Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 marca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24 lutego 2017 r. odmówił M. M. wypłaty świadczenia niezrealizowanego po H. M. (ojcu wnioskodawcy). W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że ze względu na fakt, że wnioskodawca nie prowadził wspólnego gospodarstwa domowego ani nie zamieszkiwał z ojcem brak jest podstaw prawnych do wypłaty świadczenia niezrealizowanego po zmarłym w dniu 9 lutego 2017 r. H. M..

(decyzja – k.132 akt ZUS)

W dniu 3 kwietnia 2017 r. M. M. złożył odwołanie od powyższej decyzji. W uzasadnieniu wskazał, że nie zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego i wnosi o zmianę decyzji poprzez przyznanie mu niezrealizowanego świadczenia po zmarłym ojcu, H. M. za miesiąc luty 2017. Wskazał, że jego uprawnienie do świadczenia wynika z kolejnego zdania art. 136 ustawy emerytalnej, nadto ojciec pozostawał na jego utrzymaniu, w tym sensie, że mieszkał w mieszkaniu , które jest jego własnością bez żadnych opłat i sam prowadził swoje gospodarstwo domowe.

(odwołanie – k. 2)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 28 kwietnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, podnosząc dodatkowo, że decyzją z dnia 16 marca 2017 r organ rentowy przyznał niezrealizowane świadczenie M. S. – córce zmarłego, która była uprawnioną w pierwszej kolejności.

(odpowiedź na odwołanie – k. 7)

Postanowieniem z dnia 8 maja 2017 r Sąd zawiadomił M. S. o toczącym się postępowaniu z odwołania M. M. od decyzji z dnia 16 marca 2017 r dotyczącej odmowy wypłaty niezrealizowanego świadczenia po zmarłym ojcu H. M..

(postanowienie – k. 9)

M. S. nie przystąpiła do udziału w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ojciec wnioskodawcy M. H. M. na mocy decyzji z dnia 30 lutego 1991 r. był uprawniony do emerytury od dnia 1 października 1990 r. H. M. był wdowcem.

(decyzja – k. 13 akt ZUS, odpis skrócony aktu zgonu – k. 120 akt ZUS)

H. M. mieszkał ostatnio przed śmiercią z córką M. S. w R. przy ul. (...).

( wniosek – k. 127 – 128 ak ZUS )

M. M. jest zameldowany w A. przy ul. (...), mieszka na ul. (...) w Ł..

(bezsporne, wniosek – k. 121 akt ZUS)

W odpisie skróconym aktu zgonu H. M. wskazano jako datę zgonu 9 luty 2017 r., godzinę zgonu 16:00, miejsce w Z..

(odpis skrócony aktu zgonu – k.120 akt ZUS)

M. M. nie prowadził z ojcem wspólnego gospodarstwa domowego.

(bezsporne, notatka służbowa – k. 129 akt ZUS)

M. S., jako jedyna prowadziła z ojcem wspólne gospodarstwo domowe, pokryła w całości koszty pogrzebu ojca.

(wniosek – k. 127 – 128 akt ZUS, wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego – k. 117 – 119 akt ZUS)

W dniu 24 lutego 2017 r. M. M., jako syn zmarłego, wystąpił z wnioskiem o wypłatę niezrealizowanego świadczenia po ojcu H. M. – należnej mu emerytury.

(wniosek – k. 121 – 122 akt ZUS)

W dniu 2 marca 2017 r. M. S., jako córka zmarłego, wystąpiła z wnioskiem o wypłatę niezrealizowanego świadczenia po ojcu H. M. – należnej mu emerytury.

(wniosek – k. 127 – 128 akt ZUS)

Decyzją z dnia 16 marca 2017 r organ rentowy przyznał prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłym ojcu H. M. za okres od 1 lutego 2017 r do 28 lutego 2017 r w łącznej kwocie 2756,70 zł..

(decyzja – k. 131 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty znajdujące się
w aktach sprawy i aktach rentowych, których nie kwestionowała żadna ze stron postępowania.

Wnioskodawca prawidłowo powiadomiony o terminie rozprawy nie stawił się, mimo wezwania do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania pod rygorem pominięcia tego dowodu, zatem Sąd pominął dowód z przesłuchania wnioskodawcy.

Wnioskodawca złożył oświadczenia, z których wynikało, że ojciec sam prowadził gospodarstwo domowe, nie wniósł jednak o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków – osób podpisanych po oświadczeniami, nadto – wobec prawomocnej decyzji przyznającej świadczenie uprawnionemu w pierwszej kolejności – podnoszone okoliczności pozostawały bez znaczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z brzmieniem art.136 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2016, poz. 887 z późn.zm.) w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba.

Hipoteza wskazanej normy ma szeroki zakres, obejmując nią wszystkie przypadki niezrealizowania świadczenia w okresie między wystąpieniem z wnioskiem o emeryturę lub rentę a śmiercią uprawnionego, czyli zarówno te, gdy zgon nastąpił w trakcie postępowania o przyznanie świadczenia, jak i te, gdy dotknął on osobę już mającą ustalone decyzją organu rentowego lub wyrokiem sądowym prawo do emerytury (renty).

Zatem niezrealizowane świadczenie emerytalne lub rentowe w rozumieniu zacytowanego przepisu to takie świadczenie, do którego prawo zostało już ustalone lub co najmniej osoba uprawniona wystąpiła o nie jeszcze za życia, ale nie zostało ono jej wypłacone, niezależnie od przyczyn opóźnienia w wypłacie świadczenia. A contrario świadczenie zrealizowane to takie świadczenie, które dotarło do rąk osoby uprawnionej albo zostało przekazane na konto bankowe wskazane przez uprawnionego. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 4 grudnia 2013 r., sygn. akt III AUa 386/13, LEX nr 1428144).

