Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anna Zawadka

Sędziowie: SO Aleksandra Mazurek

SR del. Justyna Dołhy (spr.)

protokolant: sekr. sądowy Anna Tarasiuk

przy udziale prokuratora Anety Ostromeckiej

po rozpoznaniu dnia 6 marca 2019 r.

sprawy M. B. syna E. i W., ur. (...) w K. D.

skazanego wyrokiem łącznym

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Otwocku

z dnia 30 kwietnia 2018 r. sygn. akt II K 646/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- uzupełnia komparycję dodając: punkt XXVII. wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2017 r. w sprawie o sygn. akt III K 444/15 za czyn z art. 18 § 2 kk w zw. z art. 233 § 1 kk popełniony w okresie między 19 maja 2014 r. a 22 września 2014 r. na karę 5 (pięciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz punkt XXVIII. wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie o sygn. akt VII K 1988/17 za czyn z art. 286 § 1 kk popełniony w dniu 28 maja 2009 r. na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

- uchyla rozstrzygnięcia z pkt. 1, 2, 3 i 4 części dyspozytywnej,

- na podstawie art. 85 § 1 i 2 kk w zw. z art. 86 § 1 kk łączy orzeczone wobec skazanego M. B. kary pozbawienia wolności tj.: karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Rzeszowie sygn. akt II K 387/12 (pkt XVI), karę łączną roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Puławach sygn. akt II K 1297/09 (pkt XII), karę roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie sygn. akt III K 574/10 (pkt XIII), karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Płońsku sygn. akt II K 102/13 (pkt XVII), karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Wyszkowie sygn. akt VI K 9/13 (pkt. XIX), karę 9 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie sygn. akt III K 919/11 (pkt. XX), karę łączną 3 lat pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Płońsku sygn. akt II K 337/14 (pkt. XXI), karę 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Puławach sygn. akt II K 499/13 (pkt XXII), karę roku pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Legionowie sygn. akt II K 596/14 (pkt XXIII), karę 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim sygn. akt II K 312/11 (pkt XXIV), karę 2 lat pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Żoliborza w Warszawie sygn. akt III K 760/10 (pkt XXV), karę 10 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Otwocku sygn. akt II K 401/14 (pkt XXVI), karę 5 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie sygn. akt III K 444/15 (pkt XXVII) oraz karę 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków sygn. akt VII K 1988/17 (pkt XXVIII) i wymierza skazanemu M. B. karę łączną 12 (dwunastu) lat pozbawienia wolności,

- na podstawie art. 577 kpk na poczet wymierzonej skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności zalicza okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Rejonowego w Rzeszowie sygn. akt II K 387/12 od dnia 8 marca 2015 roku do dnia 3 września 2018 roku oraz w sprawie Sądu Rejonowego w Puławach sygn. akt II K 1297/09 od dnia 3 września 2018 roku do dnia 14 marca 2019 roku,

- na podstawie art. 572 kpk umarza postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego obejmującego wyroki opisane w pkt. III (wyrok łączny obejmujący wyroki opisane w pkt. I i II), w pkt. XVI (wyrok łączny w sprawie sygn. akt II K 387/12 obejmujący karą łączną 2 lat pozbawienia wolności wyroki opisane w pkt. IV i V) oraz w pkt. XVIII,

2.  w częściach nie podlegających łączeniu wyroki w w/w sprawach pozostawia do odrębnego wykonania,

3.  zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Otwocku na rzecz adwokata S. D. kwotę 147,60 zł obejmującą wynagrodzenie za obronę z urzędu w instancji odwoławczej oraz podatek VAT,

4.  zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów sądowych za wydanie wyroku łącznego w sprawie, przejmując wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

SSR del. Justyna Dołhy SSO Anna Zawadka SSO Aleksandra Mazurek

Sygn. akt VI Ka 966/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Otwocku z dnia 30 kwietnia 2018 r. w sprawie o sygn. akt II K 646/16 wymierzono skazanemu M. B. karę łączną 6 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności poprzez połączenie:

- kary łącznej 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Rzeszowie sygn. akt II K 387/12 (pkt. XVI),

-kary łącznej roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Puławach sygn. akt II K 1297/09 (pkt. XII),

- kary roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie sygn. akt III K 574/10 (pkt. XIII),

- kary łącznej 10 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Wyszkowie sygn. akt IV K 9/13 (pkt. XIX),

- kary 9 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie sygn. akt III K 919/11 (pkt. XX),

-kary 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim sygn. akt II K 312/11 (pkt. XXIV),

-kary 2 lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Żoliborza w Warszawie sygn. akt III K 760/10 (pkt. XXV).

Na podstawie art. 577 kpk na poczet wymierzonej skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Rejonowego w Rzeszowie, sygn. akt II K 387/12 od dnia 08 marca 2015 roku do dnia 30 kwietnia 2018 roku. W częściach nie podlegających łączeniu wyroki w w/w sprawach pozostawiono do odrębnego wykonania. W pozostałym zakresie zaś postępowanie umorzono, tj. co do wyroków opisanych w pkt. III (wyrok łączny obejmujący wyroki opisane w pkt. I i II), w pkt. IV, V, XVII, XVIII, XXI, XXII, XXIII, XXVI oraz obejmującego karę łączną 2 lat pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem łącznym sygn. akt II K 387/12 (pkt. XVI).

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca skazanego, który zaskarżył wyrok na jego korzyść w całości. Obrońca zarzucił wyrokowi na podstawie art. 438 kpk naruszenie treści art. 85a kk poprzez nieuwzględnienie treści pozytywnej opinii o skazanym z zakładu karnego, z której to wynika, że nigdy nie był on karany dyscyplinarnie jak również na podstawie art. 438 pkt 4 kpk rażącą niewspółmierność orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności oraz niewłaściwość sądu orzekającego w niniejszej sprawie z uwagi na to, że wobec skazanego zapadły i uprawomocniły się dodatkowo dwa nowe wyroki w sprawach: Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie o sygn. akt III K 444/15 oraz Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków o sygn. akt VII K 1988/17.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja obrońcy spowodowała konieczność obszernej zmiany treści zaskarżonego wyroku.

Przede wszystkim w niniejszej sprawie należy podnieść, iż sąd odwoławczy uprawniony był do dokonania tych dogłębnych zmian i orzeczenia kary łącznej, w myśl uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izby Karnej z dnia 28 czerwca 2018 r. wydanej w sprawie I KZP 3/18, w której to stwierdzono, że „w sprawie o wydanie wyroku łącznego sąd odwoławczy może orzec po raz pierwszy karę łączną, gdy w pierwszej instancji został wydany zaskarżony apelacją wyrok łączny, orzekający karę na bazie określonych skazań oraz umarzający postępowanie na podstawie art. 572 kpk w pozostałym zakresie. Nie jest także wykluczone orzeczenie przez sąd odwoławczy kary łącznej w oparciu o skazania, które nie były podstawą orzeczenia kary łącznej przez sąd pierwszej instancji.”

Przed przystąpieniem zaś do szczegółowego przedstawienia stanu niniejszej sprawy i motywów, którymi Sąd Okręgowy kierował się wydając wyrok, należy stwierdzić, iż w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy zasadnie zastosował reguły orzekania kary łącznej na podstawie obecnie obowiązujących przepisów. Faktem jest bowiem, że wobec skazanego zapadło kilkadziesiąt wyroków skazujących, w tym osiem z nich uprawomocniło się po dniu 1 lipca 2015 r., kiedy to diametralnie zmieniono zasady orzekania kary łącznej w wyroku łącznym. W tym zakresie rozważania Sądu Rejonowego są prawidłowe i nie ma potrzeby ich ponownego przytaczania, z uwagi na to, że Sąd Okręgowy w pełni je podziela i akceptuje. Również obrońca nie negował prawidłowości tego zagadnienia.

