Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2019 r. w Warszawie

sprawy Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 12 września 2018 r. znak:(...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Z. K. w dniu 18 października 2018r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 września 2018r., znak: (...) odmawiającej przyznania prawa do emerytury.

Ubezpieczony wniósł o uznanie zaskarżonej decyzji za błędną, o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, o ponownie wyliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem 7 lat pracy w rolnictwie oraz o ponowne obliczenie emerytury.

W uzasadnieniu odwołania Z. K. odwołał się do art. 107 § 1 k.p.a., a także zarzucił organowi rentowemu, że w uzasadnieniu decyzji z dnia 12 września 2018r. poprzestał wyłącznie na wskazaniu faktów, które uznał za udowodnione, nie wskazał natomiast dowodów, na których się oparł przy podejmowaniu decyzji oraz nie podał przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Poza tym ZUS nie wywiązał się z obowiązku, jaki nakłada art. 10 § 1 k.p.a. W dalszej części ubezpieczony podniósł, że organ rentowy pominął urzędowe zaświadczenie wystawione przez Burmistrza Gminy Z. z dnia 24 sierpnia 2018r., a także stwierdził, że brak jest opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników od dnia 1 stycznia 1983r. do dnia 30 sierpnia 1987r. Tymczasem, wedle ubezpieczonego, ustawa o KRUS, która wprowadziła obowiązek opłacania składek, weszła w życie 1 stycznia 1991r., a więc data 1 stycznia 1983r., którą podał ZUS, nie dotyczy opłacania składek przez rolników do KRUS. KRUS-u w 1983r. jeszcze nie było.

Ubezpieczony podniósł również, że przez 18 lat, 6 miesięcy i 16 dni, które ZUS wyliczył jako okres składkowy, pracował w piekarniach, zawsze jako piekarz. Dalej wymienił kolejne miejsca pracy i dokładnie określił daty zatrudnienia, a także szeroko odniósł się do żądania ZUS, by pracodawca podał charakter wykonywanej pracy i stanowisko ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika. Według ubezpieczonego, z powodów, które szczegółowo zaprezentował, ZUS nie ma prawa żądać, aby w każdym świadectwie pracy bezwzględnie zawarty był zapis wykazu, tabeli, działu i pozycji prac w szczególnych warunkach. Ubezpieczony wskazał również, że dla pewności i spokoju dołączył do odwołania oświadczenie A. K. na temat jego pracy, w którym A. K. zaświadczył, że we wszystkich zakładach pracy, w których pracował ubezpieczony, zatrudniony był na stanowisku piekarza, a zatem osoby pracującej w szczególnych warunkach (odwołanie z dnia 3 października 2018r., k. 3 – 8 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał, że ubezpieczony udokumentował w postępowaniu przed organem rentowym ogólny staż pracy wynoszący 18 lat, 7 miesięcy i 19 dni. Organ rentowy za nieudowodniony uznał okres pracy w gospodarstwie rolnym od 15 maja 1980r. do 31 grudnia 1982r., gdyż brak jest oświadczenia o wykonywaniu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców oraz zaświadczenia o opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Nie uwzględniono także okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 1 stycznia 1983r. do 30 sierpnia 1987r. z powodu braku zaświadczenia o opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne rodziców.

