Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: star. sekr. sądowy Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2018 r. w Legnicy

sprawy z wniosku R. Ł., Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o odstąpienie od orzeczenia o odpowiedzialności za zobowiązania spadkodawcy z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

na skutek odwołania R. Ł., Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 26 marca 2018 r.

znak (...)

I.  oddala odwołania,

II.  nie obciąża wnioskodawców kosztami zastępstwa procesowego.

SSO Regina Stępień

Sygn. akt V U 378/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 marca 2018r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. orzekł, że R. Ł. i Z. K. jako spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązanie składkowe spadkodawczyni J. K., zmarłej w dniu (...) z tytułu nieopłaconych składek w kwocie 22 855, 61 zł w tym:

-

na ubezpieczenia społeczne za grudzień 2016r. w kwocie 29, 32 zł

-

na ubezpieczenie zdrowotne za okres od kwietnia 2006r. do grudnia 2016r. w kwocie 22 825, 89 zł, w tym odsetki liczone na dzień 26 grudnia 2016r. w kwocie 10 546 zł

-

na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2016r. do grudnia 2016r. w kwocie 0, 40 zł.

W uzasadnieniu decyzji podała, że płatnik składek J. K. nie wykonując swojego obowiązku określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – spowodowała powstanie zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek za okres od 0kwietnia 2006r. do grudnia 2016r. w łącznej kwocie 22 855, 61 zł.. Wymieniona zmarła (...) Jej spadkobiercami są Z. K. i R. Ł. – na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Złotoryi z dnia 12 maja 2017r. (I Ns 246/17) – którzy nabyli spadek po ½ z dobrodziejstwem inwentarza. W ocenie organu rentowego Z. K. i R. Ł. – na podstawie art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 97 § 1, art. 98 § 1 i art. 100 § 2 Ordynacji podatkowej oraz art. 924 i 925 Kodeksu cywilnego – za określone w decyzji zobowiązania spadkodawcy ponoszą odpowiedzialność do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Zaś wobec faktu, iż do masy spadkowej weszła nieruchomość położona w L. przy ul (...) tj. lokal mieszkalny o pow. 46, 2700 m ^{( 2)} (nr księgi wieczystej (...)) o wartości przekraczającej kwotę zaległości składkowych, Zakład nie znalazł podstaw do ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyli R. Ł. i Z. K.. R. Ł. zarzuciła, iż organ rentowy obciążył ją obowiązkiem zapłaty przedawnionych należności oraz nie sprawdził, czy zmarła miała obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od kwietnia 2006r. do stycznia 2011r. Na tej podstawie domagała się zmiany decyzji i umorzenia postępowania.

Z. K. skarżonej decyzji zarzucił naruszenie art. 24 ust. 4 i art. 70 § 1 ordynacji podatkowej – twierdząc, iż jego zmarła matka prowadziła działalność gospodarcza jedynie w okresie od kwietnia 2006r. do listopada 2011r. oraz od stycznia 2014r. do dnia śmierci. Zaś w okresie od kwietnia 2006r. do stycznia 2011r. rozliczała się samodzielnie i nie wiedziała, iż ma obowiązek uiszczać składki na ubezpieczenie zdrowotne, a od lutego 2011r. jej rozliczenia prowadziło biuro rachunkowe , wszystkie należności były uiszczane prawidłowo, z wyjątkiem grudnia 2016r., kiedy w wyniku pomyłki rachunkowej należna suma 29, 32 zł została przeksięgowana na konto płatnika w styczniu 2017r. Ponadto, powołując się na treść art. 24 ust. 4 i art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wskazywał iż od 1 stycznia 2012r. obowiązuje 5 – letni termin przedawnienia należności składkowych . W związku z czym należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne uległy przedawnieniu. Kwestionował ponadto obowiązek zmarłej w zakresie składek na ubezpieczenie zdrowotne. Jego zdaniem spadkodawczyni miało bardzo niskie dochody, co zwalniało ją z zapłaty składek zdrowotnych. Uważał, iż nie powinien ponadto ponosić odpowiedzialności z tytułu odsetek od nieuiszczonych przez zmarła składek. Zarówno bowiem on jak i drugi ze spadkobierców nie spowodowali zwłoki w płatności składek.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, iż bezpodstawny jest zarzut przedawnienia składek. Przede wszystkim dlatego, że przedmiotowe należności zostały zabezpieczone wpisem hipoteki przymusowej na nieruchomości w L. przy ul. (...) – a zgodnie z treścią art. 24 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką nie ulegają przedawnieniu. Ponadto podał, iż płatniczka do dnia 21 marca 2012r. spłacała należności składkowe obejmujące należności do stycznia 2011r. w formie układu ratalnego. Co spowodowało zawieszenie biegu terminu przedawnienia składek w okresie od 20 listopada 2011r. do 21 marca 2012r. Ponadto powołując się na treść art. 24 ust. 6 ww. ustawy, wskazał, iż bieg terminu przedawnienia ( którym mowa w ust. 4 tego przepisu) uległ zawieszeniu od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (…). Stąd bieg terminu przedawnienia należności z tytułu składek również z tego powodu uległ zawieszeniu.

