Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

z udziałem A. D., M. G., S. G., A. J., F. Sp. z.o.o z siedzibą w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

na skutek odwołania (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., A. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 20 lipca 2016 r. nr (...)

z dnia 20 lipca 2016 r. nr (...)

z dnia 20 lipca 2016 r. nr (...)

z dnia 20 lipca 2016 r. nr (...)

1.  oddala odwołania,

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. koszty procesu w tym koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7 470,00 zł (siedem tysięcy czterysta siedemdziesiąt złotych ).

Sygn. akt XIII U 2102/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 lipca 2016r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. , na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 963) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015r., poz. 581 ze zm.) ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe S. G. jako pracownika u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością za poszczególne miesiące okresu od lipca 2013r. do sierpnia 2015r.

Decyzją z dnia 20 lipca 2016r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. , na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 963) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015r., poz. 581 ze zm.) ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe A. D. jako pracownika u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością za poszczególne miesiące okresu od stycznia 2013r. do sierpnia 2015r.

Decyzją z dnia 20 lipca 2016r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. , na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 963) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015r., poz. 581 ze zm.) ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe M. G. jako pracownika u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością za poszczególne miesiące okresu od stycznia 2013r. do stycznia 2014r.

Decyzją z dnia 20 lipca 2016r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. , na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 963) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015r., poz. 581 ze zm.) ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe A. J. jako pracownika u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością za poszczególne miesiące okresu od stycznia 2013r. do lipca 2013r.

W uzasadnieniach powyższych decyzji organ rentowy wskazał, że na podstawie materiałów zgromadzonych w wyniku kontroli płatnika składek w zakresie między innymi prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, organ rentowy stwierdził, że umowy zlecenia zawarte przez wskazanych w decyzjach pracowników (...) Sp. z o. o. z (...) Sp. z o.o. były faktycznie wykonywane na rzecz (...) Sp. z o. o.

W związku z tym, płatnikiem składek dla pracowników (...) Sp. z o. o. z tytułu umów zlecenia z (...) Sp. z o.o. jest (...) Sp. z o. o.

Pozwany organ podniósł, że wskazani w decyzjach ubezpieczeni byli pracownikami zgłoszonymi do ubezpieczeń społecznych przez płatnika składek (...) Sp. z o. o. jednocześnie wykonującymi od początku grudnia 2012r. prace na podstawie umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o.o.

(...) Sp. z o.o. zwana dalej „Zleceniodawcą” zawarła ze spółką (...) Sp. z o.o. zwaną dalej „Zleceniobiorcą” dwie umowy: jedną umowę o świadczenie usług reklamowych z dnia 1 grudnia 2012r. i drugą umowę o współpracy z dnia 1 marca 2013r.

Umowa o świadczenie usług reklamowych w swym przedmiocie określała, że zleceniodawca zleca, a zleceniobiorca zobowiązuje się świadczyć usługi stałej, kompleksowej obsługi reklamowej zleceniodawcy w tym realizować i rozpowszechniać materiały reklamowe dotyczące produktów, usług, znaków handlowych zleceniodawcy.

W ramach umowy zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: planowania strategii reklamowych zleceniobiorcy, wykonywania prac kreatywnych i projektowych w zakresie usług reklamowych, wykonywania prac produkcyjno-poligraficznych dotyczących materiałów reklamowych, rozpowszechniania materiałów reklamowych poprzez ich kolportaż, zakupu mediów oraz negocjowanie z mediami najkorzystniejszych dla zleceniobiorcy warunków oraz rabatów, dostarczania analiz rynkowych dotyczących zleceniodawcy, reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych dla zleceniodawcy warunków.

Natomiast w ramach umowy o współpracy z 01.03.2013 r. zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: rzetelnego wykonywania powierzonych zleceń transportu i usług porządkowych, wykonywania prac związanych z administracją biura, pozyskiwania pracowników i kontrahentów na rzecz zleceniodawcy, reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych dla zleceniodawcy warunków.

