Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2017r.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Bogusław Łój spr

Sędziowie : SSO Robert Macholak

SSR del. Ewa Niezabitowska

Protokolant : stażysta Joanna Dejewska vel Dej

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2017r. w Zielonej Górze

na rozprawie

sprawy z powództwa M. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale zainteresowanego K. spółka z ograniczoną

odpowiedzialnością z siedzibą w Ś.

o zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21.08.2017r. ( sygn. akt IV U 416/17 )

I.  oddala apelację.

II.  zasądza od pozwanego na rzecz odwołujacego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

SSO Robert Macholak SSO Bogusław Łój SSR del Ewa Niezabitowska

Sygn. akt IV Ua 28/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9.09.2016 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził brak prawa wnioskodawcy M. H. do zasiłku chorobowego za okresy 2.10.2009 r. – 30.11.2009 r., 31.12.2010 r. do 3.02.2010 r. oraz świadczenia rehabilitacyjnego za okres 1.01.2013 r. – 31.01.2013 r. Jednocześnie organ zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za okres 1.02.2010 r. – 3.02.2010 r. oraz świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres 1.01.2013 r. – 31.01.2013 r. wraz z odsetkami, w łącznej kwocie 22.726,65 zł (zasiłek chorobowy 1503,66 zł, świadczenie rehabilitacyjne 14817,07 zł, odsetki 6405,92 zł).

Od decyzji odwołał się ubezpieczony M. H., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o jej uchylenie w całości, ewentualnie zmianę poprzez ustalenie, że wypłata świadczeń z ubezpieczenia chorobowego na rzecz ubezpieczonego M. H. nastąpiła prawidłowo i nie naruszała obowiązujących przepisów, a w szczególności płatnik składek nie spowodował, jak ustalono w decyzji, nienależnej nadpłaty świadczenia. Ponadto odwołujący wniósł o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniósł o jego oddalenie.

Postanowieniem z dnia 7.11.2016 r. Sąd Rejonowy w Zielonej Górze wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś.. Spółka przystąpiła do sprawy, reprezentowana przez pełnomocnika będącego jednocześnie pełnomocnikiem odwołującego.

Na rozprawie w dniu 9.12.2016 r. pełnomocnik odwołującego odnosząc się do kwestii odpłatnego pełnienia przez wnioskodawcę funkcji prezesa zarządu spółki K. podniósł, że organ rentowy pytając czy odwołujący pełnił funkcję prezesa zarządu odpłatnie nie sprecyzował, o jaki okres mu chodzi. W tej sytuacji Spółka udzieliła odpowiedzi zgodnej z obowiązującym stanem, że tak było. Natomiast na rozprawie pełnomocnik wyjaśnił, że odpłatność sprawowania funkcji w zarządzie Spółki przez wnioskodawcę była okresowa i uzależniona była od aktualnej sytuacji finansowej Spółki (...). Jednocześnie oświadczył, że akurat w okresie od 2009 r. do 2013 r. odwołujący nie uzyskiwał wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji prezesa zarządu. Natomiast odwołujący wskazał, że pobierał honorarium z tytułu pełnienia funkcji prezesa zarządu spółki od sierpnia 2015 r.

W toku powyższego posiedzenia sądowego pełnomocnik odwołującego podniósł zarzut przedawnienia roszczeń z tytułu zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego, o którym mowa w zaskarżonej decyzji.

Pismem z dnia 30.12.2016 r. organ rentowy podtrzymał dotychczas reprezentowane stanowisko w sprawie oraz odnosząc się do podniesionego przez odwołującego zarzutu przedawnienia wskazał, że zgodnie z art. 84 ust. 7 ustawy systemowej należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności. Przepisy art. 24 ust. 5-5c w/w ustawy stosuje się odpowiednio.

Odwołujący, w odpowiedzi na zobowiązanie Sądu z dnia 9.12.2016 r., przedłożył Uchwałę (...) (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. z dnia 1.01.2013 r. w sprawie ustalenia wynagrodzenia dla członków zarządu z tytułu udziału w posiedzeniach zarządu. Ponadto odwołujący podał, że w latach 2009-2013 z uwagi na spadek wyników finansowych spółki każdorazowo na podstawie decyzji zarządu spółki członkowie zarządu nie pobierali honorarium z tytułu udziału w posiedzeniach zarządu spółki. Członkowie zarządu spółki pobierali jednak wynagrodzenie z powyższego tytułu w późniejszym okresie w związku z poprawą wyników finansowych firmy.

Wyrokiem z dnia 21 sierpnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Zielonej Górze, (...)zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 09.09.2016 r., znak: (...) w ten sposób, że ustalił, iż wnioskodawca M. H. nie ma obowiązku zwrotu zasiłku chorobowego za okres 1.02.2010 r. – 3.02.2010 r. oraz świadczenia rehabilitacyjnego za okres 1.01.2013 r. – 31.01.2013 r. wraz z odsetkami (pkt I) oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

Sąd Rejonowy ustalił, że Wnioskodawca M. H. wraz z żoną E. H. prowadzą działalność gospodarczą. Działalność tę realizują m. in. w firmie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś.. Jest to firma rodzinna z wieloletnią tradycją. Przedmiotem działalności przedsiębiorstwa jest m.in.: produkcja odzieży, wyrobów tekstylnych i medycznych oraz sprzedaż detaliczna i hurtowa tych produktów. Przedsiębiorstwo sprzedaje swoje produkty na rynku krajowym oraz zagranicznym.

Uprzednio przedsiębiorstwo to funkcjonowało pod firmą (...). (...) spółka jawna z siedzibą w Ś., które następnie na mocy uchwały wspólników z dnia 30.12.2004 r. zawartej w formie aktu notarialnego (...) nr (...) zostało przekształcone w spółkę prawa handlowego.

Wspólnikami przedsiębiorstwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialną z siedzibą w Ś. są wnioskodawca M. H. oraz jego żona E. H., którzy posiadają równe udziały w spółce w wysokości po 50 %. Organem uprawionym do reprezentowania spółki jest zarząd, w skład którego wchodzą M. H. i E. H. (odpowiednio (...)i (...)). Każdy z członków zarządu ma prawo samodzielnie prowadzić sprawy spółki i reprezentować spółkę.

W dniu 7.02.2005 r. pomiędzy K. – K. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. a wnioskodawcą została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony, za wynagrodzeniem w kwocie 7.600,00 zł. Jako rodzaj umówionej pracy wpisano – Wiceprezes Zarządu natomiast jako miejsce wykonywania pracy wpisano – Ś., ul. (...). Umowę tę w imieniu pracodawcy podpisała ustanowiona pełnomocnik B. P. (1).

W/w umowa o pracę była zmieniana aneksami z dni 3.10.2005 r. i 31.03.2006 r. w zakresie należnego wnioskodawcy wynagrodzenia za pracę określono odpowiednio w wysokości 14.500,00 zł i 20.000,00 zł

W dniu 19.01.2015 r. pomiędzy (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. a wnioskodawcą zostało zawarte porozumienie zmieniające umowę o pracę na mocy którego z dniem 1.01.2015 r. ustalono wysokość należnego wnioskodawcy wynagrodzenia za pracę w kwocie 5.740,92 zł.

