Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 grudnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Joanna Składowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2017 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku A. L.

z udziałem Gminy M. U.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 25 sierpnia 2017 roku, sygnatura akt I Ns 435/16

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawczyni A. L. na rzecz uczestnika Gminy M. U. 120 (sto dwadzieścia) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 461/17

UZASADNIENIE

Pismem z 21 kwietnia 2016 r. A. L. wniosła o stwierdzenie nabycia w drodze zasiedzenie własności nieruchomości stanowiącej część działki nr (...) o pow. 135 m ² położonej w U..

Uczestnik postępowania Gmina M. U. domagał się oddalenia wniosku.

Zaskarżonym postanowieniem z 25 sierpnia 2017 r. , wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 435/16, Sąd Rejonowy w Łasku oddalił wniosek, zasądzając od A. L. na rzecz Gminy M. U. 180 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania i nakazując pobrać od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 352,75 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 27 marca 1995 r. doszło w drodze aktu notarialnego do zawarcia umowy sprzedaży działek pomiędzy W. T. a M. U. (1) i A. L.. W. T. oświadczył, że jest właścicielem działek nr (...) położonych w U.. W akcie stwierdzono również, że działka o nr (...) została (21 marca 1995 r.) podzielona na działki nr (...), zaś wcześniej sprzedający zbył już działkę nr (...). Stawający przedłożyli prawomocne decyzje Urzędu Rejonowego w T. zatwierdzające projekty podziału nieruchomości. Na mocy przedmiotowego aktu W. T. zbył na rzecz wnioskodawczyni A. L. i jej ojca M. U. (1) do współwłasności w częściach równych działki nr (...). Przed zawarciem umowy Urząd Rejonowy w T. decyzją z 17 marca 1995 r. zatwierdził podział nieruchomości działki nr (...), w ramach którego działka ta została podzielona na działki nr (...) z przeznaczeniem na budownictwo jednorodzinne i działkę nr (...) z przeznaczeniem na budowę nowej ulicy. Elementem decyzji była mapa podziału ww działki, na której zobrazowano przebieg granic działek nr (...), a także działek nr (...). Działka nr (...) została przekazana na własność Gminie U..

Nabyte przez wnioskodawczynię i jej ojca działki były nieogrodzone i niezabudowane. Wszystkimi sprawami związanymi z nabyciem działek zajmował się M. U. (2). Sprzedający W. T. pokazywał kupującym, w tym M. U. (1), przebieg granic działek, które były zaznaczone punktami geodezyjnymi. Poinformował M. U. (1) o przebiegu drogi - działki nr (...). Pokazał także mapkę obrazującą położenie działek. Wnioskodawczyni nie przeglądała map geodezyjnych.

W lipcu-sierpniu 1995 r. ojciec wnioskodawczyni wybudował na zakupionej nieruchomości dom oraz ogrodził działki, w tym także część działki nr (...).

M. U. (2) zmarł 3 lutego 1997 r. Na mocy umowy działu spadku i zniesienia współwłasności A. L. stała się właścicielką działek nr (...) położonych w U..

Do 2015 r. nikt nie zgłaszał pretensji ani roszczeń wobec wnioskodawczyni w zakresie przedmiotowej części działki nr (...). Wnioskodawczyni dowiedziała się o nieprawidłowości w maju 2015 r.

Pismem z 18 czerwca 2015 r. wnioskodawczyni zwróciła się do Gminy U. o bezprzetargową sprzedaż części działki nr (...), wskazując, że jej przyłączenie do jej nieruchomości nastąpiło przez niedopatrzenie i bez jej wiedzy. Gmina nie wyraziła zgody na sprzedaż.

