Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją znak (...) z dnia 30 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. odmówił M. B. przyznania emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odmówił przyznania emerytury, ponieważ nie został udowodniony wymagany 15 letni okres pracy nauczycielskiej, wykonywanej stale i w pewnym wymiarze czasu pracy, a ponadto do dnia 1 stycznia 1999 r. nie osiągnęła 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Stwierdzono także, że na podstawie dowodów załączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania ZUS przyjął za udowodnione okresy na dzień 1 stycznia 1999 r.,

- okresy nieskładkowe w wymiarze 1 rok 2 miesiące 13 dni,

- okresy składkowe w wymiarze 17 lat 9 miesięcy 24 dni,

- staż sumaryczny: 19 lat 0 miesięcy 7 dni,

Organ rentowy uznał za wykazany staż pracy w szczególnych warunkach/charakterze wynoszący 5 lat 5 miesięcy 16 dni.

Ponadto organ rentowy nie uznał jako okresu uzupełniającego pracy w gospodarstwie rolnym dziadków, ponieważ nie była wnioskodawczyni zameldowana w miejscowości J. W. (1) gm. W., a ponadto wskazane okresy pracy budzą wątpliwość z uwagi na występowanie tylko w okresach dwu-miesięcznych wakacji.

(decyzja k. 14-14v. w aktach ZUS)

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła wnioskodawczyni M. B.. Do odwołania załączyła zaświadczenie o przebiegu pracy nauczycielskiej na postawie dokumentów teczki akt osobowych będących w posiadaniu Dyrektora Gminnego Przedszkola w W.. Ponadto stwierdziła, że nie była zameldowana w miejscowości J. W. (2) nr 45, a jednak uczęszczała tam do pobliskiej Szkoły Podstawowej w P. poczta W. powiat Ł. – obecnie gmina W.. Dodała, że korzystała w tym czasie z opieki stomatologicznej i lekarskiej w W.. Wniosła o zaliczenie okresu pomocy przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego dziadków do ogólnego stażu pracy.

(odwołanie k. 2 – 3)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie - k. 12 – 13)

Pismem z 24 sierpnia 2015 r. pełnomocnik procesowy M. B. poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pismo k- 20)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. (z domu: K., dawniej: K.-Popielata) urodziła się w Ł. dnia 18 września 1956 r. W dniu (...) ukończyła 16 rok życia.

(okoliczność bezsporna)

Od dzieciństwa wnioskodawczyni mieszkała u dziadków od strony matki we wsi J. W. (1) 45. Wyprowadziła się ze wsi razem z rodzicami do miejscowości K. Ł. i tam zaczęła uczęszczać do II K. szkoły podstawowej. Wnioskodawczyni w trakcie roku szkolnego zamieszkiwała z rodzicami w K. ale w każde wakacje i ferie zimowe przyjeżdżała do dziadków – A. i B. O., którzy dalej zamieszkiwali na wsi w J. W. (1), wraz ze swoim synem, starszym od wnioskodawczyni o osiem lat . Gospodarstwo liczyło około 9.85 hektarów. Składało się z budynku mieszkalnego i zabudowań gospodarskich – obory , stodoły i komórki. Państwo O. minęli pola uprawne , łąkę i las. W skład gospodarstwa wchodził ogródek przydomowy o wielkości od 4-5 arów , w którym na potrzeby własne uprawiano warzywa. Sadu nie było ale w gospodarstwie rosło kilka jabłoni i grusz. Syn państwa O. – S. od 1965 roku pracował zarobkowo w łodzi i codziennie dojeżdżał do pracy . Stan taki trwał do końca lat 70 tych .

