Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2018 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – st. sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2018 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: E. M. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 4 lipca 2018 r., znak: (...)

w sprawie: E. M. (1)

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę

oddala odwołanie.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 1693/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 lipca 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu E. M. (2) prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia jednej z trzech przesłanek wskazanych w artykule 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, warunkujących uzyskanie prawa do emerytury w obniżonym wieku, tj. na dzień 1 stycznia 1999r. nie udowodnił co najmniej 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Według ustaleń organu rentowego na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił 24 lata 7 miesięcy i 3 dni.

Odwołanie od tej decyzji złożył ubezpieczony E. M. (1), który wniósł o zmianę tej decyzji poprzez przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku. Zażądał zaliczenia mu do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresu od 12 maja 1973r. do 12 maja 1974r. –pracy w gospodarstwie rolnym jego rodziców F. i C. M. w miejscowości G. w gminie Z.. Wniósł o przesłuchanie świadków na okoliczność wykonywania w tym okresie pracy w gospodarstwie rodziców. Wskazał, że w okresie od 12 maja 1973r. do 12 maja 1974r. codziennie, przez co najmniej 4 godziny dziennie i przez cały rok pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Od 1 września 1973r. ubezpieczony rozpoczął naukę w (...) w I., dokąd dojeżdżał 31 km, jednak codziennie po szkole pomagał w gospodarstwie rodzicom, którzy byli starsi i schorowani. Podniósł, że spełnia pozostałe ustawowe warunki przyznania mu emerytury w obniżonym wieku, tj. osiągnął wiek 60 lat i udowodnił na dzień 1 stycznia 1999r. 19 lat 9 miesięcy i 23 dni pracy w warunkach szczególnych. Nadto wskazał, że całe swoje życie zawodowe od ukończenia 18 roku życia przepracował w (...) (obecnie (...) Spółka Akcyjna w I.) i jest już zmęczony i schorowany i chciałby móc przejść już na emeryturę.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując iż nie jest możliwe uwzględnienie żądanie ubezpieczonego powiększenia jego stażu ubezpieczeniowego o rok pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 12 maja 1973r. do 12 maja 1974r. bowiem w okresie tym ubezpieczony nie ukończył jeszcze 16 lat. Natomiast zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pnkt 3) ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia traktując je, z jak okresy składkowe. Zgodnie z tym przepisem, doliczenie do stażu ubezpieczeniowego jako okresu składkowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców możliwe jest jedynie za okres takiej pracy wykonywanej po ukończeniu 16 roku życia. Natomiast ubezpieczony 16 lat ukończył (...)

Na rozprawie w dniu 13 września 2018r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska. Pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, że ubezpieczony domaga się zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w gospodarstwie rodziców prze ukończeniem 16 roku życia powołując się na zasady współżycia społecznego.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony E. M. (1) urodził się (...) 16 rok życia ukończył (...).

Bezsporne.

Na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony posiadał staż ubezpieczeniowy wynoszący 24 lata 7 miesięcy oraz 3 dni. Do stażu tego organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu okres pracy w gospodarstwie rolnym jego rodziców w okresie od 12 maja 1974r. do 27 grudnia 1974r. a także okres pracy w gospodarstwie szwagra i jego siostry od 28 grudnia 1974r. do 9 września 1976r. to jest od ukończenia przez ubezpieczonego 16 roku życia do czasu podjęcia przez ubezpieczonego pracy etatowej w (...) w I.

Dowód: dokumenty w aktach ZUS, w tym notatka kolegialna z dnia 26 czerwca 2018r. – k. 32 akt ZUS.

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny był bezsporny pomiędzy stronami i w całości możliwy do ustalenia na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS. W istocie spór w sprawie niniejszej miał charakter czysto prawny, sprawdzał się do interpretacji przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zakresie, w jakim ustawa ta przewiduje możliwość uzupełnienia przez ubezpieczonych stażu ubezpieczeniowego niezbędnego do uzyskania prawa do świadczenia z ubezpieczeń społecznych o lata pracy w gospodarstwie rolnym przed rokiem 1 stycznia 1983r. Regulacja ta zawarta jest w artykule 10 ustawy emerytalnej.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odwoływał się do literalnej treści przepisu artykułu 10 ust. 1 punkt 3) ustawy emerytalnej, wedle brzmienia którego warunkiem koniecznym, by okres pracy w gospodarstwie rolnym przypadający przed 1 stycznia 1983r. mógł być doliczony ubezpieczonemu do stażu ubezpieczeniowego jest to, że praca taka była wykonywana po ukończeniu 16 roku życia. Z kolei ubezpieczony podnosił, że skoro faktycznie on pracę tą wykonywał już wcześniej, przed ukończeniem 16 roku życia, oraz biorąc pod uwagę okoliczność, że do uzupełnienia sumarycznego stażu ubezpieczeniowego brakuje mu niewiele ponad 3 miesiące, to zgodnie z zasadami współżycia społecznego także i ten okres pracy przed 16 rokiem życia winien zostać uwzględniony do stażu ubezpieczeniowego.

