Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lutego 2019 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2019 roku w Człuchowie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko (...) Spółka z o.o. w Ł.

o odprawę i zapłatę prowizji

1.  Zasądza od pozwanego (...) Spółka z o.o. w Ł. na rzecz powódki M. S. kwotę 12 000,00 zł brutto (dwanaście tysięcy złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 października 2019 roku do dnia zapłaty.

2.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

3.  Koszty procesu znosi wzajemnie.

Sygn. akt IV P 113/18

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powódki M. S. wniósł przeciwko (...) spółka z o.o. w Ł. o zasądzenie odprawy w wysokości 12.000 zł brutto wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa oraz wynagrodzenia tytułem należnej prowizji w wysokości 13929,39 zł stanowiącej zgodnie z ustna umową 3% obrotu pracodawcy z pozyskanym samodzielnie przez powódkę kontrahentem (...) w G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa. W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż strony zawarły ustną umowę w ramach, której szczegółowo ustaliły warunki i zasady przyznania pracownikowi dodatkowego świadczenia pieniężnego tj. prowizji w wysokości 3 % od obrotu (wysokości zamówienia) z pozyskanym przez pracownika kontrahentem. Prowizja miała być wypłacana pracownikowi po każdej zapłaconej przez kontrahenta fakturze. Pozwana potwierdza, że w 2015 roku powódka „wprowadziła” do firmy nowego kontrahenta firmę (...). W ocenie powódki jedyną przyczyną będącą podstawą zmian dotychczasowych warunków pracy i płacy były przyczyny leżące wyłącznie po stronie pracodawcy. Pracodawca proponując pracownikowi nowe warunki zatrudnienia, na nowym stanowisku obniżając mu wynagrodzenie do kwoty 4500,00 złotych tj. aż o ¼ wynagrodzenia przyczynił się do zakończenia stosunku pracy.

Pełnomocnik pozwanej spółki w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu podniósł, iż w wykonywanej przez powódkę pracy doszło do rzeczywistego swoistego przesunięcia obowiązków na sferę zaopatrzenia z pozostawieniem na uboczu spraw jakości produkcji czy poprawy lub zmiany procesu technologicznego, który wyeliminowałby powstawanie wad produktów w trakcie produkcji. Wobec narastających problemów technologicznych i wynikających z tego reklamacji od naszych kontrahentów zarząd spółki postanowił wrócić do pierwotnej formuły – wykonywania obowiązków technologa i zdjęcie z obowiązków powódki zadań dotyczących zaopatrzenia. Wynagrodzenie pozostało na niezmienionym poziomie, zmieniła się jedynie jego struktura (pensja zasadnicza + czynnik motywujący). Nie jest wiec prawdą, że powódka pozyskała tego kontrahenta jako nowego klienta z rynku. Firmę (...) polecił i przekierował pan K. Ł. współwłaściciel firmy (...).

Sąd ustalił co następuje:

M. S. była zatrudniona w (...) spółka z o.o. w Ł. od 1.04.2015 r. do 30.06.2018 r. na stanowisku kierownika działu technologii i zaopatrzenia.

(dowód: akta osobowe powódki cz. C świadectwo pracy k.24).

Pracodawca 29.03.2018 r. wypowiedział powódce warunki pracy i płacy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia w zakresie stanowiska z powodu jego likwidacji i zaproponował stanowisko głównego technologa oraz w zakresie wynagrodzenia zasadniczego proponując wynagrodzenie miesięczne w wysokości 4500 zł brutto plus 35 % premia motywacyjno-zadaniowa, w miejsce wynagrodzenia w wysokości 6000 zł brutto .

(dowód: akta osobowe powódki cz. C wypowiedzenie warunków umowy o pracę k.21-22 i cz. B umowa o pracę k.12).

Powódka pismem z 9.05.2018 r. odmówiła przyjęcia zaproponowanych jej warunków pracy i płacy.

(dowód: akta osobowe powódki cz. C oświadczenie powódki k.23).

Powódka pismem z 13.07.2018 r. wezwała pozwaną spółkę do zapłaty odprawy w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia w wysokości 12.000 zł brutto zgodnie z ustawą z 13.03.2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 nr 90 poz. 844 ze zmianami) oraz zaległych premii od obrotu z firmą w kwocie 13.929,39 netto.

(dowód: wezwanie do zapłaty k.36).

Pozwana spółka w pismach z 1.08.2018 r. uznała wezwanie do zapłaty odprawy za bezpodstawne a wezwanie o zapłatę prowizji za nieuzasadnione.

(dowód: k.38-41).

W okresie od stycznia 2017 r. do marca 2018 r. kontrahenci zgłaszali do pozwanej spółki reklamacje dotyczące wad towarów.

(dowód: k.66-77).

Ze sprawozdań z dnia pracy powódki wynika, że większość jej obowiązków zajmowały czynności z zakresu zaopatrzenia.

(dowód: k.79-101).

Pracodawca przyznał powódce dodatek na pokrycie kosztów dojazdów do pracy.