Płatnik składek w toku kontroli okazał faktury VAT wystawione przez (...) Sp. z o.o. za wykonanie usług zlecanych przez (...) Sp. z o.o. w zakresie: kolportażu ulotek na danym terenie, analizy rynku, wstępnej analizy rynku na wskazanym terenie, pozyskiwania pracowników na wskazanym terenie, pozyskiwania kontrahentów na wskazanym terenie i usług administracyjnych.

Zdaniem organu rentowego pomimo, że umowy zlecenia zawarte były z (...) Sp. z o.o. to prace realizowane na ich podstawie były wykonywane wyłącznie na rzecz (...) Sp. z o.o. Tym samym pracodawcą i płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne za pracowników wykonujących na jego rzecz prace w ramach umów zlecenia zawartych z (...) Sp. z o.o. jest (...) Sp. z o.o.

W świetle powyższych wyjaśnień i przedłożonej dokumentacji, organ rentowy stwierdził, że przychód uzyskany z zawartej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego dotyczące zlecenia, na rzecz własnego pracodawcy stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne u płatnika składek (...) Sp. z o.o.

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, złożyła odwołania od powyższych decyzji, zaskarżając je w całości. Odwołanie złożył także ubezpieczony A. D..

Decyzjom tym zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 8 ust. 2a ustawy systemowej poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że za pracę na rzecz Pracodawcy ( (...) Sp. z o.o.) należy uznać również pracę, która wykonywana jest przez pracowników wskazanych w zaskarżonych decyzjach na rzecz osoby trzeciej ( (...) Sp. z o.o.), niebędącej podwykonawcą Pracodawcy, ani nie powiązanej przedmiotowo, funkcjonalnie i miejscowo z Pracodawcą, oraz gdy brak jest jakiegokolwiek związku między czynnościami wykonywanymi na rzecz osoby trzeciej a korzyścią Pracodawcy i jedynym beneficjentem (korzystającym) umowy cywilnoprawnej jest osoba trzecia i zleceniobiorca, nie zaś inny podmiot (Pracodawca zleceniobiorcy) - w sytuacji gdy Pracodawca nie odnosił korzyści, nie otrzymywał wymiernych rezultatów, nie uzyskiwał przychodu, ani też nie miał żadnych wymiernych profitów z usług świadczonych przez zleceniobiorcę na rzecz podmiotu trzeciego, całkowicie poza stosunkiem pracy,

- naruszenie art. 8 ust. 2a w zw. z art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (zwanej dalej: „Konstytucją RP") wyrażającym zasadę demokratycznego państwa prawnego, art. 64 ust. 3 Konstytucji RP określającym możliwość ograniczenia własności wyłącznie w drodze ustawy, oraz art. 84 w zw. z art. 217 Konstytucji RP statuującym zasadę zobowiązania do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, tylko w zakresie określonym w ustawie poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji zastosowanie w niniejszej sprawie przez przyjęcie, że stanowią podstawę prawną nadania Pracodawcy statusu płatnika składek i zobowiązania do naliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników z tytułu umów cywilnoprawnych zawartych przez tych pracowników z osobą trzecią - w sytuacji, gdy Pracodawca nie może być uznany za płatnika składek ubezpieczeniowych zleceniobiorcy, który jest jednocześnie co prawda pracownikiem u Pracodawcy, ale świadczy usługi także na rzecz innego podmiotu trzeciego w ramach zlecenia, bowiem Pracodawca nie ma możliwości, aby pomniejszyć świadczenie pieniężne Pracownika o potencjalną kwotę składek, skoro nie ma podstawy prawnej żądania przez Pracodawcę informacji o warunkach umowy cywilnoprawnej, oraz nie ma podstawy prawnej pozwalającej Pracodawcy na pozbawienie pracownika prawa własności (i) części wynagrodzenia za zlecenie (ii) części wynagrodzenia z umowy o pracę, tym samym nie ma prawnego instrumentu umożliwiającego nabycie przez Pracodawcę statusu płatnika składek od należności zleceniobiorców osiąganych w ramach innych stosunków prawnych z innymi podmiotami, bowiem przepisy (art. 4 pkt 2a, art. 16, art. 17 i art. 46 nie kreują takiej podstawy);