Przechodząc do problemów podniesionych w apelacji stwierdzić trzeba, że potwierdziły się okoliczności podane przez obrońcę odnośnie dwóch dodatkowych wyroków, które zapadły i uprawomocniły się przed wydaniem wyroku łącznego przez Sąd Rejonowy w Otwocku w niniejszej sprawie. Jak wynika bowiem z aktualnych danych o karalności M. B. wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2017 r. w sprawie o sygn. akt III K 444/15 skazany został za czyn z art. 18 § 2 kk w zw. z art. 233 § 1 kk popełniony w okresie między 19 maja 2014 r. a 22 września 2014 r. na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności zaś wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie o sygn. akt VII K 1988/17 skazany został za czyn z art. 286 § 1 kk popełniony w dniu 28 maja 2009 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Wyroków tych nie obejmował zaś zaskarżony wyrok łączny. Nie powodowało to jednak konieczności uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd Okręgowy zatem przede wszystkim zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uzupełnił jego komparycję dodając: punkt XXVII. obejmujący pierwszy ze wskazanych wyroków (III K 444/15) oraz punkt XXVIII. obejmujący drugi ze wskazanych wyroków (VII K 1988/17).

Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia wykazała ponadto, iż Sąd Rejonowy w sposób błędny dokonał wykładni treści art. 85 § 3 i 3a kk, co doprowadziło do niezasadnego umorzenia postępowania w pkt. 4 zaskarżonego wyroku i błędnego połączenia kar w pkt. 1.

Zgodnie z art. 85 § 1 kk jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja opisana w § 3 i 3a tego przepisu. Wskazane przepisy stanowią, że jeżeli po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary lub kary łącznej sprawca popełnił przestępstwo, za które orzeczono karę tego samego rodzaju lub inną podlegającą łączeniu, orzeczona kara nie podlega łączeniu z karą odbywaną w czasie popełnienia czynu. Jeżeli zaś kara wykonywana lub orzeczona, o której mowa w § 3, stanie się następnie podstawą orzeczenia kary lub kar łącznych, zakaz łączenia kar odnosi się również do tej kary lub kar łącznych.

Sąd I instancji wprawdzie prawidłowo ustalił, że skazany przebywał na przerwie w karze od 10 listopada 2010 r. do 8 października 2013 r. zaś na tzw. niepowrocie od 8 października 2013 r. do 6 lutego 2014 r. jak i prawidłowo wskazał sprawy, w których udzielona została mu przerwa, jednak źle określił kwestię odbywania kary przez skazanego zapominając, że skazany może odbywać tylko jedną karę w danym przedziale czasu. Zgodnie bowiem z art. 80 § 1 i 5 kkw skazany poszczególne kary pozbawienia wolności, na które został skazany odbywa kolejno po sobie. Tymczasem z orzeczenia Sądu I instancji i jego pisemnego uzasadnienia wynika, że w tym samym czasie M. B. odbywał kary Sądu Rejonowego w Puławach w sprawie sygn. akt VI K 645/03 (pkt IV), Sądu Rejonowego w Puławach w sprawie sygn. akt II K 439/04 (pkt V), Sądu Rejonowego w Mielcu w sprawie sygn. akt II K 644/09 (pkt VI), Sądu Rejonowego w Puławach w sprawie sygn. akt II K 578/09 (pkt VII), Sądu Rejonowego w Malborku w sprawie sygn. akt II K 862/09 (pkt VIII), Sądu Rejonowego w Płońsku w sprawie sygn. akt II K 769/09 (pkt IX), Sądu Rejonowego w Płocku w sprawie sygn. akt VII K 157/10 (pkt XI).

