Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XVII Ka 821/17

WYROK

W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 06 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w Wydziale XVII Karnym-Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Maciejewska-Papież

Sędziowie: SO Agata Adamczewska

SO Jarosław Komorowski (spr.)

Protokolant: sekr. sąd Agnieszka Popławska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Środzie Wlkp. Sławomira Przymusiaka i przedstawiciela Wielkopolskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Poznaniu - Katarzyny Werblińskiej

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2017 r.

sprawy J. R.

oskarżonego o przestępstwa z art. 56 § 1 k.k.s.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Śremie

z dnia 15 marca 2017 r. – sygn. akt II K 403/15

1.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2.  Zwalnia oskarżonego od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów postępowania odwoławczego w tym od opłaty za II instancję.

Jarosław Komorowski Dorota Maciejewska-Papież Agata Adamczewska

UZASADNIENIE

J. R. został oskarżony o to, że:

1)  od 2 marca 2007 r. do 2 stycznia 2008 r., będąc właścicielem Firmy (...) J. R. (...)-(...) K., ul. (...), zajmując się sprawami gospodarczymi i będąc odpowiedzialnym za prawidłowość rozliczeń finansowych Firmy podał nieprawdziwe dane w deklaracjach VAT-7 przez co uszczuplił podatek od towarów i usług za poszczególne miesiące 2007 r. dużej wartości, łącznie 662.250,00 złotych, tj.:

-.

-

za styczeń 2007r. 30.609,00 złotych,

-

za luty 2007r. 40.067,00 złotych,

-

za marzec 2007r. 51.525,00 złotych,

-

za kwiecień 2007r. 50.951,00 złotych,

-

za maja 2007r. 54.755,00 złotych

-

za czerwiec 2007r. 38.746,00 złotych,

-

za styczeń 2007r. 30.609,00 złotych,

-

za lipiec 2007r. 36.055,00 złotych,

-

za sierpień 2007r. 58.938,00 złotych,

-

za wrzesień 2007r. 78.886,00 złotych,

-

za październik 2007r. 89.590,00 złotych,

-

za listopad 2007r. 132.128,00 złotych,

w ten sposób, że nie przedłożył wszystkich oryginałów, jak również duplikatów faktur sprzedaży i zakupów VAT za poszczególne miesiące 2007r., które winny być podstawą odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego, przez co zawyżył podatek naliczony VAT, czym naruszył art. 86 ust. 1 i 2 pkt 1 lit. a, art. 109 i art. 112 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), tj. przestępstwo skarbowe z art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 k.k.s.

2)  12 maja 2008 r. podał nieprawdziwe dane w zeznaniu podatkowym za 2007r. złożonym w Pierwszym Urzędzie Skarbowym (...)na druku PIT-36, czym uszczuplił podatek dochodowy od osób fizycznych za 2007r. o 157.727,00 złotych w ten sposób, iż będąc właścicielem Firmy (...) J. R. (...)-(...) K., ul. (...) oraz będąc wspólnikiem Firmy (...) sc J. R., M. R. (...)-(...) K., ul. (...) i faktycznie zajmując się sprawami gospodarczymi obu Firm i będąc osoba odpowiedzialną za sprawy finansowe obu Firm zaniżył łączny dochód wykazany do opodatkowania w 2007r. o 438.574,45 złotych, gdyż nie przedłożył dokumentów poniesionych kosztów oraz odliczył w zeznaniu rocznym za 2007r. składkę na ubezpieczenie zdrowotne od podatku w wysokości 3.803,00 złotych podczas gdy nie dokonał żadnych wpłat składek, czym naruszył art. 26 ust. 1 i art. 27b ust. 1 pkt 1 ppkt a ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), a następnie te nieprawdziwe dane wykazał w zeznaniu podatkowym za 2007r., tj. o przestępstwo skarbowe z art. 56 § 2 k.k.s.;

3)  od 25 czerwca 2010r. w K., woj. (...) będąc właścicielem Firmy (...) J. R. (...)-(...) K., ul. (...), faktycznie zajmując się sprawami gospodarczymi Firmy i będąc osobą odpowiedzialną za sprawy finansowe Firmy dopuścił do nie przechowywania ksiąg podatkowych Firmy za 2007 r. - tj. książki przychodów i rozchodów oraz ewidencji dla podatku od towarów i usług czym naruszył art. 86 ust. 1 i 2 pkt 1 lit. a, art. 109 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), tj. o przestępstwo skarbowe z art. 60 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.

