Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4.09.2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 7.08.2017 r. ponownie ustalił kapitał początkowy dla J. C. na dzień 1.01.1999 r. przyjmując podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1.258,37 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1989 r. do 31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 103,07%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego Zakład ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 103,07% przez kwotę bazową 1.220,89 zł co dało 1.258,37 zł. Okresy składkowe łącznie wyniosły 26 lat, 1 miesiąc i 8 dni, tj. łącznie 313 miesięcy, a nieskładkowe 1 miesiąc i 29 dni, tj. 1 miesiąc. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawcy wyniósł 81,04%. Zakład wyjaśnił, że ww. współczynnik służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej, która wynosi 293,01 zł. Do obliczenia współczynnika przyjęto okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące łącznie 26 lat, 3 miesiące i 7 dni. Organ rentowy wskazał, że średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. Nr 12, poz. 173). Obliczenia wartości kapitału początkowego ZUS dokonał w następujący sposób: 293,01 x 81,04% (współczynnik proporcjonalny) = 237,46 zł, (313 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 1.258,37 zł (podstawa wymiaru) = 426,71 zł, (1 miesiąc nieskładkowy x 0,7%) : 12 x 1.258,37 zł (podstawa wymiaru = 0,76 zł, co razem dało 664,93 zł, które pomnożone przez 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) dało kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r. w wysokości 138.970,37 zł. Zakład wyjaśnił, że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględnił okresu od 15.11.1983 r. do 31.12.1983 r., gdyż nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne.

/ decyzja k. 99 -100 akt kapitałowych/

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą wnioskodawca złożył od niej odwołanie, wnosząc o zmianę zakwestionowanej decyzji poprzez uwzględnienie przy obliczaniu dla niego wysokości kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r. wynagrodzenia z okresu zatrudnienia od 6.05.1970 r. do 10.08.1974 r. w Zakładach (...) w Ł., ewentualnie o uchylenie skarżonej decyzji i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania. Na uzasadnienie swojego żądania podał, że ZUS przy obliczeniu jego kapitału początkowego nie uwzględnił wskazanej w legitymacji ubezpieczeniowej za 1974 r. kwoty 3.480 zł średniego wynagrodzenia. Zarzucał, że Legitymacja Członkowska Związku Zawodowego (...) nie stanowiła według Zakładu podstawy do przeliczenia jego emerytury, ponieważ nie zawiera informacji, jaki procent wynagrodzenia stanowiły opłacone składki członkowskie. Argumentował, że w konsekwencji organ rentowy zastosował art. 15 ust. 2a ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyjmując do wyliczenia wysokości kapitału początkowego za okres pracy od 6.05.1970 r. do 10.08.1974 r. kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, które było znacznie niższe od wynagrodzenia faktycznie przez niego uzyskiwanego. Wyjaśnił, że (...) Związków Zawodowych w W. w piśmie z dnia 4.08.2017 r. podało, że wysokość składki związkowej w latach 1958 – 1980 wynosiła zgodnie z uchwalą IV Kongresu Związków Zawodowych 1% wynagrodzenia brutto, pomniejszonego o podatek. Konkludował, że wobec wykazania kwoty wysokości składki członkowskiej związku zawodowego za okres od 6.05.1970 r. do 10.08.1974 r. odnotowanej w Legitymacji Członkowskiej Związku Zawodowego (...) i wykazania jaki procent wynagrodzenia składka ta stanowiła, organ rentowy błędnie uznał, że nie można ustalić podstawy wymiaru składek (wysokości wynagrodzenia).

/ odwołanie k. 2 – 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując, że wnioskodawca nie przedłożył dowodów wysokości zarobków, wobec czego przyjęcie za okres zatrudnienia w C. – Anilana w okresie 6.05.1970 r. – 10.08.1975 r. wynagrodzenia minimalnego było prawidłowe. Zakład wyjaśnił, że przedłożona przez wnioskodawcę legitymacja Związku Zawodowego (...), w której wskazano kwoty składek za sporny okres, nie może stanowić dowodu wysokości wynagrodzenia dla celów obliczenia kapitału początkowego, ponieważ nie są znane składniki wynagrodzenia, od których obliczana była składka i nie wiadomo, czy wszystkie te składniki stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Zakład wskazał, że ubezpieczony pobiera emeryturę od dnia 1.01.2017 r. na mocy decyzji z 24.10.2017 r.

