Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 grudnia 2016 roku w S.

sprawy z wniosku S. D.

z udziałem J. D., T. W.

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 16 marca 2016 roku, sygn. akt I Ns 1786/15

oddala apelację.

SSO Sławomir Krajewski SSO Tomasz Szaj SSR del. Szymon Stępień

Sygn. akt II Ca 758/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 16 marca 2016 roku Sąd Rejonowy w S., po rozpoznaniu sprawy o sygn. akt I Ns 1786/15:

I.  stwierdził, że spadek po K. D. (córce J. i J.) zmarłej w dniu 26 lipca 2015 roku w B., ostatnio stale zamieszkałej w J., na podstawie ustawy nabyli:

-

córka T. W. (córka I. i K.),

-

syn S. D. (syn I. i K.),

-

syn J. D. (syn I. i K.),

każdy w udziale po 1/3 części

II.  ustalił, iż każdy z uczestników postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sąd Rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na ustalonym w sposób następujący stanie faktycznym:

K. D. miała troje dzieci: S. D., J. D. i T. W..

Przed śmiercią spadkodawczyni na stale mieszkała z synem S. D. w (...).

W dniu 2 stycznia 2015 roku nie zachodziła obawa rychłej śmierci K. D..

W tym dniu w miejscu zamieszkania spadkodawczyni U. D. (1) odręcznym pismem sporządziła dokument, który zatytułowała „Podanie/D.” i w lewym górnym rogu opatrzyła go imieniem, nazwiskiem i nazwą miejscowości będącej miejscem zamieszkania spadkodawczyni, a w prawnym górnym rogu - nazwą miejscowości i datą, po czym wypełniła go treścią.

W tym czasie w miejscu zamieszkania spadkodawczyni w pomieszczeniu dokładnie nieustalonym przebywali K. P. oraz wnioskodawca S. D.. Sporządzony przez siebie dokument U. D. (1) odczytała w obecności spadkodawczyni, a podpisy pod nim złożyli: K. D., U. D. (1) i K. P..

W dniu 24 marca 2015 roku na prośbę S. D. U. D. (1) przyszła do miejsca zamieszkania spadkodawczyni i w pokoju, w którym przebywała spadkodawczyni i wyłącznie w jej obecności odręcznie sporządziła dokument, który zatytułowała (...) i w lewym górnym rogu opatrzyła go imieniem, nazwiskiem oraz nazwą miejscowości będącej miejscem zamieszkania spadkodawczyni, a w prawnym górnym rogu - nazwą miejscowości i datą, po czym wypełniła go treścią i odczytała spadkodawczyni.

Pod tym dokumentem swój podpis złożyli: spadkodawczyni, U. D. (1) oraz Z. Z. i Z. C., którzy w dokładnie nieustalonej kolejności przebyli do miejsca zamieszkania S. D. i spadkodawczyni w celu wykonywania prac remontowych w wchodzącej w jego skład łazience, a także Z. M. (1), który przyszedł do miejsca zamieszkania spadkodawczyni i S. D. z towarzyską wizytą do S. D..

W dniu 24 marca 2015 roku Z. Z., Z. C. i Z. M. (1) nie przybyli do miejsca zamieszkania spadkodawczyni i S. D. z zamiarem świadczenia przy sporządzaniu przez K. D. testamentu i przed podpisaniem dokumentu sporządzonego przez U. D. (2) nie zapoznali się z jego treścią.

W dniu 24 marca 2015 roku nie zachodziła obawa rychłej śmierci spadkodawczyni.

W okresie od 5 stycznia 2015 roku do 12 stycznia 2015 roku K. D. przebywała na Oddziale Wewnętrznym Szpitala (...) w P. z rozpoznaniem: cukrzycy typu 2 insulinozależnej zdekompensowanej (nie przyjmowała leków i insuliny), zwyrodnienia miażdżycowego mięśnia sercowego w okresie zaostrzenia przewlekłej niewydolności krążenia, nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca pod postacią przebytego zawału mięśnia sercowego, stanu po (...)+stent LCX (2011), otyłości i zwyrodnienia stawów. Skierowanie do szpitala wystawił dla niej lekarz rodzinny z powodu wysokich wartości glikemii. W chwili przyjęcia do szpitala (...) była osobą leżącą, niesamodzielną, z zachowanym kontaktem słownym, zaniedbaną higienicznie, z wysypką bakteryjną w pachwinach, kroczu, na pośladkach z odleżynami I stopnia, a jej stan oceniono jako średnio ciężki przy glikemii na poziomie 505 mg%. Po zastosowaniu leczenia uzyskano u niej poprawę stanu zdrowia.