Wyrokiem z 15 marca 2017 r., sygn. II K 403/15, Sąd Rejonowy w Śremie oskarżonego J. R. uznał za winnego przestępstwa skarbowego z art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 k.k.s. popełnionego w sposób opisany w punkcie I wyroku, z tą tylko zmianą, że usunął z opisu czynu wymieniony po raz drugi miesiąc „styczeń 2007r.” wraz ze wskazaną przy nim kwotą „30.609,00 złotych”, ponadto uznał oskarżonego za winnego przestępstwa skarbowego z art. 56 § 2 k.k.s. popełnionego w sposób opisany w punkcie II wyroku oraz uznał oskarżonego za winnego przestępstwa skarbowego z art. 60 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. popełnionego w sposób opisany w punkcie III wyroku. Za ww. przestępstwa, na podstawie art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 k.k.s. w zw. z art. 38 § 1 pkt 3 k.k.s. wymierzył karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny 180 stawek dziennych po 80!osiemdziesiąt złotych każda, na podstawie art. 56 § 2 k.k.s. wymierzył karę grzywny 100 stawek dziennych po 80 zł każda, a na podstawie art. 60 § 2 k.k.s. wymierzył karę grzywny 100 stawek dziennych po 80 zł każda. Jednostkowe kary grzywny na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k. oraz art. 39 § 1 k.k.s. połączył i wymierzył karę łączną grzywny 250 stawek dziennych po 80 zł każda. Na podstawie art. 69 §1 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności Sąd I instancji warunkowo zawiesił na okres 2 lat próby.

Na podstawie art. 113 § 1 k.k.s. w zw. z art. 627 k.p.k. zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w całości, a ponadto, na podstawie art. 21 pkt 1 w zw. z art. 6 zd. I w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 2 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r., o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 1983, Nr 49, poz. 223 ze zm.) wymierzono mu opłatę 2.000 złotych.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego. Zaskarżył orzeczenie w całości, Sądowi I instancji zarzucił:

1)  obrazę prawa materialnego w postaci przepisu art. 9 § 3 k.k.s. poprzez jego niezastosowanie, pomimo zaistnienia po temu oczywistych podstaw zarówno faktycznych, jak i prawnych, w tym w szczególności z uwagi na fakt, iż z załączonej w poczet materiału dowodowego umowy o świadczenie usług księgowych zawartej z Biurem (...) oraz z zeznań samego P. J. bezpośrednio wynika, że została na niego przeniesiona odpowiedzialność z tytułu prawidłowego prowadzenia dokumentacji podatkowej przedsiębiorstwa (...), które to czynności wyczerpują znamiona zajmowania się sprawami gospodarczymi tego przedsiębiorstwa, zaś z zakresu tej odpowiedzialności nie została wyłączona odpowiedzialność z tytułu treści dokumentacji przedkładanej przez zleceniodawcę, która to dokumentacja była każdorazowo weryfikowana przez pracowników Biura (...), a w konsekwencji tego w pełni zasadne byłoby pociągnięcie P. J. do odpowiedzialności zastępczej na podstawie przepisu art. 9 § 3 k.k.s. w zakresie czynów zarzuconych oskarżonemu objętych punktami I i II wyroku,