/ odpowiedź na odwołanie k. 8- 8 odwrót/

W pismach procesowych z dnia 13.02.2018 r. i z dnia 5.04.2018 r. wnioskodawca zarzucił, że ZUS w odpowiedzi na odwołanie błędnie wskazał datę zakończenia jego zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł., które ustało 10.08.1974 r., a nie jak podał organ rentowy 10.08.1975 r., a ponadto nieprawidłowo podał, że odwołujący pobiera emeryturę w kwocie zaliczkowej od 1.01.2017 r. zamiast od 1.10.2017 r., akcentując, że w styczniu 2017 r. na gruncie ówcześnie obowiązujących przepisów nie posiadał takich uprawnień, gdyż nabył je dopiero na podstawie ustawy z 16.11.2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 380 i wynikającego z niej obniżenia wieku emerytalnego. Argumentował, że z uchwały IV Kongresu Związków Zawodowych odbytego w dniach 14-19.04.1958 r. w sprawie gospodarki finansowej w związkach zawodowych i z uchwały V/XI Kongresu Związków Zawodowych odbytego w dniach 26.11-1.12.1962 r. w sprawie gospodarowania składką związkową wynika zasada wyrażona w piśmie (...) Związków Zawodowych w W. z 4.08.2017 r. załączonego do odwołana, że spornym okresie od maja 1970 r. do sierpnia 1974 r. wysokość składki związkowej w latach 1958 – 1980 wynosiła 1% wynagrodzenia brutto, pomniejszonego o podatek, natomiast z załączonej Legitymacji Członkowskiej Związku Zawodowego (...) wynika kwotowa wysokość składki członkowskiej związku zawodowego w okresie jego zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł., trwającego od 6.05.1970 r. do 10.08.1974 r. Odwołujący podkreślił, że skoro z ww. dokumentów wynika, że w spornym okresie uiszczał składkę członkowską z tytułu przynależności do związków zawodowych w wysokości 1% wynagrodzenia brutto, pomniejszonego o podatek co pozwala na wyliczenie wysokości wynagrodzenia miesięcznego oraz, że skoro w rzeczonej Legitymacji wskazano kwoty tych składek, przeto zarzut organu rentowego, że nie wiadomo, czy wszystkie składniki wynagrodzenia stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest nietrafny. Podniósł, że przyjęcie za okres 6.05.1970 r. – 10.08.1974 r. wynagrodzenia minimalnego, które jest znacznie niższe od rzeczywiście przez niego uzyskiwanego jest krzywdzące, wywodząc, że z uwagi na to, że możliwe jest wyliczenie wysokości jego wynagrodzenia miesięcznego na podstawie kwot z ww. Legitymacji, no to możliwe jest też wyliczenie średniego miesięcznego wynagrodzenia netto w spornym okresie obejmującym 52 miesiące poprzez zsumowanie wysokości wynagrodzenia netto w każdym miesiącu i podzielenie tej kwoty przez 52 miesiące, co daje kwotę 2.657,69 zł. Konkludując podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

/ pisma procesowe wnioskodawcy k. 12 – 13, 46 -47/

Na rozprawie w dniu 26.11.2018 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku – pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

/stanowiska stron - e-prot. z 26.11.2018 r.: 00:01:06, 00:19:13/

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca J. C. urodził się (...)

/ niesporne/

Zaskarżoną decyzją z dnia 4.09.2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 7.08.2017 r. ponownie ustalił kapitał początkowy dla J. C. na dzień 1.01.1999 r. przyjmując podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1.258,37 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1989 r. do 31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 103,07%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego Zakład ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 103,07% przez kwotę bazową 1.220,89 zł co dało 1.258,37 zł. Okresy składkowe łącznie wyniosły 26 lat, 1 miesiąc i 8 dni, tj. łącznie 313 miesięcy, a nieskładkowe 1 miesiąc i 29 dni, tj. 1 miesiąc. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawcy wyniósł 81,04%. Zakład wyjaśnił, że ww. współczynnik służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej, która wynosi 293,01 zł. Do obliczenia współczynnika przyjęto okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące łącznie 26 lat, 3 miesiące i 7 dni. Organ rentowy wskazał, że średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. Nr 12, poz. 173). Obliczenia wartości kapitału początkowego ZUS dokonał w następujący sposób: 293,01 x 81,04% (współczynnik proporcjonalny) = 237,46 zł, (313 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 1.258,37 zł (podstawa wymiaru) = 426,71 zł, (1 miesiąc nieskładkowy x 0,7%) : 12 x 1.258,37 zł (podstawa wymiaru = 0,76 zł, co razem dało 664,93 zł, które pomnożone przez 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) dało kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r. w wysokości 138.970,37 zł. Zakład wyjaśnił, że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględnił okresu od 15.11.1983 r. do 31.12.1983 r., gdyż nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne.

/ decyzja k. 99 -100 akt kapitałowych/

Na mocy decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z dnia
24.10.2017 r., wydanej w wyniku rozpoznania wniosku z dnia 6.09.2017 r., J. C. uzyskał uprawnienia emerytalne w związku osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego w dniu 1.10.2017 r.

/ niesporne, a nadto decyzja k.10 akt emerytalnych/

W spornym okresie od 6.05.1970 r. do 10.08.1974 r. wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora formowania włókna w systemie pracy czterobrygadowej. Praca odbywała się również w nocy, także w niedziele i święta.

/ okoliczności niesporne, a nadto świadectwo pracy k. 15, a także dokumentacja pracownicza w kopercie za kartą 32, a w niej: świadectwo pracy k. 1, k. 7 karta obiegowa zmiany k. 8/

Zgodnie z zachowaną oryginalną dokumentacją pracowniczą wnioskodawcy z ww. okresu zatrudnienia uzyskiwał on w tym okresie wynagrodzenie zasadnicze określone stawką godzinową wynoszącą:

- na podstawie umowy o pracę z 6.05.1970 r. od 6.05.1970 r. - 8,65 zł na godzinę;

- zgodnie z zaświadczeniem od dnia 1.07.1970 r. - 9,85 zł na godzinę;

- zgodnie z angażem z 20.08.1970 r. od 15.08.1970 r. - 11,30 zł na godzinę;

- zgodnie z angażami z 12.10.1973 r. i z 23.07.1974 r. od 1.10.1973 r. - 13,70 zł na godzinę.