Skazany dopuścił się wszystkich przestępstw ustalonych przez Sąd Rejonowy oraz dodatkowo jednego z przestępstw, za które został prawomocnie skazany wyrokiem nieuwzględnionym przez Sąd I instancji (dodany pkt XXVII), tylko w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie Sądu Rejonowego w Puławach o sygn. akt VI K 645/03 (pkt IV). W sprawie tej karę pozbawienia wolności odbywał bowiem od 29 grudnia 2009 r. do 10 listopada 2010 r., kiedy to została mu udzielona przerwa. I tylko co do tej kary zachodzą warunki z art. 85 § 3 kk. Następnie w momencie kiedy skazany przebywał na udzielonej mu przerwie kierowano kolejne jego prawomocne wyroki do wykonania, w których automatycznie udzielano przerwy, ale nie znaczy to, że skazany odbywał w nich karę, co wynika ze wskazanego już wyżej art. 80 § 1 i 5 kkw. W czasie kiedy M. B. przebywał na przerwie zapadł w jego sprawie wyrok łączny wydany przez Sąd Rejonowy w Rzeszowie o sygn. akt II K 387/12 (pkt XVI), którym połączono karę wymierzoną wskazanym wyżej wyrokiem Sądu Rejonowego w Puławach o sygn. akt VI K 645/03 (pkt IV) z karą wymierzoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Puławach o sygn. akt II K 439/04 (pkt V) orzekając karę łączną 2 lat pozbawienia wolności. Do tak ukształtowanej kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności ziszczają się zatem warunki z art. 85 § 3a kk. Skazany M. B. karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z wyroku łącznego wydanego przez Sąd Rejonowy w Rzeszowie o sygn. akt II K 387/12 (pkt XVI) odbywał w okresie od 22 września 2004 r. do 22 września 2004 r., od 5 listopada 2009 r. do 23 listopada 2009 r., od 29 grudnia 2009 r. do 10 listopada 2010 r. oraz kontynuował jej odbywanie po ponownym osadzeniu go w zakładzie karnym (po udzielonej przerwie i niepowrocie z niej) od 6 lutego 2014 r. do 8 marca 2015 r.

W czasie odbywania tej kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności skazany dopuścił się przestępstw, za które został skazany następującymi wyrokami:

-

Sądu Rejonowego w Płońsku z dnia 25 listopada 2013 roku, w sprawie o sygn. akt II K 102/13 – pkt XVII (przestępstwo popełnione w dniu 29 maja 2012 r.)

-

Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie z dnia 29 maja 2014 roku, w sprawie o sygn. akt III K 306/14 – pkt XVIII (przestępstwo popełnione w okresie od dnia 12 października 2013 r. do dnia 5 lutego 2014 r.)

-

Sądu Rejonowego w Płońsku z dnia 15 maja 2015 roku, w sprawie o sygn. akt II K 337/14 – pkt XXI (przestępstwo popełnione w okresie od dnia 16 października 2013 r. do dnia 21 stycznia 2014 r.)

-

Sądu Rejonowego w Puławach z dnia 16 stycznia 2015 roku, w sprawie o sygn. akt II K 499/13 – pkt XXII (przestępstwo popełnione w okresie od dnia 23 maja 2012 r. do dnia 4 lipca 2012 r.)

-

Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 26 maja 2015 roku, w sprawie o sygn. akt II K 596/14 – pkt XXIII (przestępstwo popełnione w dniu 6 listopada 2013 r.)

-

Sądu Rejonowego w Otwocku z dnia 10 sierpnia 2016 roku, w sprawie o sygn. akt II K 401/14 – pkt XXVI (przestępstwo popełnione w dniu 28 października 2013 r.)

-

Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2017 r. w sprawie o sygn. akt III K 444/15 – pkt XXVII (przestępstwo popełnione w okresie między 19 maja 2014 r. a 22 września 2014 r.).

Mając zatem na uwadze brzmienie art. 85 § 1, 2, 3 i 3a kk kary pozbawienia wolności podlegające wykonaniu wymierzone wskazanymi wyżej wyrokami za przestępstwa popełnione w trakcie odbywania kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności nie podlegają połączeniu tylko z tą karą, ponieważ zostały popełnione właśnie w trakcie jej odbywania. Co nie oznacza, że nie podlegają one połączeniu ze sobą jak i z innymi karami.

