Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Włodzimierz Czechowicz

Protokolant: protokolant sądowy Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lipca 2017 r. w Warszawie

sprawy W. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania W. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 3 stycznia 2017 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 3 stycznia 2017 r. znak: (...) w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu W. Z. prawo
do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych od dnia 1 grudnia 2016 roku;

2.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt VII U 138/17

UZASADNIENIE

W. Z. w dniu 23 stycznia 2017 r. złożył do Sądu Okręgowego
Warszawa – Praga w Warszawie odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 3 stycznia 2017 r., znak: (...), odmawiającej prawa do wcześniejszej emerytury.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że legitymuje się wymaganym
15-letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił jako wykonywanej w warunkach szczególnych pracy od dnia

1 sierpnia 1985 r. do dnia 31 sierpnia 2007 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w W. na stanowisku operatora spycharki. Ubezpieczony podkreślił, że w porze letniej jego praca polegała na wykonywaniu robót ziemnych na ulicach i parkingach za pomocą spycharki. Z kolei w porze zimowej do jego podstawowych obowiązków należało składowanie różnego rodzaju materiałów do produkcji asfaltu i betonu. W tym czasie ubezpieczony pracował także na asfaltowni mas bitumicznych, gdzie samochody przywoziły grys, z którego robiony jest asfalt. Po uzyskaniu frakcji, niezbędnej do otrzymania masy asfaltowej, ubezpieczony wykonywał czynności polegające na hałdowaniu masy bitumicznej za pomocą spycharki, a następnie przygotowywał zapasy na lato, czyli na okres wytężonych prac budowlanych. Podał, że przez cały okres zatrudnienia otrzymywał mleko oraz dodatek finansowy do wynagrodzenia z tytułu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Stwierdził, że w wyniku wykonywania ww. prac nasiliły się u niego dolegliwości związane z bólami kończyn dolnych i kręgosłupa, które odczuwa do chwili obecnej. Zdaniem odwołującego dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Wobec powyższego, błędnie wystawione świadectwo pracy przez pracodawcę nie powinno powodować dla pracownika negatywnych konsekwencji. Odwołujący wskazał nadto, iż nie nazwa stanowiska pracy, wskazana w umowie o pracę i świadectwie pracy ma decydujące znaczenie dla przyznania świadczenia emerytalnego z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, lecz praca faktycznie wykonywana na tym stanowisku. Na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze, odwołujący nioskował o przeprowadzenie dowodu z całej dokumentacji dołączonej do akt organu rentowego, jak również o przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanych przez niego świadków. W końcowej części odwołania, ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie na jego rzecz prawa do dochodzonego świadczenia (odwołanie z dnia 23 stycznia 2017 r. k. 2-5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie spełnił przesłanki co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Nadmienił, że odwołujący udokumentował ogólny staż pracy w wymiarze 25 lat, nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, a w dniu 1 października 2016 r. osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat. Podkreślił, że nie zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia odwołującego od dnia 1 sierpnia 1985 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w W. na stanowisku operatora spycharki z uwagi na błędne wystawienie świadectwa pracy przez pracodawcę, który w tym zakresie powinien określić stanowisko pracy ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
W treści tego świadectwa pracodawca stwierdził, że w ww. okresie czasu ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę na stanowisku operatora mechanicznego sprzętu drogowego, ujętą w Wykazie A, Dziale IX, pod poz. 5, pkt. 8 załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. Zgodnie z brzmieniem tego zarządzenia są to prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu na stanowisku maszynisty spycharek i ciągników. Wobec powyższego, organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 3 stycznia 2017 r., znak: (...), odmówił W. Z. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym i uznał, że odwołanie od ww. decyzji, jako bezzasadne, powinno podlegać oddaleniu. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych nadmienił, że zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 10 grudnia 1979 r. do dnia 31 lipca 1985 r. w Przedsiębiorstwie (...) w W. na stanowisku maszynisty spycharki w wymiarze 5 lat, 7 miesięcy i 22 dni (odpowiedź na odwołanie z dnia 6 lutego 2017 r. k. 7 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. Z. urodzony w dniu (...), ukończył (...) Szkołę (...) w K., uzyskując zawód ślusarza-mechanika. W okresie od dnia 9 września 1975 r. do dnia 31 października 1978 r. ubezpieczony był zatrudniony w Instytucie (...) w Ś. na stanowiskach pomocnika fachowego oraz ślusarza konserwacyjno-remontowego, a następnie w okresie od dnia 14 maja 1979 r. do dnia 31 lipca 1985 r. wykonywał pracę na rzecz Przedsiębiorstwa (...) z siedzibą w R., przy czym w okresie od dnia 14 maja 1979 r. do dnia 9 grudnia 1979 r. świadczył pracę na stanowisku pomocnika maszynisty, a od dnia 10 grudnia 1979 r. do dnia 31 lipca 1985 r. na stanowisku maszynisty spycharki (życiorys k. 2, kwestionariusz osobowy k. 3, odpis zaświadczenia k. 6, świadectwo pracy z dnia 13 października 1978 r. k. 7, świadectwo pracy z dnia 31 lipca 1985 r. k. 8 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

