Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 23 listopada 2012 r. skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., powód M. Ś. wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty 31.732,69 zł tytułem należności za niewypłacone pracownikowi ryczałty za noclegi w okresie od dnia 31 stycznia 2009 roku do 16 marca 2010 roku oraz od dnia 9 lutego 2012 roku do 19 października 2012 roku wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od następujących kwot: 1205,10 zł od dnia 24 listopada 2009 roku do dnia zapłaty, 2859,68 zł od dnia 22 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty, 1736,48 zł od dnia 9 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty, 1170,00 zł od dnia 22 lutego 2010 roku do dnia zapłaty, 1008,80 zł od dnia 7 marca 2010 roku do dnia zapłaty, 2275,65 zł od dnia 31 marca 2010 roku do dnia zapłaty, 2960,10 zł od dnia 17 marca 2012 roku do dnia zapłaty, 3996,20 zł od dnia 13 maja 2012 roku do dnia zapłaty, (...),90 od dnia 1 lipca 2012 roku do dnia zapłaty, 2967,25 zł od dnia 29 lipca 2012 roku do dnia zapłaty, 2931,50 zł od dnia 26 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty, 2784,60 zł od dnia 6 października 2012 roku do dnia zapłaty, 2791,43 zł od dnia 3 listopada 2012 roku do dnia zapłaty. Wniósł też o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu podniósł, że był zatrudniony u pozwanej na stanowisku kierowcy w transporcie międzynarodowym. W ramach umowy o pracę na polecenie pozwanej wykonywał zadania służbowe poza siedzibą strony pozwanej między innymi we Francji, Belgii, Holandii, Niemczech, Wielkiej Brytanii. Pracownik w czasie pracy u pozwanej nigdy nie otrzymał od wymaganego ryczałtu za noclegi w wysokości 25 % limitu wynikającego z przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości oraz warunków ustalenia należności przysługujących w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Jednocześnie, pozwana nigdy nie zapewniła pracownikom odpowiedniego i bezpłatnego noclegu.

Pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. w odpowiedzi na pozew nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Podniosła, że roszczenie powoda jest bezzasadne i winno zostać oddalone. Wskazała, że należności za noclegi pozwana wypłacała powodowi w postaci diet rozumianych jako rekompensata zwiększonych innych kosztów socjalnych, obejmujących całość należności z tytułu podróży służbowych, w tym także koszty noclegu. W skład tego świadczenia wchodziły zarówno należności na porycie zwiększonych kosztów wyżywienia jak i inne koszty socjalne, w tym związane z higieną osobistą, potrzebami fizjologicznymi i kosztami noclegu. Podniosła także, że kierowca nie ponosił żadnych kosztów noclegów w czasie wykonywania pracy. Pozwana zapewniała bezpłatny nocleg w trakcie podróży służbowej, w związku z wyposażeniem pojazdów w ogrzewane miejsce do spania i kącik wypoczynkowo – mieszkalny.

W uzupełnieniu odpowiedzi na pozew pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. wniosła o oddalenie powództwa kwestionując je co do zasady i co do wysokości. Pozwana podniosła, że w spornym okresie powodowi wypłacana była dieta, rozumiana również jako rekompensata zwiększonych innych kosztów socjalnych, która obejmowała całość należności z tytułu podróży służbowych, w tym koszty noclegu. Świadczenie to obejmowało zwiększone koszty wyżywienia, zwiększone inne koszty socjalne oraz ekwiwalent z tytułu prania odzieży, środków czystość i wszystkie inne udokumentowane koszty socjalne (za pralnie, sanitariaty itp.). Zgodnie z obowiązującą u tego pracodawcy regulacją było to jedno zbiorcze świadczenie, które miało pokrywać wszystkie wydatki ponoszone przez kierowcę międzynarodowego w czasie podróży służbowej. Pozwana podkreśliła, że zwracała kierowcom wszystkie poniesione koszty socjalne oraz, że po obliczeniu diety otrzymywanej z tego tytułu przez powoda i porównaniu jej do diety i ryczałtu za nocleg obliczonych w oparciu o powołane przez powoda rozporządzenie, uznać należy, że regulacja wynagradzania w tym zakresie pracowników stosowana przez pracodawcę jest korzystniejsza. Pozwana podkreśliła, że powód nie ponosił żadnych kosztów noclegów w trakcie wykonywania pracy na jej rzecz, a ponadto spółka zwracała mu inne poniesione koszty socjalne. Ponadto podniosła, że wbrew twierdzeniom powoda zapewniała zatrudnionym kierowcom bezpłatny nocleg w trakcie podróży służbowych poza granicami kraju w związku z wyposażeniem pojazdów w ogrzewane miejsce do spania i kącik wypoczynkowo – mieszkalny .

W piśmie z dnia 23 stycznia 2014 roku powód zgłosił roszczenie ewentualne na wypadek nieuznania, że co do samej zasady nie należy mu się ryczałt za noclegi. Wniósł zatem o zasądzenie zwiększonych kosztów socjalnych w kwocie 25 euro za okres od dnia 1 kwietnia 2010 r. do dnia 31 grudnia 2010 r., 27 euro za okres od 1 stycznia 2011 r. do 29 lutego 2012 r., 28 euro od dnia 1 marca 2012 r. do końca zatrudnienia powoda, a nadto ewentualnie o zasądzenie na jego rzecz dochodzonych kwot, ale tytułem wyrównania brakujących diet na wyżywienie w kwocie po 27 euro za każdy dzień podróży służbowej– za okres od 1 kwietnia 2010 r do końca zgłoszonych roszczeń. W pozostałym zakresie, żądania pozostawił bez zmian.

W piśmie z dnia 26 lutego 2014 r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, w tym także powództwa ewentualnego.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 października 2016 roku po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. Ś. przeciwko (...) sp. z o.o. w P. o ryczałty za noclegi Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi: w pkt I zasądził od pozwanego (...) sp. z o.o.w P. na rzecz M. Ś. tytułem ryczałtów za noclegi następujące kwoty:

1.  1.205,10 zł (jeden tysiąc dwieście pięć złotych 10/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 24 listopada 2009 roku do dnia zapłaty,

2.  2.053,31 zł (dwa tysiące pięćdziesiąt trzy złote 31/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 22 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty,

3.  1.269,43 zł (jeden tysiąc dwieście sześćdziesiąt dziewięć złotych 43/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 9 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty,

4.  696,16 zł (sześćset dziewięćdziesiąt sześć złotych 16/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 7 marca 2010 roku do dnia zapłaty,

5.  1.607,62 zł (jeden tysiąc sześćset siedem złotych 62/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 31 marca 2010 roku do dnia zapłaty,

6.  2.343,33 zł (dwa tysiące trzysta czterdzieści trzy złote 33/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 17 marca 2012 roku do dnia zapłaty,

7.  3.107,67 zł (trzy tysiące sto siedem złotych 67/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 13 maja 2012 roku do dnia zapłaty,

8.  5.376,70 zł (pięć tysięcy trzysta siedemdziesiąt sześć złotych 70/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 29 lipca 2012 roku do dnia zapłaty,

9.  2.345,93 zł (dwa tysiące trzysta czterdzieści pięć złotych 93/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 26 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty,

10.  2.224,54 zł (dwa tysiące dwieście dwadzieścia cztery złote 54/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 6 października 2012 roku do dnia zapłaty,

11.  2.460,48 zł (dwa tysiące czterysta sześćdziesiąt złotych 48/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 3 listopada 2012 roku do dnia zapłaty,

W pkt II Sąd oddalił powództwo w pozostałej części, w III zasądził od pozwanego (...) sp. z o.o. w P. na rzecz M. Ś. kwotę 1008 zł (jeden tysiąc osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zaś w pkt V wyrokowi w punkcie pierwszym nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 3.913,68 zł (trzy tysiące dziewięćset trzynaście złotych 68/100).