Analizując spełnienie przesłanek z art. 172 k.c., Sąd pierwszej instancji przyjął, że wnioskodawczyni może być uznana za posiadacza samoistnego przedmiotowej części działki nr (...) (podobnie jak jej ojciec do śmierci). Jednakże dla nabycia własności przez zasiedzenia, stan samoistnego posiadania musi istnieć przez odpowiednio długi czas, uzależniony od dobrej lub złej wiary posiadacza, ocenianej na moment objęcia nieruchomości we władanie. W ocenie zaś Sądu Rejonowego, okoliczności niniejszej sprawy nie pozwalają przyjąć, że wnioskodawczyni oraz jej ojciec byli w 1995 r. w dobrej wierze. Jak się przyjmuje bowiem, dobra wiara posiadacza polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje i występuje wtedy, gdy z przyczyn usprawiedliwionych (a więc bez niedbalstwa) nie wie on o tym, że nie przysługuje mu prawo własności. W złej wierze jest zatem ten, kto wie albo wiedzieć powinien, że prawo własności przysługuje nie jemu, lecz innej osobie.

Jak wynika z zeznań W. T., którym strony nie zaprzeczały i co do których brak jest podstaw do odmowy im wiary, informował on dokładnie M. U. (1) o granicach działek, w tym i także o fakcie wydzielenia działki nr (...) jako drogi dojazdowej. Granice były wyznaczone przez punkty geodezyjne i okazywane każdemu kupującemu. Zatem w przypadku ojca wnioskodawczyni nie sposób przyjąć, że nie znał on zakresu przestrzennego swego władztwa, a tym samym nie miał wiedzy o jego bezprawnym rozszerzeniu poza swą nieruchomość. W przypadku zaś wnioskodawczyni, jak wynika z jej własnych zeznań, nie była ona zainteresowana „techniczną” stroną transakcji i w tym zakresie zdała się na swego ojca. W ocenie Sądu pierwszej instancji fakt, że kupujący nie przejawia przeciętnego zainteresowania w zakresie przedmiotu sprzedaży może być potraktowany jako niedbalstwo. Podczas samego aktu notarialnego, który zgodnie z prawem notarialnym jest przecież odczytywany stronom, okazano decyzję zatwierdzającą projekt podziału działek, do którego załącznik stanowi stosowna mapa, na której odzwierciedlono przebieg granic gruntów. Nadto w akcie zaznaczono, że nie wszystkie działki stanowiące dotychczas jedną nieruchomość sprzedano wnioskodawczyni i jej ojcu. Powyższe tym bardziej winno uczulić uczestników transakcji do dokładnego zbadania przebiegu kupowanych nieruchomości, zwłaszcza, że nie była ona wówczas ogrodzona. W takim bowiem przypadku szczególnego znaczenia nabiera dokonanie ewentualnych ogrodzeń zgodnie z granicami działek i takiego działania można wymagać od kupujących. Jednocześnie ustalenie owych granic nie było problematyczne dla wnioskodawczyni i jej ojca.

Powyższe uzasadnia przyjęcie, że w momencie objęcia w posiadanie samoistne przedmiotowej części działki nr (...) wnioskodawczyni oraz jej ojciec byli w złej wierze. Oznacza to, że termin zasiedzenia wynosi 30 lat i co oczywiste do momentu orzekania w niniejszej sprawie jeszcze nie upłynął. Stad wniosek podlegał oddaleniu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 3 k.p.c., a o kosztach sądowych na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Wnioskodawczyni wniosła apelację od postanowienia Sądu Rejonowego, zaskarżając je w całości i zarzucając:

1.  naruszenie prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 §
1 k.p.c., poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny zgromadzonego w
przedmiotowej sprawie materiału dowodowego, poprzez dowolną, a nie
swobodną ocenę dowodów oraz brak wszechstronnego rozważenia zebranego
materiału dowodowego w sprawie, w szczególności:

a)  przyjęciu, iż sprzedawca W. T. pokazywał kupującym, w tym M. U. (1), przebieg granic, które były zaznaczone punktami geodezyjnymi, podczas gdy W. T. nie pokazywał wszystkim kupującym, tj. A. L. punktów granicznych, co wynika z jego zeznań złożonych w dniu 1 czerwca 2017 r., w których świadek odpowiadając na pytanie pełnomocnika wnioskodawczyni stwierdza powyższy fakt;