Wnioskodawczyni przyjeżdżając na wieś uczestniczyła w wykonywaniu wszystkich prac gospodarskich albo w nich pomagała. W czasie każdych wakacji pomagała dziadkom przy żniwach, tj. trzymała snopki, wiązała je i ustawiała, pomagała w sianokosach - przerzucała siano i układała je w kupki. Ponadto karmiła zwierzęta gospodarskie . W gospodarstwie były trzymane dwie owce, trzy krowy, koń, prosiak, stado kur, gęsi i kaczek oraz pies. W ramach pomocy dziadkom wnioskodawczyni pomagała przy przygotowaniu posiłków i robieniu zakupów. Pomagała także przy młóceniu zboża, donoszeniu wody do domu. Wykonywała prace w przydomowym ogrodzie między innymi pieliła chwasty. Ponadto wnioskodawczyni wyganiała krowy na pastwisko. W okresie ferii zimowych wnioskodawczyni odśnieżała dojścia do zabudowań gospodarczych i domu, karmiła krowy i drób, darła pierze, przędła wełnę na kołowrotku. W okresie wiosennym wnioskodawczyni pomagała przy sadzeniu ziemniaków, zboża, warzywa, przebierała ziemniaki z kiełków. Jesienią pomagała przy wykopach, sianiu oziminy, pomagała dziadkowi przy zbożu, cięła sieczkę z dziadkiem. Dziadkowie wnioskodawczyni najmowali pomoc do pracy w gospodarstwie okazjonalnie tylko w sezonie letnim. W pracy rolniczej oprócz wnioskodawczyni pomagał im tylko ich syn S. O. oraz przyjeżdzająca okazjonalnie rodzina.

Dziadkowie nie sformalizowali pracy wnioskodawczyni przy ich gospodarstwie. Wnioskodawczyni świadczyła tą pomoc w następujących okresach wakacji letnich:

- 1 lipca 1973 r. – 30 sierpnia 1973 r., 1 lipca 1974 r. – 30 sierpnia 1974 r., 1 lipca 1975 r. – 30 sierpnia 1975 r., 1 lipca 1976 r. – 30 sierpnia 1976 r., 1 lipca 1977 r. – 30 sierpnia 1977 r.

- oraz w okresie od dnia 7 stycznia 1978 r. – 23 lipca 1979 r. kiedy wnioskodawczyni nigdzie nie uczyła się ani nie pracowała zawodowo.

(przesłuchanie wnioskodawczyni – k. 153 w zw. z 00:04:18 – 00:28:03 – płyta CD – k. 49 oraz 00:02:48 – 00:1:58 – płyta CD – k. 156; zeznania świadka B. G. – 00:31:26 – 00:39:42 – płyta CD – k. 49; zeznania świadka E. G. – 00:39:42 – 00:47:58 – płyta CD – k. 49; zeznania świadka S. O. – 00:16:18 – 00:27:39 – płyta Cd – k. 123)

W okresie od 1 września 1977 r. – 6 stycznia 1978 r. wnioskodawczyni pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy jako pomoc nauczyciela w Państwowym Przedszkolu nr (...) K..

(zaświadczenie – k. 8-8v. w aktach ZUS, niesporne)

W okresie od 24 lipca 1979 r. – 14 września 1981 r. wnioskodawczyni pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w Ł. na stanowisku starszego referenta administracyjnego.

(zaświadczenie – k. 7 w aktach ZUS, niesporne)

W okresie od 15 września 1981 r. do 28 lutego 1987 r. wnioskodawczyni pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku nauczyciela w Państwowym Przedszkolu Nr (...) w K..

(świadectwo pracy – k. 34, niesporne)

W okresie od dnia 1 marca 1987 r. do 31 sierpnia 1995 r. wnioskodawczyni pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku dyrektora w Przedszkolu Nr (...) w K..

W trakcie tego zatrudnienia wnioskodawczyni przebywała na zwolnieniach lekarskich w okresach: 29 marca 1993 r. – 2 kwietnia 1993 r., 1 grudnia 1993 r. – 10 grudnia 1993 r., 20 stycznia 1994 r. – 28 stycznia 1994 r., 14 lutego 1994 r. – 28 lutego 1994 r., 22 marca 1994 r. – 28 marca 1994 r., 17 maja 1994 r. – 27 maja 1994 r., 4 października 1994 r. – 7 października 1994 r., 14 listopada 1994 r. – 18 listopada 1994 r., 10 kwietnia 1995 r. – 15 kwietnia 1995 r., 25 maja 1995 r. – 14 czerwca 1995 r. Oprócz pełnienia funkcji dyrektora M. B. miała zajęcia z dziećmi.

(świadectwo pracy – k. 34, zaświadczenie – k. 12 w aktach ZUS, niesporne)

Przedszkole Nr (...) w K. było czynne ponad 5 godzin dziennie. Od 1982 r. obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych dla dyrektora wynosił maksymalnie 8 godzin tygodniowo.