Z dniem 1.01.2017 r. wynagrodzenie za pracę wnioskodawcy ustalono na kwotę 2.000,00 zł.

Od lutego 2005 r. wnioskodawca pozostawał w przeświadczeniu, że jest zatrudniony w firmie (...). (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. na podstawie umowy o pracę na stanowisku dyrektora naczelnego. Jednocześnie w dniu 15.05.2007 r. określono zakres obowiązków na stanowisku dyrektora naczelnego wskazując, że do jego zadań należy:

- zarządzenie podległym zespołem pracowników;

- sprawdzanie zgodności działania poszczególnych stanowisk pracy z przyjętymi kierunkami działań;

- koordynacja i nadzór prac nad produkcją w celu zapewnienia ciągłości procesów produkcyjnych, w tym rozwój technologii produkcji;

- bieżąca analiza sprzedaży i monitorowanie kosztów produkcji w zakresie zbytu towarów;

- kalkulacje cenowe i dbanie o rentowność;

- okresowe rozliczanie planowanych zadań;

- opracowywanie planu działania.

Na mocy uchwały zarządu Spółki (...). (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. z dnia 15.05.2007 r. w sprawie podziału kompetencji pomiędzy członkami zarządu spółki ustalono, że prezes zarządu jest upoważniony do dokonywania następujących czynności: podpisywania wszelkich umów pomiędzy spółką a osobami trzecimi oraz podpisywania dokumentów kierowanych do urzędów i instytucji oraz dokumentów organizacyjnych spółki; reprezentowania spółki wobec kontrahentów krajowych i zagranicznych oraz odbywania w tym celu podróży służbowych z prawem zwrotu kosztów; wykonywania transakcji handlowych spółki i dokonywania płatności z tym związanych, a także zwoływania w miarę potrzeb posiedzeń zarządu spółki oraz dokumentowanie ich przebiegu.

Natomiast do zakresu obowiązków wiceprezesa zarządu spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością należało nadzór nad strukturą organizacyjną spółki, kształtowanie profilu produkcji oraz nadzór nad sprawami finansowymi. Wiceprezes zarządu spółki był upoważniony do wykonywania obowiązków prezesa zarządu podczas jego nieobecności w firmie.

Zgodnie z ustaloną praktyką podróże służbowe były rozliczane na podstawie delegacji i obejmowały jedynie zwrot faktycznie poniesionych z tego tytułu kosztów.

Na mocy uchwały nr (...)Zgromadzenia Wspólników Spółki (...). H. i (...) z dnia 27.04.2007 r. funkcję Prezesa Zarządu Spółki powierzono wnioskodawcy. Na mocy uchwały nr (...)Zgromadzenia Wspólników Spółki (...). H. i (...) z dnia 27.04.2007 r. funkcję Wiceprezesa Zarządu Spółki powierzono E. H..

Wnioskodawca miał orzeczoną niezdolność do wykonywania pracy z powodu choroby na następujące okresy:

- od 24.08.2009 r. do 02.09.2009 r.;

- od 03.09.2009 r. do 02.10.2009 r.;

- od 02.10.2009 r. do 31.10.2009 r. ;

- od 01.11.2009 r. do 30.11.2009 r.;

- od 01.12.2009 r. do 30.12.2009 r.;

- od 31.12.2009 r. do 15.01.2010 r. ;

- od 16.01.2010 r. do 12.02.2010 r.;

- od 24.05.2010 r. do 06.06.2010 r.;

- od 08.07.2010 r. do 20.07.2010 r.;

- od 20.07.2010 r. do 18.08.2010 r.;

- od 19.08.2010 r. do 17.09.2010 r.;

- od 18.09.2010 r. do 28.09.2010 r.;

- od 29.09.2010 r. do 27.11.2010 r.;

- od 28.11.2010 r. do 26.01.2011 r.;

- od 27.01.2011 r. do 25.02.2011 r.;

- od 26.02.2011 r. do 27.03.2011 r.;

- od 31.07.2011 r. do 03.08.2011 r.;

- od 09.01.2012 r. do 03.02.2012 r.;

- od 03.02.2012 r. do 15.02.2012 r.;

- od 16.02.2012 r. do 16.03.2012 r.;

- od 17.03.2012 r. do 13.04.2012 r.;

- od 14.04.2012 r. do 08.06.2012 r.;

- od 09.06.2012 r. do 23.07.2012 r.;

- od 05.01.2013 r. do 03.02.2013 r.;

- od 18.02.2013 r. do 24.02.2013 r.

Z tytułu orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby wnioskodawca pobierał zasiłek chorobowy, a następnie świadczenie rehabilitacyjne w okresie od 23.12.2010 r. do 21.04.2011 r. oraz od 9.07.2012 r. do 3.07.2013 r.

Wnioskodawca od 2009 r. miał problemy z kolanem i od tego czasu znajdował się pod stałą opieką lekarza specjalisty. W 2010 r. przeszedł operację kolana. Po operacji nie był w stanie normalnie funkcjonować – poruszał się przy pomocy kul ortopedycznych oraz przez pół roku korzystał z zabiegów rehabilitacyjnych. W dalszym okresie stan zdrowia wnioskodawcy nie uległ poprawie i w związku z tym miał drugi zabieg chirurgiczny kolana.

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 2.10.2009 r. do 31.10.2009 r. (okres pobierania zasiłku chorobowego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w okresie od 12.10.2009 r. do 14.10.2009 r. oraz od 21.10.2009 r. do 26.10.2009 r. odbył podroż służbową naL. Podróż ta była związana ze sprzedażą produktów firmy.

- w dniu 30.10.2009 r. podpisał aneks do umowy o pracę z E. M. i M. E..

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 1.11.2009 r. do 30.11.2009 r. (okres pobierania zasiłku chorobowego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniu 5.11.2009 r. podpisał umowę o dzieło z M. K.;

- w dniach 3 i 6 oraz 10, 11, 14, 15 , a także 30 listopada 2009 r. dokonał transakcji zakupu przy użyciu karty płatniczej płatnika składek, tj. (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 1.12.2009 r. do 30.12.2009 r. (okres pobierania zasiłku chorobowego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniach 9, 29 i 30 grudnia 2009 r. dokonał transakcji zakupu przy użyciu karty płatniczej płatnika składek, tj. (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 31.12.2009 r. do 15.01.2010 r. (okres pobierania zasiłku chorobowego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w okresie od 4.01.2010 r. do 7.01.2010 r. odbył podróż służbową na S.;

- w dniu 31.12.2009 r. podpisał aneks do umowy o pracę z K. Z.;

- w dniu 4.01.2010 r. podpisał umowę o dzieło z M. P. (1).

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 16.01.2010 r. do 12.02.2010 r. (okres pobierania zasiłku chorobowego do 03.02.2010 r.) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniu 19.01.2010 r. podpisał aneks do umowy o pracę z M. E., I. F., A. R. i E. M.;

- w dniu 27.01.2010 r. podpisał umowę o dzieło z K. B..

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 17.03.2012 r. do 13.04.2012 r. (okres pobierania zasiłku chorobowego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniu 21.03.2012 r. podpisał (...)stan na dzień 31.12.2011 r. (akta rejestrowe spółki);

- w dniu 21.03.2012 r. podpisał (...) (akta rejestrowe spółki).