W okresie od 21 kwietnia 2015 roku do śmierci K. D. przebywała w Zakładzie (...) w B..

K. D. zmarła w dniu 26 lipca 2015 roku w B. jako wdowa. W chwili śmierci żyły wszystkie jej dzieci.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał testamenty z dnia 2 stycznia 2015 roku i z dnia 24 marca 2015 roku za nieważne, wobec czego dziedziczenie po K. D. nastąpiło wedle porządku ustawowego (art. 926 § 1 k.c. w zw. z art. 931 § 1 k.c.).

Mając na uwadze treść przepisów art. 952 § 1 – 3 k.c. oraz art. 955 k.c. regulujących kwestię testamentu ustnego Sąd pierwszej instancji podkreślił, że może on zostać sporządzony tylko w razie obawy rychłej śmierci. Przekonanie spadkodawcy o rychłej śmierci może uzasadniać każda przyczyna, która w świetle aktualnej wiedzy i doświadczenia życiowego, może spowodować bliską śmierć; subiektywne odczucia winny być usprawiedliwione obiektywnymi okolicznościami. Okoliczności uniemożliwiające lub bardzo utrudniające dochowanie zwykłej formy testamentu obejmują zdarzenia nadzwyczajne, powszechnie burzące ustalony porządek (np. powódź, przerwanie komunikacji), jak i wywołane przyczynami odnoszącymi się do osoby testatora, które uzasadniają trudną do pokonania przeszkodę. Wskazał, iż testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.

Dalej Sąd wskazał, kto nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być (art. 956 k.c., art. 957 § 1 i 2 k.c.), nadto że testament sporządzony z naruszeniem wskazanych reguł jest nieważny, chyba że przepisy te stanowią inaczej (art. 958 k.c.).

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy stwierdził, że zarówno testament z dnia 2 stycznia 2015 roku, jak i testament z dnia 24 marca 2015 roku są nieważne. Bezspornie bowiem żaden z ww. testamentów nie został sporządzony w całości pismem ręcznym spadkodawczyni, w ww. dniach nie istniała obawa rychłej śmierci spadkodawczyni, nie wystąpiła szczególna okoliczność uniemożliwiająca zachowanie zwykłej formy testamentu, spadkodawczyni nie oświadczyła swojej woli na wypadek śmierci przy jednoczesnej obecności trzech świadków, nadto S. D. nie mógł być świadkiem żadnego z ww. testamentów, albowiem w testamencie przewidziano dla niego korzyść, a rozporządzenie w tym zakresie było zarazem jedynym rozrządzeniem testamentowym.

W tej sytuacji Sąd stwierdził, że żaden z testamentów nie spełniał kryteriów testamentu własnoręcznego lub ustnego, a ponieważ innych testamentów spadkodawczyni nie sporządziła i w chwili śmierci była wdową z trójką dzieci, tytułem powołania do spadku po niej był przepis art. 931 § 1 k.c., zgodnie z którym spadek po niej nabyły dzieci w udziale po 1/3 części każde.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z przepisem art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wywiódł wnioskodawca, domagając się ponownego rozpatrzenia sprawy i stwierdzenia nabycia przez niego spadku po spadkodawczyni K. D. na podstawie testamentu z dnia 24 marca 2015 roku.