/dokumentacja pracownicza w kopercie za kartą 32, a w niej: angaż z 23.07.1974 r. k. 5, angaż z 12.10.1973 r. k. 10, angaż z 20.08.1970 r. k. 12, protokół z 29.06.1970 r. k. 14, zaświadczenie k. 15, angaż z 6.05.1970 r. k. 21/

Oprócz wynagrodzenia zasadniczego w badanym okresie skarżący otrzymywał także premie uznaniowe oraz dodatek za pracę w warunkach szkodliwych.

/ niesporne/

Nie zachowała się oryginalna dokumentacja płacowa wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł., ani też dokumentacja dotycząca faktycznie przepracowanego czasu pracy przez wnioskodawcę.

/ niesporne/

Zgodnie z legitymacją ubezpieczeniową wnioskodawcy w 1974 r. w okresie od 1.01.1974 r. do 10.08.1974 r. jego średnie miesięczne wynagrodzenie wynosiło 3.480 zł, przy kategorii 7 zaszeregowania i przyjęciu, że wynagrodzenie zasadnicze ubezpieczonego było określone na podstawie stawki godzinowej 13,70 zł za godzinę pracy w systemie pracy 4-brygadowej. /kserokopia str. 82- 83 legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy k. 92 akt kapitałowych/

W spornym okresie wnioskodawca był członkiem Związku Zawodowego (...) i opłacał z tego tytułu składki członkowskie. Wysokość składki związkowej w latach 1958 – 1980 każdorazowo ustalał Kongresu Związków Zawodowych. Od 1958 r. do 1980 r. był to 1% wynagrodzenia brutto pomniejszonego o podatek.

/ oryginalna legitymacja związkowa k. 48, kserokopia legitymacji związkowej k. 6 – 7, a także 88-89, 92 akt kapitałowych, pismo (...) Związków Zawodowych w W. z 4.08.2017 r. k. , kserokopia uchwały w sprawie gospodarki finansowej w związkach zawodowych
k. 23 – 24, materiały V/XI Kongresu związków zawodowych (...).11-1.12.1962 r. k. 25 -27/

Bez szczegółowych kart wynagrodzeń wnioskodawcy nie można odtworzyć w sposób jednoznaczny jego wynagrodzenia w kwotach brutto w spornym okresie od 6.05.1970 r. do 10.08.1974 r. uwzględniając wpisy w ww. legitymacji związkowej skarżącego dokumentujących kwotową wysokość uiszczonych przez niego składek związkowych w latach 1970 – 1974, przy oparciu się na uchwale IV kongresu Związków Zawodowych, zgodnie z którą wysokość tej składki ustalona na 1% od wynagrodzenia brutto pomniejszonego o podatek, ponieważ:

- w latach 1970 – 1974 oprócz podstawowej stawki podatku istniał podatek wyrównawczy, który obliczany był progresywnie ze zwyżką 10%, 20% i 20% lub ze zniżką 25%, 36%, 50% lub 75%, a w przypadku wnioskodawcy nie ma dokumentów pozwalających na ustalenie wszystkich okoliczności na podstawie, których można byłoby stwierdzić, jaki podatek był u skarżącego w badanym okresie rozliczany, a ponadto

- na wynagrodzenie brutto odwołującego mogła się składać zasadnicza pensja brutto oraz ewentualne inne dodatki zwiększające jego wynagrodzenie, przy czym nie wszystkie dodatki mogły stanowić podstawę obliczenia składek społecznych i/lub podatku, wobec czego nie ma pewności, iż wszystkie składniki wynagrodzenia, od których liczona była 1% składka związkowa, stanowiły jednocześnie podstawę wymiaru składki społecznej i/lub podatku, co oznacza, że nie istnieje realna możliwość wyliczenia pewnego wynagrodzenia skarżącego, które stanowiło podstawę naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne wnioskodawcy w spornym okresie.

Wynagrodzenie wnioskodawcy w badanym okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. przy przyjęciu iloczynu normy czasu pracy obowiązującej w tym okresie i stawki godzinowej wynikającej z ww. dokumentacji osobowej skarżącego wynosiło:

1/ w 1970 r. łącznie 16.137,60 zł, na które złożył się miesięczne wynagrodzenie:

- w maju od 6.05.1970 r. norma czasu pracy 160 godzin, stawka godzinowa 8,65 zł razem 1.384,00 zł;

- w czerwcu norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 8,65 zł razem 1.730,00 zł;

- w lipcu norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 9,85 zł razem 1.970,00 zł;

- do 14.08.1970 r. norma czasu pracy 92 godziny, stawka godzinowa 9,85 zł razem 906,20 zł;

- od 15.08.1970 r. norma czasu pracy 106 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 1.197,80 zł;

- we wrześniu norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.260 zł;

- w październiku norma czasu pracy 206 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.327,80 zł;

- w listopadzie norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169,60 zł;

- w grudniu norma czasu pracy 194 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.192,20zł;

2/ w 1971 r. łącznie 26.532,40 zł, na które złożyło się miesięczne wynagrodzenie:

- w styczniu norma czasu pracy 190 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2/147,00 zł;

- w lutym norma czasu pracy 184 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.079,20 zł;

- w marcu norma czasu pracy 208 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.350,40 zł;

- w kwietniu norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169,60zł;

/podstawowa pisemna opinia biegłego z zakresu księgowości k. 60- 67, uzupełniająca pisemna opinia biegłego z zakresu księgowości k. 99/