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 09.06.2012 r. do 23.07.2012 r. (okres pobierania zasiłku chorobowego do 08.07.2012 r. oraz okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego od 09.07.2012 r.) wnioskodawca wykonał następującą czynność:

- w dniu 27.06.2012 r. podpisał Protokół (...) spółki (...) (akta rejestrowe spółki).

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 1.01.2013 r. do 31.01.2013 r. (okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniu 11.01.2013 r. podpisał wywiad zawodowy swojej małżonki E. H. sporządzony przez specjalistę (...). I. B. oraz pracownika płatnika składek P. I.;

- w dniu 15.01.2013 r. zatwierdził protokół powypadkowy nr (...) ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy E. H. sporządzony przez specjalistę (...) I. B. oraz pracownika płatnika składek P. I.;

- w dniu 24.01.2013 r. dokonał transakcji zakupu przy użyciu karty płatniczej płatnika składek, tj. (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 1.02.2013 r. do 28.02.2013 r. (okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniach 1, 8, 11, 12 oraz 18 lutego 2012 r. dokonał transakcji zakupu przy użyciu karty płatniczej płatnika składek, tj. (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

W okresie orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby, tj. od 1.03.2013 r. do 31.03.2013 r. (okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniu 27.03.2013 r. podpisał (...) sporządzony na dzień 31.12.2012 r. (akta rejestrowe spółki);

- w dniu 27.03.2013 r. podpisał (...) (akta rejestrowe spółki);

- w dniach 13 i 27 marca 2013 r. dokonał transakcji zakupu przy użyciu karty płatniczej płatnika składek, tj. (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 1.04.2013 r. do 30.04.2013 r. (okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniach 25 i 26 kwietnia 2013 r. dokonał transakcji zakupu przy użyciu karty płatniczej płatnika składek, tj. (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 1.05.2013 r. do 31.05.2013 r. (okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniu 6.05.2013 r. podpisał Protokół (...) spółki (...) (akta rejestrowe spółki);

- w dniach 7, 27 oraz 29 maja 2013 r. dokonał transakcji zakupu przy użyciu karty płatniczej płatnika składek, tj. (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 1.06.2013 r. do 30.06.2013 r. (okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniach 7, 12, 15, 17 oraz 29 czerwca 2013 r. dokonał transakcji zakupu przy użyciu karty płatniczej płatnika składek, tj. (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

W okresie od 29.12.2012 r. do 25.12.2013 r. E. H. miała orzeczoną niezdolność do wykonywania pracy z powodu choroby i w tym czasie pobierała zasiłek chorobowy, a następnie od 29.06.2013 r. pobierała świadczenie rehabilitacyjne.

W czasie trwania w/w niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby E. H. nie świadczyła pracy zarobkowej na rzecz firmy (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

Przez cały 2013 r. zarówno wnioskodawca jak i jego żona byli niezdolni do wykonywania pracy z powodu choroby, pomimo to, nikomu nie przekazali wykonywanych przez nich czynności zarządczych.

Natomiast czynności pracownicze wnioskodawcy wynikające ze stanowiska dyrektora naczelnego wykonywali zatrudnieniu przez niego pracownicy P. S. i kierownik administracji M. P. (2). Ponadto zgodnie z zakresem obowiązków M. P. (2) pracowała również jako asystentka prezesa zarządu oraz okresowo zajmowała się kontaktami z klientami.

W okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby wnioskodawca nie prowadził działalności zarobkowej. W tym czasie wnioskodawca nie przychodził do firmy oraz nie sporządzał dokumentów związanych z działalnością firmy. Dokumenty te, w tym m.in. protokół powypadkowy, wywiad zawodowy i dokumenty związane ze sprawami finansowymi sporządzała M. P. (2), które następnie zawoziła wnioskodawcy do podpisu.

(...) księgowa firmy (...) była prowadzona przez firmę zewnętrzną – Biuro (...). W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wnioskodawca korzystał z usług Kancelarii Doradcy (...).

Wnioskodawca i jego żona byli jedynymi współposiadaczami i dysponentami rachunku firmowego. Współwłaściciele firmy samodzielnie wykonywali przelewy z w/w konta bankowego z tytułu zapłaty za zakupiony towar kontrahentom. Do rachunku dołączona była karta płatnicza wystawiona na nazwisko wnioskodawcy. Z karty tej jednak, w zależności od potrzeb, korzystały też inne osoby, w tym córka wnioskodawcy oraz inni pracownicy spółki.

W latach 2009-2013 wnioskodawca z uwagi na spadek wyników finansowych firmy nie pobierał honorarium z tytułu uczestnictwa w posiedzeniach zarządu spółki. Honorarium to wnioskodawca zaczął pobierać dopiero od sierpnia 2015 r.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy zważył, że odwołanie wnioskodawcy M. H. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 9.09.2016 r. znak (...) - (...) zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd orzekający analizując poniesiony przez pełnomocnika wnioskodawcy zarzut przedawnienia roszczeń odnoszących się do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z tytułu zasiłku chorobowego odniósł się do treści art. 84 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 – dalej „ustawa systemowa”) w brzmieniu po nowelizacji.

W myśl art. 84 ust. 3 ustawy systemowej nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to, świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach – za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.

Stosownie do art. 7 powyższej ustawy należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od daty uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności. Przepisy art. 24 ust. 5-5c stosuje się odpowiednio.

Zgodnie natomiast z art. 7a ustawy systemowej w przypadku osoby, która nienależnie pobrała świadczenie, decyzji, o której mowa w ust. 7, nie wydaje się później niż w terminie 5 lat od ostatniego dnia okresu, za który pobrano nienależne świadczenie.

Przepis art. 7a ustawy systemowej został dodany do art. 84 tejże ustawy na mocy art. 1 ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 6.10.2016 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 1921), która weszła w życie z dniem 14.12.2016 r. Zgodnie z art. 2 w/w ustawy zmieniającej od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej organ rentowy nie wydaje osobie, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, decyzji ustalającej kwoty nienależnie pobranych przez nią świadczeń oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia, jeżeli od ostatniego dnia okresu, za który je pobrano, upłynął termin, o którym mowa w art. 84 ust. 7a ustawy zmienianej w art. 1. Postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1 , wszczęte i niezakończone przed wydaniem decyzji podlegają umorzeniu.

W myśl art. 2 ust. 3 ustawy zmieniającej przepis art. 84 ust. 7a dodanego ustawą z dnia 6.10.2016 r. (Dz.U. z 2016 r. , poz. 1921) stosuje się do rozpoznania odwołań od decyzji ustalających kwoty nienależnie pobranych świadczeń oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia wniesionych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Sąd I instancji mając na uwadze, że w przedmiotowej sprawie postępowanie sądowe zostało wszczęte w październiku 2016 r. natomiast ustawa zmieniająca ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 6.10.2016 r. , która dodała do art. 84 ust. 7a weszła w życie w dniu 14.12.2016 r. zgodnie z dyspozycją w/w przepisów intertemporalnych na kanwie niniejszej sprawy znajduje zastosowanie powyższej zacytowany art. 7a.