2)  błąd w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, w postaci przyjęcia przez Sąd I instancji, iż zachowanie J. R. polegające na tym, że od 25 czerwca 2010 r. w K., będąc właścicielem firmy (...), faktycznie zajmując się sprawami gospodarczymi firmy dopuścił do nieprzechowywania ksiąg podatkowych firmy za 2007 r., tj. książki przychodów i rozchodów oraz ewidencji dla podatku od towarów i usług, wypełniło znamiona czynu zabronionego stypizowanego w przepisie art. 60 § 2 k.k.s., podczas gdy przyczyną uchybienia przez oskarżonego obowiązkowi przechowywania dokumentacji było zalanie pomieszczenia, w którym przechowywano dokumentację, a zatem przyczynę tę stanowiły okoliczności od J. R. obiektywnie niezależne, uniemożliwiające przypisanie oskarżonemu odpowiedzialności karnej za zarzucane mu czyny, które to również jako stanowiące vis maior, której zasięg geograficzny obejmował także sąsiednie nieruchomości nie mogą być poczytane i uznane - zgodnie z hipotezą Sądu I instancji, za działanie celowe oskarżonego i być jako takie uznawane za przejaw obstrukcji postępowania kontrolnego,

3)  obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj.:

a)  art. 9 § 1 k.p.k. w zw. art. 167 k.p.k. w zw. art. 193 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez ich niezastosowanie, a w konsekwencji tego zaniechanie wszechstronnego wyjaśnienia wszelkich okoliczności niniejszej sprawy, czego wynikiem było również zaniechanie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i księgowości z urzędu, podczas gdy - na co zwróciła uwagę tut. Sądu obrona - w toku przedmiotowego postępowania zaistniały okoliczności mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, wymagające wiadomości specjalnych, jakimi niewątpliwie pozostają szczegółowe kwestie dotyczące wysokości kosztów ponoszonych w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej analogicznej do działalności oskarżonego, a co za tym idzie dotyczące ustalenia wysokości podstawy do naliczenia podatku od towarów i usług, w szczególności w sytuacji poprzestania przez Sąd I instancji w tym zakresie jedynie na substracie dowodowym w postaci decyzji administracyjnej i zawartej w treści jej uzasadnienia przyjętej metody szacowania, przy jednoczesnym zaniechaniu podjęcia jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej w tej kwestii, a w konsekwencji tego niepoddanie weryfikacji zasadności przyjętej metody ustalenia podstawy opodatkowania (szkody) oraz sposobu jej przeprowadzenia,

b)  art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez ich zastosowanie, a w konsekwencji tego oddalenie wniosków dowodowych obrony w zakresie powołania biegłego z zakresu rachunkowości i księgowości oraz częściowo w zakresie dowodów z zeznań świadków, jako zmierzających wyłącznie do przedłużenia postępowania oraz wskazujących na okoliczności niemające znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, podczas gdy dowody te w sposób oczywisty zmierzały do wyjaśnienia okoliczności kluczowych dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, niemożliwych do ustalenia za pomocą innych środków dowodowych, w tym w szczególności wysokość kosztów ponoszonych przez oskarżonego w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą, a co za tym idzie określenia wysokości podstawy opodatkowania, w szczególności w sytuacji poprzestania przez Sąd I instancji w tym zakresie jedynie na substracie dowodowym w postaci decyzji administracyjnej i zawartej w treści jej uzasadnienia przyjętej metody szacowania przy jednoczesnym zaniechaniu podjęcia jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej w tej kwestii, a w konsekwencji tego niepoddanie weryfikacji zasadności przyjętej metody ustalenia podstawy opodatkowania (szkody) oraz sposobu jej przeprowadzenia, przy czym jednocześnie okoliczności te nie zostały dotychczas w sposób należyty udowodnione w toku niniejszego postępowania, jak również przy jednoczesnym uwzględnieniu wniosków dowodowych oskarżyciela w zakresie tożsamych tez dowodowych,

c)  art. 7 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny następujących dowodów:

-

wyjaśnień oskarżonego J. R., polegającej na naruszeniu reguł logicznego rozumowania, wiedzy oraz doświadczenia życiowego, poprzez uznanie ich za niewiarygodne w części dotyczącej niewiedzy J. R. w zakresie złego stanu instalacji kanalizacyjnej nieruchomości położonej przy ul. (...) w K., jak i braku świadomości oskarżonego co do złego stanu dokumentacji przedłożonej w Urzędzie Kontroli Skarbowej w P., a także w części dotyczącej zaangażowania oskarżonego w proces odtwarzania dokumentacji księgowej oraz ponoszenia przez oskarżonego wysokich kosztów prowadzonej działalności, podczas gdy nie przeprowadzono w toku niniejszego postępowania żadnego dowodu mającego stanowić w sposób przeciwny do wyjaśnień oskarżonego, czynności dokonania oględzin nie zostały stwierdzone żadnym dokumentem, zaś zeznania świadka P. J., potwierdzające w całości wysokość kosztów ponoszonych przez oskarżonego, uznano za wiarygodne w całości,

-

zeznań świadka J. L., polegającej na naruszeniu reguł logicznego rozumowania, wiedzy oraz doświadczenia życiowego, poprzez uznanie ich za wiarygodne w całości, podczas gdy zeznania te zawierają liczne wewnętrzne sprzeczności, a jednocześnie stanowią kluczowy dowód w zakresie ustalenia kwoty przychodu i kosztów jego uzyskania przez przedsiębiorstwo (...) oraz (...) s.c. J. R., M. R., zaś jedynym dowodem korespondującym z zeznaniami świadka jest dokumentacja Urzędu Kontroli Skarbowej w P. związana z przeprowadzonym szacowaniem podstawy opodatkowania, sporządzona m.in. przez świadka,

-

zeznań świadka P. J., polegającej na naruszeniu reguł logicznego rozumowania, wiedzy oraz doświadczenia życiowego, poprzez uznanie ich za wiarygodne w całości, przy jednoczesnym braku odniesienia się przez Sąd I instancji do wskazanych przez świadka dużych kosztów generowanych przez działalność gospodarczą prowadzoną przez J. R., będących normalną konsekwencją, powszechną w tego rodzaju branży, poprzestając w tym zakresie na ustaleniach poczynionych przez Urząd Kontroli Skarbowej w P.,

d)  art. 9 § 1 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez ich niezastosowanie, a w konsekwencji tego zaniechanie wszechstronnego wyjaśnienia wszelkich okoliczności niniejszej sprawy, czego wynikiem było również zaniechanie przez Sąd podjęcia inicjatywy dowodowej w zakresie przeprowadzenia dowodu z:

-

przesłuchania w charakterze świadka T. K., będącego pełnomocnikiem firmy (...), który uczestniczył w czynnościach kontroli krzyżowej z udziałem pracowników Urzędu Kontroli Skarbowej w P., a co za tym idzie, który jest osobą posiadającą wiedzę w zakresie całości dokumentacji księgowej przedsiębiorstwa (...) istniejącej w chwili przeprowadzania tychże czynności kontrolnych, w szczególności w zakresie książki przychodów i rozchodów oraz ewidencji dla podatku od towarów i usług, pomimo jednoczesnego powoływania się na osobę T. K. w treści zaskarżonego orzeczenia,

