Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant st.sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 października 2018 r. w Warszawie

sprawy Z. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek odwołania Z. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 23 września 2016 r., nr (...)-2

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 23 września 2016 r., nr (...)-2 w ten sposób, że stwierdza, że Z. Z. od 01.07.2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika L. G. z podstawą wymiaru składek równą 3.500,00 zł.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 września 2016 r., nr: (...)-2, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. , działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 3, art. 68 ust. 1 lit. c, art. 41 ust. 12 i 13, art. 13 ust. 1 i art. 6 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 106 z późn. zm.) wydał decyzję mocą, której stwierdził, że Z. Z., począwszy od dnia 1 lipca 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek L. G. z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1.850,00 zł, równą minimalnemu wynagrodzeniu za pracę w 2016 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że nie kwestionuje ważności zawartej umowy o pracę oraz faktu podlegania przez odwołującego Z. Z. systemowi ubezpieczeń społecznych. Organ rentowy nie formułował zarzutu wobec skuteczności samego faktu zawarcia umowy o pracę oraz skutecznego zgłoszenia i podlegania ubezpieczeniom społecznym. Jego wątpliwości budzi jednak fakt, że przyznane wynagrodzenie w wysokości 3.500,00 zł brutto zostało przyjęte przez strony we wskazanej powyżej kwocie jedynie w celu uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Organ rentowy podkreślił, że zgodnie z przesłanym w toku postępowania wyjaśniającego oświadczeniem, ubezpieczony od 2014 r. współpracował z płatnikiem składek L. G. w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, z tytułu której nie deklarował chęci zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego. Nadmienił także, że obecnie przepisy powodują stopniowe zwiększanie podstawy wymiaru zasiłku przez okres 12 miesięcy z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, co uniemożliwia uzyskanie prawa do zasiłku w kwocie, przekraczającej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w krótkim okresie czasu. Wskazał nadto na brak możliwości podlegania ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ze względu na zadłużenie, istniejące na koncie płatnika składek. Jednocześnie stwierdził, że z tytułu prowadzonej działalności po zgłoszeniu chęci podlegania ubezpieczeniu chorobowemu okres wyczekiwania wynosi 3 miesiące, natomiast w przypadku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia, okres wyczekiwania wynosi 1 miesiąc. Z kolei u ubezpieczonego zaraz po okresie wyczekiwania powstała niezdolność do pracy. Wątpliwości Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wzbudził także fakt podpisania pierwszej umowy o pracę od razu na czas nieokreślony podczas, gdy doświadczenie życiowe podpowiada, że pierwsza umowa o pracę powinna obejmować okres próbny. Mając na uwadze powyższe okoliczności, organ rentowy stwierdził, że ustalenie na podstawie zawartej umowy o pracę w stosunku do ubezpieczonego Z. Z., począwszy od dnia 1 lipca 2016 r. podstawy wymiaru składek w oderwaniu od realiów wynagradzania pracodawcy miało na celu wyłącznie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego niezgodnie z zasadami współżycia społecznego. Powołując się na utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego, organ rentowy podkreślił, że w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych może on zakwestionować wysokość wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało ono wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa. Na tej podstawie, organ rentowy stwierdził, że zaskarżona decyzja jest prawnie oraz faktycznie uzasadniona (decyzja organu rentowego z dnia 23 września 2016 r., nr: (...)-2, k. 10-11 a.s.).

