Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Korzeń

Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 października 2017 roku

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko Skarbowi Państwa - Okręgowemu Inspektoratowi Służby Więziennej w S.

o uchylenie kary wydalenia ze służby

I.  powództwo oddala,

II.  zasądza od powoda M. B. na rzecz Skarbu Państwa - Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w S. kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Tomasz Korzeń

Sygn. akt VI P 5/17

UZASADNIENIE

Orzeczeniem numer (...) z dnia 11 lipca 2017 roku Dyrektor Okręgowej Służby Więziennej w S. orzekł o utrzymaniu w mocy orzeczenia Dyrektora Aresztu Śledczego w M. numer (...) roku z dnia 1 czerwca 2017 roku, w którym Dyrektor Aresztu Śledczego w M. ukarał M. B. karą dyscyplinarną wydalenia ze służby.

Powód M. B. odwołał się od tego orzeczenia. Wniósł o jego uchylenie. W uzasadnieniu podał, że zaskarżone orzeczenie jest wynikiem wadliwie przeprowadzonego postępowania dyscyplinarnego, w którym wnioskodawcy nie zapewniono w podstawowym zakresie jego praw jako strony postępowania.

Pozwany Skarb Państwa - Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w S. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Podał, iż przy podejmowaniu decyzji o rodzaju wymierzonej kary dyscyplinarnej zostały wzięte pod uwagę wszystkie okoliczności dotyczące popełnionego przez powoda przewinienia dyscyplinarnego i jego skutki. Materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu dyscyplinarnym potwierdził w sposób jednoznaczny stawiane powodowi zarzuty. Powód, jak sam wskazał w odwołaniu od orzeczenia z dnia (...), przyznał się do winy albowiem orzeczeniu temu zarzucił wyłącznie niewspółmierność kary dyscyplinarnej do popełnionego przewinienia.

Sąd ustalił co następuje :

Powód M. B. urodził się (...). Posiada wykształcenie wyższe. W 1998 roku ukończył Technikum Budowlane w M., a w roku 2000 Policealne Studium Zawodowe na kierunku informatyka. W 2009 roku ukończył studia na Wyższej Szkole (...) w G. i uzyskał tytuł zawodowy: licencjat socjologii.

W okresie od 10.03.2000 roku do 31.05.2000 roku powód pracował jako referent w Urzędzie Statystycznym w Z. Oddziale w G. Od 24.05.2001 roku do 17.05.2002 roku odbył zasadniczą służbę wojskową.

Orzeczeniem z dnia 19.02.2003 roku numer (...) Województwa Komisja Lekarska MSWiA w Z. uznała M. B. za zdolnego do pracy w służbie więziennej. Decyzja personalną z dnia 31 marca 2003 roku numer (...), z dniem 1 kwietnia 2003 roku powód został mianowany funkcjonariuszem w służbie przygotowawczej na stanowisko strażnika działu ochrony Aresztu Śledczego w M.. Zarządzeniem personalnym z dnia 1 kwietnia 2003 roku numer (...), Dyrektor Aresztu Śledczego w M. nadał powodowi z dniem 1.04.2003 roku stopień służbowy szeregowego służby więziennej. W dniu 1 kwietnia 2003 roku powód złożył ślubowanie, w którym zobowiązał się przestrzegać dyscypliny służbowej, tajemnicy państwowej i służbowej; rzetelnie wykonywać powierzone zadania i polecenia przełożonych oraz dbać o honor i dobre imię służby, a nadto przestrzegać zasad etyki zawodowej. W okresie od 9.04.2003 roku do 29.04.2003 roku powód odbył kurs przygotowawczy zorganizowany przez Zakład Karny w W. i zdał egzamin ze szkolenia strzeleckiego. W dniu 26.08.2003 roku powód zdał egzamin kwalifikacyjny obejmujący sprawdzian ze znajomości przepisów, ocenę wykonywania zadań służbowych oraz ocenę postawy funkcjonariusza w służbie. W okresie od 9.09.2003 roku do 16.12.2003 roku M. B. odbył przeszkolenie w Szkole Podoficerskiej Służby Więziennej w K. i w dniu 16.12.2003 roku zdał egzamin na podoficera. W dniu 16.12.2003 roku powód otrzymał stopień kaprala służby więziennej. W opiniach służbowych z dnia 22.03.2004 roku i z dnia 17.03.2005 roku wskazano, iż powód wykazuje pełną przydatność do służby i spełnia wszystkie kryteria do mianowania go funkcjonariuszem w służbie stałej. Wnioskiem personalnym z dnia 17.03.2005 roku zastępca kierownika działu ochrony wniósł o mianowanie powoda z dniem 1.04.2005 roku funkcjonariuszem w służbie stałej. Jako powód wniosku wskazał na dotychczasowy nienaganny przebieg okresu służby przygotowawczej i uzyskanie pozytywnych opinii o jego służbie. Decyzją personalną z dnia 17.05.2005 roku numer (...) powód został mianowany starszym strażnikiem działu ochrony Aresztu Śledczego w M.. Z dniem 26.04.2006 roku powód uzyskał stopień służbowy starszego kaprala służby więziennej, a z dniem 26.04.2008 roku stopień plutonowego służby więziennej. Z dniem 1.03.2009 roku powód został mianowany na stanowisko oddziałowego działu ochrony Aresztu Śledczego w M.. W opinii służbowej z dnia 16.03.2009 roku wskazano, że powód wywiązuje się ze swoich obowiązków służbowych w sposób prawidłowy. Stwierdzono jego przydatność do służby. Z dniem 23.07.2009 roku powód otrzymał stopień młodszego chorążego służby więziennej. W okresie od dnia 1.06.2011 roku do 31.05.2012 roku powód pełnił obowiązki zastępcy dowódcy zmiany działu ochrony w Areszcie Śledczym w M.. W opinii służbowej za okres od 16.03.2009 roku do 26.05.2011 roku wskazano, że wobec osadzonych powód zachowuje się zawsze praworządnie, regulaminowo i konsekwentnie. W okresie od 1.03.2012 roku do 28.02.2013 roku powód pełnił obowiązki dowódcy zmiany działu ochrony w Areszcie Śledczym w M.. Z dniem 1.03.2013 roku został mianowany na stanowisko dowódcy zmiany działu ochrony. W opinii służbowej za okres od 26.05.2011 roku do 26.02.2013 roku wskazano, iż sposób pełnienia przez powoda obowiązków służbowych jest wyróżniający. W okresie od 9.04.2013 roku do 16.07.2013 roku powód odbył szkolenie zakończone egzaminem na pierwszy stopień chorążego Służby Więziennej w Centralnym Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej w K.. Za okres zatrudnienia od 26.02.2013 roku do 13.01.2016 roku i od 13.01.2016 roku do 5.01.2017 roku powód otrzymał kolejny raz pozytywną opinię swojej pracy, ze wskazaniem, iż winien zostać awansowany na wyższy stopień służbowy, po spełnieniu wymagań formalnych.

dowód: dokumenty w aktach osobowych stanowiących załącznik do akt sprawy, rozdział I: orzeczenie k. 6, zapytania k. 7-15, świadectwo k. 19-20, dyplom k. 22, świadectwo pracy k. 27, dyplom k. 39; rozdział II: decyzje i wnioski i zarządzenia k. 2-4, 11-12, 42, 44-50, 52-55, 60, ślubowanie k. 5, zaświadczenia k. 8, 10, 51, 64, opinie k. 17, 21, 56, , 80, 114-116, 155, świadectwo k. 122, 136-140, wyróżnienie k. 150.