Po ponownym osadzeniu w zakładzie karnym i dokończeniu odbywania kary 2 lat pozbawienia wolności skazany M. B. od dnia 8 marca 2015 r. rozpoczął odbywanie kolejnych kar pozbawienia wolności wprowadzonych mu do wykonania zgodnie z zasadami z art. 80 § 1 i 5 kkw.

Od 8 marca 2015 r. do dnia 3 września 2018 r. skazany odbywał karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Rzeszowie w sprawie o sygn. akt II K 387/12 (pkt XVI), w skład której weszły kary orzeczone wyrokami opisanymi w pkt. VI, VII, VIII, IX, X, XI, XIV i XV. Natomiast od 3 września 2018 r. skazany odbywa karę pozbawienia wolności z wyroku z pkt. XII, po czym skierowane do wykonania są kary orzeczone wyrokami z pkt. XIII, XVII, XIX, XX, XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII i XXVIII. Zatem połączeniu w wyroku łącznym podlegały wszystkie te podlegające wykonaniu kary z karą 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, bowiem żadnego z przestępstw skazany nie dopuścił się w trakcie jej odbywania.

Podobną problematyką zajmował się Sąd Apelacyjny w Gdańsku, który w postanowieniu z dnia 4 stycznia 2017 r. wydanym w sprawie II AKz 822/16 stwierdził, że „w razie odbywania przez skazanego kar pozbawienia wolności zgodnie z art. 80 § 1 i 5 kkw kolejno po sobie, użyty w art. 85 § 3 kk zwrot „po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary lub kary łącznej” należy rozumieć jako okres rozpoczynający się od dnia, w którym osadzono skazanego w jednostce penitencjarnej w celu wykonania pierwszej kary lub też okres rozpoczynający się w dniu następującym po dniu zakończenia wykonywania kary poprzedniej, zaś kończący się w ostatnim dniu okresu, na jaki daną karę jednostkową lub karę łączną orzeczono. Przepis art. 85 § 3 kk nie dotyczy zatem takich kar jednostkowych lub łącznych, których odbywanie - jako kolejnych - skazany miał dopiero rozpocząć po czasie, kiedy dopuścił się nowego przestępstwa”.

Z kolei w komentarzu do art. 85 kk publikowanym w systemie Legalis, red. Alicja Grześkowiak, wyd. 6 jego autor zauważa, że przepis art. 85 § 3 kk pozostawia możliwość połączenia kary (K1) orzeczonej za przestępstwo popełnione po rozpoczęciu wykonywania kary za inne przestępstwo (K2) z karą za trzecie przestępstwo, której wykonywanie jeszcze się nie rozpoczęło (K3). Dotyczy to oczywiście sytuacji, w której druga z wymienionych kar (K2) nie jest karą łączną obejmującą karę za trzecie przestępstwo (K3). Na tym jednak możliwe konfiguracje się nie kończą. W powyższej sytuacji znowelizowane przepisy pozwalają bowiem też na orzeczenie kary łącznej w wyniku połączenia kar oznaczonych jako K2 i K3. Na gruncie art. 85 § 3 kk powraca zatem problem zbliżony do sporu między chronologiczną i konfiguracyjną interpretacją pojęcia "pierwszy wyrok" z art. 85 kk sprzed omawianej nowelizacji (powołując się też na P. Kardas, w: Nowelizacja, s. 507–509, 583–584 i tenże, w: Wróbel, Zoll (red.), Kodeks karny, t. 1, 2016, s. 482–484, 624–625; J. Giezek, Kilka uwag).