Osoby zaliczane do II i III kategorii będą uprawnione do niezrealizowanego świadczenia wyłącznie o ile nie będzie osób zaliczanych do wyższej (wyższych) kategorii. W konsekwencji, gdy istnieją osoby należące do I kategorii, organ rentowy nie będzie mógł dokonać wypłaty na rzecz osób należących do II kategorii, także wówczas, gdy osoby należące do I kategorii oświadczą, że rezygnują z przysługującego im prawa czy też nie złożą wniosku jako pierwsze (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 28 lutego 2006 r., III AUa 2981/04 , LEX nr 217129).

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia czy M. M. przysługuje prawo do wypłaty emerytury ojca H. M., jako świadczenia niezrealizowanego. Wniosek o wypłatę powyższego złożyła także córka H. M. M. S., której to organ rentowy przyznał prawo do wypłaty niezrealizowanego świadczenia – jako córce, która prowadziła z ojcem wspólne gospodarstwo domowe.

Należy przypomnieć, że obowiązuje zasada uwzględnienia przez sądy powszechne skutków prawnych orzeczeń organów administracyjnych, mającą swoje źródło w rozgraniczeniu drogi sądowej i administracyjnej, czego wyrazem są art. 2 § 3 i art. 177 § 1 pkt 3k.p.c.oraz art. 16 i art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. (zob. np. uchwały składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 8 lutego 1971 r., III CZP 74/70, OSNCP 1971, nr 7-8, poz. 121,
z dnia 18 listopada 1982 r., III CZP 26/82, OSNCP 1983, nr 5-6, poz. 64 i z dnia
9 października 2007 r., III CZP 46/07, OSNC 2008, nr 3, poz. 30, uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 21 października 1983 r., III CZP 48/83, OSNCP 1984, nr 5,
poz. 71, z dnia 27 listopada 1984 r., III CZP 70/84, OSNCP 1985, nr 8, poz. 108,
z dnia 27 września 1991 r., III CZP 90/91, OSNCP 1992, nr 5, poz. 72, z dnia
30 grudnia 1992 r., III CZP 157/92, OSNCP 1993, nr 5, poz. 84 i z dnia 18 maja
1994 r., III CZP 69/94, OSNCP 1994, nr 12, poz. 233).

Wzgląd na zasadę trójpodziału władz i spójność systemu ochrony prawnej uzasadnia konieczność respektowania przez sąd cywilny indywidualnych rozstrzygnięć zapadających w innym segmencie władzy publicznej, niezależnie od ich charakteru (konstytutywny, deklaratywny) i bez względu na zapatrywanie sądu co do ich zgodności z prawem. Prawidłowość tych aktów nie podlega ocenie sądu cywilnego (co do utrwalonego wyjątku w przypadku tzw. bezwzględnej nieważności decyzji administracyjnej (zob. uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 9 października 2007 r., III CZP 46/07, OSNC 2008, nr 3, poz. 30; wyrok SN z dnia 9 września 2015 r., III PK 137/14, LEX nr 1972509). Dotyczy to jednak wyłącznie zawartego w decyzji rozstrzygnięcia w przedmiocie prawa lub stosunku prawnego, z uwzględnieniem granic przedmiotowych i podmiotowych tego rozstrzygnięcia

Sąd powszechny nie jest uprawniony do poddania kontroli prawidłowości
postępowania administracyjnego, w szczególności do badania, czy w postępowaniu
tym uczestniczyły wszystkie osoby zainteresowane i czy wszystkim tym osobom
doręczono odpis decyzji. Badając te kwestie sąd powszechny wkraczałby bowiem
w kompetencje właściwych organów administracyjnych i sądów administracyjnych
powołanych do kontroli prawidłowości i legalności decyzji administracyjnych
(zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2004 r., II CK 47/03, nie publ.
oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2000 r., III CKN 268/00,
OSNC 2001, nr 1, poz. 10 i z dnia 17 grudnia 2008 r., I CSK 171/08, OSNC 2010,
nr 1, poz. 15).

Zatem Sąd związany jest treścią wydanej decyzji przez organ rentowy w zakresie przyznania prawa do niezrealizowanego świadczenia córce zmarłego, która prowadziła z nim wspólne gospodarstwo domowe, a więc osobie zaliczonej do pierwszej kategorii uprawnionych.

Wobec powyższego, uznać należy bezspornie, iż wnioskodawca M. M. nie spełnił przesłanek do przyznania mu prawa do niezrealizowanego świadczenia po zmarłym w rozumieniu przywołanego wcześniej art. 136 ust 1. Wnioskodawca nie podnosił, by prowadził z ojcem wspólne gospodarstwo domowe.

Wobec powyższego, brak było podstaw do rozpoznawania uprawnień wnioskodawcy w oparciu o dalszą część przepisu, w szczególności w zakresie pozostawania osoby zmarłej na utrzymaniu wnioskodawcy. Na marginesie należy tylko podnieść, że zmarły miał własne świadczenie emerytalne, trudno zatem mówić, że pozostawał na utrzymaniu wnioskodawcy.

Mając za uwadze wszystkie przytoczone wyżej okoliczności niniejszej sprawy oraz treść powołanych przepisów, Sąd Okręgowy, na postawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, o czym orzekł w sentencji wyroku.