W dniu 18.05.2017 roku od godz. 19:00 powód pełnił służbę na stanowisku dowódcy zmiany działu ochrony. O godz. 20:00 sierżant M. W. (1) poinformował powoda, że osadzony F. K. przebywający w pojedynczej monitorowanej celi, przesłania wizjer uniemożliwiając kontrolę jego zachowania przez funkcjonariuszy służby więziennej. Osadzony nie reaguje też na polecenia oddziałowego wzywające go do zaprzestania przysłaniania wizjera. Po przekazaniu tej informacji M. B., powód udał się do celi osadzonego, a następnie wszedł do celi F. K. z dwoma funkcjonariuszami: M. W. (1) i S. M.. Po wejściu funkcjonariuszy do celi osadzony zachowywał się agresywnie, wymachiwał rękami, rzucił w kierunku funkcjonariuszy kubek z cieczą oraz but. Następnie osadzony gwałtownie rzucił się w kierunku obecnych w celi funkcjonariusz doprowadzając powoda do upadku. Po osunięciu się powoda na ziemie, pozostali funkcjonariusze sprowadzili osadzonego na ziemię, próbując założyć mu kajdanki na ręce trzymane z tyłu. Po obezwładnieniu osadzonego przez M. W. (1) i S. M., kiedy F. K. leżał już na podłodze a M. W. (1) i S. M. trzymali jego ręce, powód wstał i ponad trzydzieści razy kopnął osadzonego w prawą nogę i prawy bok. Do osadzonego wezwano karetkę pogotowia albowiem uskarżał się on na ból w klatce piersiowej. Po przyjeździe karetki F. K. został przewieziony karetką do szpitala w M.. Po zbadaniu osadzonego i udzieleniu mu pomocy medycznej na izbie przyjęć został on odwieziony do aresztu śledczego.

Po godz. 20:19 tego samego dnia awarii uległy dwa serwery, które do godz. 20:19 pracowały prawidłowo. Uszkodzeniu uległy dane na obu dyskach, na dwóch różnych urządzeniach. Z zapisu monitoringu z dnia 18.05.2017 roku od godz. 20:19 do godz. 23:00 widać osobę, która wielokrotnie wchodzi do serwerowni w okresie, w którym wystąpiła awaria serwerowni. Widoczna jest postać stojąca przed drzwiami serwerowni, trzymająca w dłoniach klucze. Rejestr wydanych kluczy z tego okresu nie wskazuje aby ktokolwiek pobierał wówczas klucze do serwerowni.

dowód: dokumenty w aktach postępowania dyscyplinarnego: raport z dn. 31.05.2017 roku k. 66, notatki służbowe k. 68-70, 73-75, pismo z dn. 26.05.2017 roku k. 72, protokół przesłuchania świadków k. 77-79, 89, 95-102, meldunek k. 84-85, notatka służbowa k. 103.

Postanowieniem numer (...) z dnia 24 maja 2017 roku wszczęto postępowanie dyscyplinarne przeciwko powodowi, wskazując iż pełniąc w dniu 18.05.2017 roku służbę powód przekroczył swoje uprawnienia w trakcie użycia środków przymusu bezpośredniego.

Decyzją z dnia 24.05.2017 roku numer (...) Dyrektor Aresztu Śledczego zawiesił powoda w czynnościach służbowych od dnia 24.05.2017 roku do dnia 23.08.2017 roku.

Pismem z dnia Dyrektor Aresztu Śledczego w M. zawiadomił NSZZFiPW w M. o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego wobec powoda.

Od dnia 27.05.2017 roku powód przebywał na leczeniu w Samodzielnym Publicznym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w M..

Postanowieniem numer (...) z dnia 29 maja 2017 roku pozwany rozszerzył zarzuty stawiane powodowi o możliwość popełnienia przestępstwa w zakresie zniszczenia mienia Aresztu Śledczego w M..

Zaświadczeniem z dnia 30.05.2017 roku lekarz psychiatra R. T. zaświadczyła, iż powód przebywa w Samodzielnym Publicznym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w M., na leczeniu od dnia 27.05.2017 roku do nadal.

W dniu 31.05.2017 roku pracodawca obniżył powodowi dodatek służbowy do wysokości 100,00 zł w związku z niewłaściwą organizacją wejścia do celi w porze nocnej w dniu 18.05.2017 roku.

Postanowieniem z dnia 31.05.2017 roku rzecznik dyscyplinarny postanowił zakończyć czynności dowodowe w postępowaniu dyscyplinarnym.

W dniu 31.05.2017 roku kpt T. C. i mł. chor. E. R., na polecenie Dyrektora Aresztu Śledczego pojechali do powoda przebywającego w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w M. na Całodobowym Oddziale Psychiatrycznym nr(...), celem dostarczenia powodowi dokumentacji. Około godz. 13:00 zostali wpuszczeni do oddziału, na którym przebywał powód. Po poinformowaniu powoda o celu przyjazdu, powód odmówił podpisania odbioru dokumentów (tj. postanowienia nr (...) z dnia 29.05.2017 roku, informacji o obniżeniu dodatku służbowego, zawiadomienia o możliwości zapoznania się z dokumentami oraz informacji o ustaleniu uposażenia zasadniczego) podając, iż jest chory, przyjmuje leki i nie jest w stanie ocenić co dokumenty te zawierają.

Orzeczeniem numer (...) z dnia 1 czerwca 2017 roku Dyrektor Areszt Śledczego w M. postanowił o wydaleniu powoda ze służby z dniem 1.06.2017 roku. W wyniku złożonego przez powoda odwołania, orzeczeniem numer (...) z dnia 11 lipca 2017 roku Dyrektor Okręgowej Służby Więziennej utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie numer (...).

W dniu 1.06.2017 roku ppor. B. Z., mł. chor. M. D. i mł. chor. E. R., na polecenie Dyrektora Aresztu Śledczego w M., pojechali do powoda przebywającego w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w M. na Całodobowym Oddziale Psychiatrycznym nr(...), celem dostarczenia mu dokumentacji związanej z postępowaniem dyscyplinarnym. Celem podpisania powodowi udostępniono następujące dokumenty: postanowienie nr (...) z dnia 29.05.2017 roku o dodaniu zarzutów, informację o obniżeniu dodatku służbowego, informację o obniżeniu uposażenia zasadniczego, zawiadomienie o możliwości zapoznania się z aktami postępowania dyscyplinarnego oraz orzeczenie nr (...) o wymierzeniu kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby. Powód oświadczył, że nie podpisze żadnego dokumentu.

Orzeczeniem numer (...) z dnia 11 lipca 2017 roku Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w S. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie Dyrektora Aresztu Śledczego w M. z dnia 1 czerwca 2017 roku. Powód złożył odwołanie od tego orzeczenia.