- art. 18 ust. 1 i la w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy w zw. z art. 4 pkt 2 lit. a i art. 8 ust. 2a ustawy systemowej poprzez błędna wykładnię i w konsekwencji zastosowanie w sytuacji, w której wskazani w decyzjach ubezpieczeni nie są pracownikami w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, tj. nie wykonywali pracy na rzecz swojego (...) Sp. z o.o., co oznacza, iż w podstawie wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe Pracodawca nie musiał uwzględniać przychodu z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej z podmiotem trzecim. (...) nie był bowiem zobowiązany do wspólnego rozliczenia i zapłaty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne wskazanych w decyzjach ubezpieczonych od wynagrodzenia wypłacanego ubezpieczonym przez spółkę (...) Sp. z o.o., w szczególności (...) Sp. z o.o. nie było wiadomo, że zatrudnieni przez niego pracownicy zawarli i na jakich zasadach umowy zlecenia z podmiotem trzecim, nie miał tym samym wiedzy w zakresie wysokości otrzymywanego przez pracowników od osoby trzeciej wynagrodzenia za czynności wykonane na podstawie umów zlecenia;

- art. 8 ust. 2a ustawy systemowej w związku z art. 734 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380, zwanej dalej: „k.c") i art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2014r. poz. 1502 ze zm.) poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji przyjęcie, że wskazani w decyzjach ubezpieczeni, w ramach umów cywilnoprawnych zawartych ze spółką (...) Sp. z o.o. pracowali na rzecz spółki (...) Sp. z o.o., a nie na rzecz drugiej strony umowy, co w konsekwencji pozwala uznać go za pracownika w rozumieniu prawa ubezpieczeń społecznych, podczas gdy umowa zlecenia jest umową starannego działania, a więc ubezpieczeni wykonywali prace zlecone przez zleceniodawcę, jednak nie pod jego kierownictwem i nadzorem, czyli zupełnie odmiennie niż ma to miejsce w ramach stosunku pracy a ustawa systemowa nie uznaje zleceniobiorcy za pracownika w rozumieniu art. 2 k.p.;

- art. 16 ust. 1, art. 17 ust. 1 i 2, art. 46 ust. 1 ustawy systemowej w zw. z art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej w zw. z art. 2, art. 64 ust. 3 I art. 84 Konstytucji poprzez ich błędną wykładnię, oraz w konsekwencji zastosowanie i uznanie, że (...) sp. z o.o. jako Pracodawca był zobowiązany do uiszczenia składki na ubezpieczenie społeczne pracowników od należności wypłaconych pracownikom przez innego zleceniodawcę, pomimo tego, że Pracodawca nie dysponował wcześniej środkami należnymi od pracownika, gdyż to (...) sp. z o.o. jako zleceniodawca/zamawiający wypłacał wynagrodzenie oraz pomimo tego, że nie łączył go z pracownikiem stosunek prawny związany z zawartą przez pracownika z (...) sp. z o.o. umową cywilnoprawną i w związku z tym nie miał możliwości zsumowania przychodów pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach umów o pracę z przychodem z tytułu umów cywilnoprawnych zawartych przez pracowników z (...) sp. z o.o. ani też potrącenia składek na ubezpieczenia społeczne z przychodu z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej przez pracownika ze spółką (...), a w konsekwencji Pracodawca nie mógł samowolnie pozbawić Pracowników własności części jego wynagrodzenia bez wyraźnej podstawy wynikającej jednoznacznie z obowiązujących przepisów w demokratycznym państwie prawa.