Sąd Okręgowy stwierdza, że stanowisko ubezpieczonego było błędne, a w konsekwencji jego odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Istotnie ubezpieczony domagając się emerytury w obniżonym wieku emerytalnym nie spełniał wyłącznie jednej przesłanki przewidzianej w artykule 184 ustawy emerytalnej- nie wykazał, aby na dzień 1 stycznia 1999r posiadał co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Ustawa o emeryturach i rentach z FUS w artykule 10 ust. 1 pnkt 3) przewiduje możliwość uwzględnienia w stażu ubezpieczeniowym uprawniającym do emerytury okresu pracy w gospodarstwie rolnym, ale tylko po ukończeniu 16 roku życia i tylko w razie kumulatywnego spełnienia wskazanych w tym artykule warunków. Nie podlegają natomiast uwzględnieniu okresy pracy przed ukończeniem 16 roku życia, dlatego nawet jeżeli osoba ubezpieczona, tak jak ubezpieczony w sprawie niniejszej, faktycznie wykonywała pracę w gospodarstwie rolnym przed 16 rokiem życia, to roszczenie o zaliczenie tego okresu do ogólnego stażu pracy nie może zostać uwzględnione. (patrz Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 lipca 2018 r. III AUa 486/18)

Brzmienie przepisu artykułu 10 ustawy emerytalnej w tym zakresie jest jasne i nie podlega żadnej rozszerzającej wykładni.

Nie ma również możliwości uwzględniania żądania ubezpieczonego przy zastosowaniu zasad współżycia społecznego. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przepisy prawa z zakresu ubezpieczeń społecznych są przepisami bezwzględnie obowiązującymi, a zatem przy ich stosowaniu ani organ rentowy ani sąd nie mogą mieć na uwadze zasad współżycia społecznego. Przepisy te muszą być bezwzględnie przestrzegane w stosunku do wszystkich nawet, jeśli jawią się one osobie zainteresowanej jako subiektywnie niesprawiedliwe (patrz m.in. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011 r., III UK 214/10, LEX nr 1095955, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 stycznia 2013 r., III AUa 352/12, LEX nr 1286621, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 maja 2013 r., III AUa 1575/12, LEX nr 1331021). Judykatura stoi na ugruntowanym i niezmiennym stanowisku, że nie jest dopuszczalnym powoływanie się na zasady współżycia społecznego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Wskazuje się bowiem, iż nie można powołać się na klauzule generalne dla łagodzenia skutków prawnych wynikających z przepisów prawa publicznego, a do takich zaliczają się normy regulujące materię ubezpieczeń społecznych. Sądy podkreślają również, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych materialno prawną podstawą świadczeń emerytalno-rentowych mogą być tylko i wyłącznie przepisy prawa, a nie zasady współżycia społecznego . I tak np. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 września 2013r., wydanym pod sygnaturą III AUa 163/13, wskazano wprost, że względy pozanormatywne związane z zasadami współżycia społecznego oraz sprawiedliwości społecznej nie mogą stanowić podstawy wydania przez organ rentowy decyzji o przyznaniu prawa do świadczenia, natomiast w wyroku z dnia 9 października 2013 r., wydanym pod sygnaturą III AUa 359/13, Sąd Apelacyjny w Białymstoku podkreślił, że w indywidualnych sporach między ubezpieczonym i organem rentowym art. 5 k.c. nie ma zastosowania. Wynika to z tego, że relacje zachodzące między ubezpieczonym i organem rentowym nie są regulowane przez przepisy prawa cywilnego.

Wadliwe zatem było powoływanie się przez pełnomocnika ubezpieczonego na uwzględnienie żądania ubezpieczonego jedynie w oparciu o zasady współżycia społecznego i wniosek taki nie mógł być przez Sąd uwzględniony. Sąd Okręgowy biorąc pod uwagę powołane wyżej, ugruntowane poglądy judykatury w tym względzie z całą stanowczością podkreśla, że normy prawa ubezpieczeniowego mające charakter norm publicznoprawnych, nie mogą być więc łagodzone powoływaniem się na przepisy o charakterze cywilnoprawnym (art. 5 k.c., art. 8 k.p.).

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc odwołanie oddalił, o czym orzekł w sentencji.

SSO Ewa Milczarek