Postanowieniem z dnia 29.05.2017 roku Prokurator Rejonowy w Międzyrzeczu wszczął śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień powoda w dniu 18.05.2017 roku w trakcie podejmowania czynności służbowych polegających na pobiciu osadzonego F. K. w ten sposób, że dwóch funkcjonariuszy przytrzymywało osadzonego po obezwładnieniu na podłodze, a trzeci (powód) wielokrotnie kopał osadzonego po całym ciele, czym naraził osadzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 K.k. lub art. 157 § 1 K.p. tj. o czym z art. 231 § 1 K.k. w zb. z art. 158 § 1 K.k. w zw. z art. 11 § 1 K.k.

dowód: dokumenty w aktach postępowania dyscyplinarnego: notatki służbowe k. 59, 67, pismo z dn. 31.05.2017 roku k. 76, orzeczenia k. 60-61, zaświadczenie k. 62, postanowienie k. 65, 86-87, pismo z dn. 16.05.2017 roku k. 91, pismo z dn. 24.05.2017 roku k. 108, zawiadomienie z dn. 23.05.2017 roku k. 114, pismo z dn. 25.05.2017 roku k. 115, postanowienie k. 117-118.

W wyniku wielokrotnych kopnięć zadanych osadzonemu przez powoda w dniu 18.05.2017 roku, F. K. doznał stłuczenia prawej nogi (rozległy krwiak) na wysokości przynasadowej kości piszczelowej, stłuczenia żeber (10 żebro prawe) i otarcia głowy. Tym zachowaniem M. B. naruszył przepisy prawa, rotę ślubowania i zasady etyki zawodowej. Naruszył dobre imię służby więziennej. Wymierzenie powodowi kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby poprzedzone było wnikliwą analizą materiału dowodowego. Stopień naruszenia przepisów prawa przez powoda i stopień popełnionego czynu uzasadniania wydalenie powoda ze służby. Mimo, iż powód był osobą wielokrotnie wyróżnianą w okresie służby m.in. dodatkowym urlopem wypoczynkowym, nagrodami uznaniowymi, to wymierzona kara dyscyplinarnego wydalenie ze służby była współmierna do popełnionych przewinień dyscyplinarnych i stopnia zawinienia. Kara zastosowana wobec powoda uwzględniała okoliczności popełnienia przewinienia, jego skutki, następstwa dla służby, pobudki działania, zachowanie obwinionego i dotychczasowy przebieg służby. M. B. w trakcie popełniania czynu działał świadomie i bezkrytycznie, bowiem jako funkcjonariusz służby więziennej został przeszkolony w zakresie szkolenia wstępnego, przeszedł szkolenie w szkole podoficerskiej, a także w szkole dla chorążych oraz liczne szkolenia specjalistyczne, a zatem posiadał pełen zakres wiedzy o odpowiedzialności jaka ciąży na funkcjonariuszu służby więziennej. Jako funkcjonariusz służby więziennej winien stać na straży porządku, dbać o bezpieczeństwo jednostki, oraz powierzonych pod jego pieczę osadzonych. Z uwagi na wagę popełnionego czynu jedyną karę dla powoda stanowić może dyscyplinarne wydalenie go ze służby. Pozostawienie powoda w służbie godziłoby w wizerunek Służby Więziennej oraz jej dobre imię.

Dowód: dokumenty w aktach postępowania dyscyplinarnego: raport z dn. 31.05.2017 roku k. 66, notatki służbowe k. 68-70, 73-75, pismo z dn. 26.05.2017 roku k. 72, protokół przesłuchania świadków k. 77-79, 89, 95-102, meldunek k. 84-85, notatka służbowa k. 103, dokumentacja medyczna osadzonego F. K. k. 109-113.

Sąd zważył, co następuje :

Powództwo podlegało oddaleniu.

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 21.04.2016 roku (III PZP 4/16, Legalis 1433110), Sąd ten stwierdził, że do postępowania sądowego wszczynanego przez wniesienie do sądu pracy odwołania od orzeczenia kończącego postępowanie dyscyplinarne na podstawie art. 263 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1415) stosuje się przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). Dalej, Sąd Najwyższy stwierdził, że ustawa o Służbie Więziennej nie określa wprost, którą z procedur: karna czy cywilną powinien stosować sąd pracy rozpatrując odwołanie od orzeczenia dyscyplinarnego. Gdyby nałożenie kar dyscyplinarnych przez organ pozasądowy wymagało weryfikacji w postępowaniu prowadzonym wyłącznie według przepisów procedury karnej, to należałoby uznać, że we wszystkich tych przypadkach, w których ustawodawca wprost określa, iż właściwa jest w nich procedura cywilna, trzeba by uznać, że przyjęte tam rozwiązania nie spełniają standardów konstytucyjnych. Tymczasem, orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego takiego wniosku nie potwierdza. W postępowaniu przed sądem pracy obwiniony może skutecznie bronić swoich praw, zgodnie z art. 42 ust. 2 Konstytucji RP. Do postępowania przed sądem pracy stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu cywilnym, a zatem obwiniony może powoływać świadków, składać wnioski o opinie biegłych czy składać zeznania. Przysługuje mu prawo do wysłuchania. Nie bez znaczenia dla obrony praw obwinionego jest art. 384 K.p.c., który przewiduje, że sąd apelacyjny nie może uchylić lub zmienić wyroku na niekorzyść strony wnoszącej apelację, chyba że strona przeciwna również wniosła apelację. Zarówno w postępowaniu dyscyplinarnym, jak i w sądowym postępowaniu kontrolnym, obwinionemu przysługuje prawo do obrony w wymiarze formalnym. Skarżący może ustanowić obrońcę (w postępowaniu dyscyplinarnym) lub pełnomocnika (w postępowaniu sądowym) z wyboru albo złożyć wniosek o jego wyznaczenie z urzędu. W postępowaniu sądowym obwiniony może podnieść zarzut niewspółmierności orzeczonej kary, czyli niewłaściwego zastosowania przez organ dyscyplinarny dyrektyw wymiaru kary. Zarzut ten podlega rozpoznaniu przez sąd. W postępowaniu odwoławczym sąd uprawniony jest do oceny, czy zarzucony obwinionemu czyn został udowodniony, co jest związane z obowiązywaniem zasady domniemania niewinności. W wyroku z dnia 27 lutego 2001 roku (K 22/00) Trybunał Konstytucyjny podkreślił, z kolei, że „poddanie orzeczenia dyscyplinarnego kontroli sądowej nie eliminuje z postępowania zasady domniemania niewinności (...), ale poprzez możliwość odwołania się do sądu, stwarza dodatkową możliwość jej zabezpieczenia”. Zgodnie z art. 176 ust. 2 Konstytucji, do ustawodawcy należy określenie procedury stosowanej do rozpoznawania danego rodzaju spraw. Procedura ta powinna umożliwiać jednostce realizację prawa do sądu, a w wypadku postępowań represyjnych zapewniać również gwarancje wynikające z prawa do obrony.

Wobec powyższego nie ulega wątpliwości, iż spór w niniejszej sprawie należało rozstrzygnąć na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

W postępowaniach sądowych, w których funkcjonariusz służby więziennej wniósł odwołanie do sądu pracy, będzie on miał procesowy status pracownika (powoda), co znajduje uzasadnienie w tekstualnym brzmieniu art. 476 K.p.c., stosowanym do osób, którym z mocy odrębnych przepisów (funkcjonariusz służby więziennej) przysługuje roszczenie w sprawach z zakresu prawa pracy. Odwołanie powoduje konieczność merytorycznego, a nie kasatoryjnego (uchylenia) orzeczenia sądu. Wskazać należy, iż możliwość złożenia odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych przewidziano również w przypadku wypowiedzenia i rozwiązania umów o pracę (art. 264 Kodeksu Pracy) czy decyzji organów rentowych (art. 476 § 2, art. 477 ⁹ KPC). Wskutek ich rozpoznania sąd orzeka merytorycznie. Taka sama sytuacja musi dotyczyć dwuinstancyjnego podstępowania wywołanego odwołaniem od orzeczenia dyscyplinarnego funkcjonariusza służby więziennej.