b)  przyjęciu, iż do aktu notarialnego z dnia 27 marca 1995 r. została dołączona mapa odzwierciedlająca przebieg granic, a stanowiąca załącznik decyzji zatwierdzającej projekt działki, podczas gdy z treści przedmiotowego aktu notarialnego nie wynika ażeby w/w mapka została dołączona, a nadto sprzedawca W. T. zeznał w dniu 1 czerwca 2017 r., iż nie pamięta czy przy akcie notarialnym była okazywana mapka;

c)  przyjęciu, iż A. L. w chwili objęcia w posiadanie samoistnej części działki nr (...) była w złej wierze;

d)  pominięciu zeznań A. L. w zakresie w jakim stwierdza, iż pan T. nie wskazywał sposobu dojazdu do działki, a także, iż notariusz nie wskazywał, że nieruchomość nie ma dostępu do drogi publicznej;

e)  pominięciu zeznań w charakterze świadków A. S. oraz Z. S. w zakresie w jakim stwierdzają, iż Gmina nie interesowała się działką, iż spadkodawca Z. S. nie mówił o istniejącej drodze, czy dojeździe do ich działki z drugiej strony;

1.  naruszenie art. 172 § 2 k.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż
wnioskodawczyni w momencie objęcia w posiadanie spornej części
nieruchomości była w złej wierze, podczas gdy z okoliczności faktycznych
niniejszej sprawy wynika, iż A. L. pozostawała w usprawiedliwionym
błędnym przekonaniu, iż korzystając z części spornej nieruchomości, nie naruszała cudzego prawa;

2.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 7 k.c. w zw. z art.172 § 1 k.c., poprzez błędne uznanie, iż uczestnik obalił działające na rzecz wnioskodawczyni domniemanie istnienia dobrej wiary w chwili objęcia spornej części nieruchomości w posiadanie;

W oparciu o wskazane zarzuty skarżąca wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia i w konsekwencji stwierdzenie, iż A. L. z dniem 27 marca 2015 r. nabyła przez zasiedzenie własność nieruchomości o pow. 135 m ² położonej w U. przy ul. (...), stanowiącej część działki o nr (...);

2.  zmianę rozstrzygnięcia o kosztach sądowych i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa adwokackiego wedle norm przepisanych przed Sądem pierwszej instancji;

3.  zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa adwokackiego wedle norm przepisanych przed Sądem drugiej instancji;

ewentualnie

4.  uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej
instancji do ponownego rozpoznania i pozostawienie temu Sądowi
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Uczestnik postępowania Gmina M. U. wnosiła o oddalenie apelacji na koszt wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przede wszystkim, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, w takim zakresie na jaki zezwalały przeprowadzone dowody, po dokonaniu ich oceny zgodnie z kryteriami wskazanymi w art. 233 k.p.c.

Skuteczne postawienie zarzutu dokonania błędnych ustaleń, będących konsekwencją niewłaściwej oceny materiału dowodowego wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Wyrażenie przez stronę odmiennego poglądu, co do oceny poszczególnych dowodów jest jej prawem, jednakże możliwość przedstawienia innej wersji stanu faktycznego, nie świadczy jeszcze o nadużyciu swobodnej oceny dowodów. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne

Wbrew twierdzeniom skarżącej świadek W. T. - zbywca nieruchomości wyraźnie zeznał, że punktu graniczne kolejnych działek były zaznaczone na gruncie kamieniami i pokazywał je kupującym, a ojciec wnioskodawczyni M. U. (2) wiedział o drodze i otrzymał mapę (protokół przesłuchania - k. 172 i 172 verte). Wnioskodawczyni zaś, jak sama podała nie zajmowała się tymi sprawami i nie była nimi zainteresowana, a więc brak po jej stronie wglądu w dokumenty i obecności na gruncie przy okazaniu granic, ją wyłącznie obciąża. Również z zeznań świadków Z. S. i A. S. nie wynika aby uczestniczyli w czynnościach sprzedaży działek. Okoliczność zaś, że Gmina M. U. nie interesowała się należącą do niej nieruchomością, pozostaje bez wpływu na ocenę dobrej wiary posiadaczy.