(pismo Urzędu Miejskiego w K. – k. 72)

Wnioskodawczyni prowadziła zajęcia z dziećmi w wymiarze większym niż 8 godzin dydaktycznych tygodniowo. Co do zasady nauczyciel w tym przedszkolu niepełniący żadnej funkcji prowadzący zajęcia z dziećmi do lat 6 miał wymiar 25 godzin dydaktycznych tygodniowo, a nauczyciel prowadzący zajęcia z dziećmi 6-letnimi – 22 godziny dydaktyczne tygodniowo.

(zeznania świadka A. K. (1) – 00:47:58 – 00:53:35 – płyta CD – k. 49; przesłuchanie wnioskodawczyni – k. 153 w zw. z 00:02:48 – 00:12:01 – płyta CD – k. 156)

W okresie od dnia 1 września 1995 r. – 31 lipca 1996 r. wnioskodawczyni pracowała na stanowisku wychowawcy w (...) Dziecka im. A. K. (2) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy.

W trakcie tego zatrudnienia była niezdolna do pracy w następujących okresach: 7 października 1995 r. – 12 listopada 1995 r., 13 listopada 1995 r. – 31 grudnia 1995 r., 1 stycznia 1996 r. – 24 lipca 1996 r., 29 lipca 1996 r. – 31 lipca 1996 r., 1 września 1996 r. – 1 października 1996 r..

(świadectwo pracy – k. 13 w aktach ZUS; wykaz – k. 15 w aktach ZUS)

Od dnia 1 września 1997 r. wnioskodawczyni pracuje jako nauczyciel w pełnym wymiarze czasu pracy w Gminnym Przedszkolu w W. w K.. Pobierała zasiłek chorobowy w okresach: 10-21 grudnia 2001 r., 30 października - 31 grudnia 2002 r., 1 stycznia – 22 lipca 2003 r., 17 – 21 listopada 2008 r., 24 – 27 lutego 2009 r., 11 – 26 kwietnia 2011 r.

(zaświadczenie – k. 17 w aktach ZUS; kwestionariusz – k. 19 w aktach ZUS)

Wnioskodawczyni nie korzystała z urlopów wychowawczych ani z urlopów bezpłatnych.

(bezsporne, a nadto: oświadczenie w kwestionariuszu – k. 3 w aktach ZUS)

W dniu 2 kwietnia 2015 roku M. B. złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę.

(wniosek k. 1- 6 w aktach ZUS).

Decyzją znak (...) z dnia 30 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. odmówił M. B. przyznania emerytury.

(decyzja k. 45 – 46 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, a przede wszystkim z dokumentów zawartych w załączonych aktach emerytalno – rentowych wnioskodawczyni (decyzji ZUS, zaświadczeń, świadectw pracy) a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni oraz o zeznania świadków. Zeznania wnioskodawczyni oraz świadków (B. G., E. G. i S. O.) w zakresie pracy M. B. w gospodarstwie rolnym dziadków, a także zeznania wnioskodawczyni i świadka A. K. (1) w zakresie pracy M. B. w przedszkolu są w całości zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających odmówić im wiarygodności. R. w zeznaniach świadków są drobne i nieistotne w ocenie Sądu pod względem ich wiarygodności. Podnieść należy ,iż wszyscy świadkowie w spornym okresie czasu zamieszkiwali we wsi J. W. (1) a S. O. bezpośrednio w gospodarstwie dziadków wnioskodawczyni. Nie sposób odmówić zeznaniom świadków i wnioskodawczyni wiarygodności i logiki biorąc pod uwagę wielkość gospodarstwa , ilość osób zdolnych do pracy oraz rodzaj prowadzonych upraw i hodowli. W ocenie Sądu pomoc w gospodarstwie przy jego prowadzeniu była niezbędna przy jego funkcjonowaniu również biorąc pod uwagę fakt ,iż S. O. od 1965 roku pracował zawodowo do końca lat 70-tych.

W zakresie pracy wnioskodawczyni w placówkach oświatowych sad oparł się głównie na dokumentach załączonych do akt sprawy, które w toku procesu nie były kwestionowane oraz w ograniczonym zakresie na zeznaniach świadka A. K. (1). Co do oceny pracy w tym okresie przedmiotem sporu pozostaje wyłącznie problem prawny czy praca dyrektora przedszkola może być traktowana na równi z pracą nauczycielską i tym samym stanowi zatrudnienie w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów art.184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zeznania świadka w tym zakresie były lakoniczne i potwierdzały okoliczności wskazywane w dokumentach ,iż wnioskodawczyni również wykonywała pracę dydaktyczną.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni M. B. nie jest zasadne, co skutkuje jego oddaleniem.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl ust. 2 art. 184 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat (dla kobiet), oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat (dla kobiet).