W dniu 9 lipca 1985 r. odwołujący złożył podanie o pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W.. Przedsiębiorstwo zajmowało się budową obiektów budownictwa drogowego, przeprowadzaniem remontów i modernizacji dróg, ulic i placów, produkcją mas mineralno-asfaltowych według uzgodnionych receptur, przeprowadzaniem napraw szkód w jezdniach i chodnikach, a także zimowym utrzymaniem dróg i placów. Podpisując w dniu 1 sierpnia 1985 r., umowę o pracę na 2-tygodniowy okres próbny z ww. zakładem pracy, reprezentowanym przez Kierownika Bazy (...) G. B., ubezpieczonemu zostało powierzone stanowisko operatora mechanicznego sprzętu budowlanego. Jako termin rozpoczęcia pracy wskazano dzień 1 sierpnia 1985 r. Po upływie okresu próbnego, w dniu 14 sierpnia 1985 r. strony zawarły umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku operatora mechanicznego sprzętu budowlanego w wymiarze pełnego etatu. W dniu 31 lipca 1985 r. odwołujący złożył oświadczenie, w treści którego zaświadczył, że przed przystąpieniem do pracy został przeszkolony w zakresie ogólnych zasad i przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, obowiązujących w ww. Przedsiębiorstwie. Na podstawie protokołu dodatkowego z dnia 16 kwietnia 1973 r. do Układu Zbiorowego Pracy w Budownictwie z dnia 15 marca 1958 r. oraz Taryfikatora Kwalifikacyjnego, ubezpieczony od dnia 1 sierpnia 1986 r. został zaszeregowany do kategorii 7 ze stawką osobistego zaszeregowania 74,00 zł za godzinę pracy bez podatku w zawodzie robotnik wykwalifikowany – operator mechaniczny sprzętu drogowego (umowa o pracę z dnia 1 sierpnia 1985 r. k. 1, umowa o pracę z dnia 14 sierpnia 1985 r. k. 2, zaświadczenie kwalifikacyjne Nr (...) k. 3, podanie z dnia 9 lipca 1985 r., oświadczenie Nr (...) z dnia 31 lipca 1985 r. k. 5 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

W okresie od dnia 21 stycznia 1984 r. do dnia 16 marca 1984 r. ubezpieczony ukończył 36-godzinny kurs I stopnia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej dla maszynistów sprzętu budowlanego. Ubezpieczony nabył także prawo do obsługi ciężkich maszyn budowlanych i drogowych zgodnie z zarządzeniem Nr 41 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 14 października 1974 r. w sprawie kwalifikacji i szkolenia maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych (zaświadczenie z dnia 22 marca 1984 r. k. 9, odpis zaświadczenia k. 10 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

