer identyfikacyjny ID został wprowadzony przez policjanta w nieprawidłową zakładkę w bazie (...), bowiem poprawnie numer ten należało wpisać do zakładki „Fakt daktyloskopowania (szybkodostępowa)”. Zamiast tego funkcjonariusz policji wprowadził dane do zakładki „Sprawdzanie prewencyjne”.

W związku z powyższym w dniu 5 stycznia 2008 roku dokonano osadzenia mężczyzny w Areszcie Śledczym w S. przyjmując, że jest on A. F. (1), tj. osobą poszukiwaną listem gończym wydanym w sprawie II K 725/02, który został wystawiony przez Sąd Rejonowy w Olkuszu do osoby identyfikowanej jako A. F. (1), syn L. i K. z d. M..

Przed osadzeniem w areszcie L. S. został przebadany przez lekarzy, którzy potwierdzili brak kontaktu słownego z badanym wskutek afazji, ale jednocześnie orzekli, iż może być on osadzony.

W Areszcie Śledczym w S. osadzony przebywał do dnia 19 lutego 2008 roku.

Pismem z dnia 7 stycznia 2008 roku Komenda Powiatowa Policji w O. przesłała do Aresztu Śledczego w S. listy gończe wraz z dokumentacją dotyczącą A. F. (1), wydane w sprawach o sygn. akt II K 161/00, Wp 46/04 oraz II K 230/99, Wp 96/05, informując jednocześnie, że list gończy wraz z nakazem przyjęcia do odbycia kary pozbawienia wolności wydany w sprawie o sygn. akt II K 725/02, Wp 210/05 przez Sąd Rejonowy w Olkuszu zostanie przesłany do Aresztu Śledczego w S. po sprostowaniu omyłki pisarskiej dotyczącej daty urodzenia poszukiwanego. List gończy nie zawierał rysopisu poszukiwanego, w tym nie opisywał żadnych znaków szczególnych. Jednocześnie w dniu 7 stycznia 2008 roku pracownik Aresztu Śledczego w S. poinformował telefonicznie Sąd Rejonowy w Olkuszu, iż A. F. (1) został zatrzymany przez tę placówkę na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Olkuszu.

Postanowieniem z dnia 15 stycznia 2008 roku Sąd Rejonowy w Olkuszu odwołał zarządzenie z dnia 2 sierpnia 2007 roku o poszukiwaniu skazanego A. F. (1) listem gończym z uwagi na zatrzymanie i osadzenie w Areszcie Śledczym w S..

W dniu 19 lutego 2008 roku zatrzymany mężczyzna, zidentyfikowany jako A. F. (1) s. L., został przetransportowany do Zakładu Karnego w C. na konsultację lekarską, zaś wraz z osadzonym dostarczono do wskazanej placówki jego akta osobopoznawcze części B założone w Areszcie Śledczym w S., kartę widzeń osadzonego, kartę identyfikacyjną oraz książeczkę zdrowia. Akta części A zostały przesłane pocztą i wpłynęły do Zakładu Karnego w C. w dniu 25 lutego 2008 roku.

Tego samego dnia, tj. 19 lutego 2008 roku Dyrektor Zakładu Opieki Zdrowotnej Zakładu Karnego w C. wyraził zgodę na leczenie zatrzymanego w Oddziale Chorób Wewnętrznych dla przewlekle chorych. Ponadto w tym samym dniu wychowawca oddziału K. K. (2) przeprowadził rozmowę z osadzonym, w której stwierdził, że skazany „gestykuluje, nie słyszy i nie mówi. Nie chciał również nawiązać kontaktu w formie pisemnej".

W dniach od 19 lutego 2008 roku do dnia 5 marca 2008 roku osadzony przebywał w Oddziale Chorób Wewnętrznych Zakładu Opieki Zdrowotnej Zakładu Karnego w C.. W placówce tej zostało przeprowadzone badanie internistyczne i neurologiczne, a następnie kontynuowano leczenia neurologiczne. W placówce tej rozpoznano: stan po urazie czaszkowo – mózgowym oraz po operacji krwiaka śródczaszkowego, niedowład połowiczny prawostronny, afazja.

Osadzony w trakcie pobytu w Zakładzie Karnym w C. był siedmiokrotnie konsultowany psychologicznie, jednak psychologowie wskazywali, że nie można nawiązać z nim kontaktu werbalnego, osadzony wykonywał proste polecenia, w kontakcie wymagał krótkich i prostych treści, jednocześnie nie wykazywał zaburzeń adaptacyjnych czy psychicznych.