Sąd ustalił:

…………………………..

Płatnik składek J. K. w chwili śmierci, tj. na dzień (...)posiadała zaległości z tytułu nieopłaconych składek:

-

na ubezpieczenia społeczne za grudzień 2016r. w kwocie 29, 32 zł

-

na ubezpieczenie zdrowotne za okres od kwietnia 2006r. do grudnia 2016r. w kwocie 22 825, 89 zł, w tym odsetki liczone na dzień 26 grudnia 2016r. w kwocie 10 546 zł

-

na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2016r. do grudnia 2016r. w kwocie 0, 40 zł.

/ akta ubezpieczeniowe: stany należności dla płatnika/

Zaległości J. K. z tytułu składek były zabezpieczone hipoteką na nieruchomości zmarłej (lokalu mieszkalnego o pow. 46, 27 m ²) położonej w L. przy ul. (...) (...) dla których Sąd Rejonowy w Legnicy prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

/dowód: akta ubezpieczeniowe: k.30-39/

J. K. w dniu 2 sierpnia 2011r. zawarła z organem rentowym umowę o rozłożenie na raty należności składkowych w ogólnej kwocie 22 561, 07 zł, na które składały się: składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 15 964, 07 zł oraz odsetki od tej należności w kwocie 6 597 zł – obejmującej okres od września 2001r. do stycznia 2011r. J. K. uznała kwotę tych należności w całości (§ 3 umowy). Zostały one rozłożone na 96 rat, pierwsza miała być płatna 5 sierpnia 2011r., ostatnia 22 lipca 2019r. Wobec niedopełnienia warunków tej umowy przez J. K. (nie uiściła dwóch rat, których termin płatności minął odpowiednio z dniem 20 lutego 2012r. i 20 marca 2012r.) – organ rentowy rozwiązał umowę ratalną z dniem 12 kwietnia 2012r. – o czym powiadomił płatniczkę i wskazał, iż wszystkie ujęte w umowie należności wraz z odsetkami za zwłokę stają się wymagalne i mogą być dochodzone w drodze egzekucji.

/dowód: - akta ubezpieczeniowe: k.57-68

Spadek po zmarłej J. K. – na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Legnicy wydanego w sprawie o sygn. I Ns 246/17 – nabyły dzieci zmarłej Z. K. i R. Ł. w częściach równych po ½ na podstawie ustawy i z dobrodziejstwem inwentarza. Postanowienie to uprawomocniło się w dniu 3 czerwca 2017r.

/bezsporne, a nadto dokumenty w aktach ubezpieczeniowych: odpis postanowienia z 12 maja 2017r..

Pismami z dnia 29 stycznia 2018r. R. Ł. i Z. K. zostali zawiadomieni o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie przeniesienia na nich jako spadkobierców J. K., odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz o prawie wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów. Następnie pismami z 16 lutego 2018r. organ rentowy zawiadomił ich o zakończeniu postepowania wyjaśniającego i przysługującym im prawie do wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, oraz o możliwości zapoznania się z aktami w siedzibie Oddziału. Z. K. pismem z dnia 13 lutego 2018r. ustosunkował się do zawiadomienia o wszczęciu postępowania i o prawie wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów. Wskazał, iż nie posiada żadnej wiedzy na ten temat, a merytorycznie będzie mógł się wypowiedzieć po zapoznaniu się z aktami sprawy. Zażądał doręczenia mu kserokopii akt. Organ rentowy pismem z 20 lutego 2018r. wskazał Z. K., iż zmarła z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne, co spowodowało zaległość z tego tytułu i konieczność wszczęcia postępowania mającego na celu ustalenie spadkobierców i wydania decyzji o ich odpowiedzialności.