(dowód: k. 103).

Kontakt z firmą (...) pozwana spółka uzyskała przez pana Ł.. K. (...) sp. z o.o. N.. e-mailem z 29.09.2015 r., 8.10.2015 r. i 29.06.2016 r zwrócił się do G. M. i M. C. czy są zainteresowani wykonaniem elementów (...) gr 19. P. S. z firmy PHU (...) w G. przy przesyłaniu zamówienia powódce powoływał się na uzgodnienia z K. Ł..

(dowód: protokół ze spotkania 22.10.2015 r. k. 107 -108, e-mail k. 109, 146 i 152-153).

Pozwana spółka jako załącznik do wypowiedzenia powódce warunków umowy o pracę z 29.03.2018 r. opracowała zasady premiowania na stanowisku głównego technologa.

(dowód: k.30-32 i k. 123-124).

Strony zawarły ustną umowę, iż powódce za pozyskanie nowego kontrahenta dla spółki będzie się należała prowizja w wysokości 3 % od obrotu z firmą, po zapłacie rachunku przez klienta za wykonane produkty w rozliczeniu comiesięcznym.

(bezsporne).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników stanowi, iż przepisy art. 5 ust. 3-7 i art. 8 stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1.

Przyczyny niedotyczące pracownika to przede wszystkim przyczyny leżące po stronie pracodawcy tj. przyczyny ekonomiczne oraz zmiany organizacyjne, produkcyjne i technologiczne (w tym zmiany następujące w celu poprawy warunków pracy lub warunków środowiska naturalnego), które powodują konieczność rozwiązania stosunku pracy z częścią pracowników (por. Teresa Liszcz, Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy [w:] Prawo pracy).
Odprawa pieniężna przewidziana w art. 8 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracownika nie jest obligatoryjnym świadczeniem związanym z wypowiedzeniem stosunku pracy, gdyż przesłanką zasądzenia tego świadczenia jest rozwiązanie stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych lub indywidualnych spowodowanych przyczynami niedotyczącymi pracownika. Przyczyny te muszą zaś faktycznie zaistnieć, a ciężar udowodnienia ich występowania z mocy art. 6 k.c. w związku z art. 300 k.p. obciąża pracownika.

W niniejszej sprawie kluczowe dla rozstrzygnięcia jest zagadnienie czy mimo odmowy ze strony powódki przyjęcia zaproponowanych jej warunków pracy można uznać, iż wyłączną przyczyną rozwiązania stosunku pracy są przyczyny leżące po stronie pracodawcy. W konsekwencji czy ma zastosowanie art. 8 ust. 1 pkt. 3 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników .

Co do zasady należy przyjąć, że odmowa przyjęcia zaproponowanych warunków, przekształcająca tzw. wypowiedzenie zmieniające w wypowiedzenie definitywne (rozwiązujące), stanowi w takim przypadku współprzyczynę rozwiązania stosunku pracy, co w konsekwencji wyklucza stosowanie komentowanego artykułu z uwagi na niespełnienie warunku "wyłącznego powodu". Jednak w licznych wypowiedziach Sąd Najwyższy łagodził to rygorystyczne stanowisko przyjmując, iż w konkretnych okolicznościach danej sprawy odmowa przyjęcia nowych warunków pracy lub płacy może zasługiwać na objęcie ochroną zwalnianego pracownika. (vide: Jakub Stelina w Komentarz do art.10 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników , Oficyna 2007, lex).

W tej kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku - Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 2001-07-04, (I PKN 521/00, O.: OSNAPiUS rok 2003, Nr 10, poz. 244), iż odmowa przyjęcia przez pracownika wypowiedzenia zmieniającego, dotyczącego wyłącznie obniżenia wynagrodzenia, w zasadzie nie stanowi współprzyczyny rozwiązania z nim umowy o pracę (art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy są ustalone okoliczności faktyczne w świetle których decyzję pracownika ocenić można jako racjonalną i usprawiedliwioną (vide: wyrok SN z 1.04.2015 r. I PK 211/14).

Bezpośrednią przesłanką oddalenia powództwa o odprawę jest ustalenie, że przyczyny niedotyczące pracownika nie były wyłączne jako motywacja rozwiązania umowy o pracę (por. postanowienie SN z 2008-01-11 I PK 224/07 L. ).

W wyroku z dnia 16 listopada 2000 r., I PKN 79/00 (OSNP 2002 z. 10, poz. 240) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że rozwiązanie stosunku pracy wskutek wypowiedzenia warunków płacy, które prowadziłoby do radykalnego obniżenia wynagrodzenia pracownika (przy niezmienionych wymaganiach), jeżeli nastąpiło z przyczyn wskazanych w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw, może być uznane za dokonane wyłącznie z tych przyczyn (w pojęciu art. 10 ust. 1 tej ustawy) i uzasadniać jego roszczenie o odprawę pieniężną.

