Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 kwietnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. K. nie podlega od 1 czerwca 2015 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Y. L. E. K.. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał ,że w dniu 1 czerwca 2015 r. strony zawarły umowę , której nadały nazwę umowy o pracę na czas określony od 1 czerwca 2015 r. do 31 maja 2017 r. i mocą której A. K. powierzono obowiązki koordynatora sprzedaży w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 3 000,00 zł , a już od dnia 15 września 2015 r. A. K. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. W ocenie organu rentowego A. K. została zatrudniona na specjalnie utworzonym stanowisku pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił ,że w okresach niezdolności A. K. do pracy, powierzone jej obowiązki były wykonywane osobiście przez właścicielkę firmy tj. E. K.. Ponadto E. K. , pomimo długiej nieobecności A. K. w pracy, nie zatrudniła pracownika na jej miejsce. Co również istotne, przed zgłoszeniem A. K. do ubezpieczeń społecznych ( które nastąpiło na krótko przed powstaniem u A. K. niezdolności do pracy) nie posiadała ona żadnego tytułu do ubezpieczenia chorobowego ( w okresie od 14 sierpnia 2012 r. do 31 maja 2015 r. była zgłoszona jako osoba bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w Ł.).W ocenie organu rentowego działania polegające na zgłoszeniu do ubezpieczeń A. K. w charakterze pracownika świadczą o chęci świadomego osiągnięcia korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych i skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą. Tym samym na podstawie art.83 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art.300 Kodeksu pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził ,że umowa o pracę zawarta między Y. L. E. K. , a A. K. , jako zawarta dla pozoru, jest nieważna i od 1 czerwca 2015 r. A. K. nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

/decyzja k.33 - 35 akt ZUS/

W dniu 8 maja 2017 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie A. K. od powyższej decyzji , w którym wniosła o jej zmianę i stwierdzenie ,że jako pracownik u płatnika składek E. K. podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu od 1 czerwca 2015 r. A. K. wskazała ,że stanowisko organu rentowego wskazujące ,iż zawarta umowa o pracę miała charakter pozorny, jest błędne. Wnioskodawczyni podkreśliła ,że faktycznie świadczyła pracę , a fakt zajścia w ciążę nie stanowił przeciwwskazania do rozpoczęcia pracy.

/odwołanie k.2 – 13/

W dniu 11 maja 2017 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie płatnika składek od powyższej decyzji , w którym wniósł o jej zmianę i ustalenie ,że A. K. jako pracownik u płatnika składek (...) podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. W ocenie skarżącej , ww. decyzja jest wadliwa , gdyż A. K. wykonywała powierzone jej obowiązki pracownicze zgodnie z poleceniami pracodawcy. E. K. podkreśliła ,że nie wiedziała o fakcie zajścia w ciążę przez A. K. oraz ,że podczas niezdolności A. K. do pracy przejęła powierzone jej uprzednio obowiązki pracownicze.

Odwołanie złożona na piśmie nie zostało opatrzone podpisem E. K., pomimo wezwań Sądu do uzupełnienia braku formalnego odwołania.

/odwołanie k.2 – 6 akt o sygn. VIII U 1172/17/

W odpowiedzi na odwołania pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie oraz łączne rozpoznanie. Organ rentowy przytoczył argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.21 - 22 , odpowiedź na odwołanie k.31 - 32 akt o sygn. VIII U 1172/17/

Podczas rozprawy w dniu płatnik składek oświadczyła do protokołu ,że podtrzymuje swoje odwołanie w sprawie. Nie złożyła podpisu na odwołaniu sporządzonym na piśmie .

/protokół rozprawy z dnia 29 maja 2018 r. ,oświadczenie płatnik 00:05:53 płyta CD k.204/

Postanowieniem z dnia 23 lutego 2018 r. Sąd połączył sprawę o sygnaturze akt VIII U 1172/17 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 1131/17 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz zarządził ich prowadzenie pod sygnaturą VIII U 1131/17.