W uzasadnieniu podniósł, iż spadkodawczyni w testamencie odręcznie spisanym z dnia 24 marca 2015 roku, zgodnie ze swoją wolą, ustanowiła jedynym spadkobiercą swojego syna S. D., tj. wnioskodawcę. Wskazał, iż testament ten został odręcznie sporządzony przez U. D. (1), która przeczytała go i zapoznała wszystkich uczestników przed podpisaniem go przez spadkodawcę i spadkobiercę oraz trzech świadków. W tej sytuacji uznać należało, że testament odręcznie spisanym z dnia 24 marca 2015 roku został potwierdzony i podpisany przez trzech świadków, wobec czego jest ważny i skuteczny. W związku z tym, zdaniem apelującego, stwierdzenie nabycia spadku winno nastąpić w oparciu o przedłożony testament.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Należy zaznaczyć, iż istotą postępowania w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku jest określenie przez sąd spadku kręgu spadkobierców. W myśl, bowiem art. 670 k.p.c. sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkobierca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. Znamiennym jest, iż ustawodawca zawarł generalną zasadę pierwszeństwa dziedziczenia testamentowego przed dziedziczeniem ustawowym, przewidując na kanwie art. 926 § 2 k.c., iż dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. O ile w stosunku do spadkobierców powołanych do dziedziczenia z mocy ustawy wystarczające jest ustalenie pokrewieństwa w zakresie wskazanym w art. 931 – 937 k.c. oraz okoliczności wyłączających poszczególne osoby od dziedziczenia, o tyle w sytuacji gdy spadkodawca pozostawił testament, konieczne jest jego otwarcie i ogłoszenie (chyba, że nastąpiło to już wcześniej) oraz zbadanie ewentualnych zarzutów co do ważności testamentu przez pryzmat właściwych przepisów kodeksu cywilnego, a po ustaleniu spadkobierców powołanych do dziedziczenia z mocy testamentu – zbadanie okoliczności wyłączających lub ograniczających ich zdolność spadkobrania.

W rozpatrywanej sprawie wnioskodawca S. D. wniósł o stwierdzenie nabycia spadku po swojej matce K. D., zmarłej w dniu 26 lipca 2015 roku w B., powołując się przy tym na sporządzone przez nią dwa testamenty ustne - z dnia 2 stycznia 2015 roku oraz z dnia 24 marca 2015 roku, których treść została potwierdzona pisemnie.

Z przedłożonych do akt sprawy dokumentów mających stanowić pisemne potwierdzenie testamentów ustnych wynika, że spadkodawczyni powołał do całości spadku swego syna S. D., tj. wnioskodawcę. Ważność przedmiotowych testamentów ustnych została jednak w toku postępowania zakwestionowana przez uczestników J. D. i T. W..

Rozważając kwestię ważności spornych testamentów, w szczególności w kontekście przesłanek formalnych warunkujących możliwość sporządzenia testamentu w formie ustnej, Sąd Odwoławczy miał na uwadze, iż w myśl art. 952 k.c., jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków (§ 1). Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie (§ 2).

W świetle treści cytowanych przepisów nie powinno budzić zastrzeżeń stwierdzenie, iż testament ustny ma charakter szczególny, tj. może zostać sporządzony jedynie w wyjątkowych sytuacjach i przy zachowaniu warunków ściśle określonych w ustawie (por: postanowienie SN z dnia 8 lutego 2000 r., I CKN 408/98). Przesłanki dopuszczalności sporządzenia testamentu ustnego określono w art. 952 § 1 k.c. przewidując, że może on zostać sporządzony jedynie wówczas, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Przy tym koniecznym jest, aby spadkodawca oświadczył swoją ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Ponadto ustawodawca przewidział konieczność ustalenia treści testamentu ustnego w sposób pisemny (art. 952 § 2 k.c.) lub sądowy (art. 952 § 3 k.c.). Co istotne, wszystkie te warunki formalne muszą wystąpić łącznie, a brak zaistnienia jednej z nich czyni testament ustny nieważnym.

