Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Danuta Malec

Sędziowie: SA Ewa Stryczyńska (spr.)

SO Sylwia Kulma (del.)

Protokolant: sekr. sądowy Monika Bąk-Rokicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lutego 2019 r. w W.

sprawy K. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek apelacji K. K. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 31 stycznia 2017 r. sygn. akt VII U 408/15 oddala apelację.

Ewa StryczyńskaDanuta MalecSylwia Kulma

Sygn. akt III AUa 744/17

UZASADNIENIE

K. K. (1) 16 lutego 2015r. złożył za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W. odwołanie od decyzji z 30 stycznia 2015r. znak (...). W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wyjaśnił, że nie zgadza się z decyzją, gdyż organ rentowy, zaliczając lata pracy odwołującego się w gospodarstwie rolnym, uwzględnił okres od 10 listopada 1982r. do 3 maja 1985r. Natomiast z wyliczeń odwołującego się wynika, że pracę w gospodarstwie rolnym wykonywał m. in. w okresie od 10 listopada 1981r. do 3 maja 1985r., a więc o rok dłużej.

W odpowiedzi na odwołanie z 16 marca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania K. K. (1) na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając to stanowisko, organ rentowy wskazał, że rozpatrzył wniosek odwołującego się z 23 września 2014r. zgodnie z przepisami ustawy z 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013r., poz. 170 ze zm.) i stwierdził, że nie spełnia on wymogów do uzyskania świadczenia przedemerytalnego, gdyż jego ogólny staż pracy wynosi 39 lat, 10 miesięcy i 28 dni. Organ rentowy wyjaśnił również, że do stażu pracy – jako okres nieskładkowy – zaliczono okres pobierania renty od 10 listopada 1981r. do 9 listopada 1982r., który pokrywa się z okresem pracy w gospodarstwie rolnym, wskazanym przez odwołującego się od 10 listopada 1981r. do 3 maja 1985r. W tych okolicznościach w ocenie organu rentowego odwołanie jest bezzasadne.

Na rozprawie 11 lutego 2016r. działający w imieniu odwołującego się pełnomocnik sprecyzował, że nie kwestionuje okresów wskazanych przez organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie, lecz sposób ich zsumowania.

Wyrokiem z 31 stycznia 2017r. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

K. K. (1) 23 września 2014r. złożył wniosek o świadczenie przedemerytalne. Do wniosku załączył informację dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych (wniosek z 23 września 2014r. wraz z załącznikami k. 1-23 a.r. tom III).

Po rozpoznaniu wniosku K. K. (1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. decyzją z 24 października 2014r. odmówił mu prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odwołujący się wykazał staż pracy w wymiarze 32 lat, 5 miesięcy i 6 dni (decyzja ZUS z 24 października 2014r. k. 41 a.r. tom III).

Odwołujący się 19 listopada 2014r. zwrócił się z ponownym wnioskiem o przyznanie mu świadczenia przedemerytalnego. Do wniosku załączył dodatkowe dokumenty na potwierdzenie stażu pracy (wniosek z 19 listopada 2014r. z załącznikami k. 43-47, 54 a.r. tom III).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wydał 30 stycznia 2014r. skarżoną decyzję, na mocy której ponownie odmówił przyznania mu świadczenia. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wyjaśnił, że ustalił łączny staż pracy odwołującego się w wymiarze 39 lat, 10 miesięcy i 28 dni. Ponadto wskazał, że uwzględnił okresy pracy odwołującego się w gospodarstwie rolnym rodziców:

-

od 3 marca 1974r. do 26 kwietnia 1978r.,

-

od 15 kwietnia 1980r. do 21 stycznia 1981r.,

-

od 10 listopada 1982r. do 3 maja 1985r.

(skarżona decyzja ZUS z 30 stycznia 2014r. k. 60 a.r. tom III).

K. K. (1) odwołał się od powyższej decyzji organu do Sądu Okręgowego, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie k. 2 a.s.).

Postanowieniem z 25 lutego 2016r. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości w celu ustalenia, czy organ rentowy dokonał prawidłowego (z matematycznego punktu widzenia) wyliczenia stażu pracy ubezpieczonego, w tym okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających, biorąc pod uwagę okresy wskazane w treści odpowiedzi na odwołanie (postanowienie z 25 lutego 2016r. k. 92 a.s.).

W opinii z 5 sierpnia 2016r. biegły sądowy z zakresu rachunkowości P. B. dokonał obliczenia okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających K. K. (1) i wskazał, że posiada on: 30 lat, 2 miesiące i 21 dni okresów składkowych, na które składają się następujące okresy zatrudnienia:

22 miesiące i 21 dni okresów nieskładkowych, na które składają się okresy:

7 lat, 4 miesiące i 26 dni okresów uzupełniających, na które składają się okresy pracy odwołującego się w gospodarstwie rolnym rodziców:

(opinia biegłego z zakresu rachunkowości k. 105-122 a.s., świadectwa pracy k.21-27 a.r., zaświadczenie z KRUS k. 54 a.r. tom III, zestawienie zasiłków chorobowych k. 19 a.r. tom II).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego obejmującego dowody z dokumentów załączonych do akt rentowych oraz opinii biegłego sądowego specjalisty z zakresu rachunkowości. Materiał dowodowy był w ocenie Sądu spójny i przejrzysty, pozwalający na poczynienie ustaleń istotnych z perspektywy zaistniałego w sprawie sporu. Nadto dokumenty przedłożone przez odwołującego się w trakcie procesu stanowiły kopie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych i w tym zakresie należało dać im wiarę.

W szczególności Sąd Okręgowy podzielił wnioski biegłego sądowego P. B., gdyż ich sformułowanie zostało poprzedzone rzetelną i dokładną analizą historii zatrudnienia odwołującego się, ustalonej na podstawie świadectw pracy, informacji o zasiłkach chorobowych oraz pozostałych dokumentów zawierających informacje o okresach zaliczonych do stażu pracy. Sposób sporządzenia opinii przez biegłego co do zasady nie budził, w ocenie Sądu, wątpliwości. Biegły szczegółowo i rzetelnie odniósł się do tezy dowodowej Sądu.

Zastrzeżenia do opinii złożył pełnomocnik odwołującego się (k. 140-141 a.s.), podnosząc, że biegły dokonał wyliczenia stażu pracy w sposób błędny i wniósł o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu rachunkowości, w której biegły dokona obliczenia okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających przez obliczenie łącznej sumy dni tych okresów i przeliczenie sumy dnia na lata i miesiące przy konsekwentnym przyjęciu, że miesiąc stanowi zawsze i tylko 30 dni a rok 12 tak rozumianych miesięcy. Sąd Okręgowy nie podzielił jednak zastrzeżeń pełnomocnika odwołującego się co do prawidłowości wyliczeń przeprowadzonych przez biegłego i oddalił wniosek o dopuszczenie dodatkowego dowodu z opinii uzupełniającej, gdyż wnioskowany sposób przeliczenia stażu pracy nie odpowiada regulacji zawartej w § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412 ze zm.), a ponadto opinia główna biegłego zawiera wystarczające wyjaśnienia spornej kwestii wymiaru stażu pracy odwołującego.

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy uznał odwołanie K. K. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W. z 30 stycznia 2015r. za bezzasadne i orzekł o jego oddaleniu.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył kwestii spełnienia przez odwołującego się przesłanek uprawniających go do nabycia prawa do świadczenia emerytalnego na podstawie ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013r., poz. 170 ze zm.). Przepis art. 2 ust. 1 tej ustawy zawiera katalog osób uprawnionych do przyznania świadczenia przedemerytalnego pod warunkiem spełnienia wskazanych wymogów. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 40 lat dla mężczyzn. Ponadto zgodnie z art.2 ust. 3 ustawy świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1.  jest zarejestrowana jako bezrobotna,

2.  w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

3.  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych na mocy skarżonej decyzji odmówił przyznania odwołującemu się prawa do wnioskowanego świadczenia wskazując, że posiada on staż pracy w wymiarze 39 lat, 10 miesięcy i 28 dni, a więc niższym niż przewidziany w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Ze stanowiskiem organu rentowego nie zgodził się odwołujący się, który w pierwszej kolejności zakwestionował nieuwzględnienie przez ZUS okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 10 listopada 1981r. do 3 maja 1985r. (wskazując, że organ rentowy uwzględnił okres liczony od 10 listopada 1982r., a więc rok później). W toku postępowania okoliczność powyższa stała się jednak bezsporna, gdyż organ rentowy wyjaśnił, że okres od 11 listopada 1981r. do 9 listopada 1982r., który pokrywa się z okresem pracy w gospodarstwie rolnym wskazanym przez odwołującego się od 10 listopada 1981r. do 3 maja 1985r., został zaliczony do stażu pracy jako okres nieskładkowy. Odwołujący się zaś za pośrednictwem działającego w jego imieniu od 21 lipca 2015r. profesjonalnego pełnomocnika (pełnomocnictwo k. 40 a.s.) dokonał modyfikacji swojego stanowiska w sprawie, nie zgłaszając ostatecznie uwag co do poprawności zaliczenia pierwotnie spornego okresu, lecz zakwestionował ogólną prawidłowość obliczenia łącznego stażu pracy przez organ rentowy. Stąd też przedmiotem sporu w niniejszej sprawie po modyfikacji dokonanej po stronie odwołującego się, było ustalenie, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych w sposób prawidłowy obliczył łączny staż pracy K. K. (1) i czy wymiar ten w rzeczywistości nie wynosi co najmniej 40 lat w myśl art. 2 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy.

W celu zweryfikowania obliczeń dokonanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie zsumowania okresów składkowych, nieskładkowych oraz uzupełniających i mając na względzie obrachunkowy charakter tych ustaleń Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości. W opinii z 5 sierpnia 2016r. biegły P. B. przedstawił obliczenia poszczególnych okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających odwołującego się z wyróżnieniem czasu trwania tych okresów z ujęciem lat, miesięcy i dni odpowiadających danemu przedziałowi czasowemu. Z wyliczeń dokonanych przez biegłego wynika, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych obliczył tak poszczególne rodzaje okresów, jak i łączny staż pracy odwołującego się w sposób prawidłowy – wyliczenia dokonane przez biegłego były tożsame z ustaleniami organu rentowego prezentowanymi w skarżonej decyzji z 30 stycznia 2015r. Na tej podstawie Sąd pierwszej instancji przyjął, że organ rentowy poczynił prawidłowe ustalenia w zakresie obliczenia łącznego wymiaru stażu pracy K. K. (1), a wymiar 39 lat, 10 miesięcy i 8 dni stanowi odzwierciedlenie faktycznej sumy okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających, jakimi odwołujący się legitymuje się.

Sąd miał na uwadze zastrzeżenia do opinii podniesione przez pełnomocnika odwołującego się, który wskazywał, że biegły „powielił błąd” organu rentowego polegający na przyjęciu „potocznego” rozumienia miesięcy i lat kalendarzowych w sposób odbiegający od rozumienia tych terminów w § 31 rozporządzenia z 11 października 2011r., jednakże nie wyjaśnił na czym owo „potoczne” rozumienie zastosowane przez biegłego miałoby polegać. Uzasadnienie stanowiska pełnomocnika odwołującego się w tym zakresie, zaprezentowane w piśmie procesowym z 5 września 2016r. jest, w ocenie Sądu Okręgowego, niezrozumiałe i świadczy o błędnej interpretacji reguł obliczania okresów wyrażonych w § 31 ww. rozporządzenia. Sąd Okręgowy nie zgodził się z sugerowaną przez pełnomocnika odwołującego się interpretacją uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 16 maja 2006r. (sygn. akt I UK 286/05). Orzeczenie to, w ocenie Sądu Okręgowego, zawiera jasne omówienie zasad obliczania okresu składkowego i nieskładkowego określonych w ww. przepisie. Zgodnie z treścią tego uzasadnienia tego wyroku przepis § 31 rozporządzenia z 11 października 2011r., wskazuje dwa sposoby obliczania okresów zatrudnienia (okresów składkowych i nieskładkowych) mających istotny wpływ na powstanie prawa do świadczeń oraz ich wysokość. Pierwszy z nich, nakazuje przeliczenie okresów zatrudnienia na lata, miesiące i dni (zdanie pierwsze) oraz obliczenie dni z niepełnych miesięcy zatrudnienia (zdanie drugie). Tego sposobu dotyczy reguła zamiany pełnych 12 miesięcy za rok oraz dni na miesiące ,,przyjmując 30 dni kalendarzowych za miesiąc”. Przez okresy ,,niepełnych miesięcy zatrudnienia” należy zgodnie z tym przepisem rozumieć te miesiące, w których zatrudnienie trwało krócej niż miesiąc kalendarzowy tzn. jeśli nie było wykonywane przez wszystkie dni konkretnego miesiąca, w szczególności, gdy rozpoczęło się po pierwszym dniu miesiąca, względnie zakończyło się przed ostatnim jego dniem. Oznacza to, że dokonując konwersji zapisu danego okresu ujętego w datach początkowej i końcowej (tj. od dnia… do dnia…) na zapis obrazujący wymiar danego okresu (ujęty w latach, miesiącach i dniach) w pierwszej kolejności należy ustalić ile lat, miesięcy i dni pomiędzy datami początkową a końcową okres ten zawiera, przy czym w dniach wyraża się jedynie okresy niepełnych miesięcy. Sąd Okręgowy stwierdził, że nie sposób podzielić stanowiska strony odwołującej się, według którego np. miesiąc sierpień to w rozumieniu § 31 ww. rozporządzenia jeden miesiąc i jeden dzień, a miesiąc luty to niepełny miesiąc, lecz 28 dni. Sformułowane na tle tego przepisu założenie, zgodnie z którym miesiąc ma 30 dni dotyczy bowiem jedynie przeliczenia wymiaru dni, w których są wyrażone niepełne miesiące. Oznacza to, że np. w przypadku, gdy okres miał swój początek dnia 12 kwietnia 2000r., a zakończył się 27 maja 2000r., to wówczas sposób obliczenia tego okresu będzie następujący: 19 dni (od 12 do 30 kwietnia) + 27 dni (od 1 do 27 maja) = 46 dni. Ponieważ § 31 rozporządzenia z 11 października 2011r. nakazuje zaliczyć każde 30 dni jako jeden miesiąc, to w wyniku powyższego obliczenia otrzymamy okres o wymiarze 1 miesiąca i 16 dni. Odnosząc powyższy przykład do np. jednego z ustalonych przez organ rentowy okresu uzupełniającego (okresu pracy odwołującego się w gospodarstwie rolnym rodziców) – od 10 listopada 1982r. do 3 maja 1985r. – należy stwierdzić, że okres ten wynosi 2 lata, 5 miesięcy i 24 dni, gdyż w okresie tym mieszczą się 2 pełne lata (rok 1983 i rok 1984), 5 pełnych miesięcy (od grudnia do kwietnia) oraz łącznie 24 dni (od 10 do 30 listopada – 21 dni, od 1 do 3 maja – 3 dni, gdyż początkowe i końcowe dni terminów również ulegają zaliczeniu).

Sąd Okręgowy nie podzielił argumentacji strony odwołującej się co do rzekomo błędnego sposobu obliczania okresów składkowych i nieskładkowych zastosowanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz biegłego sądowego z zakresu rachunkowości. Sąd nie zgodził się z sugerowaną przez pełnomocnika odwołującego się interpretacją zasad obliczania tych okresów wyrażoną w § 31 ww. rozporządzenia uznając ją za nietrafną i nie znajdującą oparcia w jednoznacznej treści ww. przepisu. Z tych też względów Sąd pierwszej instancji nie przychylił się do wniosku pełnomocnika odwołującego się o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego z zakresu rachunkowości w celu przeliczenia stażu pracy odwołującego się w proponowany przez niego sposób, gdyż sposób ten nie jest zgodny z § 31 rozporządzenia z 11 października 2011r. Mając z kolei na uwadze, że strona odwołująca się nie podnosiła wobec skarżonej decyzji organu rentowego żadnych innych zarzutów prócz nieprawidłowości w obliczeniu wymiaru stażu pracy odwołującego się, który został uznany za niezasadny, Sąd Okręgowy w konsekwencji stwierdził, że decyzja jest prawidłowa i zgodna z prawem.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał odwołanie K. K. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W. z 30 stycznia 2015r. za niezasadne i jako takie podlegające oddaleniu, o czym orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł odwołujący się, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając Sądowi Okręgowemu:

1.  naruszenie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych w zw. z § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe przez bezzasadne przyjęcie, że odwołujący się nie posiada prawa do świadczenia przedemerytalnego wobec niespełnienia przesłanki posiadania co najmniej 40 lat okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających wg stanu na 28 lutego 2014r.;

2.  naruszenie § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe przez bezzasadne przyjęcie, że ubezpieczeni posiadający tę samą łączną liczbę dni okresów składkowych i nieskładkowych są traktowani w sposób zróżnicowany w zależności od tego, czy okresy te są przerywane bądź nieprzerwane, co nie ma oparcia w treści ww. przepisu.

W przypadku braku uwzględnienia przez Sąd Apelacyjny powyższych zarzutów, apelujący wniósł o wystąpienie przez Sąd Apelacyjny do Trybunału Konstytucyjnego w trybie art. 193 Konstytucji RP z pytaniem prawnym w przedmiocie zgodności ww. § 31 rozporządzenia z art. 2 oraz 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP – w zakresie, w którym przepis ten różnicuje prawo do świadczeń w zależności wyłącznie od tego, czy okresy uprawniające do świadczeń są przerywane bądź nieprzerwane, ewentualnie – o pominięcie treści § 31 rozporządzenia w zakresie, w którym nie daje się on pogodzić z ww. przepisami Konstytucji.

Powołując się na wskazane zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku wraz z poprzedzającą go decyzją ZUS przez przyznanie odwołującemu się prawa do świadczenia przedemerytalnego od 1 września 2014r. oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję wg norm przepisanych, a także o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

W przypadku braku uwzględnienia powyższych żądań apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Pełnomocnik organu rentowego na rozprawie apelacyjnej wniósł o oddalenie apelacji i oddalenie wniosku pełnomocnika odwołującego się o wystąpienie przez Sąd Apelacyjny z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.

Wobec braku zawarcia w apelacji zarzutu naruszenia prawa procesowego w zakresie ustaleń faktycznych, czy też przekroczenia przez Sąd pierwszej instancji zasady swobodnej oceny dowodów, Sąd Apelacyjny jest związany ustaleniami faktycznymi poczynionymi przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania, uznając je za poczynione w sposób prawidłowy, po przeprowadzeniu prawidłowego postępowania dowodowego.

Sąd pierwszej instancji - na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego - w sposób prawidłowy zastosował przepisy prawa materialnego.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2017r., poz. 2148 ze zm.), prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia (ustawa z 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; Dz.U. z 2018r. poz. 1265 ze zm., dalej jako „ustawa o promocji zatrudnienia”), w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 40 lat dla mężczyzn.

Przy obliczaniu okresu składkowego i nieskładkowego dodaje się, osobno dla każdego z tych okresów, poszczególne lata, miesiące i dni. Okresy niepełnych miesięcy oblicza się w dniach. Sumę dni niepełnych miesięcy zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 30 dni kalendarzowych. Sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. Jeżeli w zaświadczeniu stwierdzającym okresy zatrudnienia są podane dniówki robocze, a nie okresy zatrudnienia, sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 22 dni robocze, a za okresy przed dniem 1 stycznia 1981r. – 25 dni roboczych (§ 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe; Dz. U. Nr 237, poz. 1412 ze zm.).

Regulując sposób liczenia okresów składkowych i nieskładkowych prawodawca odwołał się do metody obliczania terminów prawa prywatnego, ustanawianych ustawą, czynnością prawną lub orzeczeniem sądu, w których stosuje się wykształconą w tradycji rzymskiej metodę computatio civilis, polegającą na przyjęciu dnia kalendarzowego jako najmniejszej jednostki obliczania czasu.

Zastosowanie tej metody nie rozwiązuje jednak wszystkich problemów rodzących się przy obliczaniu upływu terminów, zwłaszcza tych, które zostały oznaczone w miesiącach lub latach. Powstaje bowiem kwestia, czy za miesiąc uważać okresy stałe, np. 30-dniowe, a za rok - 365-dniowe, czy też obliczać te okresy według kalendarza, dodając do początku terminu konkretne miesiące (lata) kalendarzowe, a więc w różnych wypadkach okresy o różnej długości. Właśnie ten problem porusza w swojej apelacji odwołujący się.

W prawie prywatnym rozróżnia się terminy ciągłe (nieprzerwane) i terminy, które nie wymagają ciągłości.

Terminy ciągłe, nieprzerwane ( tempus continuum), w przeciwieństwie do terminów nie wymagających ciągłości ( tempus utile), stosowanych np. w umowach obligacyjnych, przewidujących świadczenia wykonywane okresowo, z przerwami, terminy nie wymagające ciągłości oblicza się inną metodą konwencjonalną, w której miesiąc zawsze liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć (por. art. 114 k.c.), podczas gdy do terminów ciągłych stosuje się art. 112 k.c. Oznacza to, że – przykładowo – jeżeli termin miesięczny rozpoczął bieg w dniu 31 stycznia, to zakończy się w dniu 28 (29) lutego, a jeżeli miał początek w dniu 31 sierpnia, to ubiegnie w dniu 30 września (por. postanowienie Sądu Najwyższego 11 sierpnia 1999r., sygn. akt I CZ 106/99, OSNC 2000/1/21 oraz z 6 sierpnia 1997r., sygn. akt II UZ 53/97, OSNP 1998/15/467).

Mając na uwadze wyżej poczynione uwagi natury teoretycznej w zakresie obliczania terminów i przenosząc je na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że do pełnych okresów składkowych i nieskładkowych zastosowano metodę jak do terminów ciągłych, czyli wynikająca z art. 112 k.c., natomiast do niepełnych okresów składkowych i nieskładkowych metodę konwencjonalną z art. 114 k.c. Powyższe reguły znajdują zastosowanie także na gruncie postępowania administracyjnego (art. 57 k.p.a.) oraz postępowania karnego (art. 123 k.p.k.). Mają więc charakter uniwersalny.

Strona odwołująca się, prezentując odmienne w tym zakresie stanowisko, zmierza do zmiany przyjętej i powszechnie akceptowanej metody obliczania terminów składkowych i nieskładkowych, ale także do obliczania terminów prawnych w ogóle. Przy uwzględnieniu metody zaprezentowanej przez stronę odwołującą się każdy pełny rok składkowy lub nieskładkowy powinien być liczony jako 1 rok i 7 dni, a więc w zamierzeniu odwołującego się każdy zwykły rok kalendarzowy liczyłby 358 dni, nadto pojawiłby się problem w liczeniu sumy niepełnych okresów składkowych i nieskładkowych tzn. kiedy za miesiąc uznać 30, a kiedy 31 dni. W ocenie Sądu Apelacyjnego zamierzeniem odwołującego się było takie liczenie okresów składkowych i nieskładkowych, aby uwzględniać tylko „dodatkowe” 7 dni w przypadku każdego pełnego roku składkowego i nieskładkowego bez uwzględniania problemu pojawiającego się przy niepełnych okresach. Takie niczym niepoparte dążenie do „uprzywilejowania” osoby ubezpieczonej nie może zostać zaakceptowane. Okresy składkowe i nieskładkowe obliczane są zgodnie z rzeczywistym okresem pozostawania w ubezpieczeniach społecznych. Skoro ubezpieczony przepracował pełen rok (365 dni), to nie ma podstaw, aby traktować taki okres jako 1 rok i 7 dni, ponieważ okres składkowy lub nieskładkowy tej osoby wynosił 1 rok. Sposób obliczania okresów składkowych i nieskładkowych, zaprezentowany przez pełnomocnika odwołującego się nie tylko jest sprzeczny z zasadami obliczania terminów, mających charakter uniwersalny, które legły u podstaw obowiązującego w § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe uregulowania, ale także rodziłby daleko idące problemy natury praktycznej, związane z odmiennym od rzeczywistego, obliczaniem tych okresów, co zostało wskazane powyżej.

Jak wynika z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy suma okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających, jakimi odwołujący się legitymuje się wynosi 39 lat, 10 miesięcy i 28 dni, a zatem odwołującemu się nie może zostać przyznane świadczenie przedemerytalne, bowiem prawo do tego świadczenia przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 40 lat dla mężczyzn. Odwołujący się nie legitymuje się takim minimalnym ustawowym 40-letnim okresem uprawniającym do emerytury.

Wniosek apelującego dotyczący zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego w trybie art. 193 Konstytucji RP z pytaniem prawnym w przedmiocie zgodności § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe z art. 2 oraz 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP – w zakresie, w którym przepis ten różnicuje prawo do świadczeń w zależności wyłącznie od tego, czy okresy uprawniające do świadczeń są przerywane bądź nieprzerwane, ewentualnie – o pominięcie treści ww. § 31 w zakresie, w którym nie daje się on pogodzić z ww. przepisami Konstytucji, jako bezzasadny - podlegał oddaleniu.

Zgodnie z art. 193 Konstytucji RP każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Art. 193 Konstytucji RP wprowadza zatem możliwość dla sądu powszechnego zwrócenia się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, jeżeli sąd ten jest przekonany o niezgodności przepisu z Konstytucją lub ma w tym względzie wątpliwości, nie wprowadza w tym zakresie obowiązku zwrócenia się przez sąd powszechny z pytaniem prawnym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w przedmiotowej sprawie nie było potrzeby zwracania się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego w zakresie wskazanym we wniosku odwołującego się. Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się podstaw, dla których sposób obliczania okresów ubezpieczeniowych tj. składkowych i nieskładkowych zawarty w § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe miałby być niezgodny z art. 2 oraz 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. Nadto Trybunał Konstytucyjny sam stosuje do obliczania terminów metody zawarte w art. 112 k.c. i art. 114 k.c., które to zasady zostały zastosowane także w § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny - na podstawie art. 385 k.p.c. - orzekł o oddaleniu apelacji jako pozbawionej uzasadnionych podstaw.

SSA Ewa Stryczyńska (spr.) SSA Danuta Malec SSO (del.) Sylwia Kulma