Zgodnie z art. 230 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej (Dz.U. z 2017 roku, poz. 631; dalej jako ustawa), ust. 1: Funkcjonariusz odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub za czyny sprzeczne ze złożonym ślubowaniem. Ust. 2. Naruszenie dyscypliny służbowej stanowi czyn funkcjonariusza popełniony umyślnie lub nieumyślnie polegający na naruszeniu dobrego imienia służby lub na przekroczeniu uprawnień lub niewykonaniu obowiązków wynikających z przepisów prawa lub rozkazów i poleceń wydanych przez przełożonych. Ust. 3. Naruszeniem dyscypliny służbowej jest w szczególności:

1) odmowa wykonania albo niewykonanie polecenia lub rozkazu przełożonego bądź organu uprawnionego na podstawie ustawy do wydawania poleceń funkcjonariuszom;

2) zaniechanie czynności służbowej albo wykonanie jej w sposób nieprawidłowy;

3) niehumanitarne traktowanie, uwłaczające godności osób pozbawionych wolności;

4) niedopełnienie obowiązków służbowych albo przekroczenie uprawnień określonych w przepisach prawa;

5) wprowadzenie w błąd przełożonego lub innego funkcjonariusza, jeżeli wyrządziło to lub mogło wyrządzić szkodę służbie lub innej osobie;

6) postępowanie przełożonego przyczyniające się do rozluźnienia dyscypliny służbowej;

7) stawienie się do służby w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka oraz spożywanie alkoholu lub podobnie działającego środka w czasie służby;

8) utrata służbowej broni palnej, amunicji lub legitymacji służbowej;

9) utrata przedmiotu stanowiącego wyposażenie służbowe, którego wykorzystanie przez osoby nieuprawnione wyrządziło szkodę obywatelowi lub stworzyło zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa powszechnego;

10) utrata dokumentu zawierającego informacje stanowiące tajemnicę państwową lub służbową;

11) nadużycie zajmowanego stanowiska służbowego lub służby dla osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej;

12) samowolne oddalenie się funkcjonariusza z rejonu zakwaterowania, jeśli pełni służbę w systemie skoszarowanym, a także nieusprawiedliwione opuszczenie lub niestawienie się w miejscu pełnienia służby.

Ust. 4. Czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne, wypełniający jednocześnie znamiona przestępstwa, wykroczenia, przestępstwa skarbowego, wykroczenia skarbowego podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej niezależnie od odpowiedzialności karnej lub karnej skarbowej.

Ust. 5. W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi, wypełniającego jednocześnie znamiona wykroczenia lub wykroczenia skarbowego, za które obwiniony został ukarany, przełożony dyscyplinarny może odstąpić od wszczęcia postępowania, a wszczęte umorzyć.

Ust. 6. W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi przełożony dyscyplinarny, o którym mowa w art. 231, może odstąpić od wszczęcia postępowania i przeprowadzić ze sprawcą przewinienia dyscyplinarnego udokumentowaną rozmowę dyscyplinującą.

Zgodnie z art. 232 ustawy, karami dyscyplinarnymi są:

1) nagana;

2) ostrzeżenie o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku służbowym;

3) ostrzeżenie o niepełnej przydatności do służby w Służbie Więziennej;

4) wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe;

5) obniżenie stopnia;

6) wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe wraz z obniżeniem stopnia;

7) wydalenie ze służby.

Art. 237 ust. 1 ustawy stanowi, że kara wydalenia ze służby polega na stwierdzeniu wygaśnięcia stosunku służbowego.

Art. 239 ust. 1 ustawy stanowi zaś, że wymierzona kara powinna być współmierna do popełnionego przewinienia dyscyplinarnego i stopnia zawinienia, w szczególności powinna uwzględniać okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, jego skutki, w tym następstwa dla służby, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na obwinionym obowiązków, pobudki działania , zachowanie obwinionego przed popełnieniem przewinienia dyscyplinarnego i po jego popełnieniu oraz dotychczasowy przebieg służby. Ust. 2. Na zaostrzenie wymiaru kary mają wpływ następujące okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego:

1) działanie z pobudek i motywów zasługujących na szczególne potępienie albo w stanie po użyciu alkoholu lub innego podobnie działającego środka;

2) popełnienie przewinienia dyscyplinarnego przez funkcjonariusza przed zatarciem wymierzonej mu kary dyscyplinarnej;

3) poważne skutki przewinienia dyscyplinarnego, zwłaszcza istotne zakłócenie realizacji zadań Służby Więziennej lub naruszenie dobrego imienia Służby Więziennej;

4) działanie w obecności podwładnego, wspólnie z nim lub na jego szkodę.

Ust. 3. Na złagodzenie wymiaru kary mają wpływ następujące okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego:

1) nieumyślność jego popełnienia;

2) podjęcie przez funkcjonariusza starań o zmniejszenie jego skutków;

3) brak należytego doświadczenia zawodowego lub dostatecznych umiejętności zawodowych;

4) dobrowolne poinformowanie przełożonego dyscyplinarnego o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego.

4. Przełożony dyscyplinarny uwzględnia okoliczności, o których mowa w ust. 1-3, wyłącznie w stosunku do funkcjonariusza, którego one dotyczą.

Zgodnie z art. 240 ust. 5 ustawy, postępowanie dyscyplinarne wszczyna się z dniem wydania postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego. Funkcjonariusza, co do którego wydano postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, uważa się za obwinionego. Ust. 6. Postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego zawiera:

1) oznaczenie przełożonego dyscyplinarnego;

2) datę wydania postanowienia;

3) stopień, imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe obwinionego;

4) opis przewinienia dyscyplinarnego zarzucanego obwinionemu wraz z jego kwalifikacją prawną;

5) uzasadnienie faktyczne zarzucanego przewinienia dyscyplinarnego;

6) oznaczenie rzecznika dyscyplinarnego prowadzącego postępowanie;

7) podpis z podaniem stopnia, imienia i nazwiska przełożonego dyscyplinarnego;

8) pouczenie o uprawnieniach przysługujących obwinionemu w toku postępowania dyscyplinarnego.

Zgodnie z art. 247 ust. 1, rzecznik dyscyplinarny zbiera materiał dowodowy i podejmuje czynności niezbędne do wyjaśnienia sprawy, w szczególności przesłuchuje świadków, obwinionego, przyjmuje od niego wyjaśnienia i dokonuje oględzin. Z czynności tych rzecznik dyscyplinarny sporządza protokoły. Rzecznik dyscyplinarny może także zlecić przeprowadzenie odpowiednich badań. Ust. 2. Z czynności innych niż wymienione w ust. 1 sporządza się protokół, jeżeli przepis szczególny tego wymaga albo przełożony dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny uzna to za potrzebne. W pozostałych przypadkach można ograniczyć się do sporządzenia notatki urzędowej.

Ust. 3. Protokół powinien zawierać:

1) oznaczenie czynności, jej czasu i miejsca, osób w niej uczestniczących lub przy niej obecnych oraz charakteru ich uczestnictwa;

2) opis przebiegu czynności;

3) w miarę potrzeby:

a) stwierdzenie innych okoliczności dotyczących przebiegu czynności,

b) oświadczenia i wnioski uczestników czynności,

c) pouczenie o uprawnieniach i obowiązkach.