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

M. Ś. był zatrudniony w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. (obecnie (...) sp. z o.o. z siedzibą w P.) na podstawie umowy o pracę od dnia 5 czerwca 2006 r., w tym od 1 czerwca 2007 na czas nieokreślony, na stanowisku kierowcy międzynarodowego, z miejscem wykonywania pracy w siedzibie pracodawcy i Europie, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wykonując zadania służbowe pracownicy pozwanej, w tym powód, wykonywali podróże służbowe. M. Ś. na polecenie pozwanej wykonywał zadania służbowe poza siedzibą pozwanego - we Francji, Belgii, Holandii, Niemczech, Wielkiej Brytanii. Pracownicy pozwanego nocowali w kabinie samochodu ciężarowego, w której była leżanka. Niektóre samochody wyposażone były w klimatyzację, ogrzewanie postojowe. Ze względu na bezpieczeństwo ładunku zalecane jest, aby kierowcy nocowali na terenie baz pozwanej. Bazy, których większość znajduje się we Francji, mają zaplecze sanitarne. Na terenie baz pozwanej są zapewnione warunki socjalne w postaci prysznica, toalety, kącika socjalnego, kącika, gdzie można przygotować posiłek. W ramach opłaty parkingowej poza bazą jest zapewniony prysznic i toaleta. Zdarzało się, że kierowcy, w tym powód, nocowali na parkingach. Pozwana zwracała koszty opłaty parkingowej po przedstawieniu przez kierowcę stosownego potwierdzenia.

Zgodnie z § 25 Regulaminu Pracy z dnia 7 grudnia 2008 r. za czas podróży służbowej przysługują świadczenia określone przepisami wydanymi przez Ministra Gospodarki i Pracy dla sfery budżetowej – diety, ryczałt za nocleg. Wskazano, że nie przysługuje ryczałt za nocleg kierowcy, przy nie korzystaniu z hotelu, jeżeli samochód wyposażony jest w miejsce do spania.

Kolejny Regulamin Pracy, zatwierdzony w dniu 28 czerwca 2011 r. zawierał tożsamą regulację prawną. W myśl zapisów regulaminu wynagradzania z 20 lipca 2006 roku (§15) pracownikom pozwanej przysługiwały diety z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Wysokość diet z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju jest uregulowana w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 roku w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju . Wysokość diet z tytułu podróży służbowych poza granicami Polski dla kierowców wynosi 40 EUR za pełną dobę. Wysokość diet z tytułu podróży służbowych poza granicami Polski dla kierowców – stażystów wynosi 20 EUR za pełną dobę.

W dniu 18 listopada 2009 r. pozwana podpisała z (...) sp. z o.o. porozumienie ustalające wysokość diety zagranicznej na 38 EUR za dobę począwszy od dnia 1 stycznia 2010r.

Zgodnie z § 15 Regulaminu Wynagradzania (...) z dnia 1 kwietnia 2010 r. pracownikom przysługują diety rozumiane jako dodatek z tytułu zwiększonych kosztów ponoszonych przez pracowników związanych z podróżą służbową na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Wysokość diet z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju jest uregulowana w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. Wysokość diet rozumianych jako dodatek z tytułu zwiększonych kosztów ponoszonych przez pracowników związanych z podróżą służbową na obszarze kraju oraz poza granicami kraju wynosi łącznie 38 EUR za każdą pełną dobę, z czego kwotą 13 EUR stanowi dietę rozumianą jako pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia w czasie podróży, kwota 25 EUR obejmuje zwiększenie innych kosztów socjalnych.

W dniu 14 września 2010 r. pozwana podpisała ze Związkami Zawodowymi (...) pracowników ND Polska porozumienie ustalające wysokość diety zagranicznej na 40 EUR za dobę. Za okres od 1 lipca 2010 r. do 13 września 2010 r. różnica diety między 38 EUR a 40 EUR miała być wyrównywana na liści płac za miesiąc wrzesień. W/w porozumienie zakończyło spór zbiorowy pracodawcy z pracownikami. W imieniu związków porozumienie podpisał K. W..

W dniu 3 grudnia 2010 r. pozwana podpisała z Komisją Zakładową (...) Polska porozumienie ustalające wysokość diety zagranicznej rozumianej jako dodatek z tytułu zwiększonych kosztów ponoszonych przez pracowników związanych z podróżą służbową poza granicami kraju od dnia 1 stycznia 2011r. na 41 EUR za dobę, z czego kwota 14 EUR stanowić miała dietę rozumianą jako pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia w czasie podróży, a kwota 27 EUR obejmować miała zwiększenie innych kosztów socjalnych.

Łącznie z tytułu kosztów podróży Regulamin Wynagradzania z dnia 1 kwietnia 2010 r., na skutek porozumień zawieranych z organizacjami związkowymi, przewidywał, że pozwana będzie wypłacała kierowcom diety rozumiane jako:

- od 1 kwietnia 2010 r. - 38 EUR (13 EUR tytułem rekompensaty zwiększonych kosztów wyżywienia oraz 25 EUR jako rekompensatę zwiększonych innych kosztów socjalnych),

- od 1 stycznia 2011 r. - 41 EUR (14 EUR tytułem rekompensaty zwiększonych kosztów wyżywienia oraz 27 EUR jako rekompensatę zwiększonych innych kosztów socjalnych),

- od 1 marca 2012 r. - 42 EUR (14 EUR tytułem rekompensaty zwiększonych kosztów wyżywienia oraz 28 EUR jako rekompensatę zwiększonych innych kosztów socjalnych).

Pracownicy nie otrzymali wypowiedzenia zmieniającego w związku z regulaminem wynagradzania z 2010 r. Aneksy do umów o pracę zawierały adnotację, że pozostałe warunki wynagradzania pozostają bez zmian. Wysokość diety nie zależała od tego, do jakiego kraju kierowca jeździł . Diety zagraniczne, które otrzymywali kierowcy pozwanej, w tym powód, nie pokrywały kosztów noclegu. Jeśli pracownik, np. z powodu awarii pojazdu był zmuszony nocować w hotelu, to pozwana zwracała mu koszty noclegu, ale nie obcinała diety.

W oparciu o dowód z opinii biegłego Sąd Rejonowy ustalił, że wysokość ryczałtu za noclegi według kursu walut z dnia wymagalności, w przypadku M. Ś. wynosi:

⚫.

⚫

1832,86 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 listopada 2009 roku,

⚫

2053,31 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 grudnia 2009 roku,

⚫

1269,43 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 stycznia 2010 roku,

⚫

696,16 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 marca 2010 roku,

⚫

1607,62 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 marca 2010 roku,

⚫

2343,33 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 marca 2012 roku,

⚫

3107,67 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 maja 2012 roku,

⚫

5376,70 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 lipca 2012 roku,

⚫

2345,93 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 sierpnia 2012 roku,

⚫

2224,54 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 października 2012 roku,

⚫

2460,48 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 listopada 2012 roku.

Sąd Rejonowy uznał, iż w tak ustalonym stanie faktycznym powództwo należało uwzględnić.

Sąd ten zważył, że pracowników pozwanego obowiązywały postanowienia wynikające z regulaminu wynagradzania z 2006 roku.