- w maju norma czasu pracy 192 godzin (Święto Konstytucji 3 M. nie było w 1971 r. dniem ustawowo wolnym od pracy ), stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169,60 zł ;

/ okoliczność przyznana przez ZUS k. 121/;

- w czerwcu norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169,60 zł;

- w lipcu norma czasu pracy 198 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.237,40 zł;

- w sierpniu norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.260,00 zł;

- we wrześniu norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.260,00 zł;

- w październiku norma czasu pracy 198 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.237,40 zł;

- w listopadzie norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169, 60 zł;

/podstawowa pisemna opinia biegłego z zakresu księgowości k. 60- 67, uzupełniająca pisemna opinia biegłego z zakresu księgowości k. 99/

- w grudniu norma czasu pracy 202 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.282,60 zł / okoliczność przyznana przez ZUS k. 121/;

3/ w 1972 r. łącznie 26.419,40 zł, na które złożyło się miesięczne wynagrodzenie:

- w styczniu norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169.60 zł;

- w lutym norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169,60 zł;

- w marcu norma czasu pracy 208 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.350,40 zł;

- w kwietniu norma czasu pracy 182 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.056,60zł;

- w maju norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.260 zł ;

- w czerwcu norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169,60 zł;

- w lipcu norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169,60 zł;

- w sierpniu norma czasu pracy 208 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.350,40 zł;

- we wrześniu norma czasu pracy 198 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.237,40 zł;

- w październiku norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.260,00 zł;

- w listopadzie norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.169, 60 zł;

- w grudniu norma czasu pracy 182 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.056,60zł;

4/ w 1973 r. łącznie 27.884 zł, na które złożyło się miesięczne wynagrodzenie:

- w styczniu norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.260,00 zł;

- w lutym norma czasu pracy 184 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.079,20 zł;

- w marcu norma czasu pracy 206 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.327,80 zł;

- w kwietniu norma czasu pracy 184 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.079,20zł;

- w maju norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.260,00 zł ;

- w czerwcu norma czasu pracy 190 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.147,00 zł;

- w lipcu norma czasu pracy 200 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.260,00 zł;

- w sierpniu norma czasu pracy 208 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.350,40 zł;

- we wrześniu norma czasu pracy 190 godzin, stawka godzinowa 11,30 zł razem 2.147,00 zł;

- w październiku norma czasu pracy 208 godzin, stawka godzinowa 13,70 zł razem 2.849,60 zł;

- w listopadzie norma czasu pracy 192 godzin, stawka godzinowa 13,70 zł razem 2.630,40 zł;

- w grudniu norma czasu pracy 182 godzin, stawka godzinowa 13,70 zł razem 2.493,40 zł;

/podstawowa pisemna opinia biegłego z zakresu księgowości k. 60- 67, uzupełniająca pisemna opinia biegłego z zakresu księgowości k. 99/

5/ w 1974 r. zgodnie z wpisem do legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy od 1 stycznia do
10 sierpnia 1974 r. jego średnie miesięczne wynagrodzenie wyniosło 3.480,00 zł, co dało w okresie od 1.01.1974 r. do 10.08.1974 r. razem wynagrodzenie wysokości 27.884,00 zł.

/ hipotetyczne wyliczenie ZUS k. 127, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego w załączonym pliku hipotetycznego wyliczenia wwpw k. 4/

Hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy, przy przyjęciu, że w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. w okresie od 6.05.1970 r. do 31 grudnia 1973 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowi iloczyn stawki godzinowej przez normatywny czas pracy wynikający z umowy o pracę i aneksów oraz, że w okresie od 01.01.1974 r. do 10.08.1974 r. jego średnie wynagrodzenie zgodnie z legitymacją ubezpieczeniową stanowiło kwotę 3.480 zł miesięcznie, wyniósł 106,82% z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia skarżącego od 1970 r. do 1998 r. Wysokość kapitału początkowego wnioskodawcy wynosi 142.220,32 zł na dzień 31.12.1998 r., a po waloryzacji na dzień przyznania emerytury 531.188,46 zł. Emerytura wnioskodawcy na dzień przyznania wyniosła 3.244,96 zł.

/ hipotetyczne wyliczenie ZUS k. 127, wykaz wprowadzonych dochodów ubezpieczonego w załączonym pliku hipotetycznego wyliczenia wwpw k. 4, waloryzacja kapitału początkowego na dzień 1.10.2017 r. wraz z wyliczeniem emerytury w załączonym pliku hipotetycznego wyliczenia wwpw k. 5/.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił opierając się na powołanych dowodach w postaci dokumentów, w takim zakresie w jakim pozwalały one odtworzyć w sposób pewny wynagrodzenie skarżącego ze spornego okresu zatrudnienia, a mianowicie przy przyjęciu wynikających z oryginalnych akt osobowych wnioskodawcy stawek godzinowych jego zasadniczego wynagrodzenia i przyjęciu, że w badanym okresie pracował on w pełnym wymiarze czasu pracy w obowiązującym wówczas normatywie czasowym.