Z. Z. w dniu 21 października 2016 r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W., odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 3 października 2016 r., znak: (...) która została wydana w oparciu o decyzję z dnia 23 września 2016 r., nr: (...)-2, stwierdzającą, że odwołujący, począwszy od dnia 1 lipca 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w tytułu zatrudnienia u płatnika składek L. G. z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1.850,00 zł, równą minimalnemu wynagrodzeniu za pracę w 2016 r. Zaskarżonej decyzji odwołujący zarzucił, że została ona wydana na skutek wadliwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, skutkującej błędnym ustaleniem, że wynagrodzenie zawarte w umowie o pracę z dnia 1 lipca 2016 r. zostało przyjęte przez strony tej umowy wyłącznie w celu uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, pomimo tego, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy na takie ustalenie nie pozwala, biorąc pod uwagę m.in. posiadane uprawnienia budowalne, wieloletnie doświadczenie zawodowe na stanowisku elektryka oraz zakres obowiązków, powierzonych u ww. płatnika składek. Ubezpieczony podkreślił, że od 2014 r. współpracował z L. G. w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, natomiast od dnia 1 lipca 2016 r. został zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Stwierdził także, że płatnik składek zlecał mu wykonywanie niektórych prac związanych z instalowaniem instalacji elektrycznej, a współpraca układała się pomyślnie. Z tego też względu, strony od razu postanowiły zawrzeć umowę o pracę na czas nieokreślony, a nie na okres próbny, na co wskazywał organ rentowy w treści decyzji. Ubezpieczony podkreślił, że zawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony oznacza, że celem stron w tym pracodawcy było realizowanie tej umowy za określonym w niej wynagrodzeniem. Dodał przy tym, że inne osoby zatrudnione na tego typu stanowiskach pracy, posiadające szereg uprawnień w analogicznej branży, osiągają wynagrodzenie w podobnej, a nawet wyższej wysokości. Powołując się na utrwalone stanowisko Sądu Najwyższego i sądów powszechnych ubezpieczony wskazał, że zawarcie umowy o pracę wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie powoduje nieważności takiej czynności prawnej, jako mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.), jeżeli na jej podstawie praca w reżimie określonym w art. 22 § 1 k.p. faktycznie jest wykonywana. Innymi słowy, motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu rzeczywistego jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Mając powyższe na uwadze, odwołujący stwierdził, że organ rentowy nie może czynić mu zarzutu że zawarł umowę o pracę jedynie w celu uzyskania wysokich świadczeń z ubezpieczeń społecznych, skoro na jej podstawie realizował zatrudnienie o cechach pracowniczych. Dodatkowo w ocenie ubezpieczonego, organ rentowy nie podjął jakichkolwiek czynności celem weryfikacji zasadności zawarcia umowy o pracę. Z kolei to, że cel świadczenia pracy nie był zgodny z wizją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nie może stanowić wystarczającej podstawy do uznania, że umowa o pracę została zawarta w celu obejścia przepisów prawa. W konkluzji odwołania, ubezpieczony wniósł zatem o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, że ustalona w stosunku do niego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 3.500,00 zł brutto w odniesieniu do spornego okresu czasu (odwołanie z dnia 21 października 2016 r. k. 5-7 a.s.).

Postanowieniem z dnia 15 marca 2018 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, rozpoznający sprawę o sygn. akt VI U 449/16 z odwołania ubezpieczonego Z. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 3 października 2016 r., znak: (...), wydanej w przedmiocie przyznania prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 15 sierpnia 2016 r. do dnia 23 września 2016 r., w części dotyczącej odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 września 2016 r., nr: (...)-2, uznał się niewłaściwym i sprawę przekazał do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (postanowienie z dnia 15 marca 2018 r. k. 4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. , w odpowiedzi na odwołanie z dnia 15 listopada 2016 r. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., podtrzymując argumentację podniesioną w treści zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie z dnia 15 listopada 2016 r. k. 12 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony Z. Z., urodzony w dniu (...), jest z zawodu technikiem-elektrykiem. Pracę na stanowisku elektryka ubezpieczony wykonuje od momentu ukończenia szkoły zawodowej, tj. od 1968 r. Decyzją z dnia 4 grudnia 2002 r. Wojewoda (...), działając na podstawie przepisu art. 13 i 14 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane oraz § 9 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 30 grudnia 1994 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, nadał ubezpieczonemu Z. Z. uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji oraz urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Ubezpieczony posiada także uprawnienia elektryczne oznaczone symbolami E i D w zakresie eksploatacji i dozoru wraz z pomiarami. Począwszy od dnia 1 czerwca 2015 r. ubezpieczony Z. Z. jest członkiem (...) Okręgowej Izby (...) w związku, z czym posiada wymagane ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. W latach 2003/2004-2015 ubezpieczony prowadził własną działalność gospodarczą w zakresie wykonywania instalacji elektrycznych. Od początku 2015 r. pomimo formalnego zarejestrowania powyższej działalności, ubezpieczony jej nie prowadzi z uwagi na brak otrzymywania zleceń w zakresie świadczenia usług elektrycznych (decyzja nr: 310/U/02 z dnia 4 grudnia 2002 r. k. 7v, zaświadczenie k. 8, zeznania odwołującego k. 70 a.s.).