W ocenie Sądu I instancji gdyby jednak przyjąć, że w sposób konkludentny doszło do wprowadzenia do umów o pracę pracowników pozwanej zapisów regulaminu pracy z dnia 1 kwietnia 2010 roku, to należałoby rozważyć skutki takiej regulacji wewnętrznej przyjętej przez pracodawcę (zawartej w regulaminie wynagradzania) albo ustalonej w umowie o pracę, w konfrontacji z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa (w tym przypadku zawartymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 19 grudnia 2002 roku w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju).

W rozpoznawanej sprawie pozwana podnosiła, że regulacja zawarta w przepisach wewnętrznych przewidywała wypłatę świadczeń, które pokrywały także ryczałt za nocleg. Przy czym podnieść należy, że stanowisko to nie było konsekwentne, bowiem z jednej strony pracodawca podnosiła, że ryczałt za nocleg się nie należy, z uwagi na zapewnienie bezpłatnego noclegu w przystosowanej kabinie, z drugiej zaś strony, że wypłata ryczałtu za noclegi następowała w ramach korzystnie określonej diety.

W ocenie Sądu Rejonowego zapis regulaminu wynagradzania z kwietnia 2010 roku dotyczący wypłaty diet na pokrycie innych kosztów socjalnych nie oznacza pokrycia ryczałtów za noclegi.

Sąd meriti wskazał, że regulamin wynagradzania z 2010 roku wszedł w życie, gdy obowiązywała wykładnia, że zapewnienie noclegu w kabinie samochodu jest równoznaczne z zapewnieniem bezpłatnego noclegu. Pracodawca prezentował stanowisko, że ryczałt się nie należy, bowiem zapewnia nocleg w odpowiednio przystosowanej kabinie (zgłaszając w tym zakresie wnioski dowodowe). Powyższe znalazło potwierdzenie w regulaminie pracy, który stanowił, że ryczałt nie przysługuje, gdy pracodawca zapewnia nocleg w kabinie pojazdu. Skoro tak, to jednocześnie pracodawca nie mógł płacić ryczałtu za nocleg w ramach diet, bowiem wyklucza się to wzajemnie i stanowi w ocenie Sądu aktualnie „dopasowywanie” przez pracodawcę wypłaconych kwot do przedmiotu żądania.

Sad zwrócićł uwagę na zapis § 25 Regulaminu Wynagradzania, który określa, jakie świadczenia przysługują za czas podróży służbowej – tj. diety i ryczałt za nocleg, co jednoznacznie wskazuje też na zastosowanie wprost rozporządzeń i różnicuje te dwa świadczenia.

Regulamin wynagradzania nie posługuje się pojęciem noclegu, kosztami noclegu, ryczałtem za nocleg. Nie określa też, jaka część diety stanowi konkretnie ryczałt za nocleg, a jaka część to inne koszty socjalne.

W istocie dieta w ścisłym tego słowa znaczeniu została określona na wyższą kwotę niż 23 zł, jednakże mając na względzie to, że ryczałt za nocleg w poszczególnych krajach różni się i wynosi 25 euro (Austria), 40 euro (Belgia), 20 euro (Czechy), 30 euro (Francja), nie można przyjąć, że łączna kwota 38/41/42 euro – przy założeniu minimalnej stawki diety – 23 zł (ok. 6 euro), w każdym przypadku będzie bardziej korzystne niż przepisy wykonawcze, przy uwzględnieniu dodatkowo, że powyższa dieta ma pokryć inne koszty socjalne. Na powyższe zwróciła również uwagę Państwowa Inspekcja Pracy w protokole pokontrolnym.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd I instancji nie dał wiary zeznaniom J. B., A. G., K. S. w zakresie w jakim podali, że ryczałt za noclegi był wypłacany w ramach innych kosztów socjalnych. Z tym samych względów Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka S. J., który wskazał, że dieta pokrywała też koszt noclegu.

W ocenie Sądu roszczenia powoda należało zatem rozpatrywać na gruncie rozporządzenia dotyczącego odbywania podróży służbowej poza granicami kraju, w świetle art. 18 § 2 k.p. i art. 9 § 2 k.p.

Samo zatem przyjęcie, że pracodawca nie zapewnia bezpłatnego noclegu przesądza o zasadności roszczenia o ryczałt za noclegi. W przypadku ryczałtu bez znaczenia jest, czy i w jakiej wysokości pracownik poniósł koszty noclegu. Ryczałt przysługuje nawet wtedy, gdy kosztów tych faktycznie pracownik nie poniósł. Ryczałt nie przysługuje tylko wtedy, gdy pracodawca zapewnił pracownikowi bezpłatny nocleg – w warunkach hotelu (motelu), a nie w dostosowanej do spania kabinie pojazdu. Zatem w razie nie przedstawienia rachunku za hotel (motel) kierowcy przysługuje co najmniej ryczałt w wysokości 25 % limitu ustalonego w przepisach wydanych na podstawie art. 775 § 2 k.p., z czym nie pozostaje w sprzeczności możliwość „zaoszczędzenia” przez pracownika wydatków i zwiększenia w ten sposób dochodu uzyskiwanego z tytułu zatrudnienia. Zatem nawet, gdy kierowca nie pokrywa faktycznie kosztów noclegu, ponieważ korzysta w tym celu z kabiny pojazdu i w związku z tym nie przedstawia rachunku za hotel, należy mu się ryczałt.

Sąd I instancji w swoich rozważaniach powołał się na szereg orzeczeń Sądu Najwyższego, które wyznaczały pewną linię orzeczniczą w dacie orzekania przez ten Sąd w przedmiocie ryczałtów za noclegi dla kierowców.

Sąd Rejonowy przyjął, iż z uwagi na komplikacje dowodowe w zakresie dokładnego wskazania dat i rozmiaru wykazywanej przez pracownika pracy możliwe jest rozwiązanie tych komplikacji przez Sąd przez zasądzenie odpowiedniego wynagrodzenia według oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

Sąd przyjął zatem kwotę ryczałtu, jako podstawę zasądzenia należności z tego tytułu w wartościach podanych przez powoda i zweryfikowanych przez biegłego.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził na rzecz powoda kwoty wynikającą z podstawowej opinii biegłego, tytułem ryczałtów za noclegi za sporny okres wynikający z pozwu, przy jednoczesnym uwzględnieniu wysokości dochodzonego roszczenia przez stronę powodową.

Zarzuty stron dotyczyły kolejnych wersji wyliczeń, które miały na celu hipotetyczne ustalenie pokrycia ryczałtów za noclegi dietami, które nie stanowiły podstawy rozstrzygnięcia. Na marginesie podnieść należy tylko, że pozwany wnosił o przeliczenie należności, przy założeniu całej wypłaconej diety, przy czym jest to przejaw jeszcze dalej idącego stanowiska strony pozwanej, która chciałaby zaliczyć na poczet ryczałtu nie tylko dietę w zakresie innych kosztów socjalnych, ale także dietę na zwiększone koszty wyżywienia, którą pozwany ustalił na wyższym poziomie niż ustawowy.

Sąd dokonał nadto własnej oceny korzystności warunków wynagradzania w ramach wewnętrznej regulacji.