-

oględzin dokumentacji księgowej przedstawionej przez J. R. Urzędowi Kontroli Skarbowej w P. i poprzestanie w tym zakresie na dowodach z zeznań świadka w osobie J. L., będącego urzędnikiem oskarżyciela skarbowego w niniejszej sprawie, a zatem mającego interes w konkretnym jej rozstrzygnięciu, pomimo że z czynności oględzin dokumentów wbrew dyspozycji przepisu art. 172 § 2 pkt 3 Ordynacji podatkowej nie sporządzono protokołu, sama zaś dokumentacja została zwrócona J. R. w dniu 25 sierpnia 2010 r., a zatem istniała realna możliwość zapoznania się z nią i bezpośredniego zetknięcia się przez tut. Sąd z przedmiotowym materiałem dowodowym, mającym niebagatelne znaczenie dla niniejszej sprawy, w szczególności w sytuacji bezkrytycznego przyjęcia przez Sąd I instancji, iż w pojemnikach przekazanych przez oskarżonego nie znajdowała się dokumentacja księgowa przedsiębiorstwa (...), pomimo że żaden zgromadzony wtoku niniejszego postępowania dowód nie pozwala na wyprowadzenie tego rodzaju wniosku,

e)  art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji tego sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku wbrew wymogom zawartym w powołanym przepisie, w tym w szczególności poprzez poprzestanie przez Sąd I instancji jedynie na wybiórczym omówieniu dowodów z zeznań świadków, przy jednoczesnym braku odniesienia się w jakikolwiek sposób do podstaw oddalenia wniosków dowodowych obrony, w tym zwłaszcza dowodu z opinii biegłego, a ponadto przytoczenie w sposób lakoniczny, niespójny i wewnętrznie sprzeczny podstaw, na których oparto ocenę wiarygodności określonych dowodów, co w rezultacie uniemożliwia dokonanie merytorycznej kontroli zaskarżonego orzeczenia,

2)  błąd w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, w postaci przyjęcia przez Sąd I instancji, że dokumentacja księgowa przedłożona Urzędowi Kontroli Skarbowej w P. zawiera wyłącznie dokumenty dotyczące spółki (...), (...) s.c., a co za tym idzie, że J. R. nie przedłożył dokumentów w postaci rejestrów, ewidencji, zestawień ani ksiąg podatkowych dotyczących przedsiębiorstwa (...), podczas gdy fakt ten nie został stwierdzony żadnym wiarygodnym dokumentem czy utrwalony w protokole oględzin przeprowadzonych przed tut. Sądem, a jedynie oparty na zeznaniach urzędników Urzędu Kontroli Skarbowej w P.,

ponadto z ostrożności procesowej:

3)  obrazę prawa materialnego, tj.

a)  art. 12 § 2 k.k.s. poprzez jego niezastosowanie, a co za tym idzie nieuwzględnienie przy dokonywaniu wymiaru kary takich okoliczności jak: stopień społecznej szkodliwości czynów zarzuconych oskarżonemu, celów zapobiegawczych oraz wychowawczych kary, a także potrzeby kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, w związku z orzeczeniem kary sześciu miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania okres lat dwóch, co stanowi karę nieadekwatnie wysoką w świetle okoliczności przedmiotowej sprawy,

b)  art. 13 § 1 k.k.s. poprzez jego niezastosowanie, a co za tym idzie nieuwzględnienie przy dokonywaniu wymiaru kary takich okoliczności jak: rodzaj i rozmiar ujemnych następstw czynu zabronionego, rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na sprawcy obowiązku finansowego, jego motywację i sposób zachowania się, właściwości i warunki osobiste, podczas gdy uwzględnienie tych okoliczności ma zasadnicze i podstawowe znaczenie dla wymiaru kary.

Podnosząc ww. zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie J. R. za przestępstwo wskazane w pkt. I wyroku wyłącznie kary grzywny 250 stawek dziennych grzywny po 80 zł każda.

W odpowiedzi Naczelnik (...)Skarbowego w P. wniósł o oddalenie apelacji oraz utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W toku przeprowadzonej kontroli instancyjnej Sąd Okręgowy nie stwierdził żadnej z przesłanek opisanych w art. 439 § 1 k.p.k. lub art. 440 k.p.k., która to determinowałaby uchylenie, bądź zmianę wyroku poza granicami zaskarżenia określonymi treścią wywiedzionego środka odwoławczego.

