Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Odnosząc się do kwestii tzw. bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 8 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks w postaci powagi rzeczy osądzonej, której obrońca oskarżonego upatruje w związku z wydaniem przez Sąd Rejonowy w Rybniku wyroku w sprawie o sygn. III K 826 / 18. Jakkolwiek w ocenie obrońcy powyższe skazanie tworzy res iudicata w stosunku do zachowania przypisanego zaskarżonym wyrokiem, to jednak sąd odwoławczy poglądu tego nie podziela. Lektura treści przywoływanego wyżej wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku prowadzi bowiem do wniosku, iż dotyczył on innego czynu, aniżeli ten rozpatrywany w niniejszym postępowaniu. Pomimo przyjęcia przez Sąd Rejonowy w Rybniku konstrukcji czynu ciągłego, sposób jego zredagowania nie pozwala na wniosek, by w jego skład wchodzić mogło także zachowanie opisane w wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie. Granice czynu ciągłego przypisanego przez Sąd Rejonowy w Rybniku wyznaczało urządzanie przez oskarżonego gier w określonym czasie i miejscu, przy wykorzystaniu w nim opisanych, zindywidualizowanych automatów i lokali. Te elementy określały granice skazania. Tak ukształtowany czyn ciągły nie pozwalał na ulokowanie w jego ramach zachowań, które nim objęte nie były. Podobne rozumowanie na kanwie tożsamej niemal problematyki przedstawił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 kwietnia 2018 r. ( V KS 5 / 18 ), podnosząc, iż wprawdzie przedmiotem obu porównywanych przestępstw było co prawda urządzanie gier na automatach w tym samym czasie, jednakże ani miejscowość urządzania gier, ani rodzaj automatów nie był tożsamy.

Co do zarzutów nawiązujących do braku notyfikacji przepisów art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych w Komisji Europejskiej. Wedle sądu odwoławczego – konsekwencje z tym związane oceniać należy w kontekście uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2017 r. ( I KZP 17 / 16 ), wedle której kolizja prawa krajowego z prawem unijnym, w świetle zasady bezpośredniego stosowania prawa Unii Europejskiej ( art. 91 ust. 3 Konstytucji ), może prowadzić do zastąpienia przepisów krajowych uregulowaniami prawa unijnego albo do wyłączenia normy prawa krajowego przez bezpośrednio skuteczną normę prawa Unii Europejskiej. W konsekwencji, norma niestosowania krajowego przepisu technicznego, którego projektu nie notyfikowano Komisji Europejskiej, wynikająca z dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.Urz. UE L z 1998 r. Nr 204, s. 37 ze zm.), wyłącza możliwość zastosowania w sprawie o przestępstwo z art. 107 § 1 kks przepisu art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 612) w pierwotnym brzmieniu. Natomiast art. 6 ust. 1 tej ustawy mógł i może nadal stanowić uzupełnienie normy blankietowej zawartej w art. 107 § 1 kks, o ile okoliczności faktyczne konkretnej sprawy pozwalają na ustalenie, że przepis ten ma zastosowanie i został naruszony. Odnosząc się do tej uchwały – pełność zawartej w niej argumentacji, logika wywodu oraz spójność wniosków daje podstawę do przyjęcia, że pogląd prawny w niej wyrażony jest trafny. Powyższe oznacza, że zachowanie oskarżonego, sprzeczne z treścią przepisu art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, może stanowić podstawę pociągnięcia go do odpowiedzialności karnoskarbowej za czyn z art. 107 § 1 kks. Naruszenie art. 6 ust. 1 ustawy, polegające na prowadzeniu działalności w zakresie gry na automatach bez koncesji, przesądzało o trafności przypisania oskarżonemu przestępstwa z art. 107 § 1 kks w kształcie opisanym w wyroku.