Odnosząc się do przesłanki obawy rychłej śmierci należy podkreślić, iż ze swej istoty subiektywna, musi zachodzić w chwili składania oświadczenia woli na wypadek śmierci. Sam fakt, że śmierć taka nastąpiła krótko po sporządzeniu testamentu ustnego, nie jest wystarczający do stwierdzenia ważności testamentu. Spadkodawca może np. być całkowicie zdrowy w chwili oświadczania swej woli, a następnego dnia zginąć w wypadku. Testament ustny będzie wówczas nieważny (por. orzeczenie SN z dnia 4 lipca 1952 r., C. 1321/52; uchwała SN z dnia 7 stycznia 1992 r., III CZP 135/91; postanowienie SN z dnia 8 lutego 2006 r., II CSK 128/05). Znamiennym jest, że samo subiektywne przekonanie o rychłym zgonie nie jest wystarczające. M. istnieć pewien obiektywny stan uzasadniający istnienie takiej obawy, np. wywołany ciężkim stanem zdrowia mającym medyczne potwierdzenie. Innymi słowy, przed sporządzeniem testamentu musi wydarzyć się coś, co by tę obawę uzasadniało (tak SN w postanowieniach: z dnia 28 marca 2000 r., I CKN 875/98; z dnia 12 kwietnia 2002 r. I CKN 1457/99; z dnia 3 grudnia 2010 r., I CSK 37/10; z dnia 29 czerwca 2012 r., I CSK 575/11). W stanach chorobowych, które nieuchronnie prowadzą do zgonu chorego, ustawową przesłankę obawy rychłej śmierci można uznać za spełnioną li tylko wówczas, gdy w stanie zdrowia następuje nagłe pogorszenie lub pojawiają się nowe rokowania wskazujące na nadzwyczajną bliskość czasową śmierci spadkodawcy (por. postanowienia SN: z dnia 25 lipca 2003 r., V CK 120/02; z dnia 15 kwietnia 2003 r., V CK 9/02 i z dnia 18 kwietnia 2002 r., II CKN 15/00).

W odniesieniu do drugiej wskazanej w art. 952 § 1 k.c. przesłanki ważności testamentu ustnego należy z kolei podkreślić, iż nie może budzić wątpliwości, że warunkiem koniecznym ważności testamentu ustnego jest jednoczesna obecność wszystkich trzech świadków podczas odbierania oświadczenia ostatniej woli od spadkodawcy.

W odniesieniu do okoliczności rozpatrywanej sprawy podkreślenia wymaga, iż warunek złożenia oświadczenia woli w obecności trzech świadków nie zostaje spełniony w sytuacji, gdy spadkodawca oświadczy ostatnią wolę w obecności trzech osób, z których jeden spełnia warunki przewidziane w przepisach art. 956 k.c. oraz art. 957 § 1 k.c., tj. gdy zachodzi jedna ze wskazanych w tych przepisach przesłanek wyłączających możność bycia przez daną osobę świadkiem testamentu. Oświadczenie ostatniej woli jest wówczas zgodnie z art. 957 § 2 k.c. nieważne w części wskazanej w tym przepisie, chyba, że bez nieważnego rozrządzenia spadkodawca nie sporządziłby testamentu tej treści (por. postanowienie SN z dnia 30 października 2013 r., II CSK 628/12).

Z kolei wynikający z art. 952 § 1 k.c. warunek, by spadkodawca oświadczył swoją wolę ustnie wobec jednoczesnej obecności świadków oznacza wymóg, by spadkodawca wyraził wobec świadków testamentu wolę rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci, a świadkowie muszą oświadczenie to przyjąć. Co istotne, wszyscy świadkowie muszą być jednocześnie obecni i słyszeć oświadczenie spadkodawcy. Świadkiem testamentu jest zatem osoba, do której spadkodawca kieruje swe oświadczenie, jest obecna przy składaniu tego oświadczenia, świadoma swej roli (choć niekoniecznie specjalnie do tego przywołana), rozumie treść woli spadkodawcy i jest gotowa do jej spełnienia. Świadomość pełnienia roli świadka sporządzenia testamentu wyznacza skoncentrowanie uwagi przez czas oświadczania woli przez spadkodawcę, odbieraniu i utrwaleniu w pamięci treści tego oświadczenia (por: postanowienia SN: z dnia 13 czerwca 2013 r., IV CSK 688/12; z dnia 11 marca 2011 r., II CSK 379/10; z dnia 29 czerwca 2010 r., III CSK 317/09; z dnia 16 kwietnia 2010 r., IV CSK 404/09; z dnia 14 lutego 2006 r., II CK 419/05; z dnia 8 lutego 2006 r., II CSK 128/05). Wymaga w tym miejscu podkreślenia, iż pominięcie przesłanki jednoczesnej obecności trzech świadków przy odbieraniu oświadczenia spadkodawcy przeczyłoby założeniom, iż testament jest aktem formalnym, prawnie bardzo doniosłym, a zatem wymagającym dojrzałej decyzji testatora i dokładnego ustalenia treści testamentu. Dlatego też istota dochowania formy testamentu ustanego przewidziana w art. 952 § 1 k.c. tkwi w tym, że oświadczenie spadkodawcy ma być skierowane do świadków. Jeżeli zatem nie byłoby oświadczenia woli bądź nastąpiło ono nie wobec równocześnie obecnych trzech świadków (co należy utożsamiać także z sytuacją gdy jeden ze świadków nie może w świetle przepisów kodeksu cywilnego nim być), to nie można byłoby przyjąć, że została zachowana forma testamentu ustnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2001 r., II CKN 552/99).