W niniejszej sprawie podzielić natomiast należy wywody Sądu Rejonowego co do uznania, iż przebywając na przerwie w karze oraz niepowrocie skazany nadal karę pozbawienia wolności odbywał. Art. 85 § 3 kk ma zastosowanie, jeśli skazany na karę pozbawienia wolności przebywa poza jednostką penitencjarną na mocy przerwy w karze, a także gdy skazany popełnił przestępstwo po upływie tego zezwolenia, a więc w czasie już bezprawnego przebywania na wolności (vide Komentarz do art. 85 kk red. Alicja Grześkowiak publikowany w systemie Legalis, wyd. 6 i powołane tam stanowisko judykatury i doktryny).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Otwocku w te sposób, że uchylił rozstrzygnięcia z pkt. 1, 2, 3 i 4 części dyspozytywnej, a następnie na podstawie art. 85 § 1 i 2 kk w zw. z art. 86 § 1 kk połączył orzeczone wobec skazanego M. B. kary pozbawienia wolności tj.:

-

karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Rzeszowie sygn. akt II K 387/12 (pkt XVI),

-

karę łączną roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Puławach sygn. akt II K 1297/09 (pkt XII),

-

karę roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie sygn. akt III K 574/10 (pkt XIII),

-

karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Płońsku sygn. akt II K 102/13 (pkt XVII),

-

karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Wyszkowie sygn. akt VI K 9/13 (pkt. XIX),

-

karę 9 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie sygn. akt III K 919/11 (pkt. XX),

-

karę łączną 3 lat pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Płońsku sygn. akt II K 337/14 (pkt. XXI),

-

karę 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Puławach sygn. akt II K 499/13 (pkt XXII),

-

karę roku pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Legionowie sygn. akt II K 596/14 (pkt XXIII),

-

karę 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim sygn. akt II K 312/11 (pkt XXIV),

-

karę 2 lat pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Żoliborza w Warszawie sygn. akt III K 760/10 (pkt XXV),

-

karę 10 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Otwocku sygn. akt II K 401/14 (pkt XXVI),

-

karę 5 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie sygn. akt III K 444/15 (pkt XXVII)

-

karę 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków sygn. akt VII K 1988/17 (pkt XXVIII)

i wymierzył skazanemu M. B. karę łączną 12 lat pozbawienia wolności.

W niniejszej sprawie oczywistym było, że wniesienie apelacji na korzyść skazanego obligowało sąd odwoławczy, wymierzający karę łączną na szerszej podstawie przedmiotowej, do respektowania zakazu reformationis in peius, który w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego w pierwszej kolejności znajduje wyraz w zachowaniu zastosowanej przez sąd pierwszej instancji zasady łączenia kar (vide treść uzasadnienia wskazanej wyżej uchwały Sądu Najwyższego).

Sąd Rejonowy karę łączną ukształtował w sposób bezsprzecznie umiarkowany, ponieważ poruszał się w granicach od 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności do 10 lat i miesiąca pozbawienia wolności. Tym samym wymierzona kara łączna była niższa o 3 lata i 4 miesiące, a więc o około 1/3. W tej sytuacji nie mogło być zatem mowy o rażącej surowości kary w ujęciu zaprezentowanym w apelacji obrońcy skazanego, wbrew zarzutom której należy stwierdzić, że przy wymiarze kary Sąd Rejonowy wziął pod uwagę pozytywną opinię o skazanym. Również i z aktualnej opinii wynika, że skazany M. B. nie zmienił swego zachowania na gorsze w relacji do opinii, którą dysponował Sąd Rejonowy. M. B. był pięćdziesiąt razy nagradzany kodeksowo i jeden raz karany naganą za to, że odmówił podjęcia zatrudnienia w kuchni. Wobec skazanego nie stosowano środków przymusu bezpośredniego, nie dokonywał samouszkodzeń, nie był uczestnikiem zdarzeń, w grupie współosadzonych funkcjonuje bezkonfliktowo, w stosunku zaś do funkcjonariuszy prezentuje postawę regulaminową, jest grzeczny i kulturalny, nie deklaruje przynależności do struktur podkultury przestępczej. Skazany karę odbywa w systemie programowanego oddziaływania i uczestniczył w programach resocjalizacyjnych.