W związku z powyższymi zarzutami wniesiono o uwzględnienie odwołań oraz na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c., o zmianę zaskarżonych decyzji i orzeczenie, że spółka (...) Sp. z o.o. nie jest płatnikiem składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne wskazanych w tych decyzjach pracowników z tytułu zawartych ze spółką (...) Sp. z o.o. umów zlecenia. Ponadto, wniesiono o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do odwołań na okoliczności wskazane w treści uzasadnienia, dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka A. D. oraz z zeznań M. J. na okoliczność braku wiedzy (...) Sp. z o.o. odnośnie zawierania umów o dzieło i umów zlecenia przez (...) Sp. z o.o. z pracownikami (...) Sp. z o.o., oraz braku wiedzy na temat tego, kto wykonywał prace polegające na pozyskiwaniu klientów na rzecz (...), kto wykonywał prace polegające na kolportażu ulotek na rzecz (...) Sp. z o.o., braku wiedzy o planach kolportażu, braku zlecania pracownikom (...) Sp. z o.o. podobnych czynności, zakresu i sposobu współpracy z (...) Sp. z o.o., a tym samym braku jakiejkolwiek wiedzy na temat należnego i wypłacanego pracownikom (...) Sp. z o.o. wynagrodzenia przez (...) Sp. z o.o., przesłuchanie ubezpieczonych w charakterze strony na okoliczności wskazane w treści uzasadnienia oraz o zobowiązanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, (...) Oddziału w W., Wydziału Kontroli Płatników Składek, do przedstawienia kopii zawartych przez ubezpieczonych umów zlecenia ze spółką (...) Sp. z o.o.

W ocenie odwołujących, pomimo że (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o., łączy umowa współpracy, są podmiotami od siebie odrębnymi, nie powiązanymi ani miejscowo, ani funkcjonalnie, a także gospodarczo i finansowo. Zdaniem odwołującej, organ rentowy nie miał podstaw do wydania zaskarżonych decyzji, ani stwierdzenia, że ubezpieczeni wykonywali w ramach zawartych umów zlecenia pracę na rzecz swojego pracodawcy, tj. (...) Sp. z o.o. i że to ona powinna być płatnikiem składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne wskazanych w zaskarżonych decyzjach ubezpieczonych.

Odwołujący wskazali także, iż spółka (...) nie odniosła żadnych korzyści, a po jej stronie nie doszło do zwiększenia jej aktywów w jakikolwiek sposób ani też do zmniejszenia pasywów spółki.

Pozwany organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, dopuszczenie dowodu z zeznań F. K. oraz A. D. na okoliczność zawarcia umów cywilnoprawnych z pracownikami (...) Sp. z o.o., sposobu i miejsca ich wykonywania, sposobu rekrutacji pracowników, nadzoru nad pracownikami, zasad ustalania i akceptowania kosztorysu dla poszczególnych zleceń, dopuszczenie dowodu z zeznań zainteresowanego na okoliczność zawarcia umów cywilnoprawnych z pracownikami (...) Sp. z o.o., sposobu i miejsca ich wykonywania, sposobu rekrutacji pracowników, nadzoru nad pracownikami oraz charakteru wykonywanej pracy w spółce (...) Sp. z o.o. oraz o zasądzenie od odwołującego się na rzecz organu rentowego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy przytoczył argumentację tożsamą, jak w zaskarżonych decyzjach.

Zarządzeniami z dnia 21 listopada 2016r. i z 27 lutego 2017r. sprawy z odwołań od zaskarżonych decyzji zostały połączone celem łącznego rozpoznania i orzekania pod sygn. XIII U 2102/16.

Postanowieniem z dnia 21 listopada 2016r. Sąd zawiadomił (...) Sp. z o.o. w W. o toczącym się postępowaniu i możliwości przystąpienia do sprawy w charakterze zainteresowanej.

(...) Sp. z o.o. przystąpiła do niniejszej sprawy jako zainteresowana przyłączając się do stanowiska odwołującej.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym z dniu 21 czerwca 2001 r. pod nr KRS (...). Głównym przedmiotem działalności spółki jest działalność ochroniarska, z wyłączeniem obsługi systemów bezpieczeństwa.

Odwołująca zawarła z (...) Sp. z o.o. dwie umowy: w dniu 1 grudnia 2012 r. umowę o świadczenie usług reklamowych (umowa o świadczenie usług reklamowych – k. 91-103 t. I akt kontroli znajdujących się na płycie CD), a w dniu 1 marca 2013 r. umowę o współpracy (umowa o współpracy – k. 79-89 t. I akt kontroli znajdujących się na płycie CD).

Umowa o świadczenie usług reklamowych w przedmiocie umowy określała, że zleceniodawca ( (...) Sp. z o.o.) zleca, a zleceniobiorca ( (...) Sp. z o.o.) zobowiązuje się świadczyć usługi stałej, kompleksowej obsługi reklamowej zleceniodawcy, w tym realizować i rozpowszechniać materiały reklamowe dotyczące produktów, usług, znaków handlowych zleceniodawcy.