Odnosząc powyższe do okoliczności rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy po wnikliwej analizie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doszedł do przekonania, że nie została spełniona ustawowa przesłanka pozwalająca skorzystać ze szczególnej formy jaką jest testament ustny. Pomijając już bowiem nawet brak podstaw do przyjęcia, iżby okoliczności istniejące w dacie sporządzania przez spadkodawczynię testamentów ustnych mogły obiektywnie wywoływać u niej obawę rychłej śmierci (z zeznań zarówno wszystkich przesłuchanych w sprawie świadków jak i wnioskodawcy wprost wynikało, że taka obawa nie istniała), niewątpliwie nie został ani przy testamencie z dnia 2 stycznia 2015 roku, ani przy testamencie z dnia 24 marca 2015 roku zachowany wymóg jednoczesnej obecności wszystkich trzech świadków podczas odbierania oświadczenia ostatniej woli od spadkodawczyni.

W tym zakresie w odniesieniu do testamentu ustnego z dnia 2 stycznia 2015 roku zauważyć trzeba, iż na jego mocy spadkodawczyni jedynym swym spadkobiercą ustanowiła S. D.. Świadkami przy jego sporządzaniu, co wynika z podpisów złożonych pod dokumentem stwierdzającym treść testamentu ustnego, mieli być S. D., K. P. oraz U. D. (1). Tymczasem niewątpliwie S. D. nie mógł zostać świadkiem testamentu ustnego, albowiem zgodnie z art. 957 § 1 k.c., świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Skoro wnioskodawca miał otrzymać przysporzenie w testamencie w postaci udziału w nieruchomości wyczerpującej majątek spadkowy, to jako osoba otrzymująca określoną korzyść w testamencie nie mógł być świadkiem przy jego sporządzaniu. Powyższe skutkowało brakiem spełnienia warunku złożenia przez spadkodawczynię swego oświadczenia ostatniej woli wobec trzech świadków, a tym samym testament ten ocenić należało jako nieważny.

Jako nieważny jawi się również testament z dnia 24 marca 2015 roku, a to z uwagi na brak spełnienia przesłanki jednoczesnej obecności wszystkich trzech świadków przy składaniu przez spadkodawczynię oświadczenia ostatniej woli. Jak już bowiem wyżej wskazano, jednoczesna obecność świadków testamentu zostaje dochowana, gdy wszyscy trzej świadkowie są obecni w czasie składania przez spadkodawcę oświadczenia ostatniej woli i słyszą je, co jak wynika z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków oraz wyjaśnień złożonych przez samego wnioskodawcę, w przypadku przedmiotowego testamentu nie miało miejsca.

