Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 lipca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. odmówił M. O. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(decyzja – k. 52 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M. O.. Stwierdziła w nim, że nie zgadza się z decyzją organu rentowego, ponieważ nieprawidłowo w niej ustalono, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy. Skonstatowała, że w jej ocenie, stan zdrowia wskazuje na to, że nie może ona wykonywać pracy. Powołując się na powyższe, wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

(odwołanie - k.2- 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc tożsame argumenty, co w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie - k. 5–5v.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. O. urodziła się (...) Posiada zawód wyuczony technik–ekonomista. Ostatnio pracowała jako audytor, obecnie przebywa na zwolnieniu lekarskim.

(okoliczności bezsporne)

W dniu 14 listopada 2016 r. ubezpieczona złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(wniosek – akta ZUS)

Lekarz orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznał u ubezpieczonej: mieszane zaburzenia depresyjno-lękowe, zespół bólowy kręgosłupa oraz obserwację sutka lewego. Orzeczeniem z 20 grudnia 2016 r. Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że M. O. nie jest niezdolna do pracy.

(opinia lekarska – k. 56–57 dokumentacji medycznej, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS – k. 33–33v.)

Od powyższego orzeczenia M. O. w dniu 2 stycznia 2017 r. wniosła sprzeciw.

(sprzeciw – k. 58 dokumentacji medycznej)

Komisja lekarska ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania ubezpieczonej oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u niej: mieszane zaburzenia depresyjno-lękowe, zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego oraz obserwację sutka lewego z uwagi na guzek. Orzeczeniem z 25 stycznia 2017 r. Komisja Lekarska ZUS stwierdziła, że M. O. nie jest niezdolna do pracy.

(opinia lekarska – k. 74 – 76 dokumentacji medycznej, orzeczenie komisji lekarskiej ZUS – k. 50–51)

Decyzją z dnia 31 lipca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. odmówił M. O. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(decyzja – k. 52 akt ZUS)

U ubezpieczonej rozpoznano: zaburzenia lękowo-depresyjne bez jawnych objawów ogniskowego uszkodzenia (...). W uzasadnieniu do opinii stwierdzono, że w przeprowadzone badanie nie wykazało objawów ogniskowego uszkodzenia sprawności ruchowej. Z punktu widzenia neurologicznego, z przy ocenie sprawności ruchowej brak jest podstaw do orzekania o długotrwałej niezdolności do pracy zgodnej z posiadanym poziomem kwalifikacji zawodowej. Według biegłego, ubezpieczona nie wymaga zbadania przez innych biegłych lekarzy, za wyjątkiem psychiatry.

( opinia biegłego sądowego neurologa dr. n. med. J. Z. - k. 15–16)

U ubezpieczonej rozpoznano: zaburzenie depresyjne i lękowe mieszane. W uzasadnieniu opinii stwierdzono, że badana jest zdolna do pracy zawodowej. Ewentualnie w okresach pogorszonego samopoczucia może korzystać z okresowej niezdolności do pracy. Co więcej, od wielu lat była leczona z powodu zaburzenia lękowo depresyjnego, w historii choroby zapisane są leki, które chora powinna przyjmować. Biegły wskazał, że M. O. przestała je brać.

(opinia biegłego sądowego psychiatry dr. n. med. K. K. – k. 18 – 20; uzupełniająca pisemna opinia biegłego sądowego psychiatry dr. n. med. K. K. – k. 89–90 )

U ubezpieczonej rozpoznano: cechy osobowości bierno-zależnej z tendencjami do reakcji lękowo-depresyjnych i somatyzacji objawów, osłabienie sprawności procesów poznawczych mogące świadczyć o rozpoczynających się zmianach organicznych w mózgu, nasilone na skutek działania leków psychotropowych, w badaniu zaznaczone tendencje agrawacyjne, aktualnie stwierdzone w funkcjonowaniu psychicznym w umiarkowanym stopniu zakłócają codzienne funkcjonowanie.

(opinia biegłego psychologa klinicznego dr. L. S. – k. 70 – 70v.)

U ubezpieczonej rozpoznano: zespół bólowy kręgosłupa oraz miernie nasilone zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa bez upośledzenia funkcji. Zmiany te są odpowiednio do wieku wnioskodawczyni. W uzasadnieniu do opinii stwierdzono, że z punktu widzenia ortopedycznego M. O. jest zdolna do pracy, nie utraciła w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji oraz w ocenie biegłego, nie zachodzi konieczność powoływania innych biegłych.

(opinia biegłego sądowego ortopedy dr. M. S. – k. 75–77)

Sąd oddalił wniesione przez wnioskodawcę wnioski o dopuszczenie: dowodu z zeznań świadków, tj. E. C., A. S., I. B. na okoliczność stwierdzenia częstotliwości oraz przebiegu, zachowania i samopoczucia podczas okresów zaostrzania się choroby psychicznej odwołującej się i stwierdzenia, że w tych okresach odwołująca się nie jest w stanie wykonywać prostych czynności życia codziennego oraz przyczyn ustania stosunku pracy w jej ostatnim miejscu pracy; dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem do strony odwołującej się na okoliczność przebiegu leczenia chorób, ich rodzaju, częstotliwości okresów pogorszenia chorób, przyczyn utraty pracy, niemożności znalezienia pracy, objawów niepożądanych pojawiających się w związku z zażywaniem leków psychotropowych i ogólnego samopoczucia odwołującej się; dowodu z konfrontacji opinii biegłych K. K. i L. S. na okoliczność uzyskania odpowiedzi na wątpliwości, które narosły wobec sprzeczności między nimi z uwagi na fakt, że biegły psychiatra unika odpowiedzi na pytania wykazując brak elementarnej wiedzy na temat stanu zdrowia; dowodu z opinii neurologa na okoliczność stwierdzenia czy odwołująca cierpi na zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego oraz czy zaburzenia te powodują u niej niezdolność do pracy; dowodu z ustnej opinii biegłego ortopedy z uwagi na liczne zastrzeżenia i wątpliwości co do wydanej przez niego opinii.

W ocenie Sądu uwzględnienie powyższych wniosków prowadziłoby do niepotrzebnego wydłużenia postępowania, w sytuacji gdy wszystkie istotne okoliczności zostały w niniejszej sprawie już wyjaśnione. Zgodnie z art. 6 § 1 k.p.c., sąd powinien przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym posiedzeniu, jeżeli jest to możliwe bez szkody dla wyjaśnienia sprawy. Z pozostałych środków dowodowych zgromadzonych w niniejszej sprawie wynika niezbicie, że

M. O. nie jest niezdolna do pracy.

Podkreślić, także należy, iż w ocenie Sądu dotychczasowe opinie nie zawierają żadnych braków, a co istotne biegli odnieśli się szczegółowo do zgłoszonych zarzutów, co więcej żaden z biegłych nie wskazał potrzeby powołania innych biegłych niż Ci, których powołał Sąd Okręgowy. Podkreślić należy także, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, niepubl.).

Wszystkie twierdzenia i zastrzeżenia wnioskodawczyni na których podstawie wnosiła o dopuszczenie dowodów z biegłych są zbyt szczegółowe i sprzeczne z zasadami logiki oraz zasadami sporządzania opinii biegłych. W ocenie Sądu biegli lekarze (w szczególności w zakresie psychiatrii) nie mogą zająć stanowiska w zakresie każdej hipotetycznie możliwej czynności dnia codziennego wykonywanej przez wnioskodawczynie i ocenić czy te zaburzenia, na które cierpi powódka będą przeszkadzały w każdym rodzaju aktywności przez nią podejmowanej na tyle, że odnośnie do nich należałoby stwierdzić niezdolność lub częściową niezdolność do pracy. Biegły psychiatra zarówno w opinii podstawowej jak i uzupełniającej stwierdził wyraźnie, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy. Taka diagnoza jest wystarczająca dla postępowania, ponieważ ocenia się ogólną zdolność do pracy, jednocześnie nie analizując szczegółowego przebiegu dnia osoby badanej. Czymś innym jest codziennie zachowanie badanej a czymś innym stwierdzenie tego czy w znaczeniu ogólnym psychiatrycznym osoba ta jest zdolna do podjęcia i wykonywania pracy.

Sąd Okręgowy ponadto uznał za nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy pozostałą dokumentację w zakresie stanu zdrowia wnioskodawczyni obejmującej m.in. w szczególności decyzje lekarza orzecznika ZUS z 7 grudnia 2015 r. i z 21 lipca 2016 r. stwierdzające, że wnioskodawczyni jest niezdolna do pracy, decyzje ZUS z 2015 r. i 2016 r. przyznającej prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, akta medyczne, ulotki dołączane do leków.

W myśl art. 227 k.p.c., przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, więc nie jest więc uchybieniem procesowym pominięcie dalszych dowodów, gdy w świetle zebranego materiału okoliczności istotne stały się między stronami niesporne, a dalsze dowody miałyby jedynie służyć naświetleniu okoliczności towarzyszących, nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, albo zmierzały do wykazania okoliczności, które zostały udowodnione zgodnie z twierdzeniami strony (por. wyrok SN z dnia 27 czerwca 2014 r., I CSK 497/13, LEX nr 1521311). Przedmiotem niniejszej sprawy było ustalanie czy wnioskodawczyni jest zdolna czy niezdolna do pracy. Wystarczającymi aż nadto środkami dowodowymi do stwierdzenia powyższego były dowody z opinii biegłych lekarzy różnych specjalności, które potwierdziły opinie wystawione przez lekarza orzecznika ZUS oraz Komisji Lekarskiej ZUS. Wnioskodawczyni jest całkowicie zdolna do pracy zarobkowej. Obrazu rzeczy nie zmieniają ponadto dawne opinie lekarskie ZUS, decyzje tego organu rentowego ani inna dokumentacja medyczna dołączona do akt sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.57 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. z dnia 7 lipca 2017 r. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność powstała w okresach wymienionych w cytowanym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art.57 ww. ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonej pod kątem niezdolności do pracy.

Zgodnie z treścią art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2)możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art.13 ust.1 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej, jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi, zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko, jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku, predyspozycji psychofizycznych.

Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (ogólna sprawność psychofizyczna) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy). Należało, zatem ustalić, czy ubezpieczony jest zdolny do wykonywania pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, czy jego kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy też konieczne jest jego przekwalifikowanie. Ubezpieczony posiada IV stopień kwalifikacji zawodowych, na co biegli także zwrócili uwagę w swoich opiniach.

Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy nie jest kryterium niezdolności do pracy w rozumieniu art.12 ww. ustawy. Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub gdy rokowanie, co do przekwalifikowania jest pozytywne). Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy jest warunkiem koniecznym do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym, jeżeli wiek, poziom wykształcenia, predyspozycje psychofizyczne dają podstawy do uznania, że jest możliwe podjęcie pracy w zawodzie albo po przekwalifikowaniu. W wyroku z dnia 8 września 2014 roku (I UK 431/14, Legalis nr 1330112) Sąd Najwyższy wskazał, iż „doniosłe znaczenie w konstrukcji częściowej niezdolności do pracy (której definicję zawiera art.12 ust.3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) ma podkreślenie, że chodzi o ocenę zachowania zdolności do wykonywania nie jakiejkolwiek pracy, lecz pracy „zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji”. R. legis wyodrębnienia tej przesłanki stanowi wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, do której zachowali zdolność, wobec braku środków do życia.

Należy wskazać ,iż o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Decydująca dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, (vide: wyrok SA w Szczecinie w sprawie III AUa 254/13 z dnia 18.09.2013r, Lex 1378800, wyrok SA w Katowicach w sprawie III AUa 2183/12 z dnia 9.07.2013, Lex 1363251).

Podkreślić należy ,iż złe samopoczucie wnioskodawcy i jego i subiektywne odczucia dotyczące stanu zdrowia nie mogą stanowić podstawy do orzeczenia o jego niezdolności do pracy. W wyroku z dnia 20.05.2013 roku SN w sprawie o sygn.. akt I UK 650/12 (Lex 1341963) wskazał ,iż podstawą do przyznania świadczenia jest przygotowana przez biegłych ocena stanu zdrowia osoby ubiegającej się o nie. Nie są brane pod uwagę subiektywne odczucia zainteresowanego. Pogląd ten w pełni podziela Sąd orzekający. W tym miejscu należy również zwrócić uwagę ,iż stan zdrowia wnioskodawczyni niewątpliwie uzasadnia konieczność leczenia czy okresowej kontroli lekarskiej. Niezdolności do pracy pojawiające się okresowo np. w wyniku wystąpienia zaostrzenia dolegliwości uzasadniają podjęcie leczenia ale wnioskodawczyni może to czynić w ramach udzielanych zwolnień lekarskich. Samo tylko istnienie schorzeń powodujących konieczność pozostawania w stałym leczeniu nie stanowi samodzielnej przyczyny uznania częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, chociaż w pewnych okresach wymaga czasowych zwolnień lekarskich. Upośledzenie organizmu nie jest wystarczającą przesłanką przyznania renty, w sytuacji, gdy mimo tego upośledzenia możliwe jest podjęcie dotychczasowej pracy i systematyczne leczenie schorzenia. ( vide wyrok SA w Krakowie z dnia 5.03.2013 roku w sprawie III AUa 1208/12 Lex 1294800, postanowienie SN z dnia 11.06.2013 r w sprawie II UK 65/13 Lex nr 1363198).

Zebrany w niniejszym postępowaniu materiał dowodowy nie pozwolił zakwestionować prawidłowości zaskarżonej przez ubezpieczoną decyzji. W złożonych opiniach biegli szczegółowo odnieśli się jej do stanu zdrowia i możliwości wykonywania pracy zarobkowej.

Podkreślić w tym miejscu należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w opiniach, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. Odmienne ustalenie w tej mierze może być dokonane tylko na podstawie opinii innych biegłych lekarzy, jeżeli ich opinia jest bardziej przekonywująca oraz wszechstronnie przedstawia kwestię nasuwającą wątpliwości w sprawie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...)). Jednakże opinię innego biegłego sądowego Sąd może dopuścić jedynie wtedy, gdy opinia, która została już złożona do sprawy zawiera istotne braki, względnie nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku, II CR 817/73, niepubl).

Przenosząc rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy zauważyć, iż opinie, które Sąd brał pod uwagę przy wydawaniu orzeczenia były wyczerpujące, jasne i nie zawierały braków. Sąd zrobił wszystko, co było możliwe, aby wnioskodawczyni poczuła się rzetelnie przebadana. Zważyć, należy na fakt, że pomimo schorzeń, jakie zostały rozpoznane u wnioskodawczyni, to jednak z zebranego w sprawie materiału dowodowego – opinii biegłych z zakresu: neurologii, psychiatrii i ortopedii jednoznacznie wynika, że rozpoznane u ubezpieczonej schorzenia nie ograniczają jej sprawności w stopniu znacznym, powodującym niezdolność do pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Biegli Ci byli zgodni w swoich opiniach i brak jest jakichkolwiek rozbieżności, co więcej opinie te są zgodne z opiniami lekarza orzecznika i komisji lekarskiej organu rentowego. W zakresie opinii biegłego niebędącego lekarzem, tj. psychologa należy stwierdzić, że uznał on, że zmiany w funkcjonowaniu psychicznym w umiarkowanym stopniu zakłócają codzienne funkcjonowanie wnioskodawczyni. Jednakże, stwierdzenie to nie oznacza że M. O. jest niezdolna do pracy nawet w części. Umiarkowany stopień to taki stopień, którego wielkość, siła lub natężenie nie są ani zbyt duże, ani zbyt małe. Częściowa niezdolność do pracy polega na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Sens wyodrębnienia tej konstrukcji można upatrywać m.in. w zapobieganiu sytuacjom, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, wobec braku środków do życia. U wnioskodawczyni owa utrata zdolności nie występuje. Ponadto dowód z opinii biegłego psychologa należy traktować uzupełniająco do opinii biegłego lekarza. Każda diagnoza psychologiczna polega na opisie funkcjonowania osoby zgłaszającej się na badanie, a także ustaleniu wskazówek do dalszego postępowania, w tym ewentualnie również psychoterapii lub pracy psychoedukacyjnej. Natomiast to opinia biegłego lekarza ma na celu stwierdzenie czy dolegliwości jakimi cechuje się osoba badana pozwalają na stwierdzenie zdolności lub niezdolności do pracy.

Ponad wszelką wątpliwość stwierdzić więc należy, zatem że ubezpieczona może wykonywać prace adekwatne do swoich kwalifikacji i posiadanego wykształcenia.

W konsekwencji brak jest podstaw do przyznania ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i Sąd Okręgowy na postawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

P.K.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni.

6.2.2018 r.