W ramach tej umowy, zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: planowania strategii reklamowych zleceniobiorcy, wykonywania prac kreatywnych i projektowych w zakresie usług reklamowych, wykonywania prac produkcyjno-poligraficznych dotyczących materiałów reklamowych, rozpowszechniania materiałów reklamowych poprzez ich kolportaż, zakupu mediów oraz negocjowanie z mediami najkorzystniejszych dla zleceniobiorcy warunków oraz rabatów, dostarczania analiz rynkowych dotyczących zleceniodawcy i reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych warunków.

Z kolei umowa współpracy w przedmiocie umowy określała, że zleceniodawca ( (...) Sp. z o.o.) zleca, a zleceniobiorca ( (...) Sp. z o.o.) zobowiązuje się świadczyć usługi stałej, kompleksowej obsługi zleceniodawcy przez zleceniobiorcę.

Natomiast w ramach tej umowy, zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: rzetelnego wykonywania powierzonych zleceń transportu i usług porządkowych, wykonywania prac związanych z administracją biura, pozyskiwania pracowników i kontrahentów na rzecz zleceniodawcy oraz do reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych dla zleceniodawcy warunków.

M. G. był zatrudniony u odwołującej na podstawie umowy o pracę od dnia 17 grudnia 2007 r. na czas określony do 31 grudnia 2013 r., na stanowisku pracownika ochrony za wynagrodzeniem w wysokości 936,00 zł brutto ( umowa o pracę i aneks do umowy o pracę – k. 651, 653 tom I akt kontroli znajdujących się na płycie CD). Jednocześnie, w czasie tego zatrudnienia w dniu 5 grudnia 2012 r. zawarł z (...) Sp. z o.o. w W. umowę zlecenia, na podstawie której zobowiązał się do wykonania na rzecz zleceniodawcy usługi kolportażu ulotek i materiałów reklamowych (umowa zlecenia – k. 130-131 a.s.).

Jak przyznał ubezpieczony, pracował tylko dla (...), choć miał podpisaną umowę z (...), to nigdy dla tej spółki nie pracował. Nigdy nie roznosił ulotek, ani materiałów reklamowych dla spółki (...) (zeznania M. G. – k. 99-100 a.s.).

A. J. od 12 kwietnia 2011 r. do 11 czerwca 2013 r. była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę na czas określony na stanowisku pracownika ochrony za wynagrodzeniem w wysokości 1.386,00 zł brutto (umowy o pracę – k. 113, 114 a.s.). Jednocześnie, w czasie tego zatrudnienia w dniu 5 grudnia 2012 r. zawarła z (...) Sp. z o.o. w W. umowę zlecenia, na podstawie której zobowiązała się do wykonania na rzecz zleceniodawcy usługi kolportażu ulotek i materiałów reklamowych (umowa zlecenia – k. 115-116 a.s.).

S. G. jest zatrudniony w (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę na czas określony od 5 czerwca 2013 r. do 31 maja 2018 r. na stanowisku pracownika ochrony. Jednocześnie, w czasie tego zatrudnienia w dniu 5 czerwca 2013 r. zawarł z (...) Sp. z o.o. w W. umowę zlecenia, na podstawie której zobowiązał się do wykonania na rzecz zleceniodawcy usługi kolportażu ulotek i materiałów reklamowych (umowa zlecenia – k. 132-133 a.s.).

A. D. jest prezesem zarządu (...) Sp. z o.o. i jednocześnie, na podstawie umów o dzieło zajmował się pozyskiwaniem dla spółki klientów. Ponadto, w czasie wykonywania obowiązków z umów o dzieło, w dniu 5 grudnia 2012r. zawarł z (...) Sp. z o.o. w W. umowę zlecenia, na podstawie której zobowiązał się do wykonania planu kolportażu materiałów reklamowych (umowa zlecenia – k. 129 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił, w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy i w aktach rentowych oraz na podstawie zeznań ubezpieczonego M. G.. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Sąd nie znalazł podstaw do podważenia autentyczności i rzetelności sporządzenia wskazanych wyżej dokumentów. W ocenie Sądu wszystkie okoliczności sporne zostały dostatecznie udowodnione na gruncie niniejszej sprawy. W oparciu o przeprowadzone dowody Sąd uznał, że ubezpieczeni faktycznie nie wykonywali usług roznoszenia ulotek i innych czynności na rzecz firmy (...).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania wniesione przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nie zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017r. poz. 1778), obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które są pracownikami z wyłączeniem prokuratorów.