Pracownik dochodzący świadczeń przewidzianych ustawą z 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ma udowodnić, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn jego niedotyczących a nie musi wykazywać, że były to przyczyny leżące po stronie pracodawcy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2011 r., I PK 185/10, Lex nr 1119478, wyrok SN z 11 lipca 2018 r. II PK 105/17 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 grudnia 2016 r. III AUa 1293/16).

Zaproponowane nowe warunki pracy i płacy były usprawiedliwione sytuacją pracodawcy, ale z uwagi na ich istotne pogorszenie, nie do zaakceptowania jest stanowisko, iż nieprzyjęcie ich przez powódkę stanowiło współprzyczynę rozwiązania stosunku pracy. Nie można przyjąć, iż wypowiedzenie zmieniające było korzystne dla powódki, skoro zakład pracy zaproponował istotne, bo o 25% obniżenie wynagrodzenia zasadniczego i swoistą degradację ze stanowiska Kierownika D. (...) i Zapatrzenia na stanowisko Głównego Technologa.

Co więcej przy wypowiedzeniu warunków pracy i płacy pracodawca nie przedłożył powódce pisemnego zakresu obowiązków, co uniemożliwiało porównanie z dotychczasowym pisemnym zakresem obowiązków czy obciążenie obowiązkami pracowniczymi powódki na nowym stanowisku pracy pozostałoby na niezmienionym poziomie czy też wzrosło lub spadło.

Ponadto odmowę powódki przyjęcia zmiany warunków pracy i płacy w sytuacji wzrostu średnich wynagrodzeń pracowników i cen towarów konsumpcyjnych, oraz braku na rynku pracy doświadczonych fachowców, obniżenie wynagrodzenia i zaproponowanie niestałego składnika wynagrodzenia w postaci premii motywacyjno-zadaniowej, która w istocie z uwagi na jej uznaniowość ma charakter nagrody oraz zaproponowanie powódce niższego stanowiska, bez dokładanego określenia zakresu nowych obowiązków, należy ocenić jako obiektywnie racjonalną i usprawiedliwioną.

Zdaniem sądu ustnie uzgodniona przez strony 3 % prowizja od obrotów z nowo pozyskanym klientem spółki, jest ekwiwalentem pieniężnym za konkretną pracę i działania marketingowe pracownika podjęte w celu poszukiwania i skutecznego pozyskania nowego klienta.

W ocenie sądu bezsporne uzgodnienia stron co do zasad wypłaty prowizji nie przewidują jej wypłaty w sytuacji, gdy klient sam zgłosi się do spółki lub poleci go spółce osoba trzecia a pracownik tylko w zakresie swoich normalnych obowiązków przygotowuje kalkulację i ofertę dla nowego klienta oraz obsługuje złożone zamówienie.

Jak wynika z protokołu zebrania pozwanej spółki z 22.10.2015 r. w którym uczestniczyła prezes H. D., R. S., G. M., powódka M. S. i W. L. kontrahenta firmę (...) skontaktował pan Ł., co znajduje potwierdzenie w korespondencji mailowej kierowanej przez KLON Ł. do G. M. i powódki oraz korespondencji P. S. z firmy PHU (...) w G., który przy przesyłaniu zamówienia powódce powoływał się na uzgodnienia z K. Ł..

W świetle powyższych wiarygodnych dowodów niezakwestionowanych przez powódkę nie sposób dać wiary zeznaniom byłego pracownika pozwanej spółki G. M. w części, że współpracę z firmą (...) „nawiązała powódka i gdzieś ją znalazła”.

Co więcej w świetle bezspornych ustnych ustaleń stron sama jednorazowa ogólna rozmowa powódki z panem Ł. z firmy (...), będącym przejazdem w pozwanej spółce i poinformowanie go, że spółka potrzebuje nowych klientów nie jest „pozyskaniem nowego klienta” tj. firmy (...) i nie może stanowić ekwiwalentu za osobistą pracę, starania, przeszukiwanie rynku i działania marketingowe w postaci wysokiej prowizji.

Prezes pozwanej spółki logicznie wyjaśniła, iż treść odpowiedzi na wezwanie powódki do zapłaty prowizji z 1.08.2018 r. była podyktowana zaufaniem do słów samej powódki o pozyskaniu nowej firmy, dopiero analiza faktów doprowadziła do ustalenia, że firmę (...) polecił K. Ł. z firmy (...).

Powódka nawet nie wskazała jaką pracę wykonała, jakie podjęła konkretne działania marketingowe, które miałaby doprowadzić do pozyskania nowego klienta, firmy (...). Samo skorzystanie ze sposobności i odpowiedź na zapytanie przekazane przez firmę (...), w ocenie sądu nie spełnia kryterium „pozyskania” nowego klienta.

Mając na uwadze powyższe sąd na podstawie przepisu art. 8 w zw. z art. 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników zasadził od pozwanej spółki na rzecz powódki 12.000 zł tytułem odprawy w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia powódki wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie i oddalił powództwo w pozostałym zakresie .

O kosztach orzeczono na postawie przepisu art. 100 k.p.c.