Z uwagi na fakt, że organ rentowy domagał się zwrotu zasiłku chorobowego za okres od 2.10.2009 r. do 30.11.2009 r. oraz od 31.12.2010 r. do 3.02.2010 r. na podstawie wydanej przez siebie decyzji z dnia 9.09.2016 r. tymczasem zgodnie z ust. 7a art. 84 ustawy systemowej organ rentowy nie był uprawniony do wydania niniejszej decyzji w terminie późniejszym aniżeli 5 lat od ostatniego dnia okresu, za który pobrano nienależne świadczenie, stwierdzić należało, że roszczenie o zwrotu zasiłki chorobowego za lata 2009 -2010 uległo przedawnieniu.

Uwzględniając fakt, że roszczenie organu rentowego w zakresie zwrotu pobranego przez wnioskodawcę świadczenia z tytułu zasiłku chorobowego za okres od 1.02.2010 r. do 3.02.2010 r. uległo przedawnieniu Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 21.08.2017 r. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia 9.09.2016 r. znak (...) - (...), w ten sposób, że ustalił, iż wnioskodawca nie ma obowiązku zwrotu zasiłku chorobowego za powyższy okres, czyli kwoty 1.503,66 zł oraz naliczonych od tejże należności odsetek za opóźnienie.

W tej sytuacji pozostałą do rozstrzygnięcia kwestią pozostała kwestia zasadności dochodzenia przez organ rentowy zwrotu pobranego przez M. H. świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1.01.2013 r. do 31.01.2013 r.

Sąd orzekający zważył przy tym, że obowiązek zwrotu świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa aktualizuje się jedynie w konkretnie określonych przesłankach przepisami prawa.

Powołując się na art. 18 ust. 1-3, art. 22 oraz art. 17 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2016 r., poz. 372 ze zm.) Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z powyższymi przepisami ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za cały okres tego zwolnienia.

Pojęcie „pracy zarobkowej” w rozumieniu powyższej regulacji prawnej nie posiada definicji legalnej. Jednakże zostało zdefiniowane w orzecznictwie sądowym. I tak „pracą zarobkową”, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do świadczenia rehabilitacyjnego jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, chociażby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy i zarazem pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.04.2005 r., I UK 370/04).

Wykonywanie „pracy zarobkowej” w rozumieniu ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa polega na podjęciu działań stanowiących realizację obowiązków pracowniczych lub wynikających z innego stosunku prawnego obejmującego świadczenie pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.10.2005 r., I UK 44/05, OSNP 2006/17-18/279).

W kwestii wykładni pojęcia „wykonywanie pracy zarobkowej ”(…)orzecznictwo Sądu Najwyższego przyjmuje wąską wykładnię tej przesłanki utraty prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, uznając zasadniczo, że wszelka aktywność zarobkowa w okresie pobierania świadczenia powoduje taki skutek. Sąd Najwyższy uznaje jednak, że od tej zasady mogą istnieć odstępstwa uzasadnione zwłaszcza sporadycznym i formalnym charakterem czynności ubezpieczonego lub ich niezbędnością dla kontynuacji działalności gospodarczej, jak niektóre czynności związane z zatrudnianiem pracowników, opłacanie czynszu itp. Możliwość uznania, że nie dochodzi do utraty prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, w przypadku aktywności zmierzającej do osiągnięcia zarobku w czasie pobierania tego świadczenia, występuje jednak tylko wówczas, gdy ma ona charakter incydentalny i wymuszony okolicznościami” (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3.03.2010 r., III UK 71/09 , nie publ.).

Orzecznictwo nakazuje więc odróżniać „pracę zarobkową” wykonywaną jednoosobowo w ramach działalności gospodarczej, od formalnoprawnych czynności do jakich jest zobowiązany ubezpieczony jako pracodawca (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6.05.2009 r., II UK 359/08, OSNP 2003/20/498).

W prezentowanych orzeczeniach podkreśla się, że pozbawienie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego może i powinno nastąpić tylko wtedy, gdy w trakcie zwolnienia lekarskiego są wykonywane przez przedsiębiorcę w jego zakładzie konkretne czynności, związane wprost z działalnością gospodarczą, w tym nadzór nad zatrudnionymi pracownikami, obsługa klientów, przyjmowanie i wydawanie materiałów itp. Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje też osobie, która wykonuje pozarolniczą działalność, umowę zlecenia, podjęła inne zatrudnienie, podjęła działalność zarobkową uprawniającą do uposażenia itp.

Uwzględniając powyższe, Sąd I instancji wskazał, że podstawowym zagadnieniem przedmiotowego postępowania było ustalenie, czy wnioskodawca w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, tj. 1.01.2013 r. do 31.01.2013 r. wykonywał czynności, które pozostawały w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

W wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd ustalił, że w okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby, tj. od 1.01.2013 r. do 31.01.2013 r. (okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego) wnioskodawca wykonał następujące czynności:

- w dniu 11.01.2013 r. podpisał wywiad zawodowy swojej małżonki E. H. sporządzony przez specjalistę (...). I. B. oraz pracownika płatnika składek P. I.;

- w dniu 15.01.2013 r. zatwierdził protokół powypadkowy nr (...) ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy E. H. sporządzony przez specjalistę (...). I. B. oraz pracownika płatnika składek P. I..

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych w okresie od 29.12.2012 r. do 25.12.2013 r. E. H. miała orzeczoną niezdolność do wykonywania pracy z powodu choroby i w tym czasie pobierała zasiłek chorobowy, a następnie od 29.06.2013 r. pobierała świadczenie rehabilitacyjne. W czasie trwania w/w niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby E. H. nie świadczyła pracy zarobkowej na rzecz firmy (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś..

Przez cały 2013 r. zarówno wnioskodawca jak i jego żona byli niezdolni do wykonywania pracy z powodu choroby, pomimo to, nikomu nie przekazali wykonywanych przez nich czynności zarządczych. Natomiast czynności pracownicze wnioskodawcy wynikające ze stanowiska dyrektora naczelnego wykonywali zatrudnieni przez niego pracownicy P. S. i kierownik administracji M. P. (2). Ponadto zgodnie z zakresem obowiązków M. P. (2) pracowała również jako asystentka prezesa zarządu oraz okresowo zajmowała się kontaktami z klientami.

Sąd Rejonowy zważył, iż w okresie orzeczonej niezdolności do wykonywania pracy z powodu choroby wnioskodawca nie prowadził działalności zarobkowej. Wówczas wnioskodawca nie przychodził do firmy oraz nie sporządzał dokumentów związanych z działalnością firmy. Dokumenty te, w tym m.in. protokół powypadkowy, wywiad zawodowy i dokumenty związane ze sprawami finansowymi, sporządzała M. P. (2), które następnie zawoziła wnioskodawcy do podpisu. Obsługa (...) firmy (...) była prowadzona przez firmę zewnętrzną – Biuro (...), K. (...). Wnioskodawca i jego żona byli jedynymi współposiadaczami i dysponentami rachunku firmowego. Współwłaściciele firmy samodzielnie wykonywali przelewy z w/w konta bankowego z tytułu zapłaty za zakupiony towar kontrahentom. W latach 2009-2013 wnioskodawca z uwagi na spadek wyników finansowych firmy nie pobierał honorarium z tytułu uczestnictwa w posiedzeniach zarządu spółki. Honorarium to wnioskodawca zaczął pobierać dopiero od sierpnia 2015 r.