Przystępując do oceny zasadności zarzutów zgłoszonych przez skarżącego, wskazać należy, że Sąd Rejonowy oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy, w szczególności wyjaśnienia oskarżonego, zeznania J. L. oraz zeznania P. J., wbrew twierdzeniom przedstawionym w apelacji, nie uchybił zasadzie stypizowanej art. 7 k.p.k. Rozważania Sądu I instancji co do materiału dowodowego są jasne, zrozumiałe, wewnętrznie spójne, a przede wszystkim pozostają w zgodzie z zasadami poprawnego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że tłumaczenie J. R. o niemożności przewidzenia przezeń zalania pomieszczenia, w którym składował on dokumentację księgową prowadzonego przedsiębiorstwa, jest niewiarygodne. Wystarczy chociażby wskazać na zalanie pomieszczenia, które miało miejsce 5 lipca 2009 r. Nie sposób przyjąć, aby oskarżony nie zmieniając miejsca składowania dokumentów, mógł usprawiedliwić się brakiem podstaw do przewidywania jej uszkodzenia. W szczególności, że znajdująca się w pomieszczeniu instalacja kanalizacyjna nadal pozostawała niezabezpieczona, a nadto w miejscu składowania ksiąg podatkowych, wbrew wskazaniom wiedzy i doświadczenia życiowego, nie zamontowano urządzenia przeciwzalewowego. Natomiast zeznania przywołanych wcześniej świadków, zdaniem Sądu Okręgowego, zasadnie uznano za w pełni wiarygodne. Okoliczności eksponowane przez obrońcę w apelacji (k. 2250) w żadnej mierze nie rzutują negatywnie na przydatność tychże zeznań. Przyjęte za podstawę argumentacji rozbieżności, czy jak to określił skarżący - sprzeczności, są na tyle niewielkie i nieistotne, że nie mogą skutkować odmienną, względem dokonanej przez Sąd I instancji, oceną wiarygodności świadków.

W pełni słuszne okazały się więc ustalenia Sądu Rejonowego co do konieczności przypisania oskarżonemu znamion czynu zabronionego stypizowanego w art. 60 § 2 k.k.s. polegającego na nieprzechowywaniu, wbrew obowiązkowi, ksiąg podatkowych przedsiębiorstwa poprzez dopuszczenie do ich zniszczenia i dekompletacji. Oskarżony miał możliwość przewidzenia, że dojdzie do zniszczenia dokumentów, a co za tym idzie, wbrew twierdzeniom obrońcy, uszkodzenie ksiąg nie sposób poczytywać za wynik działania vis maior, która wyłączałaby odpowiedzialność karno-skarbową J. R.. W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się więc jakichkolwiek przesłanek ekskulpujących. Zarówno w orzecznictwie, jak też literaturze przedmiotu wskazuje się, że przechowywanie księgi w rozumieniu art. 60 § 2 k.k.s. to jej przetrzymywanie w swojej dyspozycji w stanie nienaruszonym, niezniszczonym. Brak takiego działania z przyczyn leżących po stronie sprawcy wyczerpuje znamiona przestępstwa stypizowanego w ww. artykule. Nie budziło więc wątpliwości, że w sposób zawiniony dopuszczając do zalania dokumentów, oskarżony zrealizował znamiona inkryminowanego mu czynu.