L. G. od dnia 2 stycznia 2007 r. prowadzi własną pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) budowlane L. G. z siedzibą w W.. Przedmiotem powyższej działalności jest świadczenie usług budowlanych oraz usług w obszarze handlu nieruchomościami. W 2012-2013 r. L. G. współpracował z odwołującym Z. Z. w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej, zlecając jego firmie na zasadzie podwykonawstwa realizację konkretnych prac, polegających na wykonywaniu instalacji elektrycznych. Dokonując wyboru firmy odwołującego na swojego kontrahenta, L. G. kierował się głównie tym, że Z. Z. posiada stosowne uprawnienia do przeprowadzania badań, które następnie przedstawianie są konkretnym operatorom zarządzającym siecią elektroenergetyczną celem wydania poświadczenia, że dana instalacja została wykonana prawidłowo. W tym czasie, L. G. współpracował z ZGN (...), który wymagał posiadania takich uprawnień. Współpraca pomiędzy stronami polegała na tym, że L. G. zlecał Z. Z. wykonanie instalacji elektrycznych w konkretnych lokalach użytkowych, położonych w budynkach zarządzanych przez ZGN (...). Z tytułu realizacji powyższych prac instalacyjnych i konserwacyjnych, zainteresowany L. G. wypłacał Z. Z. wynagrodzenie kształtujące się na poziomie 2.500,00 zł – 3.000,00 zł miesięcznie. Jednocześnie wynagrodzenie to było uzależnione od ilości zleconych odwołującemu do wykonania prac instalacyjnych na konkretnych obiektach budowlanych. W tym okresie czasu firma zainteresowanego dobrze prosperowała, osiągając roczny dochód na poziomie około 400.000,00 zł (zeznania zainteresowanego L. G. k. 50-51 a.s.).

W 2016 r. w związku ze stałym rozwojem firmy, zainteresowany L. G. podjął decyzję o nawiązaniu stałej współpracy z ubezpieczonym Z. Z.. Zainteresowanemu zależało na zatrudnieniu osoby kompetentnej oraz posiadającej stosowne uprawnienia w branży budowlanej i elektrycznej, a w szczególności osoby zaufanej znającej specyfikę prowadzonej przez niego działalności. Zainteresowany miał również na uwadze fakt, że Z. Z. zawiesił w 2015 r. prowadzenie własnej pozarolniczej działalności gospodarczej w związku, z czym mógł liczyć na jego zaangażowanie i pełną dyspozycyjność w procesie świadczenia pracy. Kwestia dyspozycyjności potencjalnego pracownika była dla L. G. niezmiernie istotna z uwagi na krótkie terminy realizacji prac budowalnych, obowiązujące go w ramach umowy zawartej z ZGN (...). W związku z powyższym, w dniu 1 lipca 2016 r. Z. Z. zawarł z L. G., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) budowlane L. G. z siedzibą w W. umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku elektryka, w wymiarze czasu pracy, wnoszącym pełen etat oraz za wynagrodzeniem miesięcznym brutto w wysokości 3.500,00 zł. Jako miejsce wykonywania obowiązków wskazano ogólnie teren działalności pracodawcy z uwagi na fakt, że praca miała być wykonywana na konkretnych obiektach budowlanych. Ubezpieczony w dniu 1 lipca 2016 r. przeszedł szkolenie wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, natomiast w dniu 24 czerwca 2016 r. zgodnie z zaświadczeniem lekarskim, wystawionym przez lek. med. M. S., wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych został uznany za zdolnego do wykonywania pracy na stanowisku elektryka. W dniu 1 lipca 2016 r. odwołujący Z. Z. został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w firmie (...) budowlane L. G. z siedzibą w W. (zeznania zainteresowanego L. G. k. 50-51, zeznania odwołującego k. 70 a.s., zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych k. 8, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy k. 3, orzeczenie lekarskie nr: (...) z dnia 24 czerwca 2016 r, k. 2, umowa o pracę z dnia 1 lipca 2016 r. k. 1 – akta osobowe odwołującego.).