/postanowienie k.40 akt o sygn. VIII U 1172/17/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek E. K. od dnia 5 marca 2014 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) i w jej ramach zajmuje się sprzedażą detaliczną kosmetyków i artykułów toaletowych prowadzoną w wyspecjalizowanych sklepach. Płatnik składek jest franczyzobiorcą marki (...).

/wypis z (...) k.214 , okoliczności bezsporne/

Bilans firmy płatnika kształtował się następująco:

- 2015 r. – przychód – 287 489,78 zł , wydatki 294 488,55 zł ( strata 3 841,99 zł).

- 2016 r. – przychód – 494 146,05 zł , wydatki 393 865,53 zł ( dochód 100 960,15 zł).

- 2017 r. – przychód – 450 045,77 zł , wydatki 428 980,90 zł ( dochód 18 764,73 zł).

/dokumentacja k.231/

Wnioskodawczyni A. K. legitymuje się wykształceniem wyższym pedagogicznym ( pedagog kultury fizycznej i zdrowotnej).

/okoliczność bezsporna/

W okresie od 14 sierpnia 2012 r. do 31 maja 2015 r. A. K. była zgłoszona w Powiatowym Urzędzie Pracy w Ł. jako osoba bezrobotna.

/okoliczność bezsporna/

Ciąża wnioskodawczyni została potwierdzona badaniem lekarskim z dnia 27 kwietnia 2015 r. Podczas wizyty lekarskiej w dniu 18 maja 2015 r. u wnioskodawczyni stwierdzono 8 tygodniową ciążę.

/karta ciąży k.45 – 46 , dokumentacja medyczna k.108/

W dniu 1 czerwca 2015 r. pomiędzy firmą (...), a A. K. została zawarta umowa nazwana umową o pracę na czas określony od 1 czerwca 2015 r. do 31 maja 2017 r. W treści umowy wskazano, że A. K. będzie świadczyć pracę na stanowisku koordynatora sprzedaży z wynagrodzeniem w wysokości 3 000,00 zł w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano K. oraz Ł.

/umowa o pracę k.29 akt ZUS/

Czas pracy wnioskodawczyni nie był określony godzinowo. Firma płatnika nie posiadała lokalu biurowego. Wnioskodawczyni spotykała się z płatnikiem w lokalu mieszkalnym należącym do płatnika. Nie posiadała do niego kluczy. Bywała tylko wtedy kiedy w lokalu przebywała płatnik. Mieszkanie to było urządzone tak jak lokal mieszkalny a nie biuro.

/zeznania wnioskodawczyni min.00:02:47 – 00:15:48 rozprawy z dnia 4 października 2018 r. , płyta CD k.236 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:07:17 – 00:22:43 , 01:00:33 – 01:01:20 rozprawy z dnia 29 maja 2018 r. , płyta CD k.207/

Z ww. tytułu od dnia 1 czerwca 2015 r. wnioskodawczyni została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych ubezpieczenia zdrowotnego.

/dokumenty w aktach ZUS/

Przed zawarciem ww. umowy , płatnik składek nie zatrudniał pracowników na podstawie umowy o pracę.

/niesporne/

Zgodnie z zakresem obowiązków , do powierzonych wnioskodawczyni zadań pracowniczych miało należeć:

- analiza rynku i ofert konkurencji - prowadzenie pierwotnych i wtórnych badań rynku,

- kontrola sprzedaży produktów kosmetycznych marki G. (...) na stanowisku sprzedażowym,

- tworzenie ofert handlowych w oparciu o standardy firmy oraz potrzeby klienta,

- promowanie działań usprawniających sprzedaż - przygotowanie materiałów i akcji promocyjnych

- wykonywanie pomiarów wyników działań promocyjnych oraz sprawdzanie ich efektywności,

- udział w akcjach promocyjnych,

- współpraca z właścicielem firmy (...),

- przyjmowanie i realizowanie zamówień,

- rozliczanie końcowe projektów - porównanie przyjętych założeń, budżetów z realnymi wynikami,

- koordynowanie projektów w zakresie terminów dostaw - harmonogram dostaw,

- aktywny wkład w tworzeniu dobrego wizerunku firmy,

- dbanie o wizerunek stoiska sprzedażowego w Centrum Handlowym,

/zakres obowiązków k.28 akt ZUS/

Płatnik składek wypłacił wnioskodawczyni wynagrodzenie za czerwiec 2015 r. w wysokości 2 156,72.