Sąd Rejonowy zasadnie przyjął również, że brak jest podstaw do uznania, iż odpowiedzialność karno-skarbową oskarżonego wyłączała zawarta przez niego umowa o świadczenie usług księgowych, podpisana z P. J.. Rację ma skarżący, że stosownie do treści art. 9 § 3 k.k.s. za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Nie sposób jednak podzielić jego stanowiska co do tego, że ww. przepis w niniejszej sprawie wyłącza odpowiedzialność oskarżonego za inkryminowane mu w akcie oskarżenia czyny zabronione. W złożonych zeznaniach, prawidłowo uznanych przez Sąd Rejonowy za wiarygodne w całości, P. J. przedstawił zasady współpracy, w tym wskazał, że nie miał świadomości co do nierzetelności dokumentów przedkładanych przez oskarżonego celem sporządzenia deklaracji VAT-7. Przedmiotowa okoliczność nakazywała przyjąć, że doradca podatkowy swoim działaniem nie realizował znamion przestępstwa skarbowego. Powierzenie obowiązków w zakresie rozliczeń podatkowych fachowym osobom trzecim nie znosi samo przez się odpowiedzialności podatnika w sferze prawa karnego skarbowego, ale pod warunkiem udowodnienia, że miał on jednak świadomość możliwości wadliwego rozliczenia i godził się na rozliczenie niezgodne z przepisami prawa podatkowego (szerzej: postanowienie Sądu Najwyższego z 23 maja 2002 r., V KKN 426/00, OSNKW 2002/9–10/81). Tymczasem, jak wynika z materiału dowodowego sprawy, doradca podatkowy sporządzając i podpisując deklaracje w imieniu oskarżonego, nie miał świadomości, iż ostatecznie zawarte w nich wyliczenia, z uwagi na dostarczone mu dane, są nierzetelne. Stąd też próba przerzucenia odpowiedzialności karnej przez oskarżonego na osobę trzecią słusznie została określona przez Sąd I instancji za przejaw przyjętej na potrzeby postępowania linii obrony, na etapie postępowania apelacyjnego niemogącej skutkować ingerencją w zaskarżone orzeczenie. Konstrukcja art. 9 § 3 k.k.s. nie może być wykorzystywana do swobodnego i automatycznego „przenoszenia” odpowiedzialności karnej skarbowej na inne osoby zajmujące się ich sprawami podatników.

Bezprzedmiotowe okazały się zarzuty podniesione przez apelującego, a zmierzające bezpośrednio, jak też pośrednio, do podważenia zasadności ustaleń Sądu Rejonowego co do faktu samego uszczuplenia należności publicznoprawnej w postaci podatku od towarów i usług na łącznie 662.250 zł poprzez zawyżenie naliczonego podatku VAT, jak też uszczuplenia podatku dochodowego od osób fizycznych o 157.727 zł. Wymiar obowiązków podatkowych, fakt oraz wysokość uszczuplenia należności publicznoprawnych zostały prawomocnie przesądzone w toku postępowania podatkowego w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P. z 20 lutego 2014 r., sygn. I SA/Po 44/13, jak też w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P. z 3 lipca 2013 r., sygn. I SA/Po 963/12. Orzeczenia te, jak słusznie przyjęto na potrzeby zaskarżonego rozstrzygnięcia, wiązały Sąd I instancji. W orzecznictwie wielokrotnie wskazywano już, że decyzje organów podatkowych mają decydujące znaczenie dla ustalenia istnienia zobowiązania podatkowego czy jego wysokości, rodzą po stronie podatnika określone skutki finansowe, zapadają w trybie odrębnych przepisów, przewidujących ich instancyjną kontrolę, w tym nadzwyczajny środek zaskarżenia, to należy je potraktować jako rozstrzygnięcie „kształtujące stosunek prawny” w rozumieniu art. 8 § 2 k.p.k. (szerzej: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 17 czerwca 2009 r., II AKz 334/09, Legalis nr 246661). Samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego (art. 8 § 1 k.p.k.) nie uprawnia do dokonywania dowolnych ustaleń w zakresie obowiązku podatkowego. Skoro ustalenie istnienia tego obowiązku (bądź braku powinności) oraz wysokości podatku należy do organów skarbowych pod kontrolą sądu administracyjnego, zapadające w odnośnym postępowaniu decyzje należy traktować jako rozstrzygnięcia „kształtujące stosunek prawny” (art. 8 § 2 k.p.k.) i uznawać za wiążące w postępowaniu karnym (szerzej: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 20 kwietnia 2000 r., II Aka 32/00, Legalis nr 70549). Z tego też względu, czego zdaje się nie dostrzegać skarżący, Sąd I instancji nie był w niniejszym postępowaniu władny ingerować w kwestie określone prawomocnymi decyzjami organów podatkowych, tj. co do samego faktu uszczuplenia podatku od towarów i usług oraz podatku dochodowego od osób fizycznych, jak też co do wysokości przedmiotowych uszczupleń. Chybione tym samym pozostawały zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny rachunkowości i księgowości, zeznań świadków w osobach kontrahentów oraz pracownika oskarżonego, jak też oględzin istniejącej dokumentacji księgowej. Okoliczności, na które miały zostać przeprowadzone ww. dowody zostały bowiem w sposób wiążący przesądzone w toku prawomocnie zakończonego postępowania podatkowego. Z tych względów Sąd Odwoławczy nie podzielił stanowiska kwestionującego prawidłowość oddalenia zgłoszonych przez obrońcę wniosków dowodowych.