W chwili zatrudnienia odwołującego w firmie (...) budowlane L. G. z siedzibą w W., firma zainteresowanego zatrudniała łącznie trzech pracowników w osobach T. O. na stanowisku pomocniczego pracownika budowlanego, nie posiadającego uprawnień budowalnych za wynagrodzeniem w wysokości 1.850,00 zł brutto miesięcznie, I. S. na stanowisku menadżera działu handlowego, realizującą zadania z zakresu handlu nieruchomościami za wynagrodzeniem w wysokości 3.780,00 zł brutto miesięcznie oraz ubezpieczonego Z. Z. na stanowisku elektryka za wynagrodzeniem w wysokości 3.500,00 zł brutto miesięcznie. Przed zawarciem umowy o pracę w dniu 1 lipca 2016 r. strony wynegocjowały ww. kwotę wynagrodzenia, która została ustalona w oparciu o obowiązujące w 2016 r. minimalne stawki dla osób wykonujących pracę w zawodzie elektryków, którzy posiadają uprawnienia budowlane na rynku (...). Wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego uwzględniała ponadto fakt posiadania przez niego uprawnień (...), które pozwoliły mu na objęcie stanowiska kierownika budowy do spraw elektrycznych. W 2015-2016 r. firma zainteresowanego osiągnęła roczny dochód na poziomie około 100.000,00 zł i nie posiadała zaległości składkowych względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i zaległości podatkowych względem Urzędu Skarbowego (zeznania zainteresowanego L. G. k. 50-51 a.s., zestawienie pracowników zatrudnionych w okresie 06/2016-12/2006 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego).

W dniu 1 sierpnia 2016 r. ubezpieczony Z. Z. stał się niezdolny do pracy z powodu złego stanu zdrowia i konieczności hospitalizacji w związku, z czym od tego czasu pozostawał na zwolnieniu lekarskim. Z chwilą udania się przez odwołującego na zwolnienie lekarskie, L. G. nie zatrudnił nikogo na jego miejsce, korzystając dorywczo z usług innych elektryków, ogłaszających się w gazecie oraz internecie, na zasadzie zawierania z nimi krótkoterminowych umów cywilnoprawnych. W związku z przedłużającym się pobytem Z. Z. w szpitalu, L. G. podjął decyzję o rozwiązaniu z nim umowy o pracę, co nastąpiło z dniem 31 marca 2017 r. W tej dacie, zainteresowany wystawił także w stosunku do odwołującego świadectwo pracy, w którym potwierdził, że w okresie od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 31 marca 2017 r. Z. Z. był zatrudniony na stanowisku elektryka w (...) budowlane L. G. z siedzibą w W. w pełnym wymiarze czasu pracy i za wynagrodzeniem miesięcznym brutto w wysokości 3.500,00 zł. Przez cały okres powyższego zatrudnienia ubezpieczony wykonywał na rzecz ww. pracodawcy szereg prac instalacyjnych w zakresie instalacji elektrycznych, w tym zajmował się podłączaniem urządzeń elektrycznych pod napięciem, wykonywał przełączenia oraz zajmował się budową rozdzielnic. Wszystkie opisane powyżej czynności ubezpieczony wykonywał w ramach obowiązującego go czasu pracy, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm wynoszących 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy na obiektach budowlanych wskazanych przez pracodawcę (zeznania zainteresowanego L. G. k. 50-51, zeznania odwołującego k. 70 a.s.).

W dniu 23 września 2016 r., po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr : (...)-2 mocą, której stwierdził, że Z. Z., począwszy od dnia 1 lipca 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek L. G. z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1.850,00 zł, równą minimalnemu wynagrodzeniu za pracę w 2016 r. (decyzja organu rentowego z dnia 23 września 2016 r., nr: (...)-2, k. 10-11 a.s.).