W zakresie żądania zasądzenia odsetek Sąd Rejonowy zważył, iż stosownie do przepisu art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p., stanowiącego – zgodnie z dyspozycją art. 359 § 1 k.c. – formalne, ustawowe źródło odsetek, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Istotne jest więc ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. Zgodnie z art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. W niniejszej sprawie, zobowiązanie pozwanej do zapłaty ryczałtu miało charakter terminowy i stawało się wymagalne zgodnie z 13 pkt 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. z 2002 roku, nr 236, poz. 1991) po upływie 14 dni do dnia zakończenia podróży służbowej. W zakresie ustalenia terminów zakończenia podróży służbowych w każdym z miesięcy strona powodowa nie zgłosiła zastrzeżeń w zakresie opinii biegłego, a Sąd orzekł o odsetkach zgodnie z cytowanym przepisem, mając przy tym na względzie treść roszczenia powoda i art. 321 § 1 k.p.c. Sąd rozstrzygając roszczenie o odsetki od spornej kwoty zasądził je zatem zgodnie z pozwem od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

Wobec powyższego, Sąd I instanjic oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Wobec uwzględnienia roszczeń o ryczałty brak było podstaw do rozpatrywania zasadności roszczeń ewentualnych zgłoszonych przez pełnomocnika powoda w toku procesu.

Mając na względzie wynik postępowania Sąd Rejonowy o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. (żądanie powoda zostało uwzględnione w części- 78 %) w związku z § 11 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 4 ust. 1 w zw. z § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. 2013, poz. 461) zasądzając od pozwanej na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 1008 zł.

O kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 97 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2016, poz. 623) w zw. z art. 100 k.p.c. obciążając nimi pozwaną w części zgodnej z zasadą stosunkowego rozliczenia kosztów. Na koszty te złożyła się opłata od pozwu w części, której obowiązku uiszczenia nie miał powód oraz koszty wynagrodzenia biegłego. Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 4 powołanej ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie mają obowiązku uiszczenia kosztów sądowych pracownik wnoszący powództwo lub strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem art. 35 i 36. Na mocy zaś art. 113 ust.1 Ustawy kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie o rygorze natychmiastowej wykonalności znajduje podstawę prawną w art. 477 ²§ 1 k.p.c. Zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu Sąd Rejonowy zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, z urzędu nadaje wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nie przekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany, skarżąc je w części, tj. w zakresie punktu I. III. IV. i V.

Wskazanemu wyrokowi apelujący zarzucił naruszenie:

I.  Naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci :

1.

• 1.  art. 21a Ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 ⁵ § 1, 3, 4 i 5 k.p. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż przepisy te w zakresie zwrotu kosztów noclegu kierowcy przebywającego w podróży służbowej odsyłają do § 9 ust. 1, 2 i 4 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (dalej rozporządzenie (...) w sprawie należności z tytułu podróży poza granicami kraju) w związku z art. 8 pkt 8 Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Tekst mający znaczenie dla (...)) i mogą stanowić podstawę prawną dochodzenia roszczeń, od pracodawców sektora prywatnego, w sytuacji gdy prawidłowa interpretacja zapisów wskazuje, iż adresatem tej normy prawnej są wyłącznie jednostki sektora publicznego, a pracodawcy prywatni korzystają z uprawnienia do uregulowania tych kwestii w ramach uregulowań wewnątrzzakładowych,

  2.  art. 77 ⁵ § 1, 3, 4 i 5 k.p. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że pracownik, pomimo, iż w okresie do 3 kwietnia 2010 nie był w podróży służbowej uprawniony jest do świadczeń z tytułu podróży służbowej;

  3.  § 2 ust. 1 lit. b w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju poprzez ich zastosowanie w niniejszej sprawie, podczas gdy w stosunku do prywatnych przedsiębiorców, pracodawców innych niż sfera budżetowa, kodeks pracy w treści art. 77 ⁵ § 3, 4 i 5 nie pozwala na stosowanie przepisów wspomnianego rozporządzenia,

  4.  naruszenia zapisów § 15 pkt 1-3 Regulaminu Wynagradzania z dnia 1 kwietnia 2010r. (wraz z kolejnymi Aneksami) obowiązującego w spółce (...) Sp. z o.o. a także zapisów Porozumienia z dnia 14 września 2010r. zawartego pomiędzy Pracodawcą a związkami zawodowymi oraz porozumień zawartych ze związkami zawodowymi w dniu 18 listopada 2009r, 3 grudnia 2010r. i 27 lutego 2012r. w związku z art. 65 k.c. poprzez ich błędną interpretację i brak zastosowania w sprawie, a w konsekwencji błędne uznanie, iż:

  a)  zawarte w nich uregulowania nie mają w myśl przepisu art. 77 ⁵ kp pierwszeństwa przed zapisami przepisów powszechnie obowiązujących i nie mają zastosowania w niniejszej sprawie,

  b)  pracodawca nie wypłacał pracownikowi świadczenia stanowiącego ryczałt za nocleg, podczas gdy prawidłowa interpretacja regulacji wewnątrzzakładowych tj. Regulaminów oraz porozumień ze związkami zawodowymi prowadzić winna do wniosku iż w ramach przepisów wewnątrzzakładowych w sposób korzystniejszy niż w przepisach powszechnie obowiązujących uregulowano także problematykę zwrot koszów noclegów w ramach jednolitego świadczenia z tytułu diety obejmującej zarówno zwiększone koszty wyżywienia jak inne koszty socjalne - w tym ryczałt nocleg,

  c)  a także poprzez pominięcie przez Sąd zgodnie wyrażonej woli stron stosunku pracy wyrażonej na etapie zawarcia umowy o pracę, którą to wolą było objęcie świadczeniem przewidzianym w § 15 regulaminu wynagradzania i porozumieniach związkowych w sposób korzystniejszy niż w przepisach powszechnie obowiązujących także zwrotu koszów noclegów w ramach jednolitego świadczenia z tytułu diety obejmującej zarówno zwiększone koszty wyżywienia jak inne koszty socjalne - w tym ryczałt nocleg.

5.

• 5.  naruszenie art. 77 ⁵ § 3 k.p. poprzez jego błędną wykładnię skutkującą uznaniem, iż pracownikom należy się ryczałt za nocleg w podróży służbowej nawet w sytuacji w której strony stosunku pracy ustaliły, że pracownik z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, otrzymuje przewidziane w regulaminie wynagradzania świadczenie zawierające ryczałt za nocleg wynikający z w/w rozporządzenia.

  6.  naruszenie art. 8 pkt 8 Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 poprzez błędną jego interpretację i uznanie, iż dzienne okresy odpoczynku - nocleg i skrócone tygodniowe okresy odpoczynku - nocleg nie mogą być wykorzystywane w pojeździe.

  7.  naruszenie § 9 ust. 1, 2 rozporządzenia (...) w sprawie należności z tytułu podróży poza granicami kraju, stanowiącego, iż za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia poprzez jego błędną wykładnię skutkującą uznaniem, iż pracownikowi przysługuje roszczenie o ryczałt za nocleg także w sytuacji, kiedy w rzeczywistości nie poniósł żadnych kosztów noclegu.

8.  naruszenie przepisów art. 94 pkt 9a kp w zw. z art. 281 pkt 6 kp w zw. z art. 6 kc i 300 kp poprzez błędną ich interpretację i błędne oraz niczym nieuzasadnione uznanie, iż pracodawca naruszył ciążące na nim obowiązki w zakresie prowadzenia dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy w sytuacji gdy pracodawca przedłożył do akt sprawy kompletne i pełne akta osobowe kierowcy, wydruki z prowadzonej elektronicznie ewidencji czasu pracy kierowcy oraz karty realizacji przez kierowcę zadań transportowych, a to pracownik nie złożył do akt sprawy będącego w jego wyłącznej dyspozycji indywidualnej karty kierowcy wydawanej przez Wytwórnię (...) na podstawie ustawy

o systemie tachografów cyfrowych z dnia 29 lipca 2005r.