4. Wyjaśnienia, zeznania, oświadczenia i wnioski oraz stwierdzenia określonych okoliczności przez rzecznika dyscyplinarnego lub kierownika jednostki organizacyjnej zapisuje się w protokole z możliwą dokładnością, a osoby biorące udział w czynności mają prawo żądać zapisania w protokole z pełną dokładnością wszystkiego, co dotyczy ich praw i interesów.

5. Osoby biorące udział w czynności, z której jest sporządzany protokół, a także osoby przy niej obecne, po zapoznaniu się z treścią protokołu podpisują każdą jego stronę. Odmowę zapoznania się z treścią protokołu, a także odmowę lub brak podpisu którejkolwiek osoby należy opisać w protokole.

7. Postanowienie wydane w toku postępowania, z wyjątkiem postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, powinno zawierać:

1) oznaczenie wydającego postanowienie rzecznika dyscyplinarnego lub przełożonego dyscyplinarnego;

2) datę wydania postanowienia;

3) podstawę prawną wydania postanowienia;

4) stopień, imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe obwinionego;

5) rozstrzygnięcie;

6) uzasadnienie faktyczne i prawne;

7) pouczenie, czy i w jakim trybie przysługuje prawo złożenia zażalenia;

8) podpis z podaniem stopnia, imienia i nazwiska wydającego postanowienie.

Ust. 9. Jeżeli czyn będący przedmiotem postępowania dyscyplinarnego jest lub był przedmiotem innego postępowania, w tym postępowania przygotowawczego, przełożony dyscyplinarny może zwrócić się do właściwego organu o udostępnienie akt tego postępowania w całości lub w części. Za zgodą tego organu potrzebne odpisy lub wyciągi z udostępnionych akt włącza się do akt postępowania dyscyplinarnego.

Zgodnie z art. 248 ust. 1 ustawy, w toku postępowania dyscyplinarnego obwiniony ma prawo do:

1) odmowy składania wyjaśnień;

2) zgłaszania wniosków dowodowych;

3) przeglądania akt postępowania dyscyplinarnego oraz sporządzania z nich notatek, z zastrzeżeniem ust. 2;

4) ustanowienia obrońcy, którym może być adwokat, radca prawny lub wskazany przez obwinionego funkcjonariusz, który wyraził zgodę na reprezentowanie obwinionego w toku postępowania dyscyplinarnego i postępowania odwoławczego;

5) wnoszenia do przełożonego dyscyplinarnego zażaleń na postanowienia wydane w toku postępowania przez rzecznika dyscyplinarnego, w terminie 7 dni od dnia doręczenia i w przypadkach wskazanych w ustawie; na postanowienia wydane przez przełożonego dyscyplinarnego zażalenie przysługuje do wyższego przełożonego dyscyplinarnego, z zastrzeżeniem art. 253 ust. 8.

Ust. 6. Orzeczenia, postanowienia, zawiadomienia i inne pisma, wydane w toku postępowania dyscyplinarnego, doręcza się obwinionemu oraz obrońcy, jeżeli został ustanowiony. W razie doręczenia obwinionemu i obrońcy w różnych terminach pisma, od którego przysługuje odwołanie lub zażalenie, termin do złożenia odwołania lub zażalenia liczy się od dnia doręczenia, dla każdego z nich z osobna.

Ust. 9. Nieusprawiedliwiona nieobecność obwinionego w służbie oraz nieusprawiedliwione niestawiennictwo na wezwanie rzecznika dyscyplinarnego nie wstrzymują biegu postępowania dyscyplinarnego.

Art. 249 ust. 1 ustawy stanowi, iż przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny są obowiązani badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego. Ust. 2. Obwinionego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym orzeczeniem. Niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego.

Zgodnie z art. 250 ust. 1 ustawy, rzecznik dyscyplinarny po przeprowadzeniu czynności dowodowych i uznaniu, że zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy, zawiadamia obwinionego i jego obrońcę o możliwości zapoznania się z aktami postępowania dyscyplinarnego w terminie 5 dni od dnia otrzymania zawiadomienia. Ust. 2. Z czynności zapoznania z aktami postępowania dyscyplinarnego sporządza się protokół. Ust. 3. Niezapoznanie się z aktami postępowania dyscyplinarnego lub odmowa zapoznania się z nimi albo złożenia podpisu stwierdzającego tę okoliczność nie wstrzymuje postępowania. Rzecznik dyscyplinarny dokonuje wzmianki o odmowie w aktach postępowania. Ust. 4. Obwiniony ma prawo w terminie 3 dni od dnia zapoznania się z aktami postępowania dyscyplinarnego zgłosić wniosek o ich uzupełnienie. Na wydane przez rzecznika dyscyplinarnego postanowienie o odmowie uzupełnienia akt postępowania dyscyplinarnego obwinionemu służy prawo złożenia zażalenia. Ust. 6. Rzecznik dyscyplinarny, po zapoznaniu obwinionego z aktami postępowania dyscyplinarnego, wydaje postanowienie o zakończeniu czynności dowodowych oraz sporządza sprawozdanie, które:

1) wskazuje prowadzącego postępowanie i przełożonego dyscyplinarnego, który wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego;

2) wskazuje obwinionego oraz określa zarzucane mu przewinienie dyscyplinarne, z opisem stanu faktycznego i prawnego, ustalonym na podstawie zebranych dowodów;

3) przedstawia wnioski dotyczące uniewinnienia, stwierdzenia winy, odstąpienia od ukarania lub wymierzenia kary albo umorzenia postępowania.

Zgodnie z art. 252 ust. 2 ustawy, orzeczenie powinno zawierać:

1) oznaczenie przełożonego dyscyplinarnego;

2) datę wydania orzeczenia;

3) stopień, imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe obwinionego;

4) opis przewinienia dyscyplinarnego zarzucanego obwinionemu wraz z kwalifikacją prawną;

5) rozstrzygnięcie;

6) uzasadnienie faktyczne i prawne orzeczenia;

7) pouczenie o prawie, terminie i trybie wniesienia odwołania;

8) podpis, z podaniem stopnia, imienia i nazwiska przełożonego dyscyplinarnego, oraz pieczęć jednostki organizacyjnej.

Art. 252 ust. 9 ustawy stanowi zaś ,że w przypadku zamiaru wymierzenia kary wydalenia ze służby przełożony dyscyplinarny, przed wydaniem orzeczenia dyscyplinarnego, wysłuchuje obwinionego w obecności rzecznika dyscyplinarnego. W wysłuchaniu obwinionego może uczestniczyć obrońca. O terminie wysłuchania należy zawiadomić właściwy zarząd związku zawodowego funkcjonariuszy. Ust. 10. Przepisu ust. 9 nie stosuje się w przypadku:

1) tymczasowego aresztowania obwinionego;

2) odmowy obwinionego stawienia się w celu wysłuchania lub nieusprawiedliwionej nieobecności w wyznaczonym terminie wysłuchania;

3) zaistnienia innej przeszkody uniemożliwiającej obwinionemu stawienie się w celu wysłuchania w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia o zakończeniu czynności dowodowych.