W rozpoznawanej sprawie sytuacja jest o tyle szczególna, że wnioskodawca poza tym, że w dniu 7.02.2005 r. zawarł ze spółką (...). (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. umowę o pracę, to ponadto jest w tej spółce wspólnikiem wraz ze swoją żoną E. H. oraz jednym z dwóch członków zarządu spółki oraz prezesem zarządu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko, że osoba fizyczna pełniąca funkcję członka zarządu w spółce prawa handlowego może być powiązana ze spółką jedynie stosunkiem organizacyjnoprawnym albo że jej funkcje w zarządzie mogą być wykonywane w złożonym układzie członkostwa w zarządzie i umowy o pracę lub stosunków cywilnoprawnych. Stosunek pracy jednak zawsze jest odrębnym stosunkiem prawnym od członkostwa w zarządzie spółki z o.o. Potwierdza to treść art. 201 § 3 i art. 203 § 1 k.s.h., stanowiących że "do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona" oraz że "członek zarządu może być w każdej chwili odwołany uchwałą wspólników, co nie pozbawia go roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu". Członek zarządu, któremu powierzono funkcję na podstawie umowy o pracę poza stosunkiem mającym podstawę w prawie handlowym, pozostaje w stosunku pracy.

Na kanwie przedmiotowej sprawy Sąd I instancji uznał, iż niewątpliwym jest, że w aktach osobowych wnioskodawcy nie ma zawartej z nim przez spółkę umowy o pracę na stanowisku dyrektora naczelnego. W aktach osobowych wnioskodawcy znajduje się jedynie umowa o pracę na stanowisku Wiceprezesa Zarządu podpisana przez upoważnioną do dokonania tej czynności w imieniu spółki (...). Wnioskodawca stanowczo twierdził jednak, że faktycznie łączyła go ze spółką (...) umowa o pracę na stanowisku dyrektora naczelnego, natomiast stanowisko pracy wpisane w w/w umowie jest błędne, bowiem B. P. została upoważniona przez Zarząd do zawarcia z wnioskodawcą umowy o pracę na stanowisku dyrektora naczelnego.

Sąd Rejonowy analizując w oparciu o kryteria zawarte w art. 233 § 1 k.p.c. całokształt zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w tym zwłaszcza zeznania samego wnioskodawcy M. H. oraz zeznania świadków, tj. żony wnioskodawcy i współwłaściciela firmy (...), kierownika (...) i asystentki (...) M. P. (2) oraz doradcy podatkowego B. W. stwierdził, że wnioskodawca pełnił w firmie (...) spółka z o.o. funkcję prezesa zarządu oraz był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Okoliczność tę potwierdzili jednoznacznie wszyscy przesłuchani w w/w sprawie świadkowie. Ponadto fakt zatrudnienia wnioskodawcy w spółce na podstawie umowy o pracę wynikał z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych w oparciu o dokumenty, w tym zakresy obowiązków wnioskodawcy.

Na mocy uchwały zarządu Spółki (...). (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. z dnia 15.05.2007 r. w sprawie podziału kompetencji pomiędzy członkami zarządu spółki ustalono, że prezes zarządu jest upoważniony do dokonywania następujących czynności: podpisywania wszelkich umów pomiędzy spółką a osobami trzecimi oraz podpisywania dokumentów kierowanych do urzędów i instytucji oraz dokumentów organizacyjnych spółki; reprezentowania spółki wobec kontrahentów krajowych i zagranicznych oraz odbywania w tym celu podróży służbowych z prawem zwrotu kosztów; wykonywania transakcji handlowych spółki i dokonywania płatności z tym związanych, a także zwoływania w miarę potrzeb posiedzeń zarządu spółki oraz dokumentowanie ich przebiegu.

Natomiast do zakresu obowiązków wiceprezesa zarządu spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością należał nadzór nad strukturą organizacyjną spółki, kształtowanie profilu produkcji oraz nadzór nad sprawami finansowymi. Wiceprezes zarządu spółki był upoważniony do wykonywania obowiązków prezesa zarządu podczas jego nieobecności w firmie. Na mocy uchwały nr (...)Zgromadzenia (...) Spółki (...). H. i (...)z dnia 27.04.2007 r. funkcję Prezesa Zarządu Spółki powierzono wnioskodawcy. Na mocy uchwały nr (...) Zgromadzenia Wspólników Spółki (...). H. i (...) z dnia 27.04.2007 r. funkcję Wiceprezesa Zarządu Spółki powierzono E. H..

W ocenie Sądu I instancji z zebranych w sprawie dokumentów dot. funkcjonowania przedsiębiorstwa i zeznań świadków, będących podstawą poczynionych w tym zakresie ustaleń faktycznych wynika jednoznacznie, że wnioskodawca był uprawniony do podejmowania czynności wynikających ze stosunku prawnego związanego z członkostwem w zarządzie spółki oraz że za okres objęty decyzją ZUS z dnia 9.09.2016 r. funkcję prezesa zarządu pełnił nieodpłatnie, w szczególności nie otrzymywał wynagrodzenia z tytułu uczestnictwa w zgromadzeniach Zarządu.

Uwzględniając powyższe oraz analizę całokształtu zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawca w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, tj. od 1.01.2013 r. do 31.01.2013 r. nie prowadził działalności zarobkowej polegającej na zarządzaniu procesem produkcji oraz kapitałem ludzkim w firmie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś..

Wnioskodawca jako współwłaściciel firmy i jednocześnie dyrektor naczelny był uprawniony do zarządzania zespołem pracowników; sprawdzania zgodności działania poszczególnych stanowisk pracy z przyjętymi kierunkami działań; koordynacji i nadzoru prac nad produkcją w celu zapewnienia ciągłości procesów produkcyjnych, w tym rozwoju technologii produkcji; bieżącej analiza sprzedaży i monitorowanie kosztów produkcji w zakresie zbytu towarów; kalkulacji cenowych oraz dbania o rentowność; a także okresowego rozliczania planowanych zadań oraz opracowywanie planu działania.

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych wnioskodawca w 2009 r. zaczął mieć problemy ze zdrowiem. Z tego powodu przeszedł dwie operacje chirurgiczne nogi, a następnie długotrwałą rehabilitację. Powyższe schorzenie i jego leczenie niewątpliwie ograniczyło wnioskodawcę w codziennym funkcjonowaniu.

Jak wynika z zeznań wnioskodawcy oraz korelującymi z nimi zeznaniami świadków E. H. oraz M. P. (2), którym Sąd orzekającydał wiarę w całości – wnioskodawcę w okresie pobierania przez niego świadczenia rehabilitacyjnego na stanowisku dyrektora naczelnego spółki zastępowali zatrudnieni w firmie pracownicy, w tym asystentka prezesa zarządu M. P. (2) oraz P. S..

W ocenie Sądu Rejonowego, organ rentowy wbrew reprezentowanemu w sprawie stanowisku nie udowodnił, aby w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, tj. 1.01.2013 r. do 31.01.2013 r. wnioskodawca przychodził do zakładu pracy i podległym mu pracownikiem wydawał polecenia odnośnie rodzaju i sposobu wykonywanej pracy.