Na podstawie Zakładowego Systemu Wynagrodzeń Pracowników (...) Przedsiębiorstwa (...) w W. wprowadzonego Porozumieniem z dnia
14 listopada 1984 r. oraz Protokołu Dodatkowego z dnia 8 stycznia 1987 r., z dniem
1 kwietnia 1987 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie zasadnicze według 7 kategorii zaszeregowania ze stawką w wysokości 82,00 zł za godzinę pracy. W latach 1987-1999 wynagrodzenie ubezpieczonego W. Z. ulegało wielokrotnym zmianom i było ustalane według określonych stawek zaszeregowania: z dniem 1 kwietnia 1988 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie według II grupy zaszeregowania, kategorii 7, ze stawką w wysokości 150,00 zł za godzinę pracy, z dniem 29 grudnia 1989 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie według IX kategorii zaszeregowania, ze stawką w wysokości 2.050,00 zł za godzinę pracy, z dniem 1 września 1990 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie według VIII kategorii zaszeregowania, ze stawką w wysokości 3.600,00 zł za godzinę pracy, z dniem 1 kwietnia 1991 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie według VIII kategorii zaszeregowania, ze stawką w wysokości 4.800,00 zł za godzinę pracy, natomiast z dniem 1 stycznia 1992 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie według VIII kategorii zaszeregowania, ze stawką w wysokości 6.000,00 zł za godzinę pracy. Z dniem
1 sierpnia 1993 r. ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie zasadnicze brutto w wysokości 21.000,00 zł za godzinę pracy, z dniem 1 lutego 1994 r. otrzymał wynagrodzenie zasadnicze brutto w wysokości 26.000,00 zł za godzinę pracy, z dniem 1 lipca 1995 r. otrzymał wynagrodzenie zasadnicze brutto w wysokości 2,90 zł za godzinę pracy, z dniem 1 maja 1996 otrzymał wynagrodzenie zasadnicze brutto w wysokości 3,80 zł za godzinę pracy, z dniem 1 maja 1996 r. otrzymał wynagrodzenie zasadnicze brutto w wysokości 5,00 zł za godzinę pracy, a z dniem 1 stycznia 1999 r. otrzymał wynagrodzenie zasadnicze brutto w wysokości 6,00 zł za godzinę pracy. Z dniem 2 listopada 2005 r. ubezpieczony otrzymał stawkę osobistego zaszeregowania w wysokości 9,00 zł brutto za godzinę pracy (zaświadczenia k. 6-30, k. 36 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

W związku z likwidacją (...) Przedsiębiorstwa (...) z siedzibą w W. i propozycją zatrudnienia w Spółce (...) S.A. z siedzibą w W., ubezpieczony zwrócił się do Dyrektora (...) z podaniem o rozwiązanie z nim umowy o pracę za porozumieniem stron – zakładów pracy z dniem 30 czerwca 1992 r. W dniu 1 lipca 1992 r. doszło do zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony pomiędzy ubezpieczonym W. Z., a (...) Przedsiębiorstwem (...) S.A. z siedzibą w W. reprezentowanym przez Prezes Zarządu mgr inż. H. P.. Na mocy powyższej umowy, ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku operatora mechanicznego sprzętu budowlanego w wymiarze pełnego etatu (podanie z dnia 30 czerwca 1992 r. k. 1, informacja Nr 1 k. 34 - dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

W okresach od dnia 16 lutego 1993 r. do dnia 17 lutego 1993 r. oraz od dnia 28 maja 1998 r. do dnia 3 czerwca 1998 r. ubezpieczony był słuchaczem kursu z zakresu bhp i ppoż podstawowego na stanowiskach robotniczych zorganizowanego przez (...) Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w W.. W okresach od dnia 23 kwietnia 2001 r. do dnia 25 maja 2001 r. oraz od dnia 5 lipca 2004 r. do dnia 9 lipca 2004 r. ubezpieczony ukończył kursy z zakresu okresowego bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych zorganizowane przez Zakład Usług w Zakresie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. W dniu 8 sierpnia 2002 r. ubezpieczony przedłożył zaświadczenie lekarskie o braku przeciwskazań do wykonywania pracy na stanowisku operatora spycharki (zaświadczenia k. 23, k. 31-32, k. 38, zaświadczenie lekarskie k. 33 - dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