Nie doszło również do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji norm prawa materialnego. Prawidłowo bowiem Sąd ten przyjął, że, obejmując część działki nr (...) w posiadanie M. U. (2) i A. L. byli w złej wierze.

Zgodnie z art. 234 k.p.c., istota domniemania prawnego wyraża się w nakazie przyjęcia określonego w normie prawnej faktu, co nie wyklucza możliwości wykazania faktu przeciwnego. Zgodnie zaś z art. 610 § 1 k.p.c., w sprawach o zasiedzenie stosuje się odpowiednio przepisy o stwierdzeniu nabycia spadku, w tym art. 670 § i 677 § 1 k.p.c., które nakładają na sąd obowiązek działania z urzędu, w tym w celu wyjaśnienia przeciwko komu biegło zasiedzenie, jaki był charakter posiadania przez wnioskodawcę oraz czy był w dobrej czy w złej wierze (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 1997 r. I CKU 55/96, Prok. i Pr. - wkładka 1997, nr 6, s. 37). Z tych względów, w postępowaniu o zasiedzenie istotnego znaczenia nabiera ugruntowany w orzecznictwie pogląd, że do obalenia domniemania prawnego z art. 7 k.c., może dojść na skutek oceny wszystkich dowodów zebranych w sprawie, niezależnie od tego, czy zostały one przeprowadzone na skutek inicjatywy wnioskodawcy, czy uczestnika postępowania (tak Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 20 kwietnia 1994 r. I CRN 44/94, OSNC 1994, Nr 12, poz. 245; z dnia 10 października 1997 r. II CKN 378/97, OSP 1998, Nr 6, poz. 111; z dnia 7 października 2010 r. IV CSK 152/10; z dnia 9 stycznia 2014 r. V CSK 87/14).

Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, w judykaturze za posiadacza w dobrej wierze uznaje się osobę, która włada cudzą nieruchomością pozostając w błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu o przysługiwaniu mu uprawnień do takiego władania i tę koncepcję dobrej wiary odnosi się do oceny każdego posiadania zmierzającego do nabycia prawa przez zasiedzenie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r. III CZP 108/91, OSNC 1992, Nr 4, poz. 48). Domniemanie dobrej wiary może wzruszyć zaś dowód, że posiadacz w chwili rozpoczęcia posiadania wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o tym, że narusza swym zachowaniem prawo innej osoby. Takim dowodem może być stwierdzenie braku własnego tytułu posiadacza uprawniającego do wejścia na cudzy grunt lub korzystania z niego w określonym zakresie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 r. II CSK 439/09 i z dnia 6 września 2013 r. V CSK 440/12).

Zgodnie z powyższą koncepcją nie jest w dobrej wierze ten, kto wykonuje prawo, o którym wie, że mu nie przysługuje, ale także ten, kto nie ma takiej świadomości, o ile przy dołożeniu należytej staranności mógłby dowiedzieć się o rzeczywistym stanie prawnym danej sytuacji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2014 r. II CSK 659/13).

W sprawie przedmiotowej A. L. i M. U. (2) nie mieli żadnych podstaw do przyjęcia, że są właścicielami części działki nr (...). Z zawartej przez nich umowy wynika jednoznacznie, że stanowiła ona odrębną od nabywanych działek nr (...) nieruchomość. Co więcej, istniał projekt podziału nieruchomości, zatwierdzony decyzją z 17 marca 1995 r., a zatem dostępne były aktualne dane w zakresie granic poszczególnych działek. (...) nabywane były niezagospodarowane i nieogrodzone, a więc wznosząc ogrodzenie M. U. (2) nie mógł opierać się również na odmiennym od prawnego stanie użytkowania na gruncie. Wnioskodawczyni nie potrafiła wskazać, jakimi kryteriami kierował się przyjmując, że grunty nabyte zajmują obszar w zakresie objętym zagospodarowaniem, które stało się jego udziałem. O dobrej wierze mogła być mowa jedynie, gdyby opierał się na dokumentacji geodezyjnej, co z całą pewnością nie miało miejsca.

Wobec powyższego - na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. - apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. , zasądzając od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania zwrot kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 120 złotych (§ 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.).