Świadek M. P. (2) szczegółowo wymieniła wszystkie zadania, które realizowała wraz z innymi pracownikami spółki w trakcie nieobecności wnioskodawcy w zakładzie. Świadek ta zeznała, że podczas nieobecności wnioskodawcy w firmie pracownicy spółki przejęli zadania w zakresie kontynuowania funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz zarządzania procesem produkcji. Czynności wykonywane podczas nieobecności wnioskodawcy w zakładzie, które wymieniła w/w świadek, były tożsame z czynnościami, które wykonywał wnioskodawca na stanowisku dyrektora naczelnego.

W latach 2009-2013 firma (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością odnotowała spadek obrotów i zysków w porównaniu do lat poprzednich. Nie sposób wykluczyć, że okoliczność ta mogła wynikać z braku osobistego zaangażowania i pracy wnioskodawcy w prowadzeniu spraw przedsiębiorstwa, w tym nadzoru nad produkcją oraz podległymi mu pracownikami.

Sąd I instancji mając na uwadze powyższe okoliczności i ustalenia uznał, że organ rentowy mimo obciążającego go w tym zakresie obowiązku dowodowego nie wykazał, aby wnioskodawca w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, tj. od 1.01.2013 r. do 31.01.2013 r. faktycznie podejmował działania polegające na zarządzaniu procesem produkcji i podległymi mu pracownikami. Sąd ten uznał również, że zgromadzony w powyższym zakresie przez organ rentowy materiał dowodowy był niepełny i niewystarczający i w związku z tym nie powinien stanowić podstawy wydanego w sprawie orzeczenia. Organ rentowy, bowiem wydał rozstrzygnięcie o braku prawa wnioskodawcy do świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie zgromadzonych przez siebie dokumentów, natomiast zaniechał przesłuchania na okoliczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy zarobkowej jego pracowników, bądź innych osób, które posiadałyby wiedzę w tym zakresie. Uwzględniając powyższe ustalenia i wnioski Sąd Rejonowy po wnikliwej analizie całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego uznał, iż wnioskodawca w styczniu 2013 r. nie wykonywał obowiązków dyrektora naczelnego.

Sąd orzekający uznał, że w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego wnioskodawca nie wykonywał pracy zarobkowej, a jedynie jako prezes zarządu spółki ograniczył się do wykonania incydentalnych czynności formalnoprawnych mających na celu umożliwienie kontynuowania działalności przedsiębiorstwa.

Wnioskodawca jako prezes zarządu w dniu 11.01.2013 r. podpisał wywiad (...)dla celów ubezpieczeniowych swojej ż. E. H. oraz w dniu 15.01.2013 r. zatwierdził protokół powypadkowy nr (...) odnośnie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy swojej ż.. Świadek M. P. (2) zeznał, że wnioskodawca nie sporządzał powyższych dokumentów, a jedynie złożył na nich swój podpis. Dokumenty te sporządziła asystentka (...) M. P. (2), a następnie zawiozła je wnioskodawcy do domu, aby złożył na nich swój podpis. Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że wnioskodawca nawet nie podejmował czynności umysłowych w związku z podpisywanymi dokumentami, a jedynie ograniczył się do czynności technicznej, jaką było złożenie podpisu.

Z uwagi na powyższe okoliczności Sąd uznał, że dokonane przez wnioskodawcę czynności w dniach 11 i 15 stycznia 2013 r. miały charakter incydentalny i były wymuszone okolicznościami sprawy. Wnioskodawca pełniąc funkcję prezesa zarządu firmy (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. był jedyną osobą uprawnioną do podpisania dokumentów w imieniu spółki, dotyczyły one bowiem drugiego członka zarządu. Podpisywanie protokołu powypadkowego przez wnioskodawcę wynikało ponadto z utrwalonej w firmie praktyki.

Zdaniem Sądy Rejonowego podkreślić należy nadto, że wnioskodawca w 2013 r. z uwagi na niskie wyniki (...) spółki (...) nie pobierał honorarium z tytułu uczestnictwa w posiedzeniach zarządu spółki oraz z tytułu wykonywania innych czynności w ramach sprawowanej przez niego funkcji zarządczej. Okoliczności tej wnioskodawca skutecznie zaprzeczył, przedkładając na dowód tego stosowne deklaracje podatkowe. Z drugiej strony Zakład Ubezpieczeń Społecznych w żaden sposób nie udowodnił, że wnioskodawca okresie objętym decyzją uzyskiwał korzyści finansowe z piastowania funkcji prezesa zarządu.

Reasumują, Sąd I instancji zważył, że w toku niniejszego postępowania organ rentowy wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi dowodowemu nie wykazał, aby wnioskodawca w styczniu 2013 r. dokonywał czynności w celach stricte zarobkowych. Zdaniem Sądu wnioskodawca dokonywał w tym czasie niezbędnych, incydentalnych, formalnoprawnych czynności w celu sprawnego i prawidłowego kontynuowania pracy firmy. Twierdzenia przeciwne w tym zakresie organu rentowego nie zostały udowodnione i w związku z tym zasługiwały na aprobatę.

Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy M. H. oraz zeznaniom świadków E. H., M. P. (2) i B. W.. W dokonanej w oparciu o wytyczne określone w art. 233 § 1 k.p.c. ocenie Sądu, zeznania powyższych osób były jasne, szczere i rzeczowe, a nadto korelowały z zebranym w niniejszej sprawie całokształtem materiału dowodowego.

Sąd orzekający uznał również za wiarygodne wszystkie dokumenty prywatne i urzędowe zebrane w niniejszej sprawie, albowiem były one sporządzone przez uprawnione do tego osoby oraz w formie prawem przewidzianej. Ponadto żadna ze stron postępowania nie kwestionowała ich autentyczności, do czego i Sąd nie miał zastrzeżeń.

Mając na uwadze poczynione rozważania, Sąd Rejonowy przyjął, że aktywność zawodowa wnioskodawcy w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego miała incydentalny charakter i była wymuszona sytuacjami losowymi.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany organ rentowy zaskarżając go w części, tj. pkt I, w którym Sąd Rejonowy uznał, iż M. H. nie ma obowiązku zwrotu świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 01.01.2013 r. do 31.01.2013 r. wraz z odsetkami oraz pkt II orzeczenia, w którym zasądzono od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

Zaskarżonemu w tej części wyrokowi zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego art. 17 w zw. z art. 22 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2016 r., poz. 372 ze zm.) poprzez przyjęcie, iż M. H. nie prowadził w czasie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego działalności zarobkowej w firmie (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś., a jedynie wykonywał incydentalne czynności formalnoprawne mające na celu kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa,

- naruszenie art. 233 kpc w zw. z art. 6 kc poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, że M. H. wykonywał incydentalne czynności formalnoprawne mające na celu kontynuowanie działalności, pomimo iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika:

⚫

brak przekazania czynności zarządczych nad spółką przez M. H. i E. H., która również przez cały rok 2013 była niezdolna do wykonywania pracy z powodu choroby,

⚫

że wnioskodawca i jego żona byli jedynymi posiadaczami i dysponentami rachunku firmowego, samodzielnie wykonywali przelewy z ww. konta bankowego z tytułu zapłaty za zakupiony towar kontrahentom,

⚫

że M. H. stale zajmował się sprawami spółki, bowiem zgodnie ze złożonymi wyjaśnieniami: „w spornym okresie ja praktycznie w siedzibie spółki nie przebywałem. Dokumenty były mi przywożone do domu i tam je podpisywałem. Zajmowanie się sprawami spółki mogło mi zajmować 5 minut, 0 minut. Przewożono mi tylko dokumenty, ja je podpisywałem (…) Osoby te dzwoniły do mnie, w ten sposób się ze mną kontaktowały. Ja wszystko wiedziałem, ponieważ docierały do mnie kopie maili do K.. Obiektywnie patrząc zajmowało mi to 10 minut codziennie”.