Organ rentowy wskazał również, że Z. K. nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Jako okresy takiej pracy nie zostały przyjęte: zatrudnienie w Gminnej Spółdzielni (...) w P. od 11 lutego 1976r. do 16 października 1979r., zatrudnienie w Piekarni A.S. N. w okresie od 2 stycznia 1980r. do 12 kwietnia 1980r., zatrudnienie w Piekarni Cukierni (...). K. w okresach od 1 września 1987r. do 31 stycznia 1991r., od 1 czerwca 1991r. do 31 sierpnia 1991r. i od 2 grudnia 1991r. do 31 grudnia 1991r., a także zatrudnienie w Piekarni Cukierni (...) w okresie od 1 stycznia 1992r. do 31 grudnia 1998r. Za wskazane okresy ubezpieczony nie przedstawił świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W związku z tym zaskarżoną decyzją z dnia 12 września 2018r. odmówiono przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Do odwołania od wskazanej decyzji ubezpieczony dołączył oświadczenie z 27 września 2018r. z Piekarni Cukierni (...) sp.j., jednakże brak w nim informacji, czy praca wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie wskazano również zarządzenia resortowego z podaniem charakteru i stanowiska pracy ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu. Poza tym brak jest daty urodzenia ubezpieczonego. Ponadto, organ rentowy wskazał, że w świadectwie pracy wystawionym przez Piekarnię Cukiernię (...), w punkcie 8 dotyczącym wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, wpisano „nie dotyczy”. W związku z tym decyzją z dnia 25 października 2018r. ponownie odmówiono Z. K. prawa do wcześniejszej emerytury ( odpowiedź na odwołanie z 16 listopada 2018r., k. 10-11 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. K., ur. (...), był zatrudniony:

- w Piekarni (...), J. K. (1) w N. w okresie od 1 listopada 1971r. do 31 maja 1975r. jako uczeń, w pełnym wymiarze czasu pracy (pismo z dnia 11 października 2004r., nienumerowana karta akt kapitałowych, świadectwo pracy z 23 czerwca 2016r., k. 25 akt emerytalnych);

- w Piekarni (...).D.J. w Z. w okresie od 1 września 1975r. do 31 grudnia 1975r. w pełnym wymiarze czasu pracy (pismo z dnia 17 września 2004r., nienumerowana karta akt kapitałowych);

- w Gminnej Spółdzielni (...) w P. w okresie od 11 lutego 1976r. do 16 października 1979r. jako piekarz piecowy w wymiarze 8 godzin (świadectwo pracy z dnia 19 października 1979r., nienumerowana karta akt kapitałowych, pismo z dnia 1 listopada 1978r., k. 31 akt emerytalnych, umowa o pracę z dnia 10 lutego 1976r., k. 33 akt emerytalnych);

- w Piekarni P. A. i S. N. (2) w N. w okresie od 2 stycznia 1980r. do 12 kwietnia 1980r. w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku piekarza stołowego (pismo z dnia 4 października 2004r., nienumerowana karta akt kapitałowych, zaświadczenie z dnia 2 lutego 1980r., k. 37 akt emerytalnych);

- u J. K. (2) w Piekarni – Cukierni w N. w okresach: od 1 września 1987r. do 28 lutego 1990r., od 1 czerwca 1991r. do 31 sierpnia 1991r. i od 2 grudnia 1991r. do 31 grudnia 1991r. w wymiarze ½ etatu, a w okresie od 1 marca 1990r. do 31 stycznia 1991r. w wymiarze pełnego etatu jako piekarz (pismo z 21 maja 2004r., nienumerowana karta akt kapitałowych, świadectwo pracy z dnia 16 listopada 2004r., nienumerowana karta akt kapitałowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 16 listopada 2004r., nienumerowana karta akt kapitałowych, świadectwa pracy z 23 czerwca 2016r., k. 43, 47, 51, 55 akt emerytalnych);

- w Piekarni – Cukierni (...) sp.j. w P. od dnia 1 stycznia 1992r. do 31 lipca 2017r. na stanowisku piekarza w pełnym wymiarze czasu pracy (świadectwo pracy z dnia 31 lipca 2017r., k. 59 akt emerytalnych, zaświadczenie z dnia 23 listopada 2004r. z załącznikiem, nienumerowana karta akt kapitałowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 16 listopada 2004r., nienumerowana karta akt kapitałowych);

- w Centrum (...) sp. z o.o. w W. na stanowisku piekarza, w okresie od 11 września 2017r. do 31 sierpnia 2018r., w pełnym wymiarze czasu pracy (świadectwo pracy z dnia 3 września 2018r., k. 61 – 63 akt emerytalnych).

Ubezpieczony pracując w Piekarniach na stanowisku piekarza, każdorazowo wykonywał takie same prace podlagające na robieniu ciasta, jego formowaniu, a także wkładaniu i wyjmowaniu z pieca. Wypiekanie odbywało się w temperaturze 240 stopni C. (zeznania Z. K., k. 76 verte – 77 a.s.).

Rodzice Z. T. i Z., prowadzili gospodarstwo rolne we wsi H. w gminie Z.. Ubezpieczony w okresie od 15 maja 1980r. do 30 sierpnia 1987r. pracował w gospodarstwie rodziców (zaświadczenie z dnia 24 sierpnia 2018r., k. 39 akt emerytalnych, poświadczenie o adresach o okresach zameldowania, k. 41 akt emerytalnych). W tym czasie w latach 1980 – 1982 był uczestnikiem zespołu przysposobienia rolniczego w T. (świadectwo z dnia 8 lutego 1983r., k. 75 a.s., zeznania Z. K., 76 verte – 77 a.s.).

W dniu 3 września 2018r. Z. K. złożył wiosek o emeryturę. We wniosku zaznaczył, że wnosi o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa (wniosek o emeryturę, k. 1 – 15 akt emerytalnych). Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. decyzją z dnia 12 września 2018r. odmówił przyznania emerytury wskazując na brak wymaganego ogólnego stażu pracy oraz na nieudokumentowanie 15 lat pracy w warunkach szczególnych (decyzja ZUS z dnia 12 września 2018r., k. 69 akt emerytalnych). Z. K. złożył odwołanie od wskazanej decyzji (odwołanie z dnia 3 października 2018r., k. 3 – 8 a.s.). Organ rentowy po złożeniu odwołania, w dniu 25 października 2018r. ponownie wydał decyzję odmową (decyzja ZUS z dnia 25 października 2018r., k. 75 akt emerytalnych).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które ocenił jako w pełni wiarygodne. Dokumenty były korespondowały ze sobą oraz tworzyły spójny stan faktyczny.

Ustaleń faktycznych w części Sąd dokonał również w oparciu o zeznania Z. K., który potwierdził wynikający z zaświadczenia Burmistrza Z. fakt pracy w gospodarstwie rolnym rodziców oraz opisał, na czym polegała jego praca piekarza wykonywana przez wiele lat u kolejnych pracodawców. W tej części Sąd nie miał podstaw, aby zeznania ubezpieczonego kwestionować. Dotyczyło to również opłacania składek przez rodziców w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, przy czym okoliczność ta nie jest równoznaczna z opłacaniem składek za ubezpieczonego jako domownika, o czym szerzej będzie mowa w dalszych rozważaniach.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie Z. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 12 września 2018r., jako niezasadne, podlegało oddaleniu.

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity: Dz.U. z 2018r., poz. 1270), zwanej ustawą emerytalną, wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn, oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno określone są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia),

2.  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia, oraz

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia) oraz być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).

W rozpatrywanej sprawie bezsporne jest to, że ubezpieczony w dniu (...) ukończył 60 lat i złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w Otwartym Funduszu Emerytalnym na dochodu budżetu państwa. Przedmiotem sporu było natomiast spełnienie pozostałych warunków dotyczących ogólnego stażu pracy i stażu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy w decyzji z 12 września 2018r. wskazał, że ubezpieczony nie ma wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a poza tym posiada 18 lat, 7 miesięcy i 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zamiast wymaganych 25 lat.

Sąd analizując, czy Z. K. na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się 25 letnim stażem pracy uwzględnił dokumentację złożoną przez ubezpieczonego organowi rentowemu oraz dokumenty dołączone do odwołania. Wynika z nich, że ubezpieczony – tak jak przyjął organ rentowy - posiada staż pracy u różnych pracodawców w takim wymiarze, jak wyliczył ZUS. Według ubezpieczonego do tego stażu powinien być uwzględniony dodatkowo okres pracy w gospodarstwie rodziców. Kwestie z tym związane reguluje art. 10 ustawy emerytalnej. Stanowi on w ust. 1, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W przypadku ubezpieczonego okres pracy w gospodarstwie rodziców, na który wskazał, przypadał od 15 maja 1980r. do 30 sierpnia 1987r. Część tego okresu, a więc od 15 maja 1980r. do 31 grudnia 1982r. należy rozpatrywać w kontekście regulacji, którą zawiera art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Organ rentowy tego okresu jednak nie uwzględnił wskazując na brak zeznań świadków, oświadczenia o pracy w gospodarstwie oraz zaświadczenia o opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne rolników. W kwestii zaświadczenia o opłacaniu składek, w przypadku okresu, o jakim mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, a więc przed 1 stycznia 1983r., stanowisko organu rentowego nie jest prawidłowe, ponieważ w tym czasie nie obowiązywała jeszcze ustawa z dnia 14 grudnia 1982r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (tekst jednolity: Dz. U. z 1989r. Nr 24, poz. 133). Przeszkody w zaliczeniu tego okresu do posiadanych przez Z. K. okresów składkowych i nieskładkowych nie stanowią więc eksponowane przez organ rentowy zastrzeżenia dotyczące faktycznego opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników przez rodziców ubezpieczonego. W tym kontekście należy zauważyć, że w analizowanym okresie ubezpieczony posiadał status domownika rolnika, natomiast znajdujący zastosowanie w rozpatrywanym przypadku przepis art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie uzależnia możliwości potwierdzenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia od tego, czy rolnik u którego pracował domownik opłacał składkę na ubezpieczenie społeczne rolników (analogicznie wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2009r., III AUa 5187/08, LEX nr 574505). W odniesieniu do domownika rolnika obowiązek opłacania składek na rolnicze ubezpieczenie społeczne wprowadziła wspomniana wyżej ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Począwszy od 1 stycznia 1983r. rolnicy mieli obowiązek opłacania składek także za domowników pracujących w gospodarstwie rolnym. Opłacenie składek na ubezpieczenie rolnicze domownika stanowi warunek konieczny do uwzględnienia okresu pracy domownika w gospodarstwie rolnym do ogólnego stażu pracy dopiero od ww. daty, czyli od 1 stycznia 1983r.

Wobec powyższego w odniesieniu do okresu przed 1 stycznia 1983r. Z. K. nie musiał wykazywać, że składki zostały opłacone. Mimo tego, pamiętać trzeba, że o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalnych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składek na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983r.) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności:

1) wykonywanie czynności winno się odbywać zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2015r., poz. 704 ze zm; dalej: u.s.r.),

2) czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie.

Określonych definicji określeń użytych w ustawie należy bowiem szukać w przepisach, które tych kwestii dotyczą.

W myśl art. 6 ust. 2 u.s.r. za domownika - rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:

a) ukończyła 16 lat,

b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Przez osoby bliskie rolnikowi należy rozumieć osoby mające z rolnikiem w trakcie wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym takie więzi osobiste (rodzinne lub quasi rodzinne), które wyjaśniają przyczynę wykonywania pracy na rachunek rolnika, zasadniczo bez wynagrodzenia z tego tytułu. Istotne jest zatem, ażeby wykonywanie czynności rolniczych następowało w sposób stały, oraz ażeby istniała gotowość do podjęcia pracy rolniczej rozumiana jako dyspozycyjność osoby pracującej w gospodarstwie rolnym, w wymiarze czasu pracy, za który uważa się wymiar co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy. Podkreślić należy, że zgodnie z ogólną zasadą dowodową (art. 6 k.c.) ciężar wykazania spełnienia warunków do przyznania świadczenia ciąży na stronie odwołującej.

W ocenie Sądu Okręgowego, o ile ubezpieczony nie miał możliwości ani potrzeby wykazywania opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od 15 maja 1980r. do 31 grudnia 1982r., o tyle był zobligowany wykazać pozostałe okoliczności, przede wszystkim stałość pracy w gospodarstwie rolnym. Tego jednak nie uczynił. Nawet jednak, gdyby uznać, że wskazany okres można uwzględnić ubezpieczonemu do ogólnego stażu pracy, to i tak nie legitymuje się wymaganym 25 letnim okresem składkowym i nieskładkowym. Wynika to z tego, że wbrew stanowisku zaprezentowanemu w odwołaniu, do uzupełnienia stażu pracy nie można uwzględnić okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po 1 stycznia 1983r. Wiąże się to z akcentowaną już okolicznością, że po wskazanej dacie został wprowadzony obowiązek opłacania składek również za domowników rolnika. Wobec tego Z. K. powinien przedstawić stosowne zaświadczenie potwierdzające, że po 1 stycznia 1983r. rodzice prowadzący gospodarstwo opłacali za niego składki. Fakt opłacania składek przez rodziców powinien konkretnie odnosić się do składek uiszczanych za ubezpieczonego jako za domownika, a nie składek, które opłacali za siebie. Tego jednak ubezpieczony nie wykazał. Wprawdzie w zeznaniach wyrażał przypuszczenie, że rodzice składki opłacali, jednak po pierwsze, nie udokumentował tego stosownym dokumentem, po drugie, nie wiadomo, czy jego przypuszczenie odnosiło się do składek, które Z. i T. K. opłacali jako rolnicy na własne ubezpieczenie, czy na ubezpieczenie syna będącego w tym czasie domownikiem. Okresu pracy w gospodarstwie rolnym po 1 stycznia 183r. nie można było zatem uwzględnić. Takiej oceny nie zmienia zaświadczenie Burmistrza Z. z 24 sierpnia 2018r. Pełnomocnik ubezpieczonego na rozprawie wyraziła przekonanie, że w zaświadczeniu tym został potwierdzony fakt opłacania składek. Sąd Okręgowy tego stanowiska nie podziela, ponieważ ww. dokument nie wspomina o tych okolicznościach. Podaje podstawę prawną, a także zawiera oświadczenie o pracy w gospodarstwie rolnym i o okresie, kiedy miało to miejsce. Jednocześnie w drugim akapicie zaświadczenia zostało określone, że zostało ono wydane na podstawie oświadczenia Z. K., zeznań dwóch świadków oraz danych z rejestrów podatkowych. W zaświadczeniu nie ma natomiast takich treści, które wprost czy pośrednio odnosiłyby się do kwestii uiszczania składek. Obowiązek udowodnienia, że takie składki za ubezpieczonego jako domownika były po 1 stycznia 1983r. opłacane, ciążył właśnie na ubezpieczonym, który temu ciężarowi nie sprostał.

Odnosząc się jeszcze do zaświadczenia z dni 24 sierpnia 2018r., Sąd wskazuje, że zaświadczenie to zostało wystawione na podstawie art. 218 k.p.a. w związku z art. 3 ustawy z 20 lipca 1990r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. z 1990r., Nr 54, poz. 310), a jak wynika z poglądów prezentowanych przez orzecznictwo administracyjne, postępowanie o wydanie takiego zaświadczenia nie jest postępowaniem ubezpieczeniowym. Są to zagadnienia objęte odrębnymi reżimami prawnymi i wymaganiami, wobec czego zaświadczenie, o jakim mowa, nie musi być potwierdzeniem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Wiąże się to z tym, że okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, o jakich mowa w art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, mogą być zaliczane do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia bez względu na to, czy w okresie pracy w tym gospodarstwie odprowadzane były składki na ubezpieczenie społeczne. Kwestia ta nie należy bowiem do przesłanek prawnych obowiązującej w tym zakresie regulacji, zwłaszcza definicji domownika (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 18 maja 2009r., (...) SA/Gl 658/08). Dla rozpatrywanej sprawy z powyższego wynika więc, że fakt wystawienia zaświadczenia przez Burmistrza Z. nie jest – jak sugerowała pełnomocnik ubezpieczonego – dowodem na okoliczność, że za Z. K. jako za domownika zostały odprowadzone składki. Wobec tego okres pracy w gospodarstwie rolnym po 1 stycznia 1983r. nie mógł zostać doliczony do ogólnego stażu pracy. Stanowisko organu rentowego w tym zakresie jest prawidłowe i już z tej przyczyny decyzja odmawiająca przyznania emerytury odpowiada prawu.