Decyzjami z dnia 26 marca 2018r. – zaskarżonymi w niniejszej sprawie – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. orzekł, że jako spadkobiercy R. Ł. i Z. K. ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spadkodawczyni J. K. – zmarłej w dniu (...) z tytułu nieopłaconych składek:

­­- na ubezpieczenia społeczne za grudzień 2016r. w kwocie 29, 32 zł

-

na ubezpieczenie zdrowotne za okres od kwietnia 2006r. do grudnia 2016r. w kwocie 22 825, 89 zł, w tym odsetki liczone na dzień 26 grudnia 2016r. w kwocie 10 546 zł

-

na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2016r. do grudnia 2016r. w kwocie 0, 40 zł.

/bezsporne, a nadto akta ubezpieczeniowe: zawiadomienia i pisma ZUS, odpowiedź Z. K., decyzja jw./

J. K. w okresie objętym zaskarżonymi decyzjami pobierała emeryturę, której wysokość miesięcznie nie przekraczała minimalnego wynagrodzenia – w związku z czym nie była zwolniona z opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne (na zasadach określonych w art. 82 ust. 8 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

/dowód: - akta niniejszej sprawy: pismo ZUS z 6 lutego 2017r.k. 18, decyzja z 1 sierpnia 2011r. k.19, rozliczenie należności i kwot emerytury J. K. k. 37-43/.

Sąd zważył:

Odwołanie jest nieuzasadnione.

W przedmiotowej sprawie niesporne było, że R. Ł. i Z. K. odziedziczyli, po zmarłej w dniu (...) J. K., spadek z dobrodziejstwem inwentarza, a organ rentowy obciążył ich zaległymi składkami zmarłej.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie ma wątpliwości, że zmarła w dniu (...) J. K. nie dochowała ciążącego na niej obowiązku uiszczenia należnych składek: na ubezpieczenia społeczne za grudzień 2016r. w kwocie 29, 32 zł, na ubezpieczenie zdrowotne za okres od kwietnia 2006r. do grudnia 2016r. w kwocie 22 825, 89 zł, w tym odsetki liczone na dzień 26 grudnia 2016r. w kwocie 10 546 zł, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2016r. do grudnia 2016r. w kwocie 0, 40 zł.

Spór w sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy organ rentowy naruszył przepisy postępowania administracyjnego przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, czy wydał decyzję w terminie, czy obciążył wnioskodawców przedawnionymi składkami oraz czy i w jakim zakresie wnioskodawcy jako spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za zaległości składkowe spadkodawczyni.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu dotyczącego naruszenia przepisów procedury administracyjnej w postępowaniu przed organem rentowym poprzez niewskazanie za jaki miesiąc powstały zaległości składkowe, jak zostały rozliczone dokonane wpłat, w jaki sposób naliczono odsetki - stwierdzić należy, iż zarzut ten jest chybiony. Jak wynika bowiem z akt ubezpieczeniowych oboje spadkobiercy zostali zawiadomieni pismami z 29 stycznia 2018r. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie przeniesienia na nich jako spadkobierców J. K. odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek oraz o prawie wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów. Następnie pismami z 16 lutego 2018r. organ rentowy zawiadomił ich o zakończeniu postepowania wyjaśniającego i przysługującym im prawie do wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, oraz o możliwości zapoznania się z aktami w siedzibie Oddziału. Na tym etapie wnioskodawcy nie wykazywali praktycznie żadnej aktywności. Zaś jak wynika z zestawienia sporządzonego w toku postępowania sądowego, J. K. zalegała z zapłatą składek w wysokości i w okresie, tak jak wskazano wyżej w części ustaleń faktycznych.

Istotna dla oceny prawidłowości w zakresie wydania zaskarżonych decyzji jest treść art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym organ rentowy nie może wydać decyzji po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa (tu: składkowa). Jak wskazuje się i w orzecznictwie i w doktrynie, przepis art. 118 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – ordynacja podatkowa (t.jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 613) dotyczy odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, a nie spadkobierców, o czym świadczy fakt, że został umieszczony przez ustawodawcę w oddzielnym rozdziale, dotyczącym odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, podczas gdy odpowiedzialność podatkowa spadkobierców została uregulowana w rozdziale „prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych”. W przypadku spadkobierców podstawą wydania decyzji stwierdzającej ich odpowiedzialność jest prawomocne postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza, a w tym zakresie ustawodawca nie przewiduje ograniczeń czasowych dla sporządzenia tych dokumentów. W wyroku z dnia 5 listopada 2015 r. (III AUa 540/15) Sąd Apelacyjny w Lublinie stwierdził, że spadkobiercy podatników nie mają w postępowaniu podatkowym statusu osób trzecich, odpowiedzialnych z tytułu cudzych zobowiązań, lecz jako następcy prawni przejmują wynikające z przepisów prawa podatkowego prawa i obowiązki spadkodawcy, w tym obowiązek uregulowania ciążących na nim należności podatkowych. Orzekanie o odpowiedzialności spadkobierców podatnika (osoby zobowiązanej do uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne rolników) następuje więc na podstawie Działu III Rozdziału 14 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) regulującego prawa i obowiązki następców prawnych i podmiotów przekształconych – z wyłączeniem przepisów dotyczących odpowiedzialności osób trzecich za cudzy dług (Dział III, Rozdział 15 ustawy), a więc również art. 118 ustawy. W rezultacie w przypadku zobowiązania podatkowego (z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne) – przejmowanego pod tytułem spadkobrania, organ podatkowy (rentowy) może wydać decyzję w przedmiocie odpowiedzialności spadkobierców aż do czasu upływu terminu przedawnienia tego zobowiązania. Termin ten zaś określa przepis art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 17 kwietnia 2012 r., III AUa 2158/11).

Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 97 § 1, art. 98 § 1 i 2 pkt 1, 2, 5 i 7, art. 100, art. 101 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Artykuł 32 ustawy systemowej nakazuje zaś stosować odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń.

Stosownie natomiast do treści art. 98 § 1 i 2 pkt 1, 2, 5 i 7 Ordynacji podatkowej - do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe (składkowe) spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe. Przepis art. 98 § 1 o.p. stosuje się również do odpowiedzialności spadkobierców za zaległości podatkowe (składkowe) i odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy (art. 98 § 2 pkt 1 i 2 o.p.) (por. uchwałę SN z dnia 7 maja 2008 r., II UZP 1/08). Organ podatkowy orzeka w jednej decyzji o zakresie odpowiedzialności lub uprawnień poszczególnych spadkobierców na podstawie decyzji ostatecznych wydanych wobec spadkodawcy oraz jego zobowiązań wynikających z prawidłowych deklaracji (art. 100 ust. 1 o.p).

Wobec powyższego, przy ustalaniu odpowiedzialności spadkobierców za zaległe zobowiązania składkowe, organ rentowy ma obowiązek wziąć pod uwagę, iż w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza –jak to miało miejsce w niniejszej sprawie– spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wysokości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku (art. 1031 § 2 k.c.). Ograniczenie odpowiedzialności do masy czynnej spadku dotyczy wszelkich długów spadkowych. Ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy do wartości czynnej spadku oznacza, że wierzyciele spadkowi mogą poszukiwać zaspokojenia nie tylko z przedmiotów i praw wchodzących do spadku, lecz również ze składników majątku osobistego spadkobiercy, byleby łączna wartość roszczeń wierzycieli nie przekraczała wartości udziału spadkowego, jaki otrzymał konkretny spadkobierca.

Przesądzenie odpowiedzialności wnioskodawców i zakresu tej odpowiedzialności, pozwala na odniesienie się do ostatniego zarzutu skarżących tj. obciążenia ich obowiązkiem zapłaty przedawnionych należności.

Przepis art. 24 ust. 5 cyt. wyżej ustawy systemowej (w brzmieniu niezmienionym obowiązującym od 1 stycznia 2003 r.) stanowi, że nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.

Skoro w niniejszej sprawie organ rentowy posiada zabezpieczone hipoteką przymusową należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od września 2001r. do stycznia 2011r. w wysokości ustalonej na podstawie decyzji z 1 sierpnia 2011r. należne od J. K. (a aktualnie od jej spadkobierców), to uznać należało, iż należności te nie przedawniły się. Jednakże – jak stanowi dalsza treść cyt. przepisu– po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki.