⚫

wnioskodawca w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego wykonywał następujące czynności:

- podpisał wywiad zawodowy swojej małżonki E. H.,

- zatwierdził protokół powypadkowy nr (...) ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy E. H.,

- dokonał transakcji zakupu przy użyciu karty płatniczej płatnika składek, tj. (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś. w dniach: 1, 8, 11, 12, 18 lutego 2013 r. oraz 13 i 27 marca 2013 r., 25 i 26 kwietnia 2013 r., 7, 27 i 29 maja 2013 r., 7, 12, 15, 17 i 29 czerwca 2013 r.,

- podpisał bilans sporządzony na dzień 31.12.2012 r. oraz rachunek zysków i strat (dnia 27.03.2013 r.),

- podpisał protokół zwyczajnego zgromadzenia spółki (...) sp. z o.o.

Wobec powyższych zarzutów pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania w zaskarżonej części od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 09.09.2016 r. znak: (...). Ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu (...)oraz zasądzenie od odwołujących na rzecz apelującego kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odwołania organ rentowy podniósł, iż w kontekście wyjaśnień złożonych przez świadka M. P. (2), E. H. oraz wnioskodawcy M. H. oraz zgromadzonych dokumentów bezsprzecznie wynika, że wnioskodawca sprawował kontrolę nad finansami spółki, podpisywał potrzebne dokumenty, udzielał telefonicznych porad pracownikom, podejmował czynności związane z bieżącym funkcjonowaniem spółki stale (w każdym tygodniu, codziennie kontrolował maile), sprawował stały nadzór.

Zdaniem organu pozwanego w kontekście poczynionych ustaleń Sąd w sposób rażący naruszył art. 17 w zw. z art. 22 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa poprzez przyjęcie, iż M. H. nie prowadził w czasie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego działalności zarobkowej w firmie (...) spółka z o.o. z siedzibą w Ś., a jedynie wykonywał incydentalne czynności formalnoprawne mające na celu kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa. Sąd przekroczył również zasadę swobodnej oceny dowodów, bowiem pomimo złożonych w toku postępowania wyjaśnień przyjął, że M. H. wykonywał incydentalne czynności formalnoprawne mające na celu kontynuowanie działalności.

W odpowiedzi na apelację odwołujący wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasadzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

W szczególności chybione okazały się podniesione w niej zarzuty.

Analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, należy zważyć, że Sąd Rejonowy wszechstronnie przeprowadził prawidłowe i wystarczające dla rozstrzygnięcia postępowanie dowodowe oraz ustalił szczegółowy stan faktyczny. Zauważyć ponadto należy, że Sąd Rejonowy w sposób szczegółowy i obszerny uzasadnił swoje stanowisko wyrażone w zaskarżonym wyroku.

Sąd II instancji w pełni podziela ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji, przyjmując je za integralną część swojego uzasadnienia.

Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności.

Moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez Sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wiarygodność decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę.

Ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.

Strona procesowa chcąca podważyć sędziowską ocenę dowodów nie może ograniczyć się do przedstawienia własnych argumentów nawet, jeśli ocena ta jest przekonująca.

Strona ta nie może się również ograniczyć do stwierdzenia, że Sąd I instancji dokonał wadliwych ustaleń faktycznych (w jej ocenie) jak również wskazaniu faktów, które - w ocenie tej strony procesowej, odpowiadają rzeczywistości.

Tak skonstruowana argumentacja stanowić będzie zawsze zwykłą polemikę ze stanowiskiem Sądu orzekającego w danej sprawie.

Aby postawić skuteczny zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy wskazać na konkretny błąd Sądu orzekającego w logicznym rozumowaniu, wnioskowaniu według zasad doświadczenia życiowego lub wskazać na dowody bezzasadnie pomięte przez Sąd, których prawidłowa ocena prowadziłaby do wniosków całkowicie odmiennych niż wyrażone w zaskarżonym orzeczeniu i jego uzasadnieniu.

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu II instancji sąd orzekający wywiódł na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego prawidłowe i logiczne wnioski. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera wystarczający wywód dotyczący motywów, którymi kierował się Sąd orzekający.

Odnosząc się do zarzutów apelacji podnieść należy, że w żaden sposób nie podważają one prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu I instancji. Ocena prawna zawarta w rozstrzygnięciu Sądu I instancji obejmująca dokonaną przez ten Sąd wykładnię zastosowanych przepisów prawa materialnego i procesowego nie budzi zastrzeżeń Sądu Okręgowego.

W zasadzie stan faktyczny w niniejszej sprawie nie był finalnie kwestionowany, zaś apelacja pozwanego odnosiła się przede wszystkim do konsekwencji „aktywności” wnioskodawcy w poszczególnych okresach korzystania przez niego ze świadczenia rehabilitacyjnego, mimo, że apelacja skarżącego dotyczy wyłącznie miesiąca stycznia 2013r.

W tym okresie odwołujący podpisał jedynie protokół powypadkowy , sporządzony przez inspektora bhp i wywiad środowiskowy również nie sporządzony przez niego. Odnośnie zapłaty karta bankową Sąd Rejonowy ustalił, iż nie dokonał tego odwołujący, a pozwany nie wykazał, aby ustalenie to było wadliwe

W piśmiennictwie reprezentowany jest pogląd, że utrata prawa do zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie art. 17 ustawy zasiłkowej oparta jest na założeniu nierzetelności zwolnienia lekarskiego, tj. na uznaniu, że jeżeli zaistniały wymienione zachowania, to w rzeczywistości nie zachodziła sytuacja chroniona prawem, a pracownik nadużył prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Dlatego utrata prawa do zasiłku chorobowego w okolicznościach art. 17 ustawy zasiłkowej ma na celu nie tyle represjonowanie ubezpieczonego za zachowanie sprzeczne ze statusem chorego, co raczej przeciwdziałanie wypłacie świadczeń w okolicznościach, które ustawodawca ocenia jako nadużycie prawa. Jest to więc nie tyle sankcja za naganne, z punktu widzenia interesów instytucji ubezpieczeniowej, zachowanie się ubezpieczonego, co odebranie prawa do nienależnego mu świadczenia w związku z niezachodzeniem chronionej sytuacji (I. Jędrasik-Jankowska, Prawo socjalne. Komentarz do art. 17 ustawy).

Organ rentowy uzasadniając swoje stanowisko wyrażone w apelacji argumentował, iż ubezpieczony prowadził działalność zarobkową, albowiem w okresie pobierania świadczenie rehabilitacyjnego podpisywał dokumenty spółki oraz przy użyciu karty płatniczej przypisanej do rachunku bankowego spółki dokonywał transakcji.