Jak wynika z treści art. 13 ust. 1 powyższej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 cytowanej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Stosownie do art. 18 ust. 1 tej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

W myśl art. 20 ust. 1 tej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Natomiast art. 8 ust. 1 tej ustawy stanowi, że za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a.

Zgodnie z ustępem 2a tego artykułu, za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W niniejszym postępowaniu, decydujące znaczenie miało rozstrzygnięcie, czy organ rentowy stosując art. 8 ust. 2a ustawy systemowej dokonał jego prawidłowej interpretacji.

Odwołująca się spółka stała na stanowisku, że spółka (...), na rzecz której wykonywał czynności związane z kolportażem ulotek jest osobą trzecią, nie powiązaną przedmiotowo, funkcjonalnie i miejscowo z pracodawcą odwołującego, tj. ze spółką (...).

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało jednak, że w tym czasie, kiedy ubezpieczeni podpisali umowę z firmą (...), spółka (...) również zawarła z firmą (...) umowę cywilnoprawną o świadczenie usług reklamowych, w której zleceniobiorca, tj. firma (...), zobowiązała się m.in. do rozpowszechniania materiałów reklamowych poprzez ich kolportaż.

W konsekwencji zawartych umów pomiędzy spółką (...) i spółką (...) oraz pomiędzy ubezpieczonymi i spółką (...), ostatecznym beneficjentem świadczonych przez ubezpieczonych usług na rzecz spółki (...), była spółka (...).

Rozpatrywana w niniejszym postępowaniu kwestia była wielokrotnie przedmiotem rozpoznania zarówno przez sądy powszechne jak i przez Sąd Najwyższy.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 13lutego 2013r. wydanym w sprawie III AUa 1142/12 Sąd Apelacyjny w Krakowie przedstawił obszerny wywód, w którym wykazał, że stanowisko takie jak prezentowane przez odwołującego w niniejszej sprawie jest na gruncie art. 8 ust. 2a ustawy systemowej błędne.

Sąd ten wskazał, że hipotezą normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 2a u.s.u.s. objęte są dwa rodzaje relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Pierwszą jest sytuacja, gdy oba stosunki (pracowniczy i cywilnoprawny) dotyczą tych samych podmiotów jednocześnie występujących wobec siebie w roli pracodawcy-zleceniodawcy i pracownika-zleceniobiorcy, drugą zaś sytuacja, gdy na istniejący stosunek pracy nakłada się stosunek cywilnoprawny między pracownikiem i osobą trzecią, na podstawie którego pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy (zleceniobiorcy itp.) w ramach łączącej pracodawcę z ową osobą trzecią (zleceniodawcą i inną w rozumieniu prawa cywilnego) umownej więzi prawnej.

Sąd ten wskazał, że w tym ostatnim przypadku to w istocie pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika-zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku.

W uzasadnieniu powyższego wyroku wskazano, że w judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, że pojęcie „pracownika” w rozumieniu powyższego unormowania ma szerszy zakres znaczeniowy niż pojęcie pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy (art. 2 k.p. i art. 22 § 1 k.p.) i obejmuje również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilno-prawnych lub umów do których stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, w sytuacji, gdy umowę tę zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy lub jeżeli w ramach tej umowy wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilno-prawna została zawarta z osobą trzecią (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 r. III UK 64/11, LEX nr 1215455, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011 r. III UK 22/11, OSNP 2012)21-22/266 lub LEX nr 1103619, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. II UZP 6/09, OSNP 2010)3-4/46 oraz wyroki Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie: z dnia 11 października 2012 r. III AUa 711/12, LEX nr 122345, z dnia 23 sierpnia 2012 r. III AUa 647/12, LEX nr 1216383).