Z przepisu art. 32 wynika, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm).

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Według treści § 3 i 4 powyższego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Dodatkowo § 1 ust. 2 rozporządzenia stanowi, iż właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

W orzecznictwie (por. np. wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 638) przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Z rozważań zawartych w tym orzeczeniu należy wyprowadzić nadto wniosek, iż - ze względu na charakter omawianego świadczenia (wcześniejsza emerytura) - przepisy rozporządzenia należy wykładać ściśle.

Należy wskazać ,iż wnioskodawczyni w ocenie Sądu wykazała ,że posiada sumaryczny okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 20 lat. Wnioskodawczyni słusznie bowiem podnosi ,iż do ogólnego stażu powinien być zaliczony okres pracy w gospodarstwie rolnym jej dziadków.

Zgodnie z treścią przepisu art.10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jedn. Dz. U z 2013 r poz. 1044 z późn. zm. ) przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Okresy wymienione w ust. 1 pkt 1 uwzględnia się także przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 są krótsze od okresu wymaganego do przyznania renty, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. (art.10.2 ustawy). Okresów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie uwzględnia się, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.( art. 10.3 ustawy).

Przepis art. 6.2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tj. Dz. U z 2016 poz. 277 ) stanowi ,iż pod pojęciem domownika rolnika rozumie się osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie i stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Na tle interpretacji powyższego przepisu ukształtowało się bardzo obszerne orzecznictwo sądowe. Nie ulega wątpliwości ,iż za domownika rolnika może być uznana wyłącznie osoba która ukończyła 16 rok życia. A zatem z kręgu osób uznanych za domownika w rozumieniu powyższego przepisu zostały wyłączone osoby, które nie osiągnęły tego wieku. W rozpoznawanej sprawie sporny okres przypada po ukończeniu przez wnioskodawcę 16 roku życia.

Do uznania za domownika rolnika niezbędne jest również aby była to osoba bliska czyli taka, którą wiążą z rolnikiem bliskie stosunki osobiste. Nie jest bowiem domownikiem rolnika w rozumieniu powyższego przepisu osoba która nie jest mu osobą bliską, nie łączą ich żadne więzy pokrewieństwa ani stosunki uczuciowe ( vide: wyrok SA w Szczecinie z dnia 5 czerwca 2012 roku w sprawie III AUa 164/12 OSASz 2013/2/130-141). Jak wynika z zeznań wnioskodawczyni i przesłuchanych w sprawie świadków G., G., O. wnioskodawczyni od dzieciństwa utrzymywała bliski kontakt z dziadkami ze strony matki , mieszkała razem z nimi i dopiero w II klasie szkoły podstawowej wyprowadziła się do rodziców w K.. Nie ulega wątpliwości Sądu ,że wnioskodawczyni faktycznie przyjeżdżała do dziadków w okresie każdych wakacji i ferii zimowych a nadto w okresie od 7 stycznia 1978 r. – 23 lipca 1979 r. zamieszkiwała z dziadkami na stałe nigdzie nie ucząc się ani nie pracując. Jak trafnie podniósł świadek S. O. w tym okresie czasu pracowała ona jako domownik. Świadek wskazał ,iż nie było takiej możliwości żeby pracy tej nie świadczyła. W tym okresie wnioskodawczyni nie miała żadnych innych obowiązków a więc w pełni uzasadnionym było ,że przyczyniała się do swojego utrzymania w ten sposób.