Art. 254 ustawy: w postępowaniu odwoławczym rozpoznanie sprawy następuje na podstawie stanu faktycznego ustalonego w postępowaniu dyscyplinarnym. Jeżeli jest to potrzebne do prawidłowego wydania orzeczenia, wyższy przełożony dyscyplinarny może uzupełnić materiał dowodowy, zlecając rzecznikowi dyscyplinarnemu prowadzącemu postępowanie dyscyplinarne wykonanie czynności dowodowych, określając ich zakres. 2. Z materiałami uzyskanymi w wyniku czynności dowodowych, o których mowa w ust. 1, rzecznik dyscyplinarny zapoznaje obwinionego. W terminie 3 dni od dnia zapoznania się z tymi materiałami obwiniony ma prawo zgłoszenia wyższemu przełożonemu dyscyplinarnemu, o którym mowa w ust. 1, uwag dotyczących przeprowadzonych czynności dowodowych.

Art. 255 ustawy: 1. Wyższy przełożony dyscyplinarny w terminie 7 dni od dnia wniesienia odwołania powołuje komisję do zbadania zaskarżonego orzeczenia, zwaną dalej „komisją”.

2. Komisja składa się z trzech oficerów w służbie stałej , z których dwóch wyznacza wyższy przełożony dyscyplinarny, a jednego - właściwy zarząd okręgowy związku zawodowego funkcjonariuszy.

Art. 263 ustaw: od orzeczenia oraz postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne funkcjonariuszowi przysługuje prawo wniesienia odwołania do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu pracy, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia lub postanowienia wraz z uzasadnieniem.

Ustawodawca nie wskazał, za jakie przewinienia służbowe wymierza się dany środek. Wybór kary dyscyplinarnej należy do przełożonego dyscyplinarnego, który ma swobodę przy jego dokonaniu. Nie oznacza to oczywiście dowolności. Przełożony dyscyplinarny jest bowiem związany dyrektywami wymiaru kary zawartymi w art. 239 ustawy. Kara wydalenia ze służby jest najsurowszą z kar, która może być orzeczona za przewinienie dyscyplinarne o znacznym stopniu szkodliwości. Jej orzeczenie świadczy o tym, że ukarany swoim zachowaniem udowodnił, iż nie powinien pełnić służby w Służbie Więziennej. Ustawodawca nie przyporządkował kar do określonych naruszeń, a zatem decyzja o jej ewentualnym orzeczeniu wynika ze swobodnej (a nie dowolnej) oceny materiału dowodowego przez przełożonego, uwzględniającej dyrektywy wymiaru kary wskazane w art. 239 ustawy. Tym co odróżnia ten środek (wydalenie ze służby) od innych kar jest okoliczność, że w przypadku oficerów wymierzany jest przez Dyrektora Generalnego. Czynność ta, podobnie jak w wypadku kary przeniesienia na niższe stanowisko oraz obniżenia stopnia, przybiera formę rozkazu personalnego (art. 219 ust. 2 ustawy).

Zachowanie uczestników postępowania dyscyplinarnego podlegają weryfikacji zarówno w wymiarze pozytywnym (np. ich decyzje), jak i negatywnym (np. zaniechania) w celu zapewnienia jego prawidłowego i legalnego przebiegu. Zasada ta ma szereg wymiarów, w zależności od tego, przez kogo i na jakim etapie jest sprawowana kontrola. Centralne znaczenie dla jej realizacji ma wymiar organizacyjno-podmiotowy. Kontrola w postępowaniu dyscyplinarnym w sprawach funkcjonariuszy służby więziennej może mieć bowiem charakter wewnętrzny lub zewnętrzny. W pierwszym przypadku jest ona prowadzona przez organy dyscyplinarne służby więziennej, a w drugim przypadku przez sądy pracy.

Podstawową formą kontroli jest możliwość zaskarżenia rozstrzygnięć zapadłych w postępowaniu dyscyplinarnym. Na podstawie art. 253 ust. 1 ustawy, procedura ma charakter dwuinstancyjny, co realizuje istotę dyrektywy z art. 78 Konstytucji RP. Ma ona wszechstronny zakres bowiem odnosi się zarówno do rozpoznania, jak i do rozstrzygnięcia sprawy przez organy dyscyplinarne aparatu więziennictwa. Następuje to poprzez weryfikację zachowań uczestników postępowania. Poczynione w toku procedury weryfikacyjnej ustalenia prowadzą do wyciągania konsekwencji z popełnionych uchybień. Organ kontrolujący nie narzuca przy tym organowi kontrolowanemu sposobu rozstrzygnięcia sprawy, ale sam, stosownie do okoliczności, albo je koryguje rozstrzygnięciem reformatoryjnym, albo zwraca sprawę do ponownego rozpoznania w orzeczeniu kasatoryjnym.

Analizując zasadę kontroli w ramach szeroko pojmowanej procedury dyscyplinarnej w sprawach funkcjonariuszy należy zwrócić szczególna uwagę na jej wymiar zewnętrzny, a więc regulację przewidzianą w art. 263 ustawy, na mocy której odwołania od orzeczeń dyscyplinarnych rozpoznają sądy pracy. Przy czym należy zwrócić uwagę, iż sądem rzeczowo właściwym, do którego należy wnieść odwołanie od orzeczenia i postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne jest sąd okręgowy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dn. 22.09.2016 roku, III PZP 7/16, Legalis).

Regulacja przewidziana w art. 263 ustawy, jest przejawem realizacji konstytucyjnego prawa do sądu przewidzianego w art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP. W jego ramach sąd pracy prowadzi weryfikację słuszności i legalności rozstrzygnięcia dyscyplinarnego, sprawując bezpośrednią merytoryczną kontrolę nad orzecznictwem organów dyscyplinarnych.

Istotą sporu w niniejszej sprawie było ustalenie czy zastosowana wobec powoda kara dyscyplinarna była adekwatna do stopnia naruszenia przez powoda dyscypliny służby, oraz czy pozwany w toku postępowania dyscyplinarnego przed wydaniem orzeczenia o wydaleniu ze służby postępował zgodnie z procedurą wskazaną w ustawie i dokonał wszechstronnej oceny materiału dowodowego. Jednocześnie wskazać należy, iż w odwołaniu od zaskarżonego orzeczenia powód postawił wyłącznie jeden zarzut – naruszenie prawa do obrony w postępowaniu dyscyplinarnym poprzez zaniechanie wysłuchania go przed wydaniem orzeczenia. Co istotne, powód nie negował samego faktu zadania osadzonemu ponad trzydziestokrotnie ciosów (kopnięć) w dniu zdarzenia i skutków tego czynu. Podkreślał jednak, iż zastosowana w stosunku do niego kara za to przewinienie była niewspółmierna do popełnionego przewinienia i nie uwzględniała w dostatecznym stopniu przebiegu jego nienagannej służby, przyznania się do winy i wyrażenia szczerej skruchy i żalu. Tym samym powód nie negował swojej winy. Okoliczność winy powoda była w sprawie bezsporna.

Mając na uwadze cywilny charakter niniejszego postępowania, sąd władny jest dokonać własnych ustaleń faktycznych w sprawie i rozważyć wszystkie podnoszone przez powoda sporne okoliczności. W tym celu powód został wezwany do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania, pod rygorem pominięcia dowodu z zeznań. Zgodnie bowiem z art. 299 K.p.c., jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, sąd dla wyjaśnienia tych faktów może dopuścić dowód z przesłuchania stron. Pomimo prawidłowego wezwania, powód nie stawił się na termin wyznaczonej rozprawy celem złożenia zeznań.