Odrzucić należy także zarzuty kwestionujące ustalenia z zakresu strony podmiotowej czynu oraz zmierzające do wykazania działania w warunkach błędu co do bezprawności i karalności przypisanego czynu. Z przepisów art. 10 § 3 i 4 kks wynika, iż nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność ( art. 10 § 3 kks ) lub w usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności ( art. 10 § 4 kks ). Skarżący, uzasadniając powołanie się na te kontratypy wskazuje, iż świadomość oskarżonego o legalności i niekaralności tego rodzaju zachowań, jak przypisane zaskarżonym wyrokiem, była usprawiedliwiona, bo kształtowały ją – prezentowane także w sprawach, w których oskarżony był stroną – stanowiska rozmaitych organów państwowych, w tym sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, opinie prawne oraz poglądy doktryny, z których miało wynikać, iż brak notyfikacji zbliżonych zakresowo przepisów art. 6 ust. 1 oraz 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych w Komisji Europejskiej powoduje, iż postępowanie pozostające z nimi w sprzeczności nie może wywoływać niekorzystnych konsekwencji – w tym również w zakresie odpowiedzialności karnoskarbowej za występek z art. 107 § 1 kks. Rozumowanie to jest jednak wybiórcze, bo zakłada, jakoby w powyższym zakresie orzecznictwo i doktryna były jednomyślne. Pomija istnienie szeregu innych judykatów, które na skuteczne powoływanie się na takie usprawiedliwione błędne przekonanie lub usprawiedliwioną nieświadomość, nie pozwalają. Problem stosowania art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych w kontekście prawa Unii Europejskiej, wywołał bowiem w ciągu ostatnich lat rozbieżności w orzecznictwie, także w zakresie oceny, czy i w jakich warunkach wymienione przepisy mogą uzupełniać normę blankietową z art. 107 § 1 kks. Na taką możliwość wprost wskazywała zwłaszcza dominująca w ramach Sądu Najwyższego linia orzecznicza, by przywołać choćby: postanowienie SN z dnia 28 listopada 2013 r. I KZP 15/13, wyrok SN z dnia 3 grudnia 2013 r., V KK 82/13, wyrok SN z dnia 8 stycznia 2014 r., IV KK 183/13, czy postanowienie SN z dnia 20 sierpnia 2014 r. IV KK 69/14. Dla oskarżonego płynęły stąd dostatecznie czytelne sygnały, które podważały przekonanie o legalności i niekaralności takiego zachowania, jak przypisane niniejszym wyrokiem. Zatem kontynuując tego rodzaju działalność oskarżony musiał brać pod uwagę jego potencjalną sprzeczność z prawem, w tym z prawem karnym skarbowym i wiążące się z tym konsekwencje. Taki stan świadomości nie jest tożsamy z istotą kontratypów, o jakich mowa powyżej. Oskarżony, mając taką świadomość, działał nie w błędzie, tylko w realizacji uświadamianego ryzyka i konsekwencji z tym związanych – także na gruncie prawa karnoskarbowego. Taka kalkulacja wyłącza błąd ( w każdej jego postaci, a wiec z art. 10 § 3 i § 4 kks ). Człowiek działający w błędzie nie zdaje sobie sprawy z możliwości pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej, oskarżony zaś taką możliwość zakładał i liczył się z nią.

Co do zarzutów obrazy art. 193 § 1 kks w zw. z art. 167 kpk, powiązanych z zarzutem obrazy art. 4 kpk, 7 kpk, 92 kpk oraz błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę wyroku – nie ma podstaw, aby przyjąć, iż procedowanie sądu I instancji tego typu obrazą prawa procesowego było dotknięte. Pozyskanie opinii biegłego jest uzasadnione tylko wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy niezbędne jest sięgnięcie po wiedzę specjalistyczną z danej dziedziny. Opinia biegłego nie jest jednak konieczna, jeżeli rozstrzygnięcie danej kwestii będzie bezspornie możliwe za pomocą innych dowodów. Tak właśnie było w niniejszej sprawie. Sąd I instancji, oceniając charakter i sposób działania automatów, dysponował na tyle jednoznacznymi wynikami oględzin tych automatów i eksperymentem przeprowadzonym przez funkcjonariuszy celnych, że aby ocenić charakter tych automatów w kontekście przepisów ustawy o grach hazardowych, nie było potrzeby sięgania po wiedzę specjalistyczną biegłego. W konsekwencji, także ustalenia faktyczne poczynione na tej podstawie nie budzą zastrzeżeń sadu odwoławczego.