W dniu 19 sierpnia 2016 r. ubezpieczony Z. Z. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z wnioskiem o przyznanie na jego rzecz prawa do zasiłku chorobowego. Decyzją z dnia 3 października 2016 r. organ rentowy przyznał na jego rzecz prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 15 sierpnia 2016 r. do dnia 23 września 2016 r., ustalając jako podstawę wymiaru zasiłku chorobowego kwotę 1.596,37 zł. Od powyższej decyzji, ubezpieczony złożył odwołanie do Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, inicjując tym samym postępowanie w sprawie o sygn. akt VI U 449/16. W treści powyższego odwołania, ubezpieczony zakwestionował także decyzję organu rentowego z dnia 23 września 2016 r., nr: (...)-2. W związku z powyższym, postanowieniem z dnia 15 marca 2018 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, rozpoznający sprawę o sygn. akt VI U 449/16, w części dotyczącej odwołania od decyzji z dnia 23 września 2016 r., nr: (...)-2, uznał się niewłaściwym i sprawę przekazał do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (postanowienie z dnia 15 marca 2018 r. k. 4 a.s., decyzja z dnia 3 października 2016 r., k. 8 – akta sprawy o sygn. VI U 449/16).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz aktach sprawy o sygn. VI U 449/16, w tym w aktach rentowych i osobowych odwołującego Z. Z.. Powołane przez Sąd Okręgowy dowody z dokumentów, w zakresie w jakim, Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów, należało uznać za mające wysoki walor dowodowy, a przez to mogące stanowić podstawę do czynienia ustaleń faktycznych w sprawie. Sąd Okręgowy oparł się także na zeznaniach stron: odwołującego Z. Z. (k. 70 a.s.) oraz zainteresowanego L. G. (k. 50-51 a.s.), które uznał za wiarygodne w zakresie, w jakim strony w sposób zgodny opisały okoliczności dotyczące przyczyn zatrudnienia odwołującego w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony, a także charakteru jego pracy na stanowisku elektryka oraz powierzonego mu zakresu obowiązków, uwzględniającego specyfikę wykonywanej pracy. W tym zakresie zeznania te były bowiem logiczne i spójne, a także zgodne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie Z. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 23 września 2016 r., nr: (...)-2 jest zasadne i jakie takie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści przepisu art. 6 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2018 r., poz. 106 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Ponadto art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 cyt. ustawy wprowadzają w odniesieniu do pracowników obowiązek ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Zgodnie z treścią art. 13 pkt. 1 ww. ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w okresach od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy. Z kolei art. 18 ust. 1 ustawy systemowej stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt. 1 – 3 i pkt. 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt. 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt. 5 i ust. 2. Stosownie zaś do treści art. 20 ust. 1 powołanej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3. Zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt. 3 ww. ustawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może kwestionować wysokość wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru składek, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało ono wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r, III UK 7/09, a także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r. II UZP 2/05). Jednocześnie należy zauważyć, że kompetencja organu rentowego do badania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest zasadna w tej sytuacji, gdy postawę wymiaru zasiłku chorobowego miałyby stanowić rażąco wygórowane dochody (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 16/05 oraz z dnia 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05).

W zaskarżonej decyzji organ rentowy nie kwestionował faktu wykonywania przez Z. Z. pracy na podstawie umowy o pracę z dnia 1 lipca 2016 r. na rzecz płatnika składek, a jedynie wysokość wynagrodzenia umówionego przez strony na kwotę w wysokości 3.500,00 zł brutto miesięcznie. Organ rentowy skorzystał przy tym z prawa kontrolowania wysokości wynagrodzenia w zakresie zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego. Przedmiotem takiej kontroli może być prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składek. Zakład ma przy tym prawo badać zarówno tytuł zawarcia umowy, jak i ważność jej poszczególnych postanowień. Nie jest ograniczony do kwestionowania faktu wynagrodzenia we wskazanej kwocie, lecz może też ustalić stosunek ubezpieczenia społecznego na ściśle określonych warunkach. Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione, jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Wynika to z tego, że nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w art. 353 ¹ k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać – w okolicznościach każdego konkretnego przypadku – zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia albowiem alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca – stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki – nie była ustalana ponad granicę pracy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 września 2012 r., III AUa 420/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 października 2013 r., III AUa 294/13). Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być w konkretnych okolicznościach uznane za nieważne z mocy art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p., jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego. W konsekwencji nieważnością mogą być dotknięte jedynie uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za pracę, przy zachowaniu ważnych pozostałych postanowień umownych, ponieważ zgodnie z art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy, co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 16/05, z dnia 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05, z dnia 6 lutego 2006 r., III UK 156/05 oraz z dnia 5 czerwca 2009 r., I UK 19/09).

