Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 sierpnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 sierpnia 2019 r. w S.

sprawy A. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie emerytury pomostowej

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp.

z dnia 30 sierpnia 2018 r., sygn. akt VI U 475/18

1. oddala apelację,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz A. O. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

III AUa 505/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 marca 2018 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił A. O. prawa do emerytury pomostowej z uwagi na niewykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i 33 ustawy emerytalnej przed dniem 1 stycznia 1999 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. O. wskazał, że zostało wobec niego wydane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności i obecnie nie jest w stanie spełnić warunku pracy w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 2008 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu A. O. prawo do emerytury pomostowej od dnia 19 lutego 2018 r. (punkt I) oraz zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt II).

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

A. O. urodził się dnia (...) Posiada ogólny okres ubezpieczenia wynoszący 42 lata, 1 miesiąc i 4 dni, w tym bezspornie 4 miesiące okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 2008 r. Na dzień złożenia wniosku o emeryturę nie pozostawał w stosunku pracy.

Ubezpieczony w dniu 16 września 1974 r. nabył uprawnienia do kierowania pojazdami kat. C, w dniu 3 lipca 1990 r. - kat. D, w dniu 17 maja 1996 r. - CE, a w dniu 1 lipca 1999 r. - DE.

Ubezpieczony od 14 listopada 1977 r. do 8 marca 1989 r. pozostawał zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w R. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony marki (...). Ubezpieczony przewoził materiały budowlane tj. wapno oraz cement. Taką pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Od 10 marca 1989 r. do 31 grudnia 2008 r. ubezpieczony pozostawał zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...). (...) Spółka Akcyjna na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony (...). Ubezpieczony przewoził materiały zwykłe oraz niebezpieczne, do czego posiadał odpowiednie uprawnienia. A od 1 września 2009 r. do 28 lutego 2013 r. pracował na stanowisku robotnika przeładunkowego przy ciężkich pracach wyładunkowych i załadunkowych. Taką pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Od 1 lipca 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. ubezpieczony pozostawał zatrudniony w Przedsiębiorstwie Usługowym (...) jako kierowca autobusu. Ubezpieczony wyjeżdżał w trasy z G. do R. i S.. Przewozy odbywały się w transporcie publicznym. Taką pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Po ustaleniu powyższego stanu faktycznego oraz na podstawie art. 3 ust. 1 i 3, art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 664 ze zm.), art. 32 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1270; powoływana dalej jako: ustawa emerytalna) oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.; powoływane dalej jako: rozporządzenie), Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Przy czym sąd uwzględnił także, że Wykaz A, stanowiący załącznik do rozporządzenia, w dziale VIII zatytułowanym „W transporcie i łączności” jako prace wykonywane w warunkach szczególnych w pkt 2 wymienia prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, a pod poz. 1 tego działu wymienione zostały „ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie”. Z kolei w załączniku nr 2 pkt 8 do ustawy o emeryturach pomostowych wymienione zostały prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że w toku niniejszej sprawy bezspornym było, że po dniu 31 grudnia 2008 r. ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Kwestią podlegającą ustaleniu pozostawało zatem ustalenie czy ubezpieczony wykonywał prace w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i 33 ustawy emerytalnej przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz czy posiada 15 letni okres w warunkach szczególnych.

Następnie sąd meriti wskazał, że Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż okres 15 lat (pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) może, dotyczyć całego okresu ubezpieczenia, jednak co najmniej jeden miesiąc musi przypadać przed dniem
1 stycznia 1999 r. oraz jeden miesiąc po dniu 31 grudnia 2008 r. (por. wyrok z dnia 15 stycznia 2013 r., I UK 448/12, LEX nr 1396383).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy zważył, że ubezpieczony w okresie od 14 listopada 1977 r. do 8 marca 1989 r. (11 lat, 3 miesiące i 25 dni), od 10 marca 1989 r. do 31 grudnia 2008 r. (19 lat, 9 miesięcy i 22 dni), od 1 września 2009 r. do 28 lutego 2013 r. (3 lata i 6 miesięcy) wykonywał pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej, natomiast w okresie od 1 lipca 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 niniejszej ustawy.

Sąd pierwszej instancji na podstawie akt osobowych ubezpieczonego oraz zeznań świadków R. T. i R. W. ustalił, że ubezpieczony od 14 listopada 1977 r. do 8 marca 1989 r. pozostawał zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w R. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony marki (...). Ubezpieczony przewoził materiały budowlane tj. wapno oraz cement. Taką pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W aktach osobowych ubezpieczonego jego stanowisko było określone jednolicie jako kierowca. Jedynie w jednym dokumencie wskazano kierowca (...). Dokument ten stanowił kartę obiegową i pochodził z początku zatrudnienia. Ubezpieczony zakwestionował jakoby pracował jako kierowca (...). Również świadkowie jednolicie