Mając na uwadze powyższe uwagi, swoje ustalenia Sąd poczynił częściowo na podstawie opinii biegłego z zakresu księgowości, jednakże za wyjątkiem tego:

a) w jakim opinia ta została skutecznie zakwestionowana przez ZUS w piśmie procesowym z 14.11.2018 r. – k. 121, w którym organ rentowy trafnie, i co równie ważne, na korzyść wnioskodawcy zarzucił, że do wyliczenia wynagrodzenia skarżącego:

- w maju 1971 r. należało przyjąć jako normatywny czas pracy nie 184 godziny, jak błędnie podał biegły, lecz prawidłowo 192 godziny, gdyż dzień 3 maja tj. Święto Konstytucji 3 M., nie był w 1971 r. dniem ustawowo wolnym od pracy, a ponadto

- w grudniu 1971 r. należało przyjąć jako normatywny czas pracy nie 200 godzin, jak błędnie podał biegły, lecz prawidłowo 202 godziny,

a ponadto

b) w jakim rzeczona opinia nie zgadzała się z hipotetycznym wyliczeniu ZUS złożonym do akt – k. 127 oraz w załączonym przez Zakład pliku hipotetycznego wyliczenia wwpw kapitału początkowego, w którym organ rentowy dokonał wyliczenia wynagrodzenia skarżącego w okresie od 1.01.1974 r. do 10.08.1974 r. w oparciu o wpis w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy na stronach 82-83, z którego wynika jego średnie miesięczne wynagrodzenie w 1974 r. w Zakładach (...) w Ł., uznając, że przedmiotowa legitymacja ubezpieczeniowa stanowi wiarygodny środek dowodowy w tym zakresie, tym bardziej, że analiza badanego wpisu w tej legitymacji koreluje z oryginalnymi dokumentami zawartymi w zachowanych aktach osobowych skarżącego, które potwierdzają zarówno wpisaną do legitymacji stawkę godzinową w 1974 r., jak i to, że skarżący pracował w systemie pracy 4-brygadowej.

W efekcie Sąd Okręgowy oceniając wartość dowodową opinii biegłego skorygował na korzyść skarżącego błędnie podaną przez biegłego w maju i grudniu 1971 r. ilość godziny normatywnego czasu pracy we wskazanym wyżej zakresie, traktując, że jest to okoliczność przyznana przez ZUS i jednocześnie nie jest ona sporna między stronami, a ponadto ustalając wysokość wynagrodzenia skarżącego w okresie 1.01-10.08.1974 r. Sąd pominął w tej części opinię biegłego z zakresu księgowości i oparł swoje ustalenia na wpisie do legitymacji ubezpieczeniowej skarżącego na stronie 82-83 poświadczającym wysokość jego średniego wynagrodzenia w tym czasie oraz na hipotetycznym wyliczeniu ZUS za kartą 127 i wykazie wprowadzonych dochodów ubezpieczonego w 1974 r. w załączonym pliku hipotetycznego wyliczenia wwpw kapitału początkowego na karcie 4.

Jednocześnie mając na uwadze powyższe Sąd pominął wyliczenia hipotetyczne ZUS na karcie 121, a zamiast tego oparł się na hipotetycznych wyliczeniach organu rentowego na karcie 127 i złożonym razem z nim pliku hipotetycznego wyliczenia wwpw liczącym 8 kart, z których to wyliczeń Zakładu wynika hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego w wysokości 106,82%, a także emerytura wnioskodawcy na dzień jej przyznania w wysokości 3.244,96 zł.

W pozostałym zakresie Sąd nie znalazł podstaw do odmówienia waloru pełnowartościowego środka dowodowego opinii biegłego z zakresu księgowości, albowiem dalsze wyliczenia biegłego w przedmiocie wynagrodzenia wnioskodawcy w 1970 r., 1972 r., 1973 r. przy przyjęciu stawki godzinowej wynikającej z oryginalnych angaży znajdujących się w załączonych aktach osobowych i przyjęciu obowiązującego wówczas normatywnego czasu pracy, nie noszą znamion jakichkolwiek uchybień. W rezultacie Sąd przyjął, jako podstawę swoich ustaleń w tej części opinię biegłego z zakresu księgowości, uznając ją w tym zakresie za rzetelną i niewadliwą, tak pod względem metodologicznym, jak i matematycznym.