9.  naruszenie art. 94 pkt 9a k.p. stanowiącego, że pracodawca ma prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że przepis ten nakłada na pracodawcę również obowiązek dokumentowania miejsc spędzania noclegu przez pracowników oraz, że na pozwanym ciąży obowiązek ich wykazania, pomimo, że nie wynika to z tego przepisu a Sąd nie wskazał, że przepis nakładający taki obowiązek istnieje.

10.  naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 94 pkt 9a k.p. polegające na ich błędnej wykładni i w konsekwencji uznaniu, iż pomimo złożenia w toku postępowania wszelkich wymaganych przez prawo dokumentów związanych ze stosunkiem pracy stron do których sporządzenia zobowiązana była pozwana Sąd uznał, iż to na pozwanym a nie powodzie ciąży ciężar dowodu wykazania miejsc spędzenia noclegów przez pracownika.

11.  naruszenie art. 241 ¹² i 241 ¹³ § 2 k.p. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w kontekście Uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2008 r. II PZP 11/08 i treści porozumienia związkowego z 2009r. i późniejszych porozumień.

12.  naruszenie art. 481§1 kc w zw. z art. 300 kp w zw. z art. 476 kc poprzez ich nieprawidłową interpretację i uznanie, iż istniało zobowiązanie do wypłaty ryczałtu, które miało charakter terminowy i stawało się wymagalne w datach określonych w wyroku.

II.  Naruszenie przepisów postępowania cywilnego mające istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów wyznaczonej logicznym rozumowaniem i zasadami doświadczenia życiowego oraz nie rozważenie wszystkich okoliczności niniejszej sprawy i w konsekwencji:

a.  błędne ustalenia w zakresie sposobu odbywania przez pracownika noclegów jak i

miejsc noclegów w sytuacji, gdy ustaleń tych nie potwierdzają żadne dowody

zgromadzone w tej sprawie. W tym zakresie tez zawartych w pozwach nie potwierdza żaden dowód przedstawiony przez powoda.

b.  przyjęcie za podstawę zasądzonej kwoty obliczeń dokonane przez biegłego A. G. (2), który w swojej opinii oraz opiniach uzupełniających oparł się na ilości noclegów wskazanych w sposób niczym nie potwierdzony przez powoda w pozwie, pomimo zauważonej przez samego biegłego okoliczności, iż: „Całkowicie zgadzam się z uwagami z pisma, bowiem jak podkreślałem w części opisowej opinii wiedzę na temat miejsc, w których noclegi miały miejsce posiada sam zainteresowany, czyli powód" (opinia biegłego A. G. (2), sygn. akt: XI P 577/12, czerwiec 2016 s. 2 opinii)

c.  niewszechstronną ocenę zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału

dowodowego poprzez pominięcie treści zeznań świadka A. G. (3) z których wynika, że: Jeżeli chodzi o sposób, który jest opisany w tych dokumentach, to regulujemy zwiększone koszty wyżywienia, jak i zwrot innych kosztów socjalnych wynikających z podróży służbowej. Regułą jest, że od roku 2010 około 1/3 tej kwoty, która jest wypłacana pracownikowi z tytułu jednej doby pracowniczej będącej podróżą zagraniczną jest to zwiększona kwota na wyżywienie, a pozostała na pokrycie innych kosztów socjalnych, głównie związanych z ryczałtem za nocleg. (...) Ta kwota ustalona jest niezależnie od kraju, w którym pracownik przebywa, gdyż specyfika pracy pracowników polega na przemieszczaniu się po krajach europejskich. Kwota ta zawsze była ustalona ze związkami zawodowymi i miała zrekompensować pobyt w różnych krajach." (protokół z przesłuchania świadka A. G. (3) załączony do akt sprawy);

d.  Pominięcia treści opinii uzupełniającej biegłego A. G. (2) z maja 2016r. w której biegły wskazuje wprost, iż: „ Świadczenie w wysokości 38 - 42 Euro jest bez wątpienia korzystniejsze niż minimalne możliwe do ustalenia na podstawie obowiązujących przepisów. Potwierdzam również, że porównanie stawki ryczałtów za nocleg jest niższe niż kwoty określone przepisami wewnątrzzakładowymi." (opinia biegłego A. G. (2), sygn. akt: XI P 577/12, maj 2016 s. 2 opinii)

e.  błędne przyjęcie, iż zapis regulaminu wynagradzania dotyczący rzeczywiście dokonywanej wypłaty diety obejmującej także inne koszty socjalne nie stanowi świadczenia zawierającego w swej treści ryczałt za noclegi;

f.  błędne uznanie, iż zawarte w przepisach wewnątrzzakładowych uregulowanie w zakresie zwrotu kosztów podróży obejmujące zwrotu kosztów noclegu ogólnie określona przez pracodawcę dieta na kwotę 38/42 euro nie może być przyjęta jako uregulowanie bardziej korzystne niż powszechnie obowiązujące przepisy, pomimo treści opinii biegłego, wskazanej powyżej;

g.  przyjęcie, że niezależnie od przyjętej wersji wyliczeń przez biegłego - w każdej z nich występowała „niedopłata" świadczeń w porównaniu z wysokością ryczałtu naliczonego według zasad z rozporządzenia wykonawczego;

h.  przyjęcie, iż pozwana nie przedstawiła pełnej dokumentacji dotyczącej odbywanych przez pracownika podróży służbowych,

. naruszenie art. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów wyznaczonej logicznym rozumowaniem i zasadami doświadczenia życiowego oraz nie rozważenie wszystkich okoliczności niniejszej sprawy i w konsekwencji pominięciu przy orzekaniu następujących okoliczności, które są mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia:

a)  pracownik od samego początku zatrudnienia tj. od wielu lat poprzedzających wystąpienie z roszczeniem wiedział, iż noclegi spędzać będzie w kabinie pojazdu i stan ten akceptował, jako jeden z warunków zatrudnienia, a w toku świadczenia pracy nigdy nie zgłaszał w tym zakresie zarzutów,

b)  pracownik od samego początku zatrudnienia wiedział, iż określona w aktach wewnętrznych „dieta" stanowić będzie kompleksowy zwrot wszystkich kosztów podróży, a w toku świadczenia pracy nigdy nie zgłaszał w tym zakresie zarzutów, a zgłosił je dopiero po zakończeniu stosunku pracy traktując „zwrot" kosztów noclegów jako dodatkowe wynagrodzenie, co potwierdza treść zeznań świadka A. G. (3), z których wynika, że: „Ja uczestniczyłam od samego początku do końca w tych negocjacjach. Ani razu nie padła kwestia, że pracownicy nie zgadzają się na zapis w przedmiocie kosztów socjalnych. Nie było wątpliwości co do rozumienia tych określeń" (protokół z przesłuchania świadka A. G. (3) załączony do akt sprawy);

c)  pracownik nigdy nie poniósł, ani nawet nie zamierzał ponieść kosztów noclegów, a obecne roszczenia zgłoszone po zakończeniu stosunku pracy traktując „zwrot" kosztów noclegów jako dodatkowe wynagrodzenie;

d)  pracownik w toku świadczenia pracy, niezależnie od wypłacanej mu diety stanowiącej kompleksowe rozliczenie wszystkich kosztów podróży otrzymywał zwrot wszystkich udokumentowanych kosztów związanych z korzystaniem z toalet, pryszniców itp.

e)wszystkie pojazdy wykorzystywane przez pozwanego mają w ramach fabrycznego wyposażenia miejsce do spania dopuszczone do użytkowania i spełniające wymogi prawa o czym świadczą dokumenty fabryczne pojazdów złożone do akt sprawy;

f)żaden z aktów prawnych nie definiuje warunków socjalnych jakim mają odpowiadać miejsca noclegów pracowników;

g)kierowcy zatrudnieni w (...) Sp. z o.o. korzystają na obszarze Unii Europejskiej z nowoczesnych i specjalistycznych baz transportowych N. D. wyposażonych w pełen węzeł sanitarny, kuchnie wyposażone w sprzęty gospodarstwa domowego oraz miejsca odpoczynku. Bazy transportowe pozwalają wszystkim kierowcą na pełną regenerację sił fizycznych i psychicznych przed kolejnym dniem pracy;

h)roszczenie objęte spore wygenerowane zostało dopiero po ustaniu stosunku pracy i nie zmierza do uzyskania rekompensaty poniesionych kosztów, tylko ma stanowić dodatkowe wynagrodzenie ze stosunku pracy.