Wszak jak wskazała odnośnie testamentu z dnia 24 marca 2015 roku przesłuchana w toku postępowania w charakterze świadka U. D. (1), spadkodawczyni „To swoje oświadczenie złożyła mi w pokoju. Wtedy siedziała na łóżku szpitalnym, które było podnoszone. W pokoju byłam tylko jak i pani D.. Panowie Z., M. i C. kręcili się gdzieś po domu. (…) Ja napisałam ten testament, przeczytałam pani D., ona podpisała. Ja też to podpisałam i wyszłam z domu” (k. 30). Z zeznań osoby, która sporządziła pisemny dokument potwierdzający treść testamentu ustanego wynika zatem w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości, że K. D. nie oświadczyła swej ostatniej woli wobec trzech jednocześnie obecnych świadków, lecz tylko wobec U. D. (1). Co istotne, powyższe znajduje w pełni potwierdzenie w zeznaniach osób mających być świadkami spornego testamentu ustnego. Wszak Z. Z. przesłuchany w charakterze świadka przyznał, że „Nie słyszałem co mówiła pani D., jak chce rozporządzać swoim majątkiem. (…) Ja to podpisałem, a pani D. zaniosła to pani D. do pokoju. Wtedy w domu D. był jeszcze Z. M. (2) i C.. Oni również nie słyszeli tego, co mówiła spadkodawczyni” (k. 30 verte). Podobnie wskazywał Z. C., który zeznał, że „Tego dnia w ogóle nie wchodziłem do pokoju pani D., nie słyszałem, więc jak oświadczała swoją wolę. (…) jak ja tam przyszedłem do nich do domu, to ten testament był już podpisany” (k. 31). Wreszcie świadek Z. M. (1) wprost oświadczył, że „Nie było takiej sytuacji, żebym w jednoczesnej obecności Z., C. i U. D. (1) słyszał, jak pani D. mówi jak chce rozporządzić swoim majątkiem. Jak przyszedłem wtedy do nich do domu, to testament był już napisany i podpisałem go w kuchni” (k. 31 verte).

Na podstawie powyższych zgodnych, spójnych i wzajemnie ze sobą korespondujących zeznań osoby, która spisała dokument poświadczający treść testamentu ustnego oraz świadków testamentu ustnego, należało stwierdzić, że sporządzenie przedmiotowego testamentu ustnego z dnia 24 marca 2015 roku, wbrew dyspozycji przepisu art. 957 § 1 k.c., nie nastąpiło w ten sposób, iż spadkodawczyni przy jednoczesnej obecności trzech świadków oświadczyła im swą ostatnią wolę, a osoby mające świadomość pełnienia roli świadka sporządzenia testamentu oświadczenie to odebrały. Nie dość bowiem, że świadkowie ci nie byli jednocześnie obecni, to nade wszystko żaden z nich, oprócz U. D. (1), w istocie nie słyszał oświadczenia ostatniej woli K. D.. Nie sposób w tej sytuacji mówić o tym, byśmy mieli do czynienia z ważnym i skutecznym testamentem ustnym.

Wobec stwierdzonej nieważności obu testamentów ustnych i braku innego ważnego testamentu spadkodawczyni, Sąd Odwoławczy podzielił trafną konstatację Sądu pierwszej instancji, iż w takiej sytuacji - zgodnie z art. 926 § 2 k.c. - po K. D. winno nastąpić dziedziczenie ustawowe. Stosownie zaś do dyspozycji przepisu art. 931 § 1 zdanie pierwsze k.c., w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Z załączonych do akt sprawy dokumentów w postaci aktów stanu cywilnego i zapewnień spadkowych uczestników postępowania wynikało, że spadkodawczyni w dacie śmieci była wdową i posiadała troje dzieci, tj. wnioskodawcę oraz uczestników postępowania. Wszystkie te osoby w świetle art. 927 § 1 k.c. mogą być spadkobiercami, nadto żadna z nich nie została uznana za niegodnego dziedziczenia (art. 928 k.c.) ani wyłączona od dziedziczenia (art. 940 k.c.).

Wobec powyższego słusznie Sąd Rejonowy stwierdził, że spadek po K. D., zmarłej dnia 26 lipca 2015 roku w B., ostanie stale zamieszkałej w J., nabyli na podstawie ustawy: córka T. W., syn S. D. i syn J. D. - każdy w 1/3 części.

Tak przyjmując Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., apelację jako niezasadną oddalił, o czym orzeczono w punkcie 1. sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2. Postanowienia, na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym, każdy z uczestników postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Uznając, iż wszyscy uczestnicy postępowania byli w równej mierze zainteresowani orzeczeniem w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do odstąpienia od podstawowej reguły orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego.

SSO Sławomir Krajewski SSO Tomasz Szaj SSR (del.) Szymon Stępień