/wyciąg bankowy k.231/

Odwołująca stała się niezdolna do pracy od dnia 15 września 2015 r. z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Zwolnienie zostało wystawione na okres od dnia 15 września 2015 r. do 16 grudnia 2015 r. W okresie od 17 grudnia 2015 r. do 14 grudnia 2016 r. wnioskodawczyni wypłacono zasiłek macierzyński. W okresie od 15 grudnia 2016 r. do 22 kwietnia 2017 r. wnioskodawczyni zostały wystawione zaświadczenia o niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. W okresie od 3 lutego 2017 r. do 22 kwietnia 2017 r. A. K. wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży.

/niesporne/

W czasie nieobecności wnioskodawczyni w pracy , płatnik składek nie zatrudniła pracownika na jej miejsce.

/niesporne/

Ze spornego okresu zatrudnienia wnioskodawczyni u płatnika składek została sporządzona dokumentacja pracownicza. W przedmiotowej dokumentacji znajduje się m.in. zaświadczenie lekarskie z dnia 1 czerwca 2015 r. o braku przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia przez wnioskodawczynię zatrudnienia u płatnika na stanowisku koordynatora sprzedaży, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, świadectwo pracy.

/dokumentacja pracownicza wnioskodawczyni k.213/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o załączone do akt dokumenty, w szczególności zawarte w dokumentacji osobowej sporządzonej w związku z zatrudnieniem wnioskodawczyni u płatnika składek , dokumentacji medycznej oraz w oparciu o dokumenty znajdujące się aktach rentowych, a jedynie w niewielkim zakresie w oparciu o zeznania wnioskodawczyni, z których to zeznań nie wynika jednak fakt świadczenia przez nią jakiejkolwiek pracy na rzecz płatnika w ramach stosunku pracy.

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego, brak jest podstaw do przyjęcia, iż stosunek pracy na podstawie zawartej umowy faktycznie był realizowany. Przeciwko prawdziwości twierdzeń odwołujących przemawiają, zdaniem Sądu, ustalone okoliczności faktyczne. W szczególności w niniejszej sprawie brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dokumentów, które w badanym okresie wskazywałyby wprost na wykonywanie przez wnioskodawczynię obowiązków w ramach zawartej umowy o pracę (w szczególności brak dokumentów wskazujących na obecność wnioskodawczyni w pracy, rozliczania jej czasu pracy , czy też dokumentów wskazujących na rozliczanie przez płatnika kosztów dojazdu). Ponadto , pomimo twierdzeń wnioskodawczyni o sporządzaniu ulotek , plakatów , strategii sprzedaży czy też regulaminów , nie przedstawiła ona w tym zakresie żadnych dowodów ( co może dziwić tym bardziej ,że wnioskodawczyni wskazywała na wykorzystywanie w tym celu stosownych programów komputerowych). Wprawdzie wnioskodawczyni zeznała ,że jej praca miała sprowadzać się do koordynowania pracowników zatrudnionych w należących do płatnika punktach sprzedażowych kosmetyków zlokalizowanych w K. oraz Ł. , to jednak i na tę okoliczność , oprócz własnych twierdzeń, nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów (wnioskodawczyni, pomimo stosownego pouczenia w tym zakresie, nie wnosiła choćby o przesłuchanie na tę okoliczność świadków). Płatnik składek pomimo wzywania na rozprawy stawiła się tylko raz i złożyła informacyjne wyjaśnienia, które nie stanowią dowodu w sprawie. Na przesłuchanie w charakterze strony nie stawiła się i zeznań nie złożyła.