3.naruszenie art. 321 § 1 k.p.c. poprzez orzeczenie przez Sąd w treści wyroku ponad żądanie przedstawione przez powoda w pozwie,

4.naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak w treści uzasadnienia orzeczenia Sądu elementów koniecznych, umożliwiających dokonanie oceny toku wywodu Sądu, które doprowadziły do wydania orzeczenia, w szczególności poprzez brak odniesienia się w stopniu wystarczającym do przyczyn, z jakich Sąd pominął zeznania świadków w niniejszej sprawie, a także dał wiarę powodowi w zakresie ilości oraz miejsc spędzania przez niego noclegów w podróży służbowej,

5.naruszenie art. 173, 178 § 1 Konstytucji RP oraz art. 1 § 2 ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych, art. 2 k.p.c. i w konsekwencji nierozpoznania przez Sąd i instancji istoty sprawy, albowiem w praktyce sąd orzekający w I instancji nie zbadał podstawy materialnej pozwu, jak również skierowanych do niego zarzutów merytorycznych, a w swoim rozstrzygnięciu nie odniósł się do tego, co było przedmiotem sprawy, albowiem uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie stanowi wyrazu zindywidualizowanej oceny prawnej i ustaleń faktycznych w dokonanej przez niezawisły Sąd w indywidualnie rozpoznawanej sprawie.

III.  Z ostrożności procesowej pozwany poparł zgłoszony zarzut przedawnienia

zmodyfikowanych roszczeń.

M. na uwadze powyższe wniósł o:

I.  Zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości;

II.  Zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje,

III.  Zwolnienie pozwanego z kosztów wpisu od apelacji, ponad uiszczoną kwotę wpisów - w

przypadku uznania, iż nie wyczerpuje ona całości należnego wpisu.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego.

W oparciu o dowody zgromadzone przez Sąd I instancji Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, że świadczenie w wysokości 38 - 42 Euro wypłacane u pozwanego kierowcom odbywającym podróż w spornych okresach jest bez wątpienia korzystniejsze niż minimalne możliwe do ustalenia na podstawie obowiązujących przepisów. Porównanie stawki ryczałtów za nocleg wskazuje, że jest są niższe niż kwoty określone przepisami wewnątrzzakładowymi ( opinia uzupełniająca biegłego G. k.1197 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił nadto okoliczności pominięte przez Sąd Rejonowy, które w ocenie Sądu Okręgowego mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy a mianowicie, że powód od samego początku zatrudnienia tj. od wielu lat poprzedzających wystąpienie z roszczeniem wiedział, iż noclegi spędzać będzie w kabinie pojazdu i stan ten akceptował, jako jeden z warunków zatrudnienia, a w toku świadczenia pracy nigdy nie zgłaszał w tym zakresie zarzutów ( niesporne). Od początku wiedział, iż określona w aktach wewnętrznych „dieta" stanowić będzie kompleksowy zwrot wszystkich kosztów podróży, a w toku świadczenia pracy nigdy nie zgłaszał w tym zakresie zarzutów, a zgłosił je dopiero po zakończeniu stosunku pracy traktując „zwrot" kosztów noclegów jako dodatkowe wynagrodzenie, co potwierdza treść zeznań świadka A. G. (3), z których wynika, że: „Ja uczestniczyłam od samego początku do końca w tych negocjacjach. Ani razu nie padła kwestia, że pracownicy nie zgadzają się na zapis w przedmiocie kosztów socjalnych. Nie było wątpliwości co do rozumienia tych określeń" (zeznania świadka A. G. (3) k.702-704, 708-710).

Pracownicy pozwanego - kierowcy w toku świadczenia pracy, niezależnie od wypłacanej im diety stanowiącej kompleksowe rozliczenie wszystkich kosztów podróży otrzymywali zwrot wszystkich udokumentowanych kosztów związanych z korzystaniem z toalet, pryszniców itp. Wszystkie pojazdy wykorzystywane przez pozwanego mają w ramach fabrycznego wyposażenia miejsce do spania dopuszczone do użytkowania i spełniające wymogi prawa o czym świadczą dokumenty fabryczne pojazdów złożone do akt sprawy ( niesporne). Kierowcy zatrudnieni w (...) Sp. z o.o. korzystają na obszarze Unii Europejskiej z nowoczesnych i specjalistycznych baz transportowych N. D. wyposażonych w pełen węzeł sanitarny, kuchnie wyposażone w sprzęty gospodarstwa domowego oraz miejsca odpoczynku.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest uzasadniona i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa.

Na wstępie rozważań należy podnieść, iż wbrew twierdzeniom strony powodowej po wydaniu zaskarżonego orzeczenia i jego zaskarżeniu apelacją doszło do zmiany stanu prawnego, wynikającej z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r., K 11/15 (Dz.U. z 2016 r. poz. 2206). Wyroki Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą - wiążą także sądy powszechne oraz Sąd Najwyższy, co wynika bezpośrednio z art. 190 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z tym Sąd Najwyższy nie mógł zignorować ani zlekceważyć, przy dokonywaniu oceny prawnej zasadności skargi kasacyjnej, skutku prawnego powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, przede wszystkim uchylenia z mocą ex tunc domniemania zgodności z Konstytucją art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców, który stanowił podstawę prawną zaskarżonego orzeczenia. Również w postępowaniu kasacyjnym ma zastosowanie art. 316 § 1 KPC, z godnie z którym sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Stan rzeczy w rozumieniu art. 316 § 1 KPC to także stan prawny, a zatem obowiązujące przepisy prawa, zwłaszcza materialnego, które mogą stanowić podstawę prawną rozstrzygnięcia (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z: 25 czerwca 2015 r., V CSK 535/14, z 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 38/06, z 17 września 2004 r., V CK 58/04, z 22 czerwca 2004 r., IV CK 453/03). W rozpoznawanej sprawie podstawy tej nie może obecnie stanowić art. 21a ustawy o czasie pracy w kierowców w zakresie, w jakim został uznany za niezgodny z Konstytucją.