Ponadto w orzecznictwie sądowym przyjęty jest pogląd ,iż jako przesłankę zaliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16-go roku życia należy przyjmować wymiar pracy przekraczający 4 godziny dziennie a praca w gospodarstwie nie może mieć charakteru doraźnego / vide: wyrok SN z 28 lutego1997r., II UKN 96/96, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 1997, Nr 23, poz. 473; wyrok SN z 19 grudnia 2000r., II UKN 155/00, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2002, Nr 16, poz. 394 , wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 września 2015 roku III AUa 1681/15 LEX nr 1927662 , wyrok SA w Łodzi z dnia 25 maja 2015 roku III AUa 1004/14 LEX 1747272). W orzecznictwie wskazywano również, że za stałą pracę w gospodarstwie rolnym nie można uznać jedynie doraźnej pomocy w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci, jako członków rodziny rolnika /vide: wyrok SN z 10 maja 2000r., II UKN 535/99, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2001, Nr 21, poz. 650/. W ocenie Sądu, w realiach rozpoznawanej sprawy zarówno okresy pracy wnioskodawczyni w czasie wakacji i ferii zimowych jak i okres od dnia 7 stycznia 1978 roku do dnia 23 lipca 1979 roku nie mogą być traktowane jako praca doraźna i incydentalna pomoc. Podnieść należy ,iż wnioskodawczyni corocznie , regularnie wracała na wieś do dziadków i świadczyła na ich rzecz pomoc przy prowadzeniu gospodarstwa. Ocena ta jest uprawniona również biorąc pod uwagę areał gospodarstwa, prowadzone uprawy i ilość osób w nim pracujących. Nie ulega wątpliwości , w świetle materiału dowodowego ,że gospodarstwo prowadzili tylko dziadkowie i ich syn. Nikogo dodatkowo nie zatrudniano poza incydentalnymi okresami letnimi. Zakres prac w jakich uczestniczyła wnioskodawczyni osobiście świadczy o tym ,że pracowała w gospodarstwie w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie a czynności przez nią wykonywane były realną pomocą.

W wyroku z dnia 1 kwietnia 2015 roku sygn. akt I UK 292/14 (LEX 1710349) Sąd Najwyższy wskazał ,iż w stażu emerytalnym uwzględnia się - jako okresy składkowe - nie okresy jakiejkolwiek pracy w gospodarstwie rolnym, lecz tylko stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej. O stałości pracy w gospodarstwie rolnym decyduje zatem gotowość do świadczenia jej na rzecz osoby bliskiej w wymiarze czasu stosownym do zakładanego przez rolnika prawidłowego funkcjonowania tego gospodarstwa zgodnie z jego strukturą, przy uwzględnieniu jego obszaru, liczby pracujących w nim osób oraz sprzętu rolniczego. W ocenie Sądu w spornym okresie czasu wnioskodawczyni był domownikiem rolnika w rozumieniu przepisów powyżej cytowanej ustawy.

W wyroku z dnia 25 maja 2015 roku jaki zapadł w sprawie o sygn. akt III AUa 1004/14 ( LEX nr 1747272) Sąd Apelacyjny w Łodzi wskazał ,iż dla uznania pracy w gospodarstwie rolnym, jako okresu uzupełniającego w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, znaczenie ma stałość wykonywania pracy w gospodarstwie, przy czym nie musi to oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, lecz gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Tym kryteriom zazwyczaj odpowiada praca domownika rolnika, który świadczy określone prace stale (codziennie) w wymiarze nie mniejszym niż połowa etatu. Pogląd ten w pełni podziela Sąd orzekający.

Mając powyższe na uwadze Sąd przyjął ,iż wnioskodawczyni udowodniła okoliczność wykonywania przez siebie pracy w gospodarstwie rolnym w spornym okresie czasu, zgodnie z wymogiem art. 10.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a tym samym wykazał 20 lat łącznego stażu ubezpieczeniowego.

W ocenie Sądu orzekającego wnioskodawczyni nie wykazała natomiast drugiej koniecznej przesłanki przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku t.j 15 letniego okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W tym miejscu podkreślić należy ,iż tylko spełnienie obu przesłanek łącznie daje prawo do przyznania emerytury.