W niniejszej sprawie, gdzie tylko wynagrodzenie ustalone w umowie o pracę zostało zakwestionowane przez organ rentowy, rolą Sądu była ocena postanowień umownych dokonywana z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także interesu publicznego. Godziwość wynagrodzenia za pracę w prawie ubezpieczeń społecznych musi być bowiem interpretowana przy uwzględnieniu wymogu ochrony interesu publicznego oraz zasady solidarności ubezpieczonych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 14 listopada 2014 r., III AUa 172/14). Przy tym pamiętać należy, że ingerencja Sądu w umówione przez strony stosunku pracy wynagrodzenie powinna mieć miejsce tylko w wypadku rażąco wysokiego pułapu wynagrodzenia za pracę w stosunku do okoliczności danego przypadku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., III UK 7/09). W ocenie Sądu Okręgowego, w rozpoznawanej sprawie nie mamy do czynienia z taką rażąco dysproporcją w mechanizmie ustalenia wynagrodzenia za pracę dla odwołującego Z. Z..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych powziął wątpliwości, co do rzeczywistych przyczyn ustalenia wynagrodzenia odwołującego na poziomie zadeklarowanym w umowie o pracę z dnia 1 lipca 2016 r., wskazując, że kwota wynagrodzenia w wysokości 3.500,00 zł brutto jest sztucznie zawyżona i została tak ustalona, jedynie w celu uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W toku postępowania sądowego ustalono jednak, że nie można uznać, jakoby otrzymywana przez odwołującego wysokość wynagrodzenia na poziomie 3.500,00 zł brutto była sztucznie zawyżona w celu uzyskania wyższych świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych. Podkreślenia wymaga, że fakt otrzymywania przez odwołującego wynagrodzenia na wskazanym poziomie wynikał z faktu posiadania przez niego szerokiego zakresu uprawnień w branży budowlanej. Tym samym wynagrodzenie to nie mogło zostać ukształtowane na poziomie wynagrodzenia pracownika, nie posiadającego stosownych uprawnień. Należy bowiem zauważyć, że odwołujący jest elektrykiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym, pełnymi kwalifikacjami oraz uprawnieniami budowlanymi do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Odwołujący zdobywając na przestrzeni kilkunastu lat doświadczenie zawodowe odbył szereg kursów i szkoleń, potwierdzonych stosownymi certyfikatami, które niewątpliwie stwarzają podstawy do uzyskiwania wyższego wynagrodzenia, aniżeli osoba, która nie posiada w tym zakresie odpowiedniego przygotowania i doświadczenia. Ponadto określone przez strony w umowie o pracę wynagrodzenie niewątpliwie odpowiadało ilości i jakości świadczonej przez niego pracy, a także uwzględniało specyfikę pracy oraz ryzyko zawodowe występujące w miejscu pracy. W toku postępowania, odwołujący i zainteresowany w sposób zgodny opisali charakter wykonywanej przez odwołującego pracy na stanowisku elektryka pracy oraz zakres jego obowiązków. Wskazali także na przyczynę zatrudnienia odwołującego w firmie w oparciu o umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony. Zainteresowany podkreślił bowiem, że zależało mu na zatrudnieniu osoby kompetentnej oraz posiadającej stosowne uprawnienia w branży budowlanej i elektrycznej, a w szczególności osoby zaufanej znającej specyfikę prowadzonej przez niego działalności. Zainteresowany miał również na uwadze fakt, że Z. Z. zawiesił w 2015 r. prowadzenie własnej pozarolniczej działalności gospodarczej w związku, z czym mógł liczyć na jego pełną dyspozycyjność w procesie świadczenia pracy. Kwestia dyspozycyjności potencjalnego pracownika była dla L. G. niezmiernie istotna z uwagi na krótkie terminy realizacji prac budowalnych, obowiązujące go w ramach umowy o roboty budowlane zawartej z ZGN (...). Z tego też względu nie może budzić wątpliwości fakt zawarcia, jako pierwszej umowy o pracę na czas nieokreślony tym bardziej, że strony znały się już od 2012 r., albowiem od tego czasu zainteresowany i odwołujący współpracowali ze sobą w ramach prowadzonych przez siebie działalności gospodarczych. Zainteresowany znał zatem sposób wykonywania pracy przez odwołującego i był z niej zadowolony, co w konsekwencji doprowadziło do nawiązania stałej współpracy w 2016 r. W tych zatem okolicznościach dość oczywiste wydaje się zawarcie przez strony od razu umowy o pracę na czas nieokreślony, albowiem kilkuletnia współpraca i efekty pracy odwołującego nie dawały podstaw do ponownej weryfikacji jakości świadczonej pracy przez niego pracy przez pracodawcę.