Już po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 24 listopada 2016 r., K 11/15, zapadły w Sądzie Najwyższym orzeczenia, które uwzględniają nowy stan normatywny (należy przywołać w tym miejscu przede wszystkim wyroki: z 14 lutego 2017 r., I PK 77/16, z 21 lutego 2017 r., I PK 300/15, z 9 marca 2017 r., I PK 309/15, z 30 marca 2017 r., II PK 16/16, niepublik.). Orzeczenia te kształtują nową linię orzecznictwa po wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Należy przypomnieć, że w orzeczeniu tym stwierdzono, że: (pkt 1) art. 21a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.) w związku z art. 77 § 2, 3 i 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 167) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; (pkt 2) art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 § 2, 3 i 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991, ze zm.) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

W pisemnych motywach wyroku Trybunału Konstytucyjnego zwrócono uwagę, że przepisy ustawy o czasie pracy kierowców stanowią szczególną regulację w stosunku do Kodeksu pracy, a zatem zgodnie z generalną zasadą lex specialis derogat legi generali mają - w odniesieniu do kierowców - pierwszeństwo wobec regulacji kodeksowych. Kodeks pracy stosuje się do nich posiłkowo, w zakresie nieuregulowanym w ustawie. Doprowadziło to do sytuacji, w której szersza definicja podróży służbowej, mająca zastosowanie do kierowców zatrudnionych u pracodawców będących przedsiębiorcami, niż definicja wynikająca z art. 77 ⁵ § 1 KP, powoduje stosowanie do nich regulacji dotyczącej incydentalnych podróży służbowych pracowników sektora administracji publicznej (państwowej lub samorządowej sfery budżetowej). Regulacje te są natomiast nieadekwatne do rodzaju pracy wykonywanej przez kierowców w transporcie międzynarodowym. Stąd, w ocenie Trybunału, uregulowanie należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową kierowców w transporcie międzynarodowym wymaga stworzenia nowych, odrębnych przepisów, gdyż obecne kaskadowe odesłania nie odpowiadają standardom konstytucyjnym (prawidłowej legislacji).

Sąd Okręgowy podziela poglądy wyrażone przez Sąd Najwyższy w przykładowych tezach powołanych wyżej wyroków a mianowicie, iż cechą stosunku pracy jest ryzyko ekonomiczne pracodawcy. Oznacza to, że jeśli decyzja pracodawcy (polecenie wyjazdu) powoduje powstanie dodatkowych kosztów, nieobjętych wynagrodzeniem zasadniczym pracownika, to obowiązkiem zatrudniającego jest ich zwrot. Dodanie do systemu prawa odrębnej definicji podróży służbowej (w art. 2 ust. 7 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. 2012 r. poz. 1155 ze zm.)) modyfikuje jedynie kodeksowy zakres jej znaczenia. Wprowadzenie odrębnej definicji oznacza objęcie nią w sposób szerszy - niż dotychczas - określonej grupy wykonujących pracę podporządkowaną. W tej sytuacji brak regulacji (zasad zwrotu tych kosztów) w ustawie o czasie pracy kierowców obliguje do ich rekompensaty w drodze regulacji zakładowych, które powinny uwzględniać (również w postaci ryczałtowej) rekompensatę takich dodatkowych, rzeczywistych kosztów. Nie ma przeszkód, aby należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zostały określone w postaci jednego ryczałtu ( Z takim sposobem ustalenia zasad zwrotu kosztów mieliśmy do czynienia w przedmiotowej sprawie).

Sąd II instancji wskazuje także, że do stanów faktycznych począwszy od 3 kwietnia 2010 roku, do kierowców w transporcie międzynarodowym nie należy stosować przepisów rozporządzeń wykonawczych wydanych z upoważnienia art. 77[5] KP. Zastosowanie mają przepisy zakładowe (regulaminy wynagradzania), które nie są korygowane przez przepisy powszechnie obowiązujące jako bardziej korzystne (art. 9 § 2 KP). Dysponowanie przez pracownika - kierowcę pojazdem z miejscem do noclegu, który uznał za wystarczający do odpoczynku i regeneracji sił - stosownie do art. 8 ust. 8 Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 roku w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz.Urz.UE.L Nr 102, str. 1) - umożliwia ograniczenie w zakładowym regulaminie wynagradzania świadczeń z tytułu zagranicznej podróży służbowej do wysokiej i stałej diety, pokrywającej wszystkie niezbędne wydatki socjalne kierowcy także z tytułu noclegów.

Biorąc pod uwagę konkretny stan sprawy w szczególności zebrany materiał dowodowy należy zdaniem Sądu Okręgowego przyjąć, że powód wiedział i godził się na to, iż wypłacana mu dieta pokrywa w całości jego koszty związane z podróżami oraz godził się na noclegi w kabinie pojazdu. O powyższym świadczy fakt, że w całym okresie zatrudnienia nie występował z żądaniem wypłaty ryczałtu za noclegi, nie korzystał z noclegów w hotelu, motelu, pensjonacie itp., miał świadomość, że z tytułu podróży otrzymuje diety w wysokości 40 EUR za dobę (następnie 38, 41 i 42 Euro), miał świadomość, że nie przysługuje mu zwrot wydatków i kosztów nie udokumentowanych za pomocą kwitu, czy faktury (obowiązki kierowcy z 05.12.2005 r.), miał świadomość, że jego miejscem pracy – jako kierowcy międzynarodowego - jest terytorium Europy (umowa o pracę) oraz miał świadomość, że nie przysługuje mu ryczałt za nocleg – przy nieskorzystaniu z hotelu - jeżeli samochód wyposażony jest w miejsce do spania (regulamin pracy).

W ocenie Sądu Okręgowego, niewątpliwie nie było też tak, by zmiana do regulaminu wynagradzania z dnia 01.04.2010 r. nie została podana do wiadomości pracowników, czy też nie została uzgodniona z działającą w zakładzie organizacją związkową. Sąd Okręgowy podziela w tej części ustalenia Sądu pierwszej instancji, i wskazuje, że zdaniem Sądu II instancji pozwany zachował tryb wymagany dla wejścia w życie regulaminu wynagradzania z kwietnia 2010 r., który stał źródłem prawa pracy, po jego podaniu do wiadomości w sposób przyjęty u pozwanego pracodawcy - co jest zgodne z przepisami Kodeksu pracy . Fakt, iż w porozumieniu zawartym dnia 18.11.2009 r., kończącym rokowania Związku Zawodowego (...) pozwanego z pozwanym nie zamieszczono zapisu o podziale diety, nie przekreśla ważności tego zapisu w regulaminie. W obu tych regulacjach przyjęto wysokość diet dziennych z tytułu podróży zagranicznej w kwocie 38 Euro, zaś w przekonaniu Sądu Okręgowego, istotnym natomiast elementem pozwalającym na ustalenie celu porozumienia jest stosowany przez długi okres sposób jego realizacji, w kontekście wydanego później regulaminu. Przeprowadzone postępowanie dowodowe niewątpliwie zresztą wykazało, że wprowadzenie przedmiotowej regulacji miało na celu jedynie dookreślenie należności wypłacanych przez pozwanego z tytułu podróży służbowych, gdyż dla kierowców miało być jasne, że dieta stanowi całość wypłacanych na ich rzecz należności (przy czym część kwoty pokryć ma zwiększone koszty żywienia, a część zwiększone inne koszty socjalne). Nie zmienia to natomiast faktu, że pracownicy pozwanego już wcześniej doskonale zdawali sobie sprawę z tego, że „dieta” (nierzadko określana przez nich jako „delegacja”) pokryć ma wszystkie koszty związane z podróżami, w tym koszty noclegów.

Przy wydawaniu wyroku, w zakresie roszczeń sprzed wejścia w życie nowelizacji do ustawy o czasie pracy kierowców tj. do dnia 03.04.2010 r., należało przede wszystkim stosować ustawę o czasie pracy kierowców z dnia 16.04.2004 r. przed jej zmianą dokonaną przez art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 12.02.2010 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym, czyli przed 03.04.2010 r. oraz rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15.03.2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (tekst mający znaczenie dla (...), Dz. U. UE z dnia 11.04.2006 r., zwane rozporządzeniem nr 561/2006).