Począwszy od dnia 19 lutego 2008 roku do 16 listopada 2009 roku bezskuteczne próby kontaktu z osadzonym podejmowali także wychowawcy. W notatce wychowawca stwierdził, że skazany przyjmuje posiłki, spędza czas głównie na oglądaniu programów telewizyjnych, nie utrzymuje z nikim kontaktu zewnętrznego. Kolejne udokumentowane spotkanie wychowawcy z osadzonym miało miejsce w dniu 26 maja 2008 r., w trakcie którego wychowawca ppor. W. P. zaproponował osadzonemu odbywanie przez niego kary pozbawienia wolności w systemie programowanym, zaś skazany odmówił przystąpienia do programu kiwając głową. W dniu 01 lipca 2008 r. sporządzono kolejną notatkę wskazując w niej, że skazany odmówił kolejny raz odbywania kary w systemie programowanym w sposób dorozumiany - kiwając głową. Z notatki sporządzonej przez wychowawczynię z kolei w dniu 3 października 2008 roku wynika, iż zachowanie skazanego nie budzi zastrzeżeń, ale nadal „nie jest zainteresowany systemem programowanym, z uwagi na brak możliwości nawiązania kontaktu słownego - nie mówi tylko gestykuluje rękoma wydając przy tym nieartykułowane dźwięki". W dniu 11 grudnia 2008 roku wychowawczyni odbyła z osadzonym spotkanie poprzedzające dokonanie oceny postępów w resocjalizacji stwierdzając brak uwag skazanego oraz wskazując, że „nie wnosił również nowych informacji na temat sytuacji osobistej ani prawnej". W następnej notatce z dnia 19 marca 2009 roku opisując zachowanie skazanego wychowawczyni podkreśliła kolejny raz brak możliwości kontaktu słownego, zaś w dniu 26 maja 2009 roku wychowawczyni zapoznała skazanego z projektem oceny okresowej, ale odnotowała brak możliwości kontaktu słownego, jednocześnie zaznaczyła, iż z gestów skazanego wynika, że jest on zadowolony z projektu oceny; skazany nadal nie utrzymywał z nikim kontaktów z zewnątrz. W kolejnej notatce sporządzonej w dniu 16 listopada 2008 roku przed dokonaniem kolejnej oceny postępów w resocjalizacji wychowawczyni wskazała, iż „z uwagi na brak kontaktu słownego nie ma pewności, czy skazany zrozumiał treść przedstawionego projektu oceny. Na pytanie czy rozumie i czy zgadza się z przedstawioną oceną skazany z uśmiechem rozłożył ręce".

W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności osadzony reagował na swoje nazwisko – tj. (...), wykonywał proste polecenia, nie sprawiał trudności natury wychowawczej. Funkcjonariusze również zwracali się do osadzonego używając nazwiska F., pod tym też nazwiskiem osadzony stawiał się na zabiegi i konsultacje medyczne, a także odbierał leki.

Osadzony w trakcie pobytu w Zakładzie Karnym w Czarnej nie był przez nikogo odwiedzany, nie otrzymywał również paczek z żywnością. W wyniku przeprowadzonego wywiadu środowiskowego w miejsce ostatniego zamieszkania A. F. (1) uzyskano informację, iż matka skazanego nie miała z nim kontaktu od 4 lat i nie chce z nim utrzymywać żadnych kontaktów.

Podczas pobytu w zakładzie karnym L. S. przebywał w okresie od 19 lutego 2008 roku do 5 marca 2008 roku na Oddziale Chorób Wewnętrznych Zakładu karnego w C., a następnie od dnia 5 marca 2008 roku - na oddziale wewnętrznym dla osób przewlekle chorych. Podczas całego pobytu w zakładzie karnym był leczony z powoda nadciśnienia oraz z powodu stanu po przebytej trepanacji czaszki po lewej stronie z afazja motoryczną i niedowładami. Przebywał na oddziałach szpitalnych zakładu karnego również z powodu trudności w samoobsłudze.

W dniu 10 listopada 2009 roku do Komendy Powiatowej Policji w O. wpłynęło pismo (...) Urzędu Wojewódzkiego w K. informujące, że A. F. (1) ubiegał się o paszport tymczasowy w Konsulacie RP w R. i dokument ten otrzymał w dniu 30 października 2009 roku. W piśmie tym wskazano nadto, iż po sprawdzeniu w bazie danych okazało się, że wynika z niej, iż A. F. (1) w dalszym ciągu przebywa w Zakładzie Karnym w C..

W związku z powyższym w dniu 16 listopada 2009 roku pracownik Komendy Powiatowej Policji w P. poinformował telefonicznie pracownika Zakładu Karnego w C., iż jednostka ta otrzymała informację, że A. F. (1) złożył w placówce konsularnej w R. wniosek o wyrobienie paszportu.

Z uwagi na fakt, że powzięto wiadomość o zaistnieniu podejrzenia, że przebywający w Zakładzie Karnym w C. osadzony A. F. (1) syn L., nie jest osobą, której dotyczy dokumentacja wykonawcza, Dyrektor Zakładu Karnego w C., pismem z dnia 16 listopada 2009 roku poinformował Przewodniczącego III Wydziału Penitencjarnego Sądu Okręgowego w Słupsku, Sąd Rejonowy w Olkuszu oraz Prokuratora o powyższym wskazując jednocześnie, iż z informacji uzyskanych tego samego dnia z Policji wynika, że prawdopodobnie osobą osadzoną jest L. S., syn J. i A., urodzony w dniu (...).

Ponadto w dniu 17 listopada 2009 roku Zakład Karny w C. otrzymał telegram od Komendanta Komisariatu Policji S. – Nad O. zawierający informację, że pod numerem ID (...) wydrukowanym z urządzenia M. T. widnieje L. S., a nie A. F. (1). Jednocześnie Dyrektor Zakładu Karnego w C. pozyskał fotografie archiwalne A. F. (1) z Komendy Powiatowej Policji w O., Zakładu Karnego w N. i W., gdzie ww. osoba uprzednio odbywała karę pozbawienia wolności. Z fotografii wynikało, iż widniejąca tam osoba jest inna aniżeli faktycznie osadzona w Zakładzie Karnym w C.. Nadto z kserokopii obwoluty archiwalnych akt osobowych cz. A wynikało, że osadzony powinien mieć na klatce piersiowej tatuaże, a na lewej ręce widoczne blizny po samouszkodzeniu, zaś osoba osadzona w tym zakładzie karnym nie posiada takich tatuaży ani blizn.

Po stwierdzeniu nieprawidłowości osadzenia wszczęto procedurę zwolnienia, w tym zabezpieczenia miejsca pobytu po zwolnieniu w odpowiednim ośrodku.

Zarządzeniem Sędziego Penitencjarnego z dnia 17 listopada 2009 roku L. S. został zwolniony z odbywania kary. Ponadto po zwolnieniu L. S. został przewieziony transportem Służby Więziennej wraz z opieką medyczną do Schroniska (...) przy ul. (...) w S.. Jednocześnie zwolnionemu przyznano zapomogę z funduszu pomocy postpenitencjarnej w wysokości 300 zł.

W związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności przez L. S. zamiast A. F. (1) w Zakładzie Karnym w C. wszczęto postępowanie wyjaśniające w zakresie ewentualnych nieprawidłowości wykonywania w Zakładzie Karnym w C. kary pozbawienia wolności wobec osoby odbywającej karę pozbawienia wolności jako skazany A. F. (1) s. L.. W tym celu powołano Zespół w osobach: I. R., P. R. i T. K.. W postępowaniu wyjaśniającym oświadczenia składali także wychowawcy, psychologowie, a także Dyrektor Zakładu Opieki Zdrowotnej wskazanego zakładu karnego. Po analizie dokumentacji oraz złożonych wyjaśnień, w oparciu o przepisy będące podstawą podejmowania poszczególnych czynności wobec osadzonego A. F. (1) zespół ten nie stwierdził bezprawności działania tamtejszej administracji ani też uchybień, które mogłyby mieć wpływ na długość pobytu osadzonego w Zakładzie Karnym w C.. Powyższe potwierdził Minister Sprawiedliwości w piśmie z dnia 18 lutego 2013 roku, skierowanym do Marszałka Senatu oraz Prokurator Generalny RP w piśmie z dnia 15 lutego 2013 roku, skierowanym do Marszałka Senatu, a także Minister Spraw Wewnętrznych w piśmie z dnia 14 lutego 2013 roku, skierowanym do Marszałka Senatu.

W okresie odbywania przez L. S. kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w C. (tj. w okresie od 19 lutego 2008 roku do 17 listopada 2009 roku) Zakład ten był wizytowany przez sędziego penitencjarnego dwukrotnie w dniach 14 i 19 marca 2008 roku i kontrola objęła cały 2007 rok, w dniach 24-25 marca 2009 roku i kontrola objęła cały 2008 rok oraz w dniach 25,26 i 29 marca 2010 roku i kontrola objęła cały 2009 rok.

Postanowieniem z dnia 1 grudnia 2009 roku Prokuratura Rejonowa S. – Ś. wszczęła śledztwo w sprawie mającego miejsce w dniu 4 stycznia 2008 roku w S. niedopełniania obowiązków przez funkcjonariuszy Komisariatu Policji S. - Nad O. a w S. w trakcie zatrzymania L. S. zamiast faktycznie poszukiwanego listami gończymi, poprzez zaniechanie należytej weryfikacji tożsamości osoby zatrzymanej, czym działano na szkodę wskazanego pokrzywdzonego, tj. o czyn z art. 231 § 1 kk.

W toku prowadzonego śledztwa ustalono, że w dniu 4 stycznia 2008 roku przeprowadzono badanie nieznanego mężczyzny za pomocą urządzenia M. T. i uzyskano wynik (...). Tego samego dnia funkcjonariusz Policji M. Ł. dokonał wprowadzenia w bazie (...) w pole (...) osoby z uzyskanego z M. T. numeru (...) (aplikacja (...) formatka „Sprawdzanie prewencyjne” osoby). W wyniku takiego zapytania system pokazał dane osoby o imieniu i nazwisku A. F. (1), gdyż (...) zawierał się w (...) (po automatycznym odcięciu dwóch ostatnich znaków). Poprawne wprowadzenie numeru (...) powinno mieć miejsce za pomocą zakładki „Fakt daktyloskopowania (szybkodostępowa)”, gdzie po wprowadzeniu uzyskanego wcześniej numeru (...) uwidaczniają się dane L. S.. Ustalono zatem, że błąd funkcjonariusza Policji polegał na wpisaniu numeru ID uzyskanego w wyniku sprawdzenia urządzeniem M. T. nie w tę zakładkę, w którą należało wpisać ten numer. M. Ł. winien był wpisać numer ID w tzw. „zakładkę szybkodostępową”.

Postanowieniem z dnia 16 sierpnia 2010 roku umorzono ww. postępowanie, sygn. akt 2 Ds 202/10, wobec stwierdzenia, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego, a funkcjonariusz M. Ł., który poprzez niepoprawny wpis numeru uzyskanego z systemu MorphoTouch do Bazy (...) doprowadził do mylnego ustalenia tożsamości L. S., nie dokonał tego umyślnie, gdyż funkcjonariusz ten, pomimo posiadania dostępu do bazy (...) i nadania mu poszczególnych uprawnień do korzystania z bazy, nie został przeszkolony przez przełożonych w zakresie funkcji przeglądarek, czego dalszym następstwem było bezprawne pozbawienie wolności L. S..

A. F. (1) zmarł w dniu 4 grudnia 2009 roku w C. G. na terenie W..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za uzasadnione w całości.

Wskazał, że stroną pozwaną w niniejszym postępowaniu jest Skarb Państwa - Komendant Miejski Policji w S., Skarb Państwa - Dyrektor Zakładu Karnego w C. i Skarb Państwa - Dyrektor Aresztu Śledczego w S.. Ponadto, jeśli szkodę wyrządzą inni funkcjonariusze państwowi, odpowiada ta osoba prawna, której strukturę organizacyjną oni tworzą.

Jako podstawę prawną żądania Sąd przyjął przepis art. 417 kc, w zw. z art. 448 kc, w zw. z art. 23 kc. Wskazał również na treść art. 77 ust. 1 oraz art. 41 ust. 5 Konstytucji RP.

W ocenie Sądu Rejonowego w sprawie nie znalazł zastosowania art. 552 § 4 kpk, który reguluje kwestie odszkodowania za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, a także za niesłuszne zastosowanie środka zabezpieczającego (art. 552 § 3 kpk). Przepisy te mają charakter lex specialis względem przepisów art. 417 i nast. kc i z tego powodu znajdują zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są przesłanki zawarte w art. 552 kpk. Przede wszystkim jednakże przepis art. 552 kpk wskazuje, iż od Skarbu Państwa przysługuje odszkodowanie oskarżonemu. Wskazać jednocześnie należy, iż osobę uprawnioną do uzyskania odszkodowania lub zadośćuczynienia w rozdziale 58 konsekwentnie nazywa się oskarżonym, jednakże w znaczeniu ogólnym (art. 71 § 3 kpk), co oznacza, że przepisy tego rozdziału odnoszą się również do podejrzanego (art. 71 § 1 kpk). W rozpoznawanej sprawie L. S. nie był osobą podejrzaną czy skazaną, a zatem nie było w niniejszej sprawie najważniejszej przesłanki do ustalenia możliwości dochodzenia roszczeń w postępowaniu karnym.

Sąd Rejonowy uznał, że w sprawie bezsporną była okoliczność nieprawidłowej weryfikacji tożsamości powoda przez funkcjonariuszy Komisariatu Policji S. - Nad O. w dniu jego zatrzymania. Bezsporne były okoliczności odbywania przez L. S. kary pozbawienia wolności, czas trwania jego osadzenia w poszczególnych pozwanych placówkach, a także okoliczności jego zwolnienia z odbywania kary pozbawienia wolności.

Odnosząc się do podnoszonego przez pozwanego zarzutu przedawnienia, Sąd Rejonowy, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, wskazał, że w niniejszej sprawie nie nastąpiło przedawnienie, ponieważ pozew przeciwko Skarbowi Państwa wniesiono przed upływem terminu przedawnienia i bez znaczenia jest późniejsza zmiana oznaczenia państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy odniósł się do postępowania poszczególnych pozwanych i ich odpowiedzialności.

Wskazał tu przede wszystkim, że treść art. 417 kc nie pozostawia wątpliwości, że odpowiedzialność władz publicznych dotyczy zarówno ich działań, ale także i zaniechań, co potwierdza ugruntowane w tej materii orzecznictwo. Wśród przesłanek konstytuujących obowiązek odszkodowawczy na tle przepisu art. 417 kc nie występuje zaś wina. Ustawodawca bowiem zrezygnował z przesłanki zawinionego działania lub zaniechania, poprzestając na przesłance niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, co skutkuje obiektywizacją tej odpowiedzialności odszkodowawczej w kontekście ogólnych zasad odpowiedzialności deliktowej. Dla przyjęcia odpowiedzialności z omawianego przepisu wystarczające przeto będzie ustalenie bezprawności zachowania, a wina sprawcy nie jest ani zasadą, ani przesłanką odpowiedzialności.

Sąd uznał, że z zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że pierwsze sprawdzenie tożsamości zatrzymanego bezdomnego mężczyzny miało miejsce w siedzibie zespołu techników kryminalistyki Komendy Miejskiej Policji w S.. Zarówno w toku niniejszego postępowania, jak i w innych prowadzonych w sprawie nieprawidłowego zatrzymania L. S. postępowaniach (m.in. w sprawie o sygn. akt 2 Ds 202/10 prowadzonej przez Prokuraturę Rejonową S. – Ś.) ustalono, że błąd pracownika jednostki policji nie jest zawiniony – skutkuje jednakże bezprawnym pozbawieniem wolności osoby, która na taką karę nie została skazana żadnym prawomocnym orzeczeniem.

Na podstawie powyżej wskazanych okoliczności Sąd Rejonowy ustalił, że działanie Komisariatu Policji S. – Nad O. było bezprawne, zaś za działania tej jednostki odpowiada Komendant Miejski Policji, zgodnie z zasadą wyrażoną w przepisach art. 67 § 2 kpc oraz art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.

Sąd Rejonowy dostrzegł oczywisty związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym zatrzymaniem przez funkcjonariuszy policji Komisariatu Policji S. – Nad O. L. S., a wyrządzoną mu szkodą, to jest gdyby L. S. nie został bezprawnie zatrzymany na okres niemal 2 lat, to szkody by nie poniósł.

Sąd zważył, że wskutek bezprawnych działań Komisariatu Policji S. – Nad O. doszło w istocie do naruszenia powoływanych w sprawie dóbr osobistych L. S..

Odnosząc się do Skarbu Państwa – Dyrektora Aresztu Śledczego Sąd Rejonowy uznał, że działanie zarówno pracowników, jak i samego Dyrektora Aresztu Śledczego w S. nie było bezprawne. Przy wykonywaniu zadań Dyrektor Aresztu Śledczego w S., jak i jego pracownicy przestrzegali wszelkich przepisów mających swe źródło w aktach prawnych. Sąd Rejonowy wskazał, że skoro nie zachodzi bezprawność działania tej jednostki, to jej działania nie dają podstaw do przyjęcia jakiejkolwiek jej odpowiedzialności.

Oceniając z kolei działania Dyrektora Zakładu Karnego w C. Sąd Rejonowy ustalił także prawidłowość postępowania tej jednostki. Jako przepisy regulujące odbywanie kary pozbawienia wolności, stanowiące zarazem podstawę działania Zakładu Karnego w C. w odniesieniu do L. S., Sąd wskazał przepisy znajdujące się w aktach prawnych: ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczym, rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie czynności administracyjnych związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar i środków przymusu skutkujących pozbawienie wolności oraz dokumentowanie tych czynności, rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych, instrukcji nr 7/2003 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 9 września 2003 r. w sprawie transportowania skazanych, zarządzenie nr 2/04 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 24 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia i organizacji pracy penitencjarnej oraz zakresy czynności funkcjonariuszy i pracowników oddziałów penitencjarnych i terapeutycznych.

Sąd Rejonowy zauważył, że zgodnie z § 90 ww. zarządzenia zakład karny powinien dołączyć archiwalne akta osobowe do teczki osobopoznawczej akt osobowych część (...) skazanego, czego nie uczyniono. Stwierdził jednak, że w archiwalnych aktach osobopoznawczych część B brak było zdjęcia A. F. (1), a zatem nawet gdyby pracownicy Zakładu Karnego w C. zapoznali się z archiwalnymi aktami części B A. F. (1), to nawet wówczas nie mieliby uzasadnionych podstaw, by kwestionować tożsamość osoby u nich przebywającej. Natomiast sama zmiana zachowania mężczyzny (z osoby grypsującej i w miarę agresywnej w stosunku do przełożonych w osobę spokojną) mogła być uzasadniona stanem zdrowia osadzonego i przebytym urazem głowy. Ponadto z uwagi na stan zdrowia L. S. w czasie pobytu w pozwanym zakładzie karnym wdrożenie oddziaływania penitencjarnego, pomimo podejmowanych w tym zakresie prób, było praktycznie niemożliwe. Tym samym zaniechanie Zakładu Karnego w C. nie mogło przesądzić o jego odpowiedzialności.

Mając powyższe na uwadze Sąd nie orzekł o obowiązku zapłaty przez Areszt Śledczy w S. oraz Zakład Karny w C. dochodzonego roszczenia. Jednocześnie Sąd nie oddalił powództwa w stosunku do tych jednostek organizacyjnych, ponieważ bez względu na ilość oraz rodzaj pozwanych jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa (staciones fiscii), w sprawie zgodnie z art. 67 § 2 kpc występuje tylko jeden pozwany (Skarb Państwa). Sąd pierwszej instancji przytoczył stanowisko Sądu Najwyższego, że wykluczona jest możliwość jednoczesnego uwzględnienia powództwa przeciwko Skarbowi Państwa działającemu przez jedną jednostkę organizacyjną i oddalenia w tej samej sprawie powództwa przeciwko temu samemu Skarbowi Państwa działającemu przez inną jednostkę organizacyjną.

Uzasadniając wysokość przyznanego zadośćuczynienia, Sąd Rejonowy wskazał, że winna ona zależeć przede wszystkim od wielkości doznanej krzywdy. Dla jej sprecyzowania i przyjęcia „odpowiedniej" sumy zadośćuczynienia uwzględnić należy takie okoliczności, jak: rodzaj naruszonego dobra, rozmiar doznanej krzywdy – oceniana obiektywnie, intensywność naruszenia – oceniana obiektywnie, stopień negatywnych konsekwencji dla pokrzywdzonego wynikających z dokonanego naruszenia dobra osobistego, w tym także niewymiernych majątkowo, nieodwracalność skutków naruszenia, stopień winy sprawcy. Zasądzona kwota zadośćuczynienia nie może być symboliczna, musi mieć charakter kompensacyjny i musi spełniać także funkcję represyjną wobec sprawcy naruszenia.

Biorąc pod uwagę ww. dyrektywy Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że świadczenie w kwocie 50.000 zł w sposób najpełniejszy zadośćuczyni doznanym wskutek działania pozwanego krzywdom. Sąd uwzględnił tryb życia poszkodowanego przed bezprawnym pozbawieniem wolności (bycie osobą bezdomną) nie pominął, iż w pewnym stopniu wskutek pobytu w zakładzie karnym sytuacja L. S. uległa względnemu polepszeniu, bowiem w zakładzie karnym osadzony miał zapewniona opiekę medyczną, był leczony, w tym neurologicznie, miał zapewniony ciepłe pomieszczenia oraz jedzenie. Można bowiem założyć, iż przebywając na wolności, jako osoba bezdomna, nie poddałby leczeniu z uwagi na swą sytuację lokalową i majątkową. Jednak okoliczności te nie mogły stanowić podstawy do przyjęcia, że L. S. nie stała się krzywda wskutek bezprawnego pozbawienia wolności na okres prawie dwóch lat. Wolność, możliwość samostanowienia o sobie jest tak istotnym, naczelnym dobrem osobistym, iż kwota 50.000 zł nie stanowiła wygórowanego żądania. Zdaniem Sądu Rejonowego, gdyby sytuacja taka przydarzyłaby się osobie zdrowej, kwota przyznanego zadośćuczynienia musiałaby być wyższa.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł w pkt II na podstawie art. 98 kpc, w zw. z art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Jednocześnie, na mocy art. 94 ww. ustawy Skarb Państwa nie ma obowiązku uiszczania opłat. Zgodnie natomiast z art. 96 ust. 1 pkt 6 wyżej wskazywanej ustawy o kosztach sądowych Rzecznik Praw Obywatelskich nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych (zgodnie z w/w ustawą koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki). Stąd obciążano pozwanego Skarb Państwa Komendanta Miejskiego Policji obowiązkiem uiszczenia opłaty sądowej, której obowiązku nie miał uiścić Rzecznik Praw Obywatelskich. Sąd Rejonowy podkreślił, iż po stronie pozwanej występował de facto jeden podmiot, a mianowicie Skarb Państwa, i brak było podstaw do przyznania pełnomocnikom Skarbu Państwa Aresztu Śledczego w S. i Skarbu Państwa Zakładu Karnego w C. kosztów postępowania.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany Skarb Państwa - Komendant Miejski Policji w S. i zaskarżając wyrok w całości, wniósł o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w stosunku do siebie w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Skarżący zarzucił Sądowi pierwszej instancji:

1)  naruszenie art. 417 § 1 kc, w zw. z § 8 i 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz § 88 ust. 2 i § 90 zarządzenia nr 2/04 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 24 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia i organizacji pracy penitencjarnej oraz zakresów czynności funkcjonariuszy i pracowników działów penitencjarnych i terapeutycznych poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że funkcjonariusze pozwanego ad.3 działali zgodnie z prawem podczas, gdy funkcjonariusze Zakładu Karnego w C. nie przeprowadzili rzetelnie badania osobopoznawczego powoda, tj. w szczególności nie dołączyli do teczki osobopoznawczej archiwalnych akt osobowych części (...) z zakładów karnych, w których A. F. (1) uprzednio odbywał karę pozbawienia wolności, co z kolei pozwoliłoby na wcześniejsze wykrycie pomyłki w ustaleniu tożsamości powoda,

2)  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że w archiwalnych aktach osobowych części (...) brak było zdjęcia A. F. (1), podczas gdy jego zdjęcie znajdowało się w aktach zakładów karnych, w których uprzednio odbywał karę pozbawienia wolności,

3)  naruszenie art. 233 § 1 kpc, poprzez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, że za powstanie przedmiotowej szkody ponosi odpowiedzialność wyłącznie pozwany ad.1 podczas gdy funkcjonariusze ad. 3 również przyczynili się do jej powstania,

4)  naruszenie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez jego błędne zastosowanie i obciążenie pozwanego ad. 1 kosztami sądowymi z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych, a tym samym nie uwzględnienie przepisu art. 94 ww. ustawy, w świetle którego Skarb Państwa nie ma obowiązku uiszczania opłat.

W uzasadnieniu apelacji pozwany ad. 1 przyznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdza, iż funkcjonariusze Komisariatu Policji S. - Nad O. dokonali nieprawidłowej weryfikacji tożsamości powoda w dniu jego zatrzymania, jednak przez następne 2 lata powód przebywał w Zakładzie Karnym, a więc również pozwany ad. 3 ponosi odpowiedzialność za zaistniały stan rzeczy. Pozwany podniósł, że po osadzeniu powoda w Zakładzie Karnym nie miał już wpływu na to co działo się z powodem. Wskazał, że funkcjonariusze Zakładu Karnego na podstawie przepisów prawa mieli obowiązek przeprowadzenia badań osobopoznawczych polegających w szczególności na analizie danych osobowych skazanego i uprzedniej karalności poprzez analizę dokumentów dotyczących skazanego oraz informacji przesłanych przez sąd, czego jednak nie uczynili. Dokumentacja z pobytów A. F. (1), który przebywał wcześniej w innych zakładach karnych, winna zatem znaleźć się w Zakładzie Karnym w C., taka procedura przewidziana jest w zarządzeniu nr 2/04 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 24 lutego 2004 r. Zdaniem pozwanego ad. 1 prawidłowo przeprowadzone badanie osobopoznawcze skutkowałoby powzięciem wątpliwości co do tożsamości powoda i wcześniejszym jego zwolnieniem z zakładu karnego, a co za tym idzie szkoda poniesiona przez powoda byłaby mniejsza. Zdaniem pozwanego ad. 1 wbrew ustaleniom Sądu Rejonowego archiwalne akta części (...) zawierały zdjęcia A. F. (2). Na poparcie tego zarzutu pozwany ad. 1 przytoczył brzmienie przepisu § 88 ust. 2 ww. zarządzenia, zgodnie z którym do teczki osobopoznawczej akt osobowych część (...) dołącza się zdjęcie skazanego. Obowiązek zapoznania się z aktami archiwalnymi było w szczególności uzasadnione stanem zdrowia powoda, z którym nie było żadnego kontaktu werbalnego.

Pozwany wskazał również, że Sąd Rejonowy oceniając zgromadzony materiał dowodowy uchybił zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, ponieważ uznał, że funkcjonariusze pozwanego ad. 3 nie przyczynili się do powstania szkody. W przekonaniu pozwanego ad.1, gdyby nie badania osobopoznawcze powoda dokonane po powzięciu wiadomości, że A. F. (1) przebywa faktycznie na wolności, powód najprawdopodobniej przebywałby w Zakładzie Karnym przez następne kilka lat. Zdaniem pozwanego ad.1 świadczy to o tym, jak wielkie znaczenie i wpływ na powstałą szkodę miało właściwe przeprowadzenie badania okołopoznawczego.

Pozwany ad. 1 zauważył również, że zarówno powód jak i pozwany są podmiotami zwolnionymi od kosztów sądowych z mocy ustawy i nieuzasadnione jest zastosowanie do pozwanego przepisu art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna, co do istoty rozstrzygnięcia o dochodzonym roszczeniu i jako taka podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że jak słusznie i konsekwentnie przyjmuje się w orzecznictwie (por. np: wyrok SA w Poznaniu z dnia 21 maja 2013 r., I ACa 308/13) materialnoprawna konstrukcja zakładająca jednolitość Skarbu Państwa, jako osoby prawnej, na płaszczyźnie właściwej reprezentacji przewidzianej w art. 67 § 2 kpc wywiera ten skutek, że niezależnie od wielości wskazanych przez stronę państwowych jednostek organizacyjnych lub organów, z których działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, stroną pozwaną jest zawsze Skarb Państwa, a nie wskazane jednostki.

Stąd rozstrzyganie o zasadności powództwa odbywa się w odniesieniu do jego żądania, skierowanego przeciwko jednemu podmiotowi – jakim jest Skarb Państwa i nie jest możliwe uwzględnienie powództwa w stosunku do Skarbu Państwa - jednej statio fisci i jednocześnie w tej samej sprawie oddalenie powództwa wobec tego samego Skarbu Państwa – innej statio fisci (tak: SN w wyroku z dnia 23 stycznia 2003 r., II CKN 1398/00). W sytuacji wreszcie, gdy zasądzona od Skarbu Państwa należność wiąże się z działalnością kilku państwowych jednostek organizacyjnych reprezentujących w procesie pozwany Skarb Państwa, ustalenie zakresu odpowiedzialności każdej z tych stationes fisci nie należy do kompetencji sądu (zob. wyrok SN z dnia 11 maja 1999 r., I CKN 1148/97).

Tymczasem w rozpoznawanej sprawie apelujący wniósł o oddalenie powództwa w stosunku do siebie, jako jednej ze statio fisci Skarbu Państwa, nie kwestionując de facto zasadności powództwa tak co do zasady, jak i wysokości – w apelacji nie sformułowano w tym przedmiocie żadnych zarzutów.

W szczególności apelujący przyznał, że funkcjonariusze Komisariatu Policji S. - Nad O. dokonali nieprawidłowej weryfikacji tożsamości L. S. w dniu jego zatrzymania, koncentrując się jednocześnie na wywodzeniu, że do zaistnienia krzywdy, jakiej doznał, w większym stopniu przyczyniła się Administracja Zakładu Karnego w C., która zaniechała sprowadzenia akt osobowych skazanego A. F. (1) z zakładów karnych, w których ten poprzednio odbywał kary pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy podkreśla, że uwzględnienie takiego stanowiska apelującego mogłoby co najwyżej skutkować określeniem, jako statio fisci Skarbu Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w C. obok, ewentualnie w miejsce Komendanta Miejskiego Policji w S., a nie oddaleniem w jakimkolwiek zakresie powództwa.

Analiza całokształtu okoliczności sprawy wskazuje, że Sąd Rejonowy trafnie w punkcie I sentencji zaskarżonego wyroku określił jako statio fisci wyłącznie Komendanta Miejskiego Policji w S., czemu skutecznie sprzeciwiać nie mogą się okoliczności i zarzuty podniesione w apelacji.

Zbędnym jest tutaj powielanie obszernych i prawidłowych wywodów zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, które Sąd Okręgowy zasadniczo podziela.

Sąd Rejonowy wyczerpująco odniósł się tam do stanowiska prezentowanego przez Komendanta Miejskiego Policji w S., które jest obecnie powielane w apelacji.

W uzupełnieniu wskazać jedynie należy, że jakkolwiek w istocie brak jest podstaw do przyjęcia, że akta osobowe A. F. (1) z innych zakładów karnych, nie zawierały jego fotografii, to okoliczność ta tak czy inaczej pozostaje bez decydującego wpływu na rozstrzygnięcie sprawy.

Istotnym i przesądzającym jest bowiem, że wobec praktycznej niemożliwości werbalnego, jak i w innej formie porozumienia się z L. S. (który, co warto podkreślić, jest obecnie całkowicie ubezwłasnowolniony), nie zaistniały w Zakładzie Karnym w C. możliwości do podjęcia w jego przypadku działań resocjalizacyjnych.

Tymczasem eksponowana przez skarżącego norma prawna, zawarta w § 90 zarządzenia nr 2/04 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 24 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia i organizacji pracy penitencjarnej oraz zakresów czynności funkcjonariuszy i pracowników działów penitencjarnych i terapeutycznych – o charakterze technicznym, stworzona została właśnie na potrzeby działań resocjalizacyjnych.

N. od powyższego zważyć, za powodem i Sądem Rejonowym należy, że nawet gdyby przyjąć, że takie zaniechanie Administracji Zakładu Karnego w C., było bezprawnym, to dla wskazania, że krzywda L. S. pozostawała w związku także z takim zaniechaniem, koniecznym jest istnienie normalnego związku przyczynowego pomiędzy tymże zaniechaniem, a okolicznością długotrwałego przebywania L. S. w zakładzie karnym w warunkach odbywania kary pozbawienia wolności. Tymczasem nie jest zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oczywistym, że w wyniku nadesłania tych akt doszłoby do ujawnienia pomyłki w ustaleniu tożsamości L. S., w tym poprzez porównanie jego wizerunku z fotografią z akt osobowych A. F. (1).

Uwzględniać tu zwłaszcza trzeba, że w takcie przebywania L. S. w ww. Zakładzie, nie zaistniały jakiekolwiek okoliczności mogące nasuwać jego administracji wątpliwości co do tożsamości powoda. Wystarczy tu przypomnieć, że ten, z uwagi zapewne na swe zaburzenia psychiczne, reagował nawet na zwracanie się do niego nazwiskiem (...).

Tak, więc kluczowym dla zaistnienia nie tylko całkowicie bezpodstawnego zatrzymania powoda, ale także następnie jego prawie dwuletniego osadzenia w jednostce penitencjarnej, co doprowadziło do naruszenia jego dóbr osobistych i dalej krzywdy, było oczywiście nieprawidłowe i bezprawne nadanie mu przez funkcjonariuszy Policji nieprawidłowej tożsamości – A. F. (1).

Pamiętać i uwzględnić tutaj należy, że ustalanie w odpowiedniej formie tożsamości, tu w postaci karty tożsamości, osób zatrzymanych należy do zadań Policji (art. 14 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji) i w przypadku braku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności inne organy, w tym więziennictwa, nie miały podstaw do ponownego weryfikowania i ustalania tożsamości A. S..

Dla przyjęcia, że odpowiedzialność Skarbu Państwa jest w sprawie związana wyłącznie z działaniami funkcjonariuszy podległych Komendantowi Miejskiemu Policji w S., nie stoi wreszcie, w świetle opisanych powyżej argumentów, taka tylko okoliczność, że L. S. pozostawał w ich „dyspozycji” jedynie przez krótki – początkowy czas swojego pozbawienia wolności.

Mając na uwadze wszystko powyższe, apelację co do istoty rozstrzygnięcia uznać należało za niezasadną i jako taką podlegającą oddaleniu – na podstawie art. 385 kpc, o czym orzeczono w punkcie 2 sentencji wyroku.

Zasadnie natomiast skarżący zakwestionował obciążenie, w punkcie II sentencji zaskarżonego wyroku, Skarbu Państwa nieuiszczonymi kosztami sądowymi, w postaci opłaty od pozwu, której nie miał obowiązku ponieść powód Rzecznik Praw Obywatelskich, wytaczając powództwo na rzecz L. S..

Zgodnie, bowiem z art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Skarb Państwa nie ma obowiązku uiszczania opłat.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 386 § 1 kpc, orzeczono jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Na koniec odnotowania wymaga, że Sąd Okręgowy w postępowaniu apelacyjnym omyłkowo ponownie zawiadomił o toczącym się postępowaniu L. S., na rzecz którego wytoczono powództwo, pomimo tego, że nastąpiło to już w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, gdzie Sąd, po uprzednim ustaleniu, że ww. został całkowicie ubezwłasnowolniony, zawiadomił go, za pośrednictwem opiekuna prawnego – D. S. o wytoczeniu przez Rzecznika Praw Obywatelskich w niniejszej sprawie na jego rzecz powództwa. Pomimo tego A. S. nie przystąpił do sprawy w charakterze powoda.