Odnosząc się natomiast do kwestii związanej z możliwościami płatniczymi zainteresowanego w zakresie wypłacania odwołującemu wynagrodzenia na poziomie 3.500,00 zł, to wskazać należy, że brak jest podstaw do tego, aby tego rodzaju decyzję pracodawcy kwestionować, szczególnie, że to pracodawca sam decyduje o swojej strukturze organizacyjnej i stanowiskach jakie tworzy. Zdaniem pracodawcy zachodziła konieczność zatrudnienia na stałe osoby na stanowisku elektryka, natomiast wysokość wynagrodzenia tej osoby została ustalona adekwatnie do poziomu posiadanych kwalifikacji oraz powierzonych obowiązków zawodowych. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika przy tym, aby po stronie płatnika składek zachodziły szczególne okoliczności uniemożliwiające normalne funkcjonowanie tego podmiotu. Płatnik składek nie znajdował się bowiem w wyjątkowo trudnej sytuacji finansowej, która rażąco ograniczałaby jego zdolności płatnicze, na co wskazuje chociażby fakt terminowej wypłaty wynagrodzeń dla pracowników firmy oraz nie posiadania zaległości względem organu rentowego i Urzędu Skarbowego. Jednocześnie w ocenie Sądu Okręgowego nie można stwierdzić, aby wynagrodzenie odwołującego w wysokości 3.500,00 zł brutto ustalone przez strony w umowie o pracę z dnia 1 lipca 2016 r. było niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Kwoty tej nie można bowiem uznać za wygórowaną. Porównując bowiem wysokość ustalonego wynagrodzenia z kwotą, stanowiącą przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w III kwartale 2016 r., tj. z kwotą w wysokości 4.251,21 zł brutto, to nie można uznać tego wynagrodzenia za nadmierne. Na podstawie tych okoliczności, Sąd Okręgowy uznał zatem, że wynagrodzenie Z. Z. ustalone na kwotę w wysokości 3.500,00 zł brutto (co w przeliczeniu daje kwotę w wysokości około 2.800,00 zł netto) plasuje się w średnim przedziale wynagrodzeń, odpowiadających stanowisku przez niego zajmowanym, jak również jest dostosowane do powołanych wyżej kryteriów. Wobec powyższego postanowienia umowy o pracę określającego wysokość wynagrodzenia na wskazanym powyżej poziomie nie można uznać za nieważne z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, polegającą na świadomym uzyskaniu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu. Podkreślenia wymaga także, że niezdolność do pracy odwołującego, która zaistniała po miesiącu od zatrudnienia została spowodowana nagle wobec, czego odwołujący nie mógł jej przewidzieć jak to ma miejsce np. w sytuacji kobiety w ciąży, która zawiera umowę o pracę z wysoką podstawą wymiaru składek wyłącznie celem uzyskania wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Taka sytuacja nie zachodzi jednak w rozpoznawanej sprawie wobec, czego należało podzielić stanowisko odwołującego o ekwiwalentności otrzymywanego przez niego wynagrodzenia za pracę w odniesieniu do powierzonych mu obowiązków pracowniczych na stanowisku elektryka.

Biorąc pod uwagę przedstawioną argumentację, Sąd Okręgowy ocenił, że wynagrodzenie ustalone dla Z. Z. w umowie o pracę z dnia 1 lipca 2016 r. było adekwatne do rodzaju i zakresu ciążących na nim obowiązków pracowniczych. W związku z tym na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. należało zmienić zaskarżoną decyzję w ten sposób, że podstawa wymiaru składek dla odwołującego Z. Z., podlegającego ubezpieczeniom, jako pracownika u płatnika składek (...) budowlane L. G. z siedzibą w W. wynosi od dnia 1 lipca 2016 r. - 3.500,00 zł miesięcznie, o czym orzeczono sentencji wyroku.

SSO Renata Gąsior

ZARZĄDZENIE

(...)