Odnosząc się z kolei do okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze Sąd wskazuje, że ubezpieczony nie spełnia i tego warunku. Ogółem obliczony przez organ rentowy staż pracy Z. K. to 18 lat, 7 miesięcy i 19 dni, przy czym w okresach od 1 września 1987r. do 28 lutego 1990r., od 1 czerwca 1991r. do 31 sierpnia 1991r. i od 2 grudnia 1991r. do 31 grudnia 1991r. ubezpieczony pracował w wymiarze ½ etatu. Tymczasem rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983r. wymaga, aby praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zatrudnienia nie pełnoetatowego – nawet jeśli wykonywane są w tym czasie prace wskazane w wykazie A stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia – nie można więc uwzględnić do stażu pracy w warunkach szczególnych. W przypadku Z. K. taki okres pracy w wymiarze połowy etatu w sumie stanowił 2 lata i niemal 10 miesięcy. Z powodów wskazanych okresu tego uwzględnić nie można. Tak samo zaliczeniu nie może podlegać okres zatrudnienia w charakterze ucznia w Piekarni (...), J. K. (1) w N.. Wskazane zatrudnienie w przeważającej części, tj. od 1 listopada 1971r. do 25 listopada 1974r. przypadało w czasie, kiedy Z. K. nie miał jeszcze 18 lat, a więc był pracownikiem młodocianym. W kwestii kwalifikowania jako zatrudnienia w szczególnych warunkach, pracy wykonywanej przez młodocianych, Sąd Najwyższy wyraził pogląd aprobowany przez Sąd orzekający w niniejszej sprawie, że przed dniem 1 stycznia 1975r. młodociani zatrudniani byli na podstawie umowy określonej w przepisach ustawy z dnia 2 lipca 1958r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 226) i byli ubezpieczonymi z tytułu pozostawania w stosunku pracy ( por. wyrok z dnia 24 kwietnia 2009r., II UK 334/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 294). Sąd Najwyższy wskazał także, że nie jest to wystarczające do uznania tych okresów pracy za okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Z założenia uczeń przyuczany do wykonywania prac określonych w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach, o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, nie mógł ich wykonywać i faktycznie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, lecz najwyżej w wymiarze czasu pracy przewidzianym dla pracowników młodocianych. Jeżeli więc na stanowisku pracy ucznia nauki zawodu przewidziana była norma czasu pracy w liczbie 6 godzin dziennie i 36 godzin tygodniowo, to praca wykonywana w takim rozmiarze wykonywana była w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na tym stanowisku, tylko ze względu na postanowienia art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 1958r. o nauce zawodu, obowiązującego do czasu wejścia w życie Kodeksu pracy. Przepis ten - odnoszący się do sytuacji określonych w art. 12 tej ustawy, zgodnie z którym młodociani przyjęci do pracy byli obowiązani do dokształcania się w celu ukończenia pełnej szkoły podstawowej lub do dokształcania się zawodowego lub ogólnokształcącego (ust. 2), natomiast młodociani zatrudnieni w celu nauki zawodu obowiązani byli do dokształcania się w zakresie obranego zawodu (ust. 3) - stanowił, że do czasu pracy młodocianych wlicza się czas dokształcania bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2009r., II UK 334/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 294 oraz z dnia 20 stycznia 2011r., II UK 169/10, niepubl.), w związku z tym jednak zatrudnienie młodocianych nie mogło być uznane za stałe wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, rozumiane w orzecznictwie Sądu Najwyższego jako wypełnianie pełnego wymiaru czasu pracy na zajmowanym stanowisku pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2012r., II UK 96/11, LEX nr 1215433).

W związku z powyższym aprobując pogląd ubezpieczonego, że praca piekarza jest pracą w warunkach szczególnych (kwalifikowaną zgodnie z Działem X, poz. 11 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983r., zgodnie z którym za prace w szczególnych warunkach w rolnictwie i przemyśle rolno - spożywczym uznaje się "prace przy wypieku pieczywa"), Sąd przyjął, że nie wszystkie okresy zatrudnienia Z. K. w takim charakterze mogły być doliczone do stażu pracy w warunkach szczególnych. Już choćby z tego względu – bez szczegółowej analizy prac ubezpieczonego u poszczególnych pracodawców – okres pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999r. nie mógł wynieść 15 lat.

Wobec tego stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji odpowiada prawu. Odwołanie podlegało więc oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

(...)