Mając na uwadze powyższe, wymierzoną skazanemu karę łączną 12 lat pozbawienia wolności, a więc o 6 lat niższą od kumulatywnej kary łącznej 18 lat pozbawienia wolności należy uznać za zasadną. Podzielić przy tym należy zapatrywania Sądu Rejonowego odnośnie zasad wymiaru kary łącznej i wskazać, że zastosowanie przy wymiarze kary łącznej zasady pełnej absorpcji, jak i zasady pełnej kumulacji jest rozwiązaniem skrajnym i wymaga szczególnego uzasadnienia (wyrok SN z 02.12.1975 w sprawie Rw 628/75, OSNKW 1976/2/33). Sąd może stosować zasadę pełnej absorpcji łączonych kar, kiedy granica pomiędzy realnym a pomijalnym zbiegiem przestępstw nie jest wyraźnie zarysowana, gdy z dwóch pozostających w zbiegu przestępstw jedno dominuje w ocenie całości zdarzenia (M. Szewczyk (w:) K. Buchała, Z. Ćwiąkalski, M. Szewczyk, A. Zoll, Kodeks karny. Komentarz. Część ogólna, Warszawa 1994, s. 398). Zasada absorpcji kar przy wymierzaniu kary łącznej winna być stosowana tam, gdzie pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami zachodzi bliski związek podmiotowy i przedmiotowy, a przesłanka prognostyczna pozwala na stwierdzenie, że kara łączna w wysokości najwyższej z wymierzonych kar jednostkowych jest wystarczającą oceną zachowania się sprawcy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 23.01.1997 w sprawie II AKa 321/96, Prok. i Pr. 1997/7-8/19). W stosunku do skazanego nie zachodziły opisane wyżej warunki do zastosowania zasady absorpcji. Sąd zastosował przy wymiarze kary łącznej wobec skazanego zasadę asperacji, która jest zasadą pośrednią pomiędzy zasadami kumulacji i absorpcji. Polega ona na wymierzeniu kary łącznej powyżej najsurowszej z kar jednostkowych, a jednocześnie poniżej sumy kar. Kara łączna nie może pogarszać sytuacji skazanego, ale jednocześnie nie może jednak premiować sprawców dopuszczających się wielokrotnie łamania prawa, gdzie przy zastosowaniu zasady absorpcji następowałaby faktyczna bezkarność za resztę popełnionych przestępstw.

Na podstawie art. 577 kpk na poczet wymierzonej skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności Sąd Okręgowy zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Rejonowego w Rzeszowie sygn. akt II K 387/12 od dnia 8 marca 2015 roku do dnia 3 września 2018 roku oraz w sprawie Sądu Rejonowego w Puławach sygn. akt II K 1297/09 od dnia 3 września 2018 roku do dnia 14 marca 2019 roku.

Na podstawie zaś art. 572 kpk umarzono postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego obejmującego wyroki opisane w pkt. III (wyrok łączny obejmujący wyroki opisane w pkt. I i II), w pkt. XVI (wyrok łączny w sprawie sygn. akt II K 387/12 obejmujący karą łączną 2 lat pozbawienia wolności wyroki opisane w pkt. IV i V) – albowiem kary te zostały już wykonane oraz w pkt. XVIII – ponieważ orzeczono nim karę 3 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat, który to okres próby upłynął w dniu 6 grudnia 2018 r., a zatem zarządzenie wykonania tej kary jest już niedopuszczalne.

Na zakończenie stwierdzić należy, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania skutkowałoby niekorzystnymi konsekwencjami dla skazanego, ponieważ połączeniu nie podlegałaby już kara 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem łącznym z pkt. XVI, gdyż M. B. zakończył jej odbywanie w dniu 3 września 2018 r.

Zgodnie z wnioskiem obrońcy z urzędu skazanego, Sąd zasądził od Skarbu Państwa na jego rzecz kwotę wynagrodzenie za obronę w instancji odwoławczej wraz z podatkiem od towarów i usług zaś uwzględniając sytuację materialną skazanego, który nie uzyskuje żadnych dochodów Sąd zwolnił go od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych za wydanie wyroku łącznego wydatkami obciążając Skarb Państwa.

SSO Aleksandra Mazurek SSO Anna Zawadka SSR del. Justyna Dołhy