Przez cały okres zatrudnienia w ww. zakładzie pracy na stanowisku operatora ciężkich maszyn budowlanych, tj. od dnia 1 sierpnia 1985 r. do dnia 31 sierpnia 2007 r. do zadań odwołującego należała obsługa spycharek jednonaczyniowych typu 220 KW. W miesiącach letnich praca ubezpieczonego polegała na wykonywaniu robót ziemnych na ulicach i parkingach za pomocą wskazanego powyżej sprzętu. Z kolei w porze zimowej do podstawowych obowiązków W. Z. należało składowanie różnego rodzaju materiałów do produkcji asfaltu i betonu w bazach mających swoje siedziby przy ul. (...) i ul. (...). W tym czasie ubezpieczony pracował także na asfaltowni mas bitumicznych, gdzie samochody przywoziły grys, z którego robiony jest asfalt. Po uzyskaniu frakcji, niezbędnej do otrzymania masy asfaltowej, ubezpieczony wykonywał czynności polegające na hałdowaniu masy bitumicznej za pomocą spycharki, a następnie przygotowywał zapasy na lato, czyli na okres wytężonych prac budowlanych. Wszystkie wskazane czynności ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. co najmniej przez 8 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu, jednak zdarzały się sytuacje, że pracował także w soboty i niedziele. W tym czasie ubezpieczony nie pełnił funkcji kierowniczych w ramach nadzoru. Z tytułu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia ubezpieczony otrzymywał 1 litr mleka dziennie oraz dodatek finansowy do wynagrodzenia za pracę. W dniu 5 grudnia 1979 r. Instytut (...) wystawił ubezpieczonemu książkę operatora maszyn roboczych nr: (...), w której potwierdził, że w spornym okresie czasu ubezpieczony legitymował się uprawnieniami do obsługi ciężkich maszyn budowlanych, tj. od dnia 12 września 1987 r. posiadał uprawnienia do obsługi ładowarek jednonaczyniowych klasy trzeciej, od dnia 5 grudnia 1979 r. posiadał uprawnienia do obsługi spycharek i ciągników do 110 KW klasy trzeciej, od dnia 27 września 1987 r. posiadał uprawnienia do obsługi ładowarek jednonaczyniowych typu k-34, od dnia 3 marca 2008 r. posiadał uprawnienia do obsługi ładowarek jednonaczyniowych klasy drugiej oraz spycharek klasy drugiej, a od dnia 25 stycznia 2011 r. nabył uprawnienia do obsługi koparek jednonaczyniowych klasy trzeciej oraz koparko-ładowarek wszystkich typów klasy trzeciej (książka operatora nr: (...) k. 14, zeznania odwołującego k. 31-33 a.s.).

W związku z ogłoszeniem upadłości (...) Przedsiębiorstwa (...) S.A. w upadłości z siedzibą w W., syndyk masy upadłości w osobie T. S. rozwiązał z ubezpieczonym W. Z. stosunek pracy na podstawie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników w trybie ustawowym z trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia, tj. od dnia 1 sierpnia 2007 r. W treści powyższego oświadczenia wskazał także, że umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu z dniem 31 października 2007 r. Jednocześnie na podstawie art. 36 ^{( 1)} § 1 Kodeksu pracy w stosunku do ubezpieczonego został zastosowany skrócony okres wypowiedzenia w wymiarze 1 miesiąca, tj. do dnia 31 sierpnia 2007 r. z zaznaczeniem, że przysługuje mu odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia (wypowiedzenie z dnia 11 lipca 2007 r. - dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

(...) Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w W. wystawiło odwołującemu w dniu 4 września 2006 r. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach w którym zaświadczyło, że W. Z. był zatrudniony w w/wym. zakładzie pracy w okresie od dnia 1 sierpnia 1985 r. do dnia 31 sierpnia 2007 r. na stanowisku operatora mechanicznego sprzętu drogowego, które jest wymienione w Wykazie A Dział IX, pod poz. 5, pkt. 8 zawartym w załączniku Nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Administracji Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy Resortu Administracji i Ochrony Środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (świadectwo pracy z dnia 4 września 2006 r. - dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

W dniu 19 grudnia 2016 r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o wcześniejszą emeryturę (wniosek k. 1-6 a.r.).

Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego organ rentowy przyjął za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 r. staż pracy ubezpieczonego, tj. okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 25 lat (karta przebiegu zatrudnienia, k. 19-20 a.r.). Jednocześnie organ rentowy ustalił, że ubezpieczony nie spełnił warunków wynikających z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił okresu, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Za udokumentowany, organ rentowy uznał staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych w wymiarze 5 lat, 7 miesięcy i 22 dni. Podkreślił, że nie zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia odwołującego od dnia 1 sierpnia 1985 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w W. na stanowisku operatora spycharki z uwagi na błędne wystawienie świadectwa pracy przez pracodawcę, który w tym zakresie powinien określić stanowisko pracy ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W treści tego świadectwa pracodawca stwierdził, że we ww. okresie czasu ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę na stanowisku operatora mechanicznego sprzętu drogowego, ujętą w Wykazie A, Dziale IX, pod poz. 5, pkt. 8 załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. Zgodnie z brzmieniem tego zarządzenia są to prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu na stanowisku maszynisty spycharek i ciągników. W związku z tym, decyzją z dnia 3 stycznia 2017 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił W. Z. prawa do wnioskowanego świadczenia ( decyzja ZUS z dnia 3 stycznia 2017 r., znak: (...), k. 21 a.r.). W. Z. odwołał się od powyższej decyzji (odwołanie z dnia 23 stycznia 2017 r. k. 2-5 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie niekwestionowanych przez strony dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i aktach osobowych ubezpieczonego. Ponadto Sąd Okręgowy za podstawę ustaleń faktycznych przyjął wiarygodne zeznania ubezpieczonego W. Z. (k. 31-33 a.s.). Zdaniem Sądu z uwagi na spójność zeznań ubezpieczonego i dokumentów, zgromadzonych w sprawie, nie było podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Jednocześnie na rozprawie w dniu 20 lipca 2017 r., Sąd Okręgowy postanowił oddalić wniosek strony odwołującej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków W. Ś. i A. M.. Sąd uznał bowiem, że sporne okoliczności zostały już dostatecznie wyjaśnione. Charakter pracy odwołującego został bowiem potwierdzony dokumentami zgromadzonymi w niniejszej sprawie, a w szczególności świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach, książką operatora maszyn roboczych nr: (...) wystawioną przez Instytut (...), potwierdzającą posiadanie przez ubezpieczonego w spornym okresie czasu stosownych uprawnień do obsługi maszyn sprzętu ciężkiego, jak również zaświadczeniami o odbytych w tym zakresie specjalistycznych kursach. W oparciu o powyższe dokumenty Sąd uznał zatem, iż na tej podstawie może dokonać oceny, czy odwołujący pracował w ww. okresie czasu w szczególnych warunkach, a tym samym czy spełnia przesłanki do uzyskania prawa do emerytury w oparciu o art.184 ww. ustawy. Podkreślenia wymaga przy tym, że w sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych to dowodom z dokumentów nadaje się pewien prymat nad innymi środkami dowodowymi, w tym nad dowodami z zeznań świadków. Wynika to z faktu, że dokumenty, a w szczególności dokumenty pracownicze, nie ulegają zmianom w czasie, w tym sensie, iż wykluczona jest zmiana ich treści związana z upływem czasu, czy też osobistym nastawieniem do sprawy, czego nie można powiedzieć o zeznaniach świadków. Ma to również związek z posiłkowym, subsydiarnym charakterem dowodu z zeznań świadków, jak również ze specyfiką niniejszej sprawy oraz jej przedmiotu. Wobec powyższego, ustalenie okoliczności związanej z pracą w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze nie wymaga obligatoryjnego przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków i może być dokonane samodzielnie przez Sąd orzekający w oparciu o pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie W. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 3 stycznia 2017 r., znak: (...), jako zasadne zasługiwało na uwzględnienie.

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1383)wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
o których mowa w powołanym art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r., nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43) – zwanym dalej Rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego . Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym Rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi
i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2.  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A ( Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do Rozporządzenia;

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia) oraz

4.  być zatrudnionym przez, co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt.
3 rozporządzenia).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (por. wyrok SN z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego, co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej, ani inne organy państwowe (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013r., III AUa 783/13). Dodatkowo należy podkreślić, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

W rozpatrywanej sprawie jedyną okolicznością, co do której istniał spór pomiędzy stronami, było to, czy ubezpieczony legitymuje się, co najmniej 15 – letnim okresem pracy
w warunkach szczególnych. Spełnienie innych warunków, od których zależy przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, nie było zaś sporne, ponieważ W. Z. z dniem 1 października 2016 r. ukończył 60 lat, posiada 25-letni okres składkowy i nieskładkowy i nie jest członkiem OFE.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił odwołującemu, jako pracy w warunkach szczególnych, okresu zatrudnienia od dnia 1 sierpnia 1985 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w (...)Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w W. na stanowisku operatora spycharki, wskazując, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach zostało nieprawidłowo wystawione, tj. nie określa charakteru i stanowiska ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład pracy. (...) Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w W. wystawiło odwołującemu w dniu 4 września 2006 r. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym zaświadczyło, że W. Z. był zatrudniony w w/wym. zakładzie pracy w okresie od dnia 1 sierpnia 1985 r. do dnia 31 sierpnia 2007 r. na stanowisku operatora mechanicznego sprzętu drogowego, które jest wymienione w Wykazie A, Dziale IX, pod poz. 5, pkt. 8 zawartym w załączniku Nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Administracji Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy Resortu Administracji i Ochrony Środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej. Stanowisko to zdaniem organu rentowego nie jest jednak wymienione w Wykazie A w Dziale IX, pod poz. 5, pkt. 8 zawartym w załączniku Nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Administracji Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. Pod tą pozycją zostały bowiem wskazane prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu na stanowisku maszynisty spycharek i ciągników. W takiej sytuacji, Sąd Okręgowy prowadził więc postępowanie, przeprowadzając wszelkie dostępne dowody, aby ustalić, czy faktycznie w ww. okresie czasu ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych. Sąd miał przy tym na względzie, że zgodnie z treścią art. 472 i 473 k.p.c., w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych każdy fakt mający wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym.

W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie zatrudnienia znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym (książka operatora maszyn roboczych nr: (...), zaświadczenia o ukończonych kursach, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych). Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w postaci przesłuchania wnioskodawcy oraz analizy dokumentacji załączonej do akt sprawy wykazało, że w spornym okresie czasu, wnioskodawca wykonywał pracę, polegającą na obsłudze ciężkich maszyn budowlanych i drogowych, takich jak ładowarki jednonaczyniowe klasy trzeciej, spycharki i ciągniki do 110 KW klasy trzeciej, ładowarki jednonaczyniowe typu k-34, ładowarki jednonaczyniowe klasy drugiej oraz spycharki klasy drugiej, a także koparki jednonaczyniowe klasy trzeciej oraz koparko-ładowarki wszystkich typów klasy trzeciej. W porze letniej praca odwołującego polegała na wykonywaniu robót ziemnych na ulicach i parkingach za pomocą spycharki. Z kolei w porze zimowej do jego podstawowych obowiązków należało składkowanie różnego rodzaju materiałów do produkcji asfaltu i betonu. W tym czasie ubezpieczony pracował także na asfaltowni mas bitumicznych, gdzie samochody przywoziły grys, z którego robiony jest asfalt. Po uzyskaniu frakcji, niezbędnej do otrzymania masy asfaltowej, ubezpieczony wykonywał czynności polegające na hałdowaniu masy bitumicznej za pomocą spycharki, a następnie przygotowywał zapasy na lato, czyli na okres wytężonych prac budowlanych. Wnioskodawca wykonywał ww. prace w pełnym wymiarze czasu pracy, będąc zatrudnionym na cały etat. Rodzaj czynności wykonywanych przez odwołującego w tym czasie pozostawał ten sam. Wnioskodawca przy tym w sposób szczegółowy opisał na czym polegała jego praca jako operatora ciężkich maszyn budowlanych. Jak wynika nadto z dokumentacji, w tym w postaci pism, kwestionariuszy oraz zaświadczeń wnioskodawca wykonywał prace na ww. stanowisku pracy do końca okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w W., tj. do dnia 31 sierpnia 2007 r.

Biorąc powyższe pod uwagę oraz w oparciu o zgromadzone dokumenty pracownicze nie ulega wątpliwości, że praca wnioskodawcy w okresie kwestionowanym przez organ rentowy, tj. od dnia 1 sierpnia 1985 r. do dnia 31 sierpnia 2007 r. na stanowisku operatora ciężkich maszyn budowlanych była pracą o znacznej szkodliwości dla jego zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości. Świadczy o tym zarówno zakres jego obowiązków, charakter pracy, jak i warunki w jakich praca ta była świadczona. Warto także podkreślić, że praca w szczególnych warunkach jest pracą o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagająca wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia – art.32 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jej wykonywanie powoduje szybsze obniżenie wydolności organizmu i szybszą utratę zdolności do zarobkowania stąd uzasadnione jest obniżenie wieku emerytalnego w stosunku do osób ją wykonujących. Jednakże dla oceny czy pracownik wykonywał pracę w warunkach szczególnych znaczenie mają konkretne warunki, w których jest ona wykonywana na danym stanowisku, mające z punktu widzenia ustawodawcy szkodliwy wpływ na organizm ludzki a nie samo przekonanie pracownika o wysokiej szkodliwości warunków pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 kwietnia 2013 r., sygn. akt. III AUa 137/13). Zdaniem Sądu fakt wykonywania przez odwołującego pracy w szczególnych znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Niewątpliwie przez okres zatrudnienia odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. co najmniej 8 godzin dziennie wykonywał pracę na stanowisku operatora ciężkich maszyn budowlanych, które to prace są wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w Wykazie A, Dziale V, pod poz. 3 pod pojęciem „Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych”. Również w Zarządzeniu Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. (Dz. Urz. MB Nr 3, poz. 6) w Dziale V, pod poz. 3 pkt. 3 wymieniono - Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych (maszyniści robót ziemnych - maszynista spycharek i ciągników gąsienicowych).

W tym miejscu godzi się także wskazać, że zarządzenia resortowe – w tym ww. – nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego prawa i stanowią jedynie pomocnicze akty prawa niższego rzędu oraz dokumenty dotyczące jedynie konkretnych zakładów pracy, do których odwoływali się poszczególni pracodawcy, wskazując w dokumentacji pracowniczej (świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych) na rodzaje wykonywanej przez pracowników pracy. Kluczowym i podstawowym dokumentem w tym zakresie pozostaje cytowane powyżej Rozporządzenie. W powyższym zakresie wypowiedział się Sąd Najwyższy wskazując, iż źródłem prawa do emerytury za pracę w szczególnych warunkach jest ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nie jest nim natomiast zarządzenie resortowe, jako że nie stanowi źródła prawa (art. 87 Konstytucji). Wykazy resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mają charakter informacyjny, techniczno - porządkujący, uściślający oraz mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, stanowiąc podstawę domniemania faktycznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r., I UK 403/11). Na marginesie jedynie Sąd Okręgowy pragnie przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego który wskazał, iż co prawda wykazy resortowe mają charakter jedynie informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający, jednakże z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego lub centralny związek spółdzielczy w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych - stanowić negatywną przesłankę dowodową (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09; podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 r., I UK 164/11).

W ocenie Sądu Okręgowego ww. okres wraz z okresami uwzględnionymi przez organ rentowy dają ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych, tym samym ubezpieczony spełnił wymóg pracy co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych, spełnił też warunek wieku 60 lat przewidziany w § 4 o rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 3 stycznia 2017 r., znak: (...), w ten sposób, że przyznał W. Z. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 1 grudnia 2016 r.

W zakresie terminu, od jakiego Sąd Okręgowy przyznał prawo do emerytury zastosowanie znajduje art. 129 pkt. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS . Stanowi on, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Ogólną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest więc, że świadczenie wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. W niniejszej sprawie odwołujący złożył wniosek o przyznanie emerytury w dniu 19 grudnia 2016 r., a zatem Sąd przyznał na jego rzecz prawo do świadczenia od dnia 1 grudnia 2016 r.

Jednocześnie w pkt. 2 wyroku Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, w oparciu o treść art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustalenie, że odwołujący spełnił warunek wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych wymagało bowiem przeprowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego. Organ rentowy nie ma tych możliwości dowodowych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 118 ust. 1a ww. ustawy w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Działając zaś na podstawie powołanego przepisu, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, powodującej opóźnienie w wypłacie świadczenia, mając na uwadze fakt, że dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń, co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego, mającego wpływ na jego prawo do wnioskowanego świadczenia (pkt. 2 wyroku.