Nie są również jasne okoliczności zawarcia spornej umowy o pracę ( o możliwości zatrudnienia wnioskodawczyni miała dowiedzieć się od swoich znajomych, którzy jednocześnie byli znajomymi płatnik), a nadto nie budzi jakichkolwiek wątpliwości ,że zaoferowane wnioskodawczyni stanowisko pracy było stanowiskiem nowoutworzonym, którego nikt wcześniej przed nią nie zajmował. Podkreślić także należy, iż pomimo stosownego zobowiązania, płatnik składek nie przedstawiła jakiejkolwiek dokumentacji dotyczącej zatrudnianych pracowników ( m.in. co do ilości oraz formy zatrudnienia).

Reasumując z zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby pomiędzy stronami spornej umowy o pracę w ogóle doszło do nawiązania stosunku pracy, brak jest bowiem na to jakichkolwiek dowodów. Ustalone okoliczności przemawiają natomiast za przyjęciem, że strony kwestionowanej umowy o pracę zawierając ją, miały inny cel niż jej wykonywanie.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. K. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity

Dz. U. z 2017 roku, poz.1778), pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2017r. poz. 1368) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Według zaś art. ust. 3 pkt 3 przywołanego przepisu od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni w dniu 1 czerwca 2015 r. zawarła umowę o pracę, która z formalnego punktu widzenia stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji ustawy zasiłkowej. Ważność tej umowy została jednak – słusznie – zakwestionowana przez organ rentowy. W ocenie organu rentowego przedmiotowa umowa była czynnością pozorną, mającą na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie dodatkowego tytułu do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Należy podkreślić, iż Sąd Okręgowy podziela stanowisko organu rentowego,
w zakresie badanej umowy o pracę zawartej pomiędzy skarżącymi, że miała ona głównie na celu ominięcie przepisów prawa i uzyskanie tytułu do świadczeń
z ubezpieczenia społecznego. Zdaniem Sądu odwołujący nie wykazali, że wnioskodawczyni faktycznie wykonywała czynności w ramach nawiązanego stosunku pracy.

Zgromadzone dowody w sposób jednoznaczny pozwalają ustalić, że decyzję
o podpisaniu umowy podjęto z pełną wiedzą, iż skarżąca jest w ciąży o czym świadczą zapisy w karty ciąży.

W ocenie Sądu poczynione w sprawie ustalenia uzasadniają twierdzenie, iż zakwestionowana przez ZUS umowa o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem została zawarta dla pozoru, to jest bez zamiaru realizacji obowiązków z niej wynikających na czas określony, a jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Umowa taka z mocy art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. jest nieważna.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego taka umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła /por. wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712/.

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, miało być w przedmiotowej sprawie zatrudnienie, jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy a przez pracodawcę do przyjmowania tego świadczenia i wypłacania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych należy stwierdzić, że mamy do czynienia z pozornością oświadczeń woli w zawarciu spornej umowy o pracę. Celem działania stron, nie było bowiem świadczenie pracy w ramach stosunku pracy i uzyskiwanie z tego tytułu wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy, jak na przykład uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej.

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy,
a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Zdaniem Sądu, nie ulega wątpliwości, że umowa o pracę sporządzona przez strony miała charakter fikcyjny. Postępowanie dowodowe wykazało, iż skarżąca zainteresowana objęciem tytułem do ubezpieczenia społecznego, nie wykonywała de facto czynności w ramach umowy o pracę, albowiem w toku postępowania nie przedstawiono żadnych wiarygodnych dowodów wskazujących na faktyczne wykonywanie przez nią pracy. Nie powołano też ani jednego świadka, który potwierdziłby, że odwołująca faktycznie wykonywała jako pracownik umowę o pracę na rzecz płatnika. Natomiast płatnik miał zdaniem Sądu pełną świadomość, że umowa nie będzie go obowiązywać, a ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne będą krótkotrwałe. Poza tym przed zatrudnieniem wnioskodawczyni, ani w okresie jej niezdolności, płatnik nie zatrudniał pracownika na jej miejsce. Sąd Okręgowy oceniając wniesione odwołanie zważył w szczególności, że z ustaleń faktycznych wynika, iż zaoferowane wnioskodawczyni stanowisko pracy w ramach zawartej umowy było etatem utworzonym specjalnie na potrzeby usankcjonowania podpisanej umowy o pracę. W tym stanie rzeczy w ocenie Sądu wnioskodawczyni w toku postępowania sądowego nie wykazała, żeby faktycznie wykonywała pracę w ramach zawartej umowy. Wnioskodawczyni jako pracownik, a płatnik jako pracodawca w żaden sposób nie wykazali jakiegokolwiek rezultatu pracy skarżącej w spornym okresie.

Jak ustalił Sąd faktycznie pracodawca na miejsce skarżącej nie zatrudnił innego pracownika, co w tym stanie faktycznym, jest również jak najbardziej zrozumiałe - nie było bowiem takiej potrzeby.

W ocenie Sądu powyższe rozważania świadczą o tym, że nie było wolą stron zawieranie umowy o pracę. A zatem nie było zamiarem stron świadczenie pracy w ramach zawartej umowy o pracę, a jedynie możliwość uzyskania dodatkowego tytułu dającego wnioskodawczyni prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Trudno w tym stanie faktycznym uznać, że nie mamy do czynienia z pozornością zawartej umowy o pracę. Niewątpliwie również, w ocenie Sądu, zamiarem stron było jedynie umożliwienie wnioskodawczyni skorzystania ze świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych, a nie świadczenie pracy w ramach zawartej umowy. Zawarta umowa o pracę stanowić miała narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę, nie mogło stanowić podstawy do objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowniczymi.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy należy stwierdzić, że umowa o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem została zawarta dla pozoru, gdyż stwierdzono,
że strony zawierając ją miały zamiar wywołania innych skutków prawnych niż te, które wynikają z umowy o pracę oraz jednocześnie próbowały przez jej zawarcie wprowadzić
w błąd osoby trzecie, co do dokonanej czynności.

Nawet jeżeliby uznać, iż strony chociaż częściowo wykonywały jakiekolwiek czynności ,co w ocenie Sądu w żaden sposób nie wynika ze zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego, należałoby uznać, iż miały one głównie na celu ominięcie przepisów prawa i uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W żaden sposób nie wykazano w procesie ,że wykonywanie tych czynności miało miejsce w reżimie pracowniczym . Z tego powodu nie może to wywoływać skutków prawnych (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Czynność prawna mająca na celu obejście przepisów ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. W odniesieniu do umowy o pracę o obejściu prawa mówić można w sytuacji, gdy strony działając w zamiarze nawiązania stosunku pracy określają wzajemne prawa i obowiązki w sposób zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego, jednak celem ich działania nie jest uzyskanie świadczeń w postaci pracy i wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy np. uzyskanie stażu emerytalnego, czy ochrony ubezpieczeniowej na wypadek choroby czy wypadku. Należy bowiem podkreślić, iż intencją ustawodawcy jest, aby cel zawarcia umowy o pracę stanowiło nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia było uzyskanie wskazanych korzyści.

Tymczasem przy założeniu, że strony zawarły umowę o pracę należałoby uznać,
iż w rozpoznawanej sprawie cele te uległy odwróceniu. Stronom chodziło bowiem o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i temu celowi podporządkowały konstruowanie określonej sytuacji prawnej – umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu.

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają tak kształtować elementy stosunku pracy, jaka jest wola stron. Jednakże przestaje powyższa kwestia być tylko sprawą stron nawiązujących stosunek pracy, gdy po nieuregulowaniu składek przerzuca się ciężar wypłaty świadczeń na fundusz dysponujący publicznymi pieniędzmi, którymi zarządza Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W ocenie Sądu Okręgowego przedstawione okoliczności przemawiają za uznaniem, że skarżąca, ze względu na spodziewaną niezdolność do pracy i związane z tym prawo do świadczeń, była zainteresowana objęciem jej dodatkowym tytułem ubezpieczeń społecznych. Strony umowy musiały mieć świadomość tego, że umowa nie będzie ich obowiązywać, a ich ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne będą krótkotrwałe.
W uznaniu Sądu nawiązanie stosunku pracy, którego elementami są zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, nie było rzeczywistym celem stron. Stronom chodziło o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu ciąży i porodu i temu celowi podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji prawnej, a umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 6 k.c. to na wnioskodawczyni spoczywał ciężar dowodowy w niniejszej sprawie. Oparcie polskiej procedury cywilnej na zasadzie kontradyktoryjności jedynie w wyjątkowych przypadkach dozwala Sądowi na podjęcie czynności mających na celu pobudzenie inicjatywy stron, a zasadą w tym zakresie jest samodzielne dążenie uczestników postępowania do wykazania prawdziwości podnoszonych twierdzeń. Jeżeli twierdzenie istotne dla rozstrzygnięcia nie zostanie udowodnione, to o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy decyduje rozkład ciężaru dowodu. Zatem strona, na której spoczywa ciężar dowodu, ponosi ryzyko ujemnych skutków niedopełnienia swoich obowiązków w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał również, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, iż nie jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do przeprowadzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne ( patrz wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76). Wnioskodawczyni nie wykazała żadnej aktywności dowodowej, ażeby wykazać, że w badanym okresie rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz płatnika składek na podstawie kwestionowanej umowy o pracę.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, wątpliwości organu rentowego co do rzeczywistego celu i zamiaru stron nawiązujących ten stosunek prawny były uzasadnione, a zatem zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiada prawu.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie A. K. o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

W odniesieniu do złożonego przez płatnik E. K. odwołania wskazać należy ,że zgodnie z art. 477 ¹⁰§ 1 k.p.c., odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz podpis ubezpieczonego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Podpis, zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem, powinien być własnoręczny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1967 r., II PZ 22/67, LEX nr 6142). Wobec zatem okoliczności ,że pomimo stosownego wezwania w tym zakresie , płatnik nie podpisała odwołania , a tym samym nie uzupełniła jego braku , Sąd stanął na stanowisku ,że odwołanie płatnika złożone w formie pisemnej nie może wywrzeć skutków prawnych. Nie mniej jednak przepis art. 466 k.p.c stanowi ,że pracownik lub ubezpieczony działający bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie właściwym ustnie do protokołu powództwo oraz treść środków odwoławczych i innych pism procesowych. Należy zatem przyjąć ,że płatnik dopiero w dniu 29 maja 2018 roku złożyła skutecznie odwołanie od decyzji z dnia 5 kwietnia 2017 roku. Zgodnie z treścią przepisu art. 477 ⁹ § 1 k.p.c odwołania od decyzji organów rentowych lub orzeczeń wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności wnosi się na piśmie do organu lub zespołu, który wydał decyzję lub orzeczenie, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ lub zespół, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji lub orzeczenia. Płatnik odebrała decyzję w dniu 10 kwietnia 2017 roku a zatem skuteczne wniesienie odwołania nastąpiło z przekroczeniem ustawowego terminu. Przepis §3 powyższego przepisu stanowi ,że Sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Mając powyższe na uwadze Sąd odrzucił odwołanie płatnika. Wskazać należy ,że płatnik nie wskazała żadnych okoliczności, które usprawiedliwiłyby jej opóźnienie jak też nieuzupełnienie braku formalnego odwołania złożonego na piśmie. Opóźnienie to w ocenie Sądu należy uznać jako znaczne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik postępowania . Sąd zasądził od A. K. i E. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwoty po 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd ustalił powyższą kwotę, stosownie do treści § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 roku, poz.265).

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

S.B.