W szczególności oceniając w ten sposób opinię biegłego w analizowanym obecnie zakresie Sąd uznał, że biegły w swojej podstawowej i uzupełniającej opinii w sposób wyczerpujący, logiczny i rzetelny wyjaśnił przyczyny uniemożliwiające wyliczenie wynagrodzenia odwołującego na podstawie wpisów do legitymacji związkowej dokumentujące wysokość uiszczonych przez niego składek członkowskich, które zgodnie z IV uchwałą kongresu związków zawodowych w badanym okresie wynosiły 1% wynagrodzenia brutto po pomniejszeniu o podatek. Sąd zważył bowiem po pierwsze, że z treści przedmiotowej legitymacji wynika tylko to, że ubezpieczony był członkiem związku zawodowym chemików i opłacał składki członkowskie z tego tytułu, natomiast wbrew zarzutom odwołującego do opinii biegłego, w których kwestionował niemożność wyliczenia na podstawie udokumentowanych w tej legitymacji kwot składek przy przyjęciu, że stanowiły one 1% jego wynagrodzenia brutto po zmniejszeniu o podatek, Sąd po przeanalizowaniu całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego podzielił w całości wnioski końcowe tej opinii, albowiem nie ma jakichkolwiek dowodów na to, w jakiej wysokości skarżący osiągał wtedy rzeczywiste dochody, ani na to jakie składniki złożyły się na wynagrodzenie brutto wnioskodawcy i w jakiej były one wysokości. Poza sporem pozostaje, że nie ma oryginalnej dokumentacji płacowej ubezpieczonego z badanego okresu, w tym w szczególności nie zachowały się karty jego wynagrodzeń. Po drugie, z opinii biegłego wynika, że w spornych latach 1970 – 1974 oprócz podstawowej stawki podatku istniał podatek wyrównawczy, który obliczany był progresywnie ze zwyżką 10%, 20% i 20% lub ze zniżką 25%, 36%, 50% lub 75%, co w przypadku wnioskodawcy oznacza, że przy braku dokumentów płacowych nie ma możliwości jednoznacznego ustalenia, jaki podatek był u skarżącego w badanym okresie stosowany. Ponadto biegły w sposób logiczny wyjaśnił, że na wynagrodzenie brutto odwołującego mogła się składać zasadnicza pensja brutto, ale też ewentualne inne dodatki zwiększające jego wynagrodzenie, co zresztą przyznał sam wnioskodawca w postępowaniu odwoławczym oświadczając, że otrzymywał oprócz wynagrodzenia zasadniczego także premie uznaniowe, których wysokości ani nie pamięta, ani nie ma dokumentów, z których by wysokość ta wynikała, a nadto uzyskiwał inne dodatki, jak np. dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, którego wysokości także nie udowodnił przed sądem. W swojej opinii biegły z zakresu księgowości wyjaśnił przy tym, że nie wszystkie dodatki mogły stanowić podstawę obliczenia składek społecznych i/lub podatku, wobec czego nie ma pewności, iż wszystkie składniki wynagrodzenia, od których liczona była 1% składka związkowa, stanowiły jednocześnie podstawę wymiaru składki społecznej i/lub podatku. W efekcie Sąd doszedł do przekonania, że należy podzielić wnioski końcowe opinii biegłego z zakresu księgowości, iż nie istnieje realna możliwość wyliczenia w sposób pewny wynagrodzenia skarżącego, które stanowiło podstawę naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne wnioskodawcy w spornym okresie opierając się na kwotach składek członkowskich wpisanych do legitymacji związkowej skarżącego, albowiem zebrany materiał dowodowy nie daje ku temu podstaw.

Dodać należy, że to na wnioskodawcy spoczywał zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodowy w niniejszej sprawie i to on jako strona twierdząca powinien był udowodnić okoliczności, z których wywodził dla siebie skutki prawne. Zaakcentować należy, że odwołujący jako, że nie był w niniejszej sprawie reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, został pouczony w trakcie postępowania sądowego o obowiązku dowodzenia wynikającego z art. 6 k.c. w trybie art. 5 k.c. /e-prot. z 26.11.2018 r.: 00:01:06/, a mimo to nie sprostał temu obowiązkowi, albowiem nie złożył dokumentów płacowych (np. kart wynagrodzeń) które pozwoliłyby na odtworzenie wysokości rzeczywistych zarobków odwołującego i poszczególnych składników, jakie się na nie składały.

Dlatego ostatecznie Sąd oddalił wniosek strony odwołującej o powołanie innych biegłych z zakresu księgowości. Art. 217 § 2 k.p.c. przesądza, że o zakresie postępowania dowodowego rozstrzyga sąd, który pominie środki dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione. Dał temu wyraz Sąd Najwyższy w wyroku z 19.03.1997 r. w sprawie II UKN 45/97 (OSNAPiUS 1998, nr 1, poz. 24), stwierdzającym, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (art. 217 § 2 k.p.c.). Należy podkreślić, że podstawą zakwestionowania opinii nie może być fakt, że treść wydanej w sprawie opinii nie jest zbieżna z zapatrywaniami oraz stanowiskiem w sprawie danej strony. Innymi słowy, nie można kwestionować opinii tylko dlatego, że strona nie jest zadowolona z opinii przedstawionej przez dotychczasowego biegłego. Jak słusznie wskazuje się w judykaturze, opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionująca (tak m. in.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 28.02.2013 r., III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 22.02.2013 r., I ACa 76/12, LEX 1312019). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, przyczynami mogącymi przemawiać za koniecznością uzyskania dodatkowej opinii od innego biegłego są na przykład nielogiczność wyciągniętych przez niego wniosków, zawarcie w opinii sformułowań niekategorycznych, niejednoznacznych, czy też brak dostatecznej mocy przekonywającej opinii (tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 12.02.2013 r. I ACa 980/12, LEX 1293767; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 3.04.2013 r. I ACa 148/13, LEX 1313335).

Tymczasem sporządzone w niniejszej sprawie opinie podstawowa i uzupełniająca biegłego z zakresu księgowości w części odnoszącej się do możliwości odtworzenia wynagrodzenia skarżącego jedynie na podstawie kwot uiszczonych składek członkowskich przy przyjęciu, że stanowią 1% brutto jego wynagrodzenia po zmniejszeniu o podatek, cechują się spójnością, logicznością i analitycznością wywodów. Zostały przygotowane przez specjalistę dającego rękojmię sporządzenia opinii zgodnie z zasadami sztuki, który w szczególności zarówno w opinii głównej, jak i uzupełniającej w sposób wyczerpujący uzasadnił wnioski w tym przedmiocie wyjaśniając, że obowiązywał w tym czasie podatek progresywny i nie można ustalić jakiemu podatkowi podlegał odwołujący opierając się jedynie na wpisie do legitymacji członkowskiej i przyjęciu, że kwoty składek stanowiły 1% brutto wynagrodzenia po zmniejszeniu o podatek.