W uzasadnieniu tego wyroku wskazano dalej, że objęcie definicją pracownika - dla potrzeb prawa ubezpieczeń społecznych - nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu nadają przepisy kodeksu pracy, ale także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (min. agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła) oznacza jednoczesne rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, co wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie.

Dalej wskazano też, że z regulacją art. 8 ust. 2a ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych koresponduje unormowanie zawarte w art. 18 ust. 1a i w art. 20 ust. 1 tej ustawy dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro bowiem w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy systemowej mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 18 ust. 1a i następczo w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w postawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

W konsekwencji należy stwierdzić, iż w przypadku pracowników, o jakich mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych. W myśl art. 17 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na płatniku spoczywa obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W odniesieniu do pracowników w rozumieniu 8 ust. 2a powołanej wyżej ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych płatnikiem składem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy (art. 18 ust. 1a tej ustawy). Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy.

Taki sam sposób postępowania dotyczy także sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią), lecz praca w jej ramach jest wykonywana na rzecz pracodawcy, gdyż obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy. Podobne, jednolite stanowisko w tej kwestii zostało zaprezentowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, m.in. w wyroku z dnia 14 stycznia 2010 r. I UK 252/09 (LEX nr 577824), z dnia 22 lutego 2010 r. I UK 259/09 (LEX nr 585727), z dnia 18 października 2011 r. (OSNP 2012/21-22/266) oraz postanowieniu Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2012 r. III UK 64/11 (LEX nr 1215455).

Powyżej przywołane poglądy wyrażone przez sądy powszechne i przez Sąd Najwyższy, są podzielane przez Sąd rozpoznający niniejszą sprawę i przyjęte za własne.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczeni, w rzeczywistości świadczyli pracę na rzecz (...) Sp. z o.o.

Część z ubezpieczonych wyraźnie wskazało, że pomimo zawartych umów zlecenia, nie roznosili ulotek. Zawarcie umowy zlecenia z firmą (...) sprowadzało się tylko do podpisania umowy. Łączne kwoty wynagrodzeń, które otrzymywali, pochodziły z dwóch różnych źródeł: od odwołującej i zainteresowanej. Przy czym, wysokość wynagrodzenia otrzymywana od zainteresowanej, przewyższała wynagrodzenie należne od (...) Sp. z o.o.

Mając zatem na uwadze ustalony w niniejszej sprawie stan faktyczny, uznać należało, ze wynagrodzenie otrzymywane przez ubezpieczonych z tytułu wykonywania umów zlecenia dla (...) Sp. z o.o. winno stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne u odwołującej. Podkreślić nadto należy, że okoliczność powyższa została pośrednio potwierdzona przez zainteresowaną, która po przeprowadzeniu kontroli złożyła wniosek o zwrot nadpłaconych składek, a organ rentowy dokonał ich zwrotu.

Z tych względów na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach stanowił art. 98 k.p.c., mocą którego Sąd zasądził od odwołującej się spółki na rzecz organu rentowego (jako strony wygrywającej) zwrot kosztów zastępstwa prawnego.

Sąd miał w tym zakresie na uwadze, iż zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 20 lipca 2016r., sygn. akt III UZP 2/16, której nadano moc zasady prawnej - sprawy o ustalenie zakresu ubezpieczenia społecznego mają charakter majątkowy. Wobec powyższego, przy ustalaniu w niniejszej sprawie wynagrodzenia pełnomocnika zastępowanej strony miała zastosowanie reguła wyrażona w § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r. poz. 1804) w brzmieniu obowiązującym do dnia 27 października 2016r., tj. w dacie wniesienia odwołania. Z tych względów koszty zastępstwa procesowego należało ustalić w oparciu o wartość przedmiotu sprawy w odniesieniu do poszczególnych ubezpieczonych. Odwołująca się spółka, wnosząc sprawę do Sądu musiała się liczyć z tym, że w przypadku przegrania sprawy będzie zobowiązana do poniesienia takiego wydatku.

W związku z powyższym orzeczono, jak w punkcie drugim sentencji wyroku.

SSO Rafał Młyński

(...)