Należy podkreślić ,iż organ rentowy w spornej decyzji nie uwzględnił jako zatrudnienie w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia wnioskodawczyni. Natomiast w trakcie procesu wskazał w odpowiedzi na odwołanie ,iż okres zatrudnienia w warunkach szczególnych wnioskodawczyni wynosi 5 lat 5 miesięcy i 16 dni , na który składa się okres zatrudnienia w charakterze nauczyciela w Państwowym Przedszkolu nr (...) w K. od dnia 15 września 1981 roku do dnia 28 lutego 1987 roku . Ponadto organ rentowy wskazał ,iż nie kwestionuje okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych w okresie od dnia 1 września 1995 roku do 31 lipca 1996 roku jako wychowawcy w Domu Dziecka w P. i w okresie od 1 września 1997 roku do 31 grudnia 1998 roku jako nauczyciela w Gminnym Przedszkolu w W. . Okresy te zostały pominięte w zaskarżonej decyzji ale organ rentowy zasadnie podniósł, iż w części tych okresów wnioskodawczyni korzystała z zasiłków i zgodnie z treścią przepisu art. 32 ust 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie mogą być okresy zasiłkowe zaliczone jako wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Przepis art.32 ust. 1a powyższej ustawy stanowi ,iż przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Okresem , którego organ rentowy nie uznał za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych jest okres zatrudnienia wnioskodawczyni w Przedszkolu nr (...) w K. od dnia 1 marca 1987 roku do dnia 31 sierpnia 1995 roku z uwagi na zajmowanie stanowiska kierowniczego. W ocenie Sądu orzekającego organ rentowy zasadnie przyjął ,że praca świadczona w tym okresie na stanowisku dyrektora przedszkola nie jest zatrudnieniem w warunkach szczególnych.

Nie ulega wątpliwości ,iż okresy zatrudnienia wymienione w art.1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 roku poz. 191 ze zm.) jest traktowana jako praca w warunkach szczególnych. Stanowi o ty §15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) według którego nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 pkt 1-7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19, Nr 25, poz. 287, Nr 31, poz. 214 i z 1983 r. Nr 5, poz. 33), określoną w tej ustawie jako praca zaliczona do I kategorii zatrudnienia, nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 i jest uważany za wykonującego prace w szczególnym charakterze.

Jak wynika z ustaleń Sądu w spornym okresie czasu , pracując na stanowisku dyrektora przedszkola wnioskodawczyni miała wykonywać przede wszystkim czynności administracyjne natomiast jej wymiar zajęć nauczycielskich był odpowiednio mniejszy. Ponadto wymiar zajęć dydaktycznych został dodatkowo obniżony. Nie ma przy tym znaczenia że w spornym okresie czasu wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie z tytułu godzin ponadwymiarowych jeżeli doraźnie zastępowała nieobecnych nauczycieli.

Wskazać należy ,iż Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 13 czerwca 2014 roku w sprawie IIIAUa (...) (Legalis nr 1067367) wskazał, iż możliwość uwzględnienia okresów zatrudnienia w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy odnosić należy wyłącznie do emerytury uzyskiwanej na podstawie art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191). Reguła ta nie znajduje zastosowania w przypadku prawa do emerytury w obniżonym wieku w oparciu o art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440). W przypadku nabywania prawa do świadczenia na podstawie art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, do okresu pracy w szczególnym charakterze, o którym mowa w § 4 w związku z § 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43), nie podlegają zaliczeniu okresy pracy nauczycielskiej wykonywanej w rozmiarze niższym niż pełen obowiązujący nauczyciela wymiar zajęć. Określenie pracy w szczególnym charakterze, użyte w art. 88 ust. 1 ustawy z 1982 r. - Karta Nauczyciela ma charakter autonomiczny i pełny. Co za tym idzie, zasad związanych z nabywaniem prawa do emerytury na ww. podstawie nie można odnosić, do reguł statuujących prawo do emerytury w obniżonym wieku w oparciu o art. 184 (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz.1440 ze zm.). Sąd orzekający w pełni podziela zaprezentowane powyżej poglądy. Nie ulega wątpliwości ,iż będąc zatrudnionym na stanowisku dyrektora przeszkolą wnioskodawczyni przede wszystkim wykonywała czynności należące do zakresu obowiązków dyrektora tj. czynności administracyjne a nie nauczycielskie, natomiast w ograniczonym zakresie wykonywała obowiązki nauczyciela. Jej wymiar zajęć dydaktycznych został ograniczony do 8 godzin dydaktycznych w tygodniu. A zatem brak jest możliwości uznania powyższego okresu za pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisu § 15 i §2 rozporządzenia w związku z art.1 Karty Nauczyciela. Nie sposób bowiem przyjąć ,iż wnioskodawczyni jako dyrektor przedszkola wykonywała pracę nauczyciela w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W spornym okresie czasu wymiar godzin dydaktycznych wnioskodawczyni został obniżony do 8 godzin dydaktycznych tygodniowo.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił odwołanie wnioskodawczyni.