Tymczasem w przedmiotowej sprawie w całym okresie spornym obowiązywały u pozwanego regulaminy wynagradzania i regulamin pracy przewidujące dla kierowców należności z tytułu podróży służbowych. Regulamin pracy stanowił jednak stanowczo, że nie przysługuje ryczałt za nocleg kierowcy, przy niekorzystaniu z hotelu, jeżeli samochód jest wyposażony w miejsce do spania (§ 25). Obowiązujący do dnia 31.03.2009 r. regulamin wynagradzania przewidywał zaś jedynie dietę w kwocie 40 Euro za dobę podróży. Z kolei z brzmienia przepisów na które powołuje się ustawa o czasie pracy kierowców tj. cytowanego powyżej rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19.12.2002 r. w sprawie wysokości (… ) tj. § 2 pkt 2 wynika, że z tytułu podróży, odbywanej w terminie i w państwie określonym przez pracodawcę, pracownikowi przysługuje m.in. zwrot kosztów noclegów.

Niekwestionowane było natomiast w niniejszej sprawie, że pracownikom pozwanego przez cały okres ich zatrudnienia z tytułu podróży służbowych wypłacane były diety w wysokości wielokrotnie wyższej od ustalonej w omawianym powyżej Rozporządzeniu, a nadto, że pracownicy na rzecz których wytoczono powództwa kosztów takich nie ponieśli, a zatem skierowane przeciwko pozwanemu żądania nie miały żadnych podstaw faktycznych, ani prawnych. Skoro regulamin pracy wprost wskazywał, że ryczałt za noclegi nie przysługuje kierowcy, który nocował w kabinie wyposażonej w łóżko - ewentualną podstawę roszczeń mogły stanowić przepisy ogólnie obowiązujące, a więc cytowane rozporządzenie. Jeśli się ponadto uwzględni, że powód w spornym okresie nie korzystał z hotelu, a jego pojazd był wyposażony w miejsce do spania, to należy zdaniem Sądu uznać, że brak jest podstaw do twierdzenia, iż praca M. Ś.. nie była przez pozwanego dodatkowo rekompensowana znacznie wyższą dietą ( art.77 ⁵ § 4 k.p. ) .

Wskazując na treść rozporządzenia (WE) nr 561/2006 ( art. 8 ust. 8), Sąd Okręgowy wskazuje, że prawodawca unijny dopuścił możliwość wykorzystania odpoczynku dziennego i skróconego tygodniowego w pojeździe, co oznacza, że kabina kierowcy - mająca fabrycznie wprowadzone rozwiązania w zakresie odpowiedniego miejsca do spania - zapewnia nocleg pełnowartościowy, który nie może być postrzegany jako obniżający warunki socjalne czy bezpieczeństwo drogowe. Skoro więc kierowcy na postoju decydowali się nocować w kabinie pojazdu posiadającej odpowiednie miejsce do spania, to godzili się na taką formę i warunki odpoczynku, a aprobata tych warunków wyłącza możliwość dochodzenia jakiejkolwiek rekompensaty za brak hotelu, ponieważ takie miejsce do spania oznacza formę zapewnienia kierowcy bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r. Uwzględniając okoliczności, że: roszczenia dotyczyły okresu między innymi przed 3 kwietnia 2010 r.; u pozwanego obowiązywały regulaminy pracy i wynagradzania, w których z tytułu podróży służbowej przewidziano diety oraz ryczałty za noclegi, z wyłączeniem kierowców nocujących w kabinie pojazdu posiadającej miejsce do spania; kwota diety była wyższa niż obowiązująca wówczas dieta z tytułu podróży krajowej. Zdaniem Sądu Okręgowego regulacjom zawartym w aktach wewnątrzzakładowych pozwanego nie można skutecznie postawić zarzutu, że zawierały rozwiązania mniej korzystne niż przepisy powszechne, czy też naruszały zasadę równego traktowania.

W odniesieniu do okresu po 3 kwietnia 2010 r., Sąd Okręgowy pracę kierowców, na rzecz których wytoczono powództwo zakwalifikował jako podróż służbową w rozumieniu art. 77 § 1 KP. Uznał jednak, że w tej sprawie niekwestionowaną jest okoliczność, że pracownicy ci otrzymali należności z tytułu podróży służbowych obejmujące okres przypadający po 3 kwietnia 2010 r. W ocenie Sądu przepisy płacowe obowiązujące u pozwanego przewidywały należne pracownikom świadczenia, z tym że wprost nienazwane ryczałtem za noclegi, ale realizujące te cele, a pracownicy świadczenia te otrzymali. W związku z tym, jakiekolwiek wyższe świadczenia z tego tytułu im nie przysługują. Podsumowując, zdaniem Sądu Okręgowego pracownikom na rzecz, których wytoczono powództwa za okres do 3 kwietnia 2010 r. nie należy się żadne świadczenie z tytułu podróży służbowej, ponieważ w tym okresie nie przybywali w podróży służbowej, natomiast od 3 kwietnia 2010 r. świadczenia z tytułu podróży służbowej otrzymywali w zgodnej z prawem wysokości na podstawie regulaminu wynagradzania.

Sąd Okręgowy podziela w pełni aktualne stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w sprawie o prawie identycznym stanie faktycznym dotyczącym tej samej pozwanej firmy zawarte w wyroku z dnia 17 maja 2016 r. w sprawie II PK 98/15, gdzie Sąd Najwyższy stwierdził, że w sytuacji gdy w regulaminie wynagradzania nie były określone wprost kwoty ryczałtów za noclegi, możliwe jest przyjęcie przez sąd, że przewidziana w regulaminie kwota obejmowała zarówno diety i ryczałty za noclegi. Sąd Najwyższy wskazał nadto, że powszechną praktyką było przerzucanie kosztów wynagrodzenia pracowniczego do innych świadczeń w celu uniknięcia dodatkowych obciążeń. Okoliczność, że przez długie lata praktyka ta nie była kwestionowana przez pracowników nie pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie.

W ocenie Sądu Okręgowego zachowanie powoda jak i innych kierowców zatrudnionych u pozwanego wskazuje, że przez wiele lat traktowali przyznane im diety były traktowane przez nich jako dodatkowe źródło dochodu i korzystanie z kabiny samochodu do noclegu było ich świadomych celem tym bardziej, że warunki zapewniane w nowoczesnych kabinach pozwalały na godny wypoczynek.

Sąd Okręgowy pominął w analizie pozostałe zarzuty pozwanego zawarte w apelacji gdyż dotychczas wyrażone stanowisko, dodatkowe ustalenia i wykładnia przepisów prawa pozwala na uznanie, że powództwo M. Ś. jako niezasadne należy oddalić.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo.

Zważywszy na wynik kontroli instancyjnej o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. uznając, że w chwili wytoczenia powództwa powód miał świadomość, że zarówno linia orzecznicza w sądach powszechnym jak i wykładania przepisów dokonywana przez Sąd Najwyższy w dacie wytoczenia powództwa wskazywały na zasadność jego złożenia. Aktualna zmiana przepisów prawa spowodowana orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego jak i zmiana linii orzeczniczej Sądów pozwala zdaniem Sądu Okręgowego na uznanie, że zachodzą podstawy do nieobciążania powoda kosztami procesu przyjmując brak złej woli w wytoczeniu powództwa i nieuzasadnione zdaniem Sądu obciążania go kosztami procesu.

Przewodniczący: Sędziowie: