Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Radomiu VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie

Przewodniczący SSO Bożenna Zawada

Protokolant st. sekr. sądowy Katarzyna Jabłońska

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2018 roku w Radomiu

sprawy W. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania W. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z dnia 29 września 2017 roku Nr (...)

I.  zaskarżoną decyzję zmienia i ustala W. J. prawo do emerytury od 10 sierpnia 2017 roku.

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz W. J. kwotę 180zł. (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Bożenna Zawada

Sygn. akt VI U 1048/17

UZASADNIENIE

W. J. pismem z dnia 31 października 2017 roku odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia 29 września 2017 roku nr (...) odmawiającej przyznania prawa do emerytury w wieku obniżonym.

W uzasadnieniu podniósł, iż nie zgadza się z decyzją organu rentowego, bowiem
w jego ocenie w całym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)
i (...) Sp. z o. o. Oddział K. w Ś. pracował w warunkach szczególnych (odwołanie – k. 3-6).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

W uzasadnieniu wskazał, iż nie uznał pracy w szczególnych warunkach od 1 lutego 1976 roku do 5 października 2017 roku w (...) Sp. z o.o. ponieważ wnioskodawca nie przedłożył świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Złożył jedynie własne oświadczenie o charakterze wykonywanej pracy. Powyższe oświadczenie nie znajduje uzasadnienia w uwzględnieniu pracy w szczególnych warunkach (odpowiedz na odwołanie – k. 9).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

W. J. w dniu 10 sierpnia 2017 roku złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniosek o przyznanie prawa do emerytury (wniosek – k. 1-4 akt ZUS).

Zaskarżoną decyzją z dnia 29 września 2017 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił skarżącemu prawa do dochodzonego świadczenia wobec braku udowodnienia wymaganego przepisami ustawy 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przyjęto za udowodniony na dzień 01 stycznia 1999 roku ogólny staż ubezpieczenia w wymiarze 25 lat, w tym 24 lata, 6 miesięcy
i 15 dni okresów składkowych, 2 miesiące i 25 dni okresów nieskładkowych oraz
2 miesiące i 20 dni okresów uzupełniających. Organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił okresu od 1 lutego 1976 roku do 5 października 2007 roku w (...) Sp. z o.o. jako pracy w szczególnych warunkach ponieważ wnioskodawca nie przedłożył świadectwa pracy w szczególnych warunkach, które wyszczególniałoby okresy, w jakich był zatrudniony w warunkach szczególnych i określało ściśle charakter wykonywanych prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku, a także zawierało zarządzenia resortowe właściwego Ministra pod które podlega zakład pracy (decyzja – k. 33 akt ZUS).

W. J., urodzony (...), w dniu 1 lutego 1974 roku został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w K. (następnie od 1 stycznia 1991 roku (...) Sp. z o.o. w Ś.) jako uczeń praktycznej nauki zawodu – pracownik młodociany w zawodzie: monter izolacji termicznej. Następnie w okresie od 1 lutego 1976 roku do 31 stycznia 2006 roku wnioskodawca był zatrudniony jako blacharz. Przedsiębiorstwo to zajmowało się ocieplaniem instalacji rurociągowej, turbin i kotłów parowych przy pomocy wełny mineralnej w elektrowniach i elektrociepłowniach oraz zabezpieczeniem antykorozyjnym elementów metalowych na terenie Polski głównie w Elektrowni Kozienice, w Bełchatowie, w Połańcu, w Siekierkach. Przedsiębiorstwo to początkowo było w resorcie energetyki, a od 1994 roku w resorcie budownictwa. W. J. pracował w charakterze montera izolacji. Do jego obowiązków należało oczyszczanie za pomocą szczotki rurociągów służących do przesyłu pary wodnej i ciepłej wody. Rurociągi znajdowały się na poziomie od 0 do 20-50 metrów. Głównie była to praca na wysokości. Po oczyszczeniu rurociągów wnioskodawca malował je farbą podkładową minią. Następnie okręcał rurociągi wełną mineralną i watą szklaną, potem nakładał na to płaszcz ochronny z blachy, który mocował za pomocą wkrętów. Blacha i inne materiały izolacyjne były przygotowywane przez innych pracowników na warsztacie. Rurociąg miał temperaturę około 50 ^{( o)}C i musiał być zaizolowany, aby nie tracić ciepła. Wnioskodawca pracował również przy ocieplaniu turbin służących do wytwarzania energii elektrycznej. Najpierw zdejmował starą izolację w postaci wełny, blachy i sznurów azbestowych, a następnie zakładał nową, co polegało na siatkowaniu urządzenia, układaniu wełny mineralnej oraz płaszcza azbestowego. W. J. wykonywał również remonty kotłów energetycznych służących do podgrzania wody i wytwarzania pary oraz elektrofiltrów. Otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych oraz mleko i zupy regeneracyjne. W ten sposób pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wynoszącym 10-12, a czasem nawet 16 godzin. W okresie od 1 lutego 2006 roku do 5 października 2007 roku W. J. zatrudniony był jako majster budowy. W okresie zatrudnienia wnioskodawca korzystał z urlopów bezpłatnych w okresie od 4 do 31 grudnia 1995 roku, od 8 do 19 maja 2000 roku, od 23-31 grudnia 2002 roku, od 2 do 15 stycznia 2003 roku, od 23 do 31 grudnia 2003 roku, od 23 do 27 lutego 2004 roku, od 5 do 9 listopada 2004 roku, od 27 do 31 grudnia 2004 roku, od 24 do 31 stycznia 2005 roku, od 27 do 31 grudnia 2005 roku, od 22 do 25 sierpnia 2006 roku, od 2 do 29 stycznia 2007 roku, od 16 marca do 28 września 2007 roku i od 1 do 5 października 2007 roku nieobecność nieusprawiedliwiona (świadectwa pracy k. 17, 18 akt ZUS, wyjaśnienia wnioskodawcy – zapis na płycie CD – k. 24, zeznania świadków: J. D., Z. K., L. G. i M. Z. – zapis na płycie CD – k. 24, zeznania wnioskodawcy – zapis płyty CD – k. 82, akta wypadku w drodze z pracy, druk Rp-7 – k. 10 akt KPU).

Prawomocnym wyrokiem z dnia 14 grudnia 2016 roku Sąd Okręgowy w Radomiu
w sprawie o sygn. akt VI U 359/16 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. i ustalił M. Z. prawo do emerytury od 13 maja 2015 roku. Wyrokiem z dnia 11 października 2017 roku Sąd Apelacyjny w Lublinie w sprawie o sygn. akt III AUa 159/17 oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Szczecinie od w/w wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu (wyroki – k. 83, 110 akt VI U 359/16 Sądu Okręgowego w Radomiu). M. Z. wykonywał takie same czynności jak W. J. pracując w Przedsiębiorstwie (...) w K. w okresie od 18 lipca 1977 roku do 5 lipca 2005 roku (akta sprawy VIU 359/16).

W związku z tym, że wnioskodawca urodził się po 31 grudnia 1948 roku, spór dotyczył kwestii, czy spełnia on przesłanki przyznania mu emerytury na podstawie art. 184
w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2017.1383), czyli czy nabył prawo do wcześniejszej emerytury dla pracowników pracujących w warunkach szczególnych.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu
31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie natomiast z ust. 2 przytoczonego wyżej artykułu emerytura, o której mowa
w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych według art. 184 jest więc spełnienie przed dniem 01 stycznia 1999 roku przesłanki posiadania co najmniej 25 - letniego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu. Brak w treści art. 184 przesłanki końcowej daty spełnienia pozostałych warunków nabycia uprawnień emerytalnych (tj. dożycia wieku emerytalnego na dzień 31 grudnia 2007 r.) powoduje, że ubezpieczeni, którzy w chwili wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS posiadali wymagany okres ubezpieczenia (szczególny i zwykły), mogą realizować prawo do emerytury na starych zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 32, 33, 39 i 40 również po dniu 31 grudnia 2007 roku oraz nieprzystąpieniu do OFE. Natomiast zgodnie z art. 32 ust. 1
i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed 01 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27
pkt 1. Poprzez art. 184 ust. 1 przepisy art. 32 ustawy stosuje się do osób urodzonych po dniu
31 grudnia 1949 roku Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej
ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 powołanego przepisu stanowi, że wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 1 i 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Zatem zastosowanie będą miały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U.1983.8.43). Przepisy § 3 i 4 wymienionego rozporządzenia określają warunki, od których spełnienia zależy uzyskanie wcześniejszej emerytury. Są to: okres zatrudnienia wynoszący dla mężczyzn 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A oraz osiągnięcie wieku emerytalnego 60 lat dla mężczyzn.

Ustalając okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik nie otrzymał wynagrodzenia lub świadczenia, w tym urlopów bezpłatnych. Okres urlopu wypoczynkowego oraz otrzymywany przez pracownika po 14 listopada 1991 roku zasiłek chorobowy traktuje się na równi z okresami wykonywania pracy.

Bezspornym jest, że W. J. w dniu (...)roku osiągnął wiek emerytalny 60 lat, udokumentował wymagany 25-letni ogólny staż ubezpieczenia oraz, że nie był członkiem żadnego z otwartych funduszy emerytalnych.

Spornym natomiast pozostaje, czy wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A w wymiarze co najmniej 15 lat i czy w/w okresy zostały osiągnięte przed dniem 01 stycznia 1999 roku.

Pamiętać należy o tym, że aby wykazać prawo do wcześniejszego świadczenia emerytalnego konieczne jest wykazanie, że wyłącznie prace określone w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala uznać, iż W. J. w okresie od dnia 1 lutego 1976 roku do 3 grudnia 1995 roku i od 1 stycznia 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. (następnie od 1 stycznia 1991 roku (...) Sp. z o.o. w Ś.) wykonywał stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w szczególnych warunkach.

Co do w/w okresów zatrudnienia wskazać należy, iż W. J. przedstawił zwykłe świadectwo pracy z którego wynikało, iż pracował na stanowisku blacharza. Dokument ten nie stanowił jednak w pełni wiarygodnego dowodu, gdyż jego treść była sprzeczna z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków. Świadkowie bowiem stanowczo i jednoznacznie potwierdzili, iż w całym okresie zatrudnienia zajmował się wyłącznie pracami polegającymi na wykonywaniu izolacji rurociągów przesyłających wodę i parę wodną oraz kotłów parowych i turbin oraz malowaniem konstrukcji stalowych na wysokościach.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie kwestionuje stanowiska wyrażanego
w orzecznictwie, według którego oceniając dowody osobowe należy mieć na uwadze to,
że wcześniejsza emerytura jest dla powszechnego systemu świadczeń emerytalnych instytucją wyjątkową, określającą szczególne uprawnienia uprzywilejowanego kręgu podmiotów, stąd wymaga ścisłej wykładni i pewnego ustalenia przesłanek prawa. Skoro prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego, nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione,
a temu służą w szczególności dokumenty. Dlatego też, w tej kategorii spraw same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach. Nie jest bowiem dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 20 kwietnia 2016 roku, III AUa 1205/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 stycznia 2016 roku,
III AUa 1337/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 10 listopada 2015 roku, III AUa 718/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 marca 2015 roku, III AUa 1788/14).

Dowodzenie wykonywania pracy w warunkach szczególnych wyłącznie na podstawie zeznań świadków jest niemiarodajne, z uwagi na ułomność ludzkiej pamięci i faktyczną niemożność weryfikacji zdarzeń sięgających zwykle kilkadziesiąt lat wstecz. Zatem,
by dowody osobowe mogły zostać zaakceptowanie jako wiarygodne wymagają potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej gromadzonej chronologicznie na przestrzeni lat pracy
(zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 26 marca 2015 roku, III AUa 574/14).

W niniejszej sprawie nie udało się jednak odnaleźć dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)
i Antykorozyjnych (...) w K.. Jedynym dokumentem dotyczącym tego okresu było świadectwo pracy. Jak bowiem wynika z informacji nadesłanej do tutejszego Sądu przez Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w likwidacji w W. w przechowywanej przez to Przedsiębiorstwo dokumentacji pracowniczej brak jest teczki osobowej wnioskodawcy (k. 14).

Według Sądu – w tej sytuacji – wnioskodawca nie mógł być obarczony negatywnymi konsekwencjami braku jego akt osobowych. Te szczególne okoliczności należało wziąć pod uwagę przy ocenie dowodów w niniejszej sprawie.

Ponadto dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych) (por. wyrok Sądu Najwyższego z 03 kwietnia 214 roku, II UK 413/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku, I PK 194/08). Rodzaj zaś tej pracy w okresie od dnia 1 lutego 1976 roku do 31 grudnia 1998 roku, z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego (od 4 do 31 grudnia 1995 roku) został jednoznacznie i wyczerpująco opisany przez świadków przesłuchanych w sprawie.

Należy także zwrócić uwagę na to, że błędnie wpisane stanowisko wnioskodawcy
w świadectwie pracy, nie może stanowić samodzielnej przesłanki do przyjęcia,
że wnioskodawca nie świadczył pracy w szczególnych warunkach. Świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz zwykłe świadectwa pracy nie są bowiem dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający takie świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwa traktuje się
w postępowaniu sądowym jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte
w dokumencie. Błędnie wystawione świadectwa pracy nie przekreślają zatem ustalenia,
że praca w szczególnych warunkach była przez wnioskodawcę wykonywana, bowiem ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była
w warunkach szczególnych, co miało miejsce w niniejszej sprawie (por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 15 kwietnia 2015 roku, III AUa 1104/14).

Sąd Okręgowy oparł zatem swe ustalenia faktyczne na zeznaniach wnioskodawcy
i świadków J. D., Z. K., L. G. i M. Z.. Świadkowie Ci potwierdzili okoliczności podane przez wnioskodawcę, opisali bardzo dokładnie czynności jakie wykonywał i zagrożenia jakie występowały na zajmowanych przez niego stanowiskach. Świadkowie byli podobnie jak wnioskodawca pracownikami Przedsiębiorstwa (...) w K.. Pracowali również wraz z wnioskodawcą w spornym okresie. Mieli oni zatem możliwość obserwacji wnioskodawcy podczas wykonywanych przez niego obowiązków. Dodatkowo wskazać należy, iż świadek J. D. zatrudniony był w tym przedsiębiorstwie, najpierw jako majster, a następnie jako kierownik budowy, był więc bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy. W ocenie Sądu zeznania świadków należy uznać za wiarygodne, obiektywne i stanowiące miarodajny dowód w sprawie. Ponadto należy mieć na uwadze fakt, iż świadkowie swoje zeznania oparli na własnych obserwacjach, bowiem pracowali wraz z wnioskodawcą w spornym okresie. Zeznania świadków potwierdzają ponadto okoliczności wskazane przez wnioskodawcę. Również na korzyść wnioskodawcy przemawia fakt, że w podobnej sprawie M. Z. wykonujący takie same czynności jak wnioskodawca otrzymał emeryturę przyznaną wyrokiem sądowym, a apelacja organu emerytalnego została oddalona przez sąd apelacyjny.

Zatem należało uznać, iż W. J. w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. od dnia 1 lutego 1976 roku do 3 grudnia 1995 roku i od 1 stycznia 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku wykonywał prace w warunkach szczególnych wskazane w wykazie A dziale V poz. 5 i 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 roku, tj. prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości oraz prace malarskie konstrukcji na wysokości jak również prace wymienione w wykazie A, dział II, pozycja 1 prace przy montażu, remoncie urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

Konkludując, okres pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych na dzień
01 stycznia 1999 roku wynosi 22 lata, 10 miesięcy i 12 dni. Zostały zatem spełnione przesłanki określone w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2017.1383).

W myśl art. 129 ust. 1 w/w ustawy świadczenia wypłaca się poczynając
od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca,
w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Wniosek w sprawie niniejszej wpłynął do organu rentowego w dniu 10 sierpnia 2017 roku, a wiek 60 lat wnioskodawca, osiągnął w dniu (...)roku, tym samym prawo do emerytury przysługuje od dnia
10 sierpnia 2017 roku, tj. miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Radomiu w oparciu o treść art. 477 ¹⁴
§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie I. wyroku.

O kosztach procesu w punkcie II. wyroku orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc. Zasądzona od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz W. J. kwota 180 zł stanowi koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika wnioskodawcy w osobie adwokata, które określone zostały na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800).

SSO Bożenna Zawada