Podobnie wyłącznie charakter polemiczny z opinią biegłego miały zastrzeżenia odwołującego co do tego, że biegły nie uwzględnił, że wnioskodawca w badanym okresie pracował w systemie 4-brygadowym. Przeciwnie, analiza opinii biegłego wskazuje, że biegły wcale tego nie neguje, że wnioskodawca w badanym okresie pracując w tym systemie wykonywał również pracę w niedziele i święta, jednakże wobec braku dokumentacji czasu pracy skarżącego ze spornego okresu, nie jest możliwe ustalenie, czy a jeśli tak, to w które niedziele i święta ubezpieczony faktycznie pracował, wobec czego należało przyjąć wyłącznie obowiązujący wówczas normatywny czas pracy. Poza sporem bowiem pozostaje, że ubezpieczony pracował w badanym okresie w pełnym wymiarze czasu. Nie ma natomiast jakichkolwiek dowodów, że czas ten przekraczał, jak również nie ma możliwości jednoznacznego ustalenia ile niedziel i świąt przepracował. Stąd też zarzuty do opinii biegłego również i w tym zakresie okazały się jedynie polemiką skarżącego, która nie znalazła oparcia w zebranym materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się jedynie częściowo zasadne, skutkując w tym zakresie zmianą skarżonej decyzji, a w pozostałej części podlega ono oddaleniu.

Wstępnie celem uporządkowania należy przypomnieć, że w przedmiotowej sprawie kwestią sporną była możliwość przeliczenia wysokości kapitału początkowego dla wnioskodawcy po pierwsze, przy uwzględnieniu wynagrodzenia wyliczonego na podstawie zachowanej ze spornego okresu zatrudnienia dokumentacji pracowniczej skarżącego zawierającej dane dotyczące wysokości stawki godzinowej, zgodnie z którą było ustalane wynagrodzenie zasadnicze ubezpieczonego, po drugie, na podstawie wpisu do legitymacji ubezpieczeniowej średniego miesięcznego wynagrodzenia skarżącego w okresie od 1.01.1974 r. do 10.08.1974 r., a po trzecie, przy uwzględnieniu wpisów w legitymacji związkowej dotyczących kwot uiszczonych składek członkowskich stanowiących 1% wynagrodzenia brutto po zmniejszeniu o podatek.

Zgodnie z art. 173 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz.1270 ze zm.) emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po 31.12.1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 art. 174 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 art. 174 w/w ustawy, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r.

Natomiast w myśl ust. 7 do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r. Ust. 8 powyższego przepisu, stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do 31.12.1998 r.

Z kolei z mocy art. 15 powyższej ustawy o emeryturach i rentach z FUS podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę. Z kolei ust 3 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie natomiast z art. 15 ust. 2a w/w ustawy, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. (por uchwałę SN z 7.05.2003 r., III UZP 2/03, OSNAPiUS z 2003 r. nr 14, poz.338).

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Jednocześnie należy też przypomnieć, że w postępowaniach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych sąd nie jest obowiązany do poszukiwania dokumentów zatrudnieniowo - płacowych, o które nie zadbała osoba dochodząca świadczenia ubezpieczeniowego. W związku z tym to na ubezpieczonym spoczywał ciężar dowodzenia i udokumentowania podnoszonych twierdzeń. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki wnioskodawca powinien udowodnić, że w spornym okresie uzyskiwał wynagrodzenie w konkretnie określonej wysokości oraz to, że od wynagrodzenia tego była odprowadzana składka /wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.08.2016 r. III AUa 1723/15, LEX nr 2149641 /

Wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w danych okresach, przyjmowana dla potrzeb ustalenia wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, wynikać musi z nie budzących żadnych wątpliwości, spójnych i precyzyjnych dowodów / wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, z dnia 3 grudnia 2015 r. .III AUa 1088/15, LEX nr 1960794/

Jak stanowi § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
11 października 2011 r. sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak, aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku SN z 25.07.1997r., II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4.03.1997r., III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 27.06.1995 r., III Aur 177/95, OSA 1996/10/32).

Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana, także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (por. wyrok SN z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342; wyrok SN z 14.06.2006r., I UK 115/06, (...) 2007, nr 17-18, poz.257, str. 753). Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione.

Rzeczą sądu jest dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe wykazane muszą być w sposób nie budzący wątpliwości w ściśle określonej kwotowo wysokości i co do odprowadzonych od nich składek na ubezpieczenie społeczne. Nie można natomiast przyjmować wysokości wynagrodzenia opartego wyłącznie na przypuszczeniach, czy też twierdzeniach ubezpieczonego, jak też dowodach niejasnych. Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny / tak wyrok SA w Łodzi z 19.10.2016, III AUa 2185/15, LEX nr 2152862/.

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy, a następnie kwoty świadczenia emerytalnego.

Odwołujący wniósł o uwzględnienie wynagrodzenia, jakie osiągał w spornym okresie od 6.05.1970 r. do 10.08.1974 r. w Zakładach (...) w Ł. przy czym poza sporem było, że był pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i że w tym czasie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, a jego wynagrodzenie zasadnicze było obliczane zgodnie ze stawką godzinową, której wysokość wynikała z oryginalnych angaży z tego okresu.

Zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą, w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację z akt osobowych, taką jak min.: umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia uwzględniając tylko „pewne” składnik wynagrodzenia, wypłacane w danym okresie stale i w określonej wysokości, przy przyjęciu wymiaru czasu pracy udowodnionego przez ubezpieczonego, co też Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie uczynił za okres od 6.05.1970 r. do 31.12.1973 r. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 11.12.2017 r. III AUa 1071/16, LEX nr 2423321, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.08.2016 r. III AUa 1723/15, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 24.05.2016 r. III AUa 119/16 , L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29.10.2015 r. III AUa 822/15, L., wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z 18.09.2013 r. V U 466/13, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 12.02.2013 r. III AUa 1024/12, L.). Sąd oparł swe ustalenia – za wyjątkiem maja i grudnia 1971 r. - na wyliczeniach z opinii biegłego z zakresu księgowości, a w przypadku maja i grudnia 1971 r. wyliczając wynagrodzenie skarżącego zgodnie ze stawką godzinową uwzględnił normatyw czasowy podany przez ZUS w piśmie za kartą 121. Sąd w tym zakresie miał na uwadze, że uregulowanie przyjętej stawki wynagrodzenia czyniło możliwym ustalenie wysokości wynagrodzenia przy uwzględnieniu tygodniowej normy czasu pracy i stawki godzinowej. Przyjęto normatywny czas pracy z uwagi na brak dostatecznych dowodów, że wnioskodawca pracujący w systemie 4-brygadowym wykonywał pracę ponad przewidziane normy, a także czy i w jakim zakresie pracował także w niedziele i święta.

Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego, w podstawie wyliczenia kapitału początkowego należało uwzględnić średnie wynagrodzenie za okres 1.01.1974 r. - 10.08.1974 r. udokumentowane w legitymacji ubezpieczeniowej skarżącego na stronie 84, uznając, że jest to w pełni wartościowy środek dowody, którego nie kwestionował w toku postępowania odwoławczego organ rentowy, a i Sąd nie znalazł powodów by czynić to z urzędu. W rezultacie Sąd uznał, że ZUS błędnie w tym okresie przyjął zgodnie z art. 15 ust. 2 a ustawy emerytalnej, minimalne wynagrodzenie skarżącego.

Natomiast nie można było uwzględnić przy ustalaniu wynagrodzenia odwołującego premii, które jak sam przyznał były uznaniowe, ani dodatku za prace w warunkach szkodliwych, albowiem nie ma jakichkolwiek dowodów, czy a jeśli tak, to w jakiej konkretnie wysokości były te składniki skarżącemu przyznane.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy także uznał odwołanie za nieuzasadnione bowiem w świetle opinii biegłego z zakresu księgowości nie jest możliwe ustalenie wysokości wynagrodzeń skarżącego za sporne okresy na podstawie wpisów o uiszczonych przez niego składkach członkowskich w przedłożonej przez wnioskodawcę legitymacji związkowej. Nie wystarczy wbrew twierdzeniom wnioskodawcy samo ustalenie, że w badanym okresie wysokość tej składki wynosiła 1% wynagrodzenia brutto po pomniejszeniu o nieznany zresztą co do wysokości podatek. Ubezpieczony nie przedłożył bowiem dowodów, na podstawie których można byłoby określić, czy wysokość składki na związki zawodowe była ustalana od wynagrodzenia, od którego ze wszystkich składników była odprowadzana składka na ubezpieczenia społeczne. W niniejszym postępowaniu wnioskodawca nie wykazał jakie dokładnie składniki wchodziły w skład jego wynagrodzeń w spornym okresie. Sąd miał na uwadze, że wnioskodawca w toku postępowania przyznał, że w skład jego zarobków prócz wynagrodzenia zasadniczego wchodziły zmienne składniki, takie jak premia uznaniowa, czy dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, których wysokości ubezpieczony nie wykazał. Biegły przy tym w sposób jasny i logiczny wyjaśnił, że w badanym czasie obowiązywał podatek progresywny i nie ma możliwości ustalenia bez kart wynagrodzeń, jaki podatek był naliczany w przypadku wnioskodawcy, a nadto z uwagi na brak możliwości odtworzenia jakie składniki wchodziły w skład wynagrodzenia brutto, od którego obliczono 1% składki członkowskiej, nie można ustalić, czy od tych samych składników były pobierane składki na ubezpieczenie społeczne i/lub podatek. W związku z tym Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony nie przedstawił żadnych dowodów, które pozwoliłyby na precyzyjne ustalenie składników jego wynagrodzenia w spornym okresie oraz zasad obliczenia składki poza ogólnym stwierdzeniem że jest to 1 % wynagrodzenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie III AUa 1041/12, internetowy portal orzeczeń sądów powszechnych).

Przy takich założeniach Sąd uznał, że organ rentowy w załączonym piśmie za kartą 127 i złożonym wraz z nim pliku, poczynił niewadliwe wyliczenia hipotetycznego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na 106,82% z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia skarżącego od 1970 r. do 1998 r., który okazał się korzystniejszy od podanego w zakwestionowanej decyzji.

Kierując się powyższymi okolicznościami, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił skarżoną decyzję i ustalił, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego J. C. wynosi 106,82%, o czym orzekł, jak w punkcie 1 wyroku, a w pozostałym zakresie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie jako niezasadne, o czym orzekł jak w punkcie 2 wyroku.

A.P.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy i pełnomocnikowi ZUS, któremu wypożyczyć akta ZUS z obowiązkiem ich zwrotu w sytuacji wniesienia apelacji.