Sąd podziela stanowisko Sądu I instancji, iż podpisanie wywiadu zawodowego dla celów ubezpieczeniowych, zatwierdzenie protokołu powypadkowego, nie świadczy o jej faktycznym prowadzeniu.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko wnioskodawczyni jakie przedstawiła w odpowiedzi na apelację, iż sam fakt kontynuowania działalności gospodarczej w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego nie powoduje utraty prawa do zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego zwłaszcza w sytuacji, gdy ubezpieczona osobiście nie świadczy pracy, a wszelkie czynności dokonywane są fizycznie przez inne osoby. Przyjęcie odmiennego stanowiska powodowałoby w rezultacie powstanie po stronie ubezpieczonych obowiązku każdorazowego likwidowania czy zawieszania działalności gospodarczej z uwagi na fakt orzeczonej niezdolności do pracy. Należy zdecydowanie odróżniać „pracę zarobkową" wykonywaną w ramach działalności gospodarczej przez osobę jednoosobowo prowadzącą tą działalność, od formalnoprawnych czynności do jakich jest zobowiązany ubezpieczony jako pracodawca. „Pracą zarobkową” w rozumieniu art.17 ust. 1 ustawy nie są objęte formalnoprawne jedynie czynności ubezpieczonego. W wyroku z dnia 5 października 2005 r., I UK 44/05 (OSNP z 2006 r., nr 17 - 18, poz. 279), Sąd Najwyższy stwierdził, że "wykonywanie pracy zarobkowej w rozumieniu art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. polega na podjęciu działań stanowiących realizację obowiązków pracowniczych lub wynikających z innego stosunku prawnego obejmującego świadczenie pracy", pracami takimi (w przypadku prowadzenia działalności pozarolniczej) będzie wykonywanie konkretnych czynności związanych wprost z działalnością gospodarczą, w tym nadzór nad zatrudnionymi pracownikami, obsługa klientów, przyjmowanie i wydawanie materiałów. Nie stanowi więc takiej pracy zarobkowej, uzyskiwanie w trakcie korzystania ze zwolnienia lekarskiego dochodów, niepołączonych z osobistym świadczeniem pracy, np. podpisywanie w trakcie zwolnienia lekarskiego dokumentów finansowych, sporządzonych przez inną osobę oraz formalnoprawne tylko prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej, jeśli osoba ją prowadząca jest równocześnie pracodawcą i wyłącznie w zakresie jej obowiązków leży nadzór nad działalnością firmy. Ocena, czy prowadzący działalność gospodarczą podjął pracę zarobkową w czasie korzystania z zasiłku chorobowego, zależy od okoliczności konkretnej sprawy, w tym zwłaszcza od rodzaju i zakresu prowadzonej działalności oraz rodzaju czynności, które wykonywał. Pojęcie prowadzenie działalności gospodarczej obejmuje bardzo zróżnicowane postacie aktywności zarobkowej, od fizycznego wykonywania konkretnej pracy do prowadzenia przedsiębiorstwa rozumianego jako zarządzanie nim (podejmowanie decyzji gospodarczych). Nie każda więc aktywność zawodowa powoduje utratę prawa do świadczeń należnych na wypadek niezdolności do pracy. Jeżeli aktywność taka ogranicza się do wykonywania sporadycznych czynności zarządzających, samo podpisanie dokumentów przygotowanych przez zatrudnionych pracowników, nie przesądza o prowadzeniu działalności zarobkowej w rozumieniu powołanego wyżej przepisu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2006 r., II UK 44/06, OSNP 2007 nr 19 - 20, poz. 295), zaś prowadzący taką działalność nie ma obowiązku jej likwidowania czy zawieszania w czasie niezdolności do pracy. W takiej sytuacji przedsiębiorstwo osoby prowadzącej działalność gospodarczą na ogół w dalszym ciągu funkcjonuje, niekiedy w mniejszym zakresie, zmienić się jedynie musi sam sposób działania, związany z koniecznością "odejścia" od osobistego wykonywania czynności na rzecz nowozatrudnionych pracowników. Innymi słowy pracownik prowadzący nadto działalność (gospodarczą), w przypadku ziszczenia się ryzyka ubezpieczeniowego w postaci niezdolności do pracy, nabywa prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego - zasiłku chorobowego - stanowiącego rekompensatę utraconego wynagrodzenia za pracę, nie tracąc możliwości uzyskiwania przychodów w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, jeżeli ich aktywność zawodowa zostanie ograniczona do spraw niezbędnych, służących utrzymaniu bieżącej działalności przedsiębiorstwa i niewykraczających poza jej normalny zakres (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04 kwietnia 2012 r., sygn. akt II UK 186/11, LEX nr 1216851).

W realiach rozpatrywanej sprawy bezsporne jest, iż wnioskodawca w okresie pobierania zasiłków chorobowego i rehabilitacyjnego nie świadczył osobiście pracy, a wszelkie czynności związane z prowadzoną działalnością były podejmowane przez jego a. M. P. (2) oraz firmę zewnętrzną, która zajmowała się księgowością. W 2013 r. zarówno wnioskodawca, jak i jego ż. E. H. pełniąca funkcję (...) Zarządu Spółki, byli niezdolni do wykonywania pracy z powodu choroby, wobec tego czynności związane z podpisaniem dokumentów związanych z prowadzeniem działalności były wymuszone zaistniałymi okolicznościami, które usprawiedliwiały jego aktywność w tym zakresie. W ocenie Sądu te czynności nie przesądzają o wykonywaniu pracy zarobkowej w rozumieniu art.17 ust.1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Odnosząc się natomiast do transakcji dokonanej przy użyciu karty płatniczej przypisanej do firmowego rachunku bankowego, którego współposiadaczami są wnioskodawca i jego żona, należy mieć na uwadze, iż w zależności od potrzeb z karty korzystali również inni pracownicy spółki, a także córka wnioskodawcy. W tej sytuacji niemożliwym jest zidentyfikowanie osoby dokonującej wypłaty przy użyciu karty. Ponadto sam fakt dokonania zapłaty za zakupy tą karta wcale nie przesądzał o prowadzeniu działalności zarobkowej.

Wobec powyższego nie można zgodzić się z organem rentowym, że Sąd pierwszej instancji naruszył przepis art. 17 ust. 1 w zw. z art. 22 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przeprowadzone przez Sąd Rejonowy postępowanie dowodowe nie dało bowiem podstaw do stwierdzenia, że ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonywała pracę zarobkową. Rodzaj podejmowanych przez ubezpieczonego czynności przemawia za stwierdzeniem, iż zachowanie wnioskodawcy miało charakter incydentalny i wymuszony okolicznościami. Tym samym M. H. nie utracił prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, które z mocy art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przysługiwało mu w okresie od 01.01.2013 r. do 31.01.2013 r.

Odnośnie apelacji pozwanego w zakresie pkt II wyroku należy zauważyć, że skarżący nie wskazał jakichkolwiek zarzutów odnośnie rozstrzygnięcia o kosztach procesu, a w ocenie Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie4 to jest zgodne z przepisami prawa.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 385 k.p.c., orzeczono jak w wyroku.

SSO Robert Macholak SSO Bogusław Łój SSR del. Ewa Niezabitowska