W procesie cywilnym ciężar przytoczenia okoliczności faktycznych mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy oraz przedstawienia dowodów na ich poparcie spoczywa na stronach postępowania (art. 3 i art. 232 K.p.c.). Zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 K.c.) powód powinien wykazać w procesie fakty, z których wywodzi swe roszczenie (tzw. fakty prawotwórcze), na pozwanym zaś spoczywa ciężar udowodnienia faktów tamujących powstanie roszczenia powoda albo niweczących to roszczenie. Adresatem normy z art. 232 K.p.c. są strony, a nie sąd, co oznacza, że to strony obowiązane są przedstawiać dowody, a sąd nie jest władny tego obowiązku wymuszać. Nie może również co do zasady zastępować stron w jego wypełnieniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dn. 7.11.2007 roku, II CSK 293/07, Legalis), przy czym wskazać należy, iż za wyjątek od zasady kontradyktoryjności nie może być uznany dowód z przesłuchania stron. Sąd nie posiada uprawnień do poszukiwania z urzędu faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Ciężar twierdzenia spoczywa bez wyjątku na stronach, a okoliczności nieobjęte twierdzeniem stron, choćby ujawnione przy sposobności przeprowadzenia innych dowodów, nie mogą być przedmiotem dowodu przeprowadzonego z urzędu (tak M. Malczyk-Herdzina, Dopuszczalność dowodu z urzędu w procesie cywilnym, PS 2000, Nr 6, s. 63).

Sąd uznał, iż zgromadzony w sprawie materiał dowody, w tym zwłaszcza dowody zaoferowane przez stronę pozwaną, w pełni uzasadniają dyscyplinarne zwolnienie powoda ze służby. Powód zarzucał wprawdzie w odwołaniu od zaskarżonego orzeczenia nieprawidłowości w toku postępowania dyscyplinarnego lecz raz jeszcze wskazać należy, iż to na powodzie ciążył obowiązek wykazania faktów z których wywodził swoje roszczenie. Skoro powód nie stawił się na wyznaczoną rozprawę i nie złożył zeznań, to trudno było uznać za wiarygodne stanowisko powoda niepoparte żadnym materiałem dowodowym. Pozwany tymczasem złożył obszerny materiał dowodowy w postaci dokumentów z akt postępowania dyscyplinarnego oraz akt osobowych powoda, na podstawie których Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie, które to dowody pozwoliły na ustalenie, że stopień naruszenia przepisów w pełni uzasadniał dyscyplinarne wydalenie powoda ze służby. Ewentualne uchybienia proceduralne w postępowaniu dyscyplinarnym mogły być przedmiotem ustaleń Sądu w niniejszym postępowaniu, albowiem Sąd stosując przepisy procedury cywilnej, jako Sąd I instancji, mógł dokonać własnych ustaleń faktycznych. I w celu wyjaśnienia tych spornych okoliczności Sąd wezwał powoda na termin rozprawy. Skoro jednak powód nie stawił się na rozprawę celem złożenia zeznań, które mogłyby pomóc w wyjaśnienia spornych okoliczności, to dowód ten należało pominąć.

Sąd w pełni dał wiarę dokumentom złożonym do akt sprawy, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich wiarygodność. Strona powodowa nie przedstawiła żadnych dowodów pozwalających na podważenie wiarygodności dowodów złożonych do akt sprawy przez stronę pozwaną.

Powód w dniu 18.05.2017 roku w stosunku do osadzonego F. K. niewątpliwie przekroczył swoje uprawnienia popełniając przewinienie dyscyplinarne i czyn sprzeczny ze złożonym ślubowaniem. Powód popełniając ten czyn działał świadomie posiadając pełną wiedzę w zakresie odpowiedzialności jaka ciąży na funkcjonariuszu służby więziennej. W trakcie służby przeszedł bowiem liczne szkolenia, w tym w szkole podoficerskiej i szkole dla podchorążych, a także liczne szkolenia specjalistyczne. Skutkiem działań powoda było wywołanie u osadzonego obrażeń w postaci stłuczenia prawej nogi stłuczenia żeber i otarcia głowy. Tymczasem to na powodzie ciążył obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków odbywania kary pozbawienia wolności przez osadzonego. Zgodnie bowiem ze ślubowaniem złożonym zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej (k. 5 akt osobowych), powód zobowiązał się kierować się zasadami humanitaryzmu i poszanowania godności ludzkiej. Trudno uznać by zachowanie powoda w stosunku do osadzonego stanowiło przejaw poszanowania tych zasad. Nawet przy przyjęciu, iż osadzony istotnie zachowywał się agresywnie w stosunku do powoda (wymachiwał rękami, rzucił kubkiem z cieczą), brak jest jakichkolwiek przesłanek uzasadniających tak gwałtowny sposób reakcji powoda na zachowanie osadzonego (ponad trzydziestu kopnięć), zwłaszcza iż interwencja w celi osadzonego odbyła się z udziałem łącznie trzech funkcjonariuszy. W takich okolicznościach trudno uznać by osadzony mógł sprawić aż tak istotne zagrożenie dla funkcjonariuszy, którzy przeszli przecież specjalistyczne szkolenia w zakresie obezwładniania osadzonych. Ponadto z przebiegu zdarzenia wynika, iż zadawanie ciosów osadzonemu przez powoda odbyło się już po obezwładnieniu F. K., który przytrzymywany za ręce przez M. W. (1) i S. M., leżąc na ziemi, nie miał żadnej możliwości obrony przed ciosami zadawanymi mu przez powoda. Przebieg zdarzenia i zachowanie powoda, zdaniem Sądu dyskwalifikuje go w dalszym pełnieniu obowiązków funkcjonariusza służby więziennej. Zachowanie powoda niewątpliwie narusza art. 41 ust. 1 w zw. z art. 157 ustawy o Służbie Więziennej, oraz przepisy regulaminu Dyrektora Służby Więziennej Nr (...) z dnia 18.10.2010 roku w sprawie zasad etyki zawodowej funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, co też podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej zgodnie z art. 230 ustawy o Służbie Więziennej. Wbrew stanowisku powoda, kara dyscyplinarna wydalenia ze służby więziennej, była w pełni uzasadniona.

Zdaniem Sądu wymierzenie tej kary poprzedzone zostało wnikliwą analizą materiału dowodowego, a zarzuty powoda są nieuzasadnione. Mimo, iż powód w trakcie swojej kariery zawodowej w służbie więziennej był wielokrotnie nagradzany (pieniężnie, dodatkowym urlopem, awansowany), to nie może umknąć uwadze stopień naruszenia przepisów prawa przez powoda w dniu zdarzenia. Przy uwzględnieniu całokształtu materiału dowodowego zaoferowanego przez strony niniejszego postępowania, wymierzenie kary wydalenia ze służby było współmierne do popełnionych przewinień dyscyplinarnych i stopnia zawinienia. Swoim postępowaniem powód naruszył dobre imię służby więziennej, a zastosowana wobec niego kara uwzględniała wszystkie okoliczności tj. skutki i następstwa dla służby, pobudki działania, zachowanie obwinionego oraz dotychczasowy przebieg służby. Powód jako funkcjonariusz, winien stać na straży porządku, dbać o bezpieczeństwo jednostki w tym osadzonych powierzonych pod jego pieczę. Temu obowiązkowi jednak nie sprostał, a sposób naruszenia przez powoda tych obowiązków, w pełni uzasadniał zastosowaną wobec niego karę. Raz jeszcze podkreślić należy, iż powód miał możliwość a nawet obowiązek zareagowania na nieodpowiednie zachowanie osadzonego w celi w dniu zdarzenia. Niemniej jednak powód winien był zareagować zgodnie obowiązującymi go przepisami, zgodnie ze złożonym ślubowaniem, wiedzą i umiejętnościami nabytymi w trakcie wielokrotnych szkoleń specjalistycznych dla funkcjonariuszy służby więziennej. Nie należy również pominąć okoliczności, iż powód był przełożonym interweniujących w tym dniu funkcjonariuszy: M. W. (2) i S. M., i starszy od nich stopniem, a zatem ciążył na nim dodatkowy obowiązek wykazania się prawidłową, zgodną z przepisami, godną naśladowania postawą w miejscu pracy. Przełożony zobowiązany jest w ramach posiadanych kompetencji do kształtowania właściwej atmosfery w pracy sprzyjającej rzetelnemu wypełnianiu obowiązków służbowych, zgodnie z przepisami prawa. Zgodnie z § 15 Regulaminu nr 1/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z 18 października 2010 roku w sprawie zasad etyki zawodowej funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, przełożony powinien dawać podwładnym przykład nienagannego zachowania. Tym obowiązkom powód z pewnością nie sprostał. Przyczyny takiej reakcji powoda w dniu 18.05.2017 roku nie są znane. Powód nie stawił się jednak na wezwanie Sądu i nie złożył zeznań, pozbawiając się tym samym możliwości wyjaśnienia wielu okoliczności.

Przełożony dyscyplinarny wymierzając funkcjonariuszowi karę zobowiązany jest uwzględnić dyrektywy wymiaru kary, wskazane w przepisach art. 239 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej, stanowiących iż wymierzona kara powinna być współmierna do popełnionego przewinienia dyscyplinarnego i stopnia zawinienia, w szczególności powinna uwzględniać okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, jego skutki, w tym następstwa dla służby, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na obwinionym obowiązków, pobudki działania, zachowanie obwinionego przed popełnieniem przewinienia dyscyplinarnego i po jego popełnieniu oraz dotychczasowy przebieg służby. Zobowiązany jest również do uwzględnienia okoliczności wpływających na zaostrzenie wymiaru kary jak i na złagodzenie (art. 239 ustawy o Służbie Więziennej). Jak wynika z wydanych w postępowaniu dyscyplinarnym orzeczeń dyscyplinarnych, taka analiza została przez organa je wydające przeprowadzona. Zasadność zaskarżonych orzeczeń została potwierdzona w toku niniejszego postępowania sądowego. Wobec powyższego zarzut powoda o niewspółmierności kary dyscyplinarnej do popełnionego przewinienia, w kontekście całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, i biernej postawy powoda w niniejszym procesie, okazał się całkowicie chybiony. Powód nie przedłożył żadnych dowodów potwierdzających jego stanowisko. Twierdzenia powoda o niewspółmierności kary, zawarte w odwołaniu, w istocie stanowią wyłącznie polemikę z wnioskami zawartymi w zaskarżonym orzeczeniu.

Postępowanie dyscyplinarne i rodzaj wymierzonej w tym postępowaniu kary ma charakter fakultatywny i uznaniowy, co oznacza, że wydanie określonych rozstrzygnięć nakłada na organ obowiązek dokonania wnikliwej analizy stanu faktycznego, na gruncie konkretnej sprawy, oraz należytego umotywowania. W postępowaniu przed sądem strony mają zaś prawo do składania wniosków dowodowych na potwierdzenie swoich twierdzeń, przy czym powód z tego prawa nie skorzystał. W aktach sprawy znajdują się dowody, z których w sposób jednoznaczny wynika przebieg zdarzenia z dnia 18.05.2017 roku, które to pozwoliły sądowi na poczynieniem ustaleń faktycznych w sprawie i rozstrzygnięcie sprawy. W ocenie Sądu rażąco naganne zachowanie powoda w dniu zdarzenia całkowicie dyskwalifikuje go z pełnienia dalszej służby i nie może tego zmienić nawet dotychczasowy nienaganny przebieg służby, jak również przyznanie się do winy i wyrażenie skruchy. Sposób przeprowadzenia interwencji w celu osadzonego, rażące przekroczenie swoich uprawnień, ilość zadanych ciosów w stosunku do osoby całkowicie bezbronnej w chwili zadawania tych ciosów i skutki tych działań dla osadzonego w postaci licznych obrażeń nogi, głowy i żeber, w sposób wystarczający uzasadniają brak dalszej przydatności powoda do służby. Dalsze pełnienie służby przez powoda w zgodzie z przepisami prawa i etyką zawodową oraz złożonym ślubowaniem, wydaje się wysoce wątpliwe. Wyjątkowo gwałtowna i bardzo emocjonalna reakcja powoda w stosunku do osadzonego, nacechowana silnymi negatywnymi emocjami, nie daje gwarancji dalszego prawidłowego wypełniania obowiązków służbowych przez powoda. Mając na uwadze cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd uznał, iż rodzaj wymierzonej kary jest współmierny do popełnionego przewinienia i stopnia zawinienia oraz uwzględniał wszystkie okoliczności sprawy.

Przepis art. 2 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej określa zasadniczy przedmiot działania Służby Więziennej, odwołując się w jego treści wprost do zadań dotyczących wykonywania tymczasowego aresztowania oraz kar pozbawienia wolności i środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności. Przepis ten wymienia osiem podstawowych zadań ustawowych Służby Więziennej, przy czym katalog ten nie jest zamknięty. Niemniej jednak zwrócić należy uwagę na zadanie ujęte w pkt 4 tj. humanitarne traktowanie osób pozbawionych wolności. Przy czym podkreślić należy, iż niehumanitarne traktowanie osób pozbawionych wolności, zgodnie z przepisami dyscyplinarnymi zawartymi w tej ustawie, może uzasadniać nawet dyscyplinarne zwolnienie funkcjonariusza ze służby. Na marginesie trzeba wspomnieć, że przed uchwaleniem nowej pragmatyki służbowej, poprzednia ustawa o Służbie Więziennej odnosiła się jedynie do humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności albo humanitarnych warunków stosowania tymczasowego aresztowania. Takie gwarancje, w świetle powszechnie przyjętych standardów międzynarodowych, wydawały się wysoce niewystarczające. Dlatego też poszerzono katalog zadań podstawowych o humanitarne traktowanie osób pozbawionych wolności (por. Komentarz do art. 2 ustawy o służbie więziennej, 2013.10.01, Lex).

Kara dyscyplinarnego wydalenia ze służby z pewnością jest karą bardzo surową, niemniej jednak, okoliczności niniejszej sprawy w pełni uzasadniają jej zastosowanie.

Mając na uwadze powyższe, w oparciu o art. 263 ustawy o Służbie Więziennej, Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 K.p.c. w związku z § 9 ust. 1 pkt 1 i § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22.10.2015 roku (Dz.U. z 2015 roku, poz. 18040), przyjmując, iż najbardziej zbliżonym rodzajem spraw są sprawy dotyczące przywrócenie do pracy.

SSO Tomasz Korzeń