Sąd Odwoławczy nie podzielił zarzutów naruszenia art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 113 §1 k.k.s. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia wyroku. Sąd Rejonowy w sposób co prawda zwięzły, jednakże w świetle przepisów procesowych wystarczający, podał jakie fakty uznał za udowodnione, a jakie za nieudowodnione, oznaczył dowody na których się oparł wydają zaskarżone rozstrzygnięcia, a nadto jakie dowody zostały przez niego uznane za niewiarygodne oraz z jakiego powodu. Co do zarzutu braku, bądź nieprawidłowego odniesienia się do dokumentów księgowych, danych księgowych czy obowiązku podatkowego, w tym jego wysokości, wystarczające było stwierdzenie związania Sądu I instancji prawomocną decyzją organu podatkowego.

W kontekście zarzutu wymierzenia oskarżonemu rażąco niewspółmiernej kary, w pierwszej kolejności wypada zauważyć, że podstawę do ingerencji przez sąd odwoławczy w rozstrzygnięcie sądu I instancji co do kary może stanowić ustalenie, że jej wymiar nie uwzględnia wszystkich okoliczności wiążących się z ustawowymi dyrektywami jej wymiaru, bądź też wykracza poza granice swobodnego uznania sędziowskiego. Rażąca niewspółmierność kary, warunkująca jej zmianę, może przy tym zachodzić tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć wpływ na wymiar kary, można byłoby przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd I instancji, a karą, która byłaby prawidłowa w świetle obowiązujących przepisów

W niniejszej sprawie kara 6 miesięcy pozbawienia wolności, jak też kary indywidualne grzywny, a następnie kara łączna grzywny zostały orzeczone zgodne z dyrektywami wynikającymi z treści art. 12 § 2 k.k.s. oraz art. 13 § 2 k.k.s. Wbrew twierdzeniom apelującego, zarówno najsurowsza z kar, tj. kara pozbawienia wolności orzeczona w pkt 1 wyroku, jak też kary grzywny odpowiadają stopniowi zawinienia sprawcy, następstwu popełnionych czynów zabronionych, stopniowi naruszenia obowiązku finansowego, a ponadto są współmierne do stopnia społecznej szkodliwości czynu, realizują zadania społecznego oddziaływania oraz wiązane z nimi cele prewencyjne. Dodatkowo wymierzone grzywny, w tym kara łączna grzywny, uwzględniają sytuację majątkową oskarżonego. Brak było więc, zdaniem Sądu II instancji, podstaw do domagania się przez skarżącego obniżenia wymiaru orzeczonych przez Sąd Rejonowy kar jednostkowych, jak też kary łącznej.

Mając na uwadze poczynione rozważania, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., Sąd Okręgowy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 624 k.p.k. Sąd II instancji mając na uwadze sytuację majątkową oskarżonego, zwolnił go w całości od obowiązku ich poniesienia.

Jarosław Komorowski Dorota Maciejewska-Papież Agata Adamczewska