Dodatkowo należało wskazać, iż przedawnienie wskazanych wyżej składek należało rozpatrywać z uwzględnieniem zmieniającej się na przestrzeni ostatnich lat treści przepisu art. 24 ust. 4 ustawy systemowej. Do 31 grudnia 2002 r., art. 24 ust. 4 ustawy systemowej stanowił, iż należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, o którym mowa w ust. 5, po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Od 1 stycznia 2003 r. powołany przepis obowiązywał w brzmieniu nadanym mu ustawą z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 241, poz. 2074), zgodnie z którym, należności z tytułu składek przedawniają się po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-5d. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, dziesięcioletni okres przedawnienia przewidziany w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej w brzmieniu nadanym mu przez powołaną ustawę nowelizującą z dnia 18 grudnia 2002 r., znajduje zastosowanie do należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2003 r., jeżeli do tej daty nie uległy przedawnieniu według przepisów dotychczasowych (por. uchwałę SN z dnia 8 lipca 2008 r., I UZP 4/08, uchwałę SN z dnia 2 lipca 2008 r., II UZP 5/08, wyrok SN z dnia 12 listopada 2007 r., I UK 147/07, wyrok SN z dnia 12 lipca 2007 r., I UK 37/07). Takie samo stanowisko należy odnieść do składek na ubezpieczenie zdrowotne, z tym że w tym przypadku zmiana przepisu określającego termin przedawnienia tych składek z 5 do 10 lat nastąpiła od dnia 1 lipca 2004 r. (art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym – Dz.U. Nr 28, poz. 153, a następnie art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia –Dz.U. Nr 45, poz. 391) (por. też uchwałę SN z dnia 2 lipca 2008 r., II UZP 5/08).

W rozpoznawanej sprawie roszczenia organu rentowego dotyczące najstarszych zaległości składkowych zmarłej tj. składek na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okres od kwietnia 2006r. nie uległy przedawnieniu, bowiem do nich znajduje zastosowanie 10-letni termin przedawnienia, określony w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej w brzmieniu nadanym mu powołaną wyżej ustawą zmieniającą z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, który zastosowanie znajdzie również do składek na ubezpieczenie zdrowotne – z mocy odesłania zawartego w art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia.

Przepis art. 24 ust. 4 ustawy systemowej został ponownie znowelizowany ustawą z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 232, poz. 1378). Zgodnie z aktualnym brzmieniem powołanego przepisu, należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6. Zwrócić jednakże należy uwagę, iż w art. 27 ust. 1 i 2 powołanej ustawy nowelizującej z dnia 16 września 2011 r. wprowadzono regulację, zgodnie z którą, do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym tą ustawą, z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r. Jeżeli jednak przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Z powołanych przepisów wynika, iż „nowy”, aktualnie obowiązujący 5-letni termin przedawnienia ma zastosowanie do tych roszczeń, które powstały od 1 stycznia 2012 r. Wobec powyższego, do objętych zaskarżoną decyzją roszczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ma zastosowanie uprzednio obowiązujący 10-letni termin przedawnienia (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 26 lipca 2012 r., III AUa 549/12, wyrok SA w Łodzi z dnia 27 czerwca 2013 r., III AUa 1513/12 i wyrok SO w Legnicy z dnia 27 marca 2013 r., V U 130/13).

Mając powyższe na uwadze, Sąd w rozpoznawanej sprawie oceniał, czy i w jakiej części należności składkowe, których od spadkobierców zmarłej płatniczki dochodzi aktualnie organ rentowy, uległy przedawnieniu w myśl cyt. wyżej przepisów. Przy ocenie powyższych okoliczności Sąd miał na uwadze omawiany wyżej przepis art. 24 ust. 5 ustawy systemowej dotyczący nieprzedawniania się należności z tytułu składek zabezpieczonych hipoteką oraz dodatkowo przepis art. 24 ust. 6 ustawy systemowej (w brzmieniu niezmienionym obowiązującym od 1 stycznia 2003 r.), zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia, o którym mowa w ust. 4 (10-letni, obecnie 5-letni), ulega zawieszeniu od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy. W przedmiotowej sprawie J. K. zmarła w dniu(...)Postanowienie zaś stwierdzające nabycie spadku przez R. Ł. I Z. K. po zmarłej uprawomocniło się w dniu 3 czerwca 2017r. Bieg terminu przedawnienia uległ wobec tego zawieszeniu na okres od 26 grudnia 2016r. do 3 czerwca 2017r.

Ponadto zawieszeniu również uległ bieg terminu przedawnienia wobec zawarcia przez J. K. układu ratalnego i spłacania zaległości składkowych obejmujących okres do stycznia 2011r. jak bowiem wynika z art. 24 ust. 5a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się , a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia zawarcia układu ratalnego – co spowodowało zawieszenie biegu terminu przedawnienia składek w okresie od 20 listopada 2011r. do 21 marca 2012r.

Skutkiem tego Sąd uznał, iż na dzień wydania przez ZUS kwestionowanej decyzji, tj. na dzień 26 marca 2018r. żadne z dochodzonych należności ( w szczególności składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od kwietnia 2006r.) nie uległy przedawnieniu.

Powyższe ustalenia skutkowały oddaleniem obu odwołań na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. (pkt I).

Orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego uzasadnione jest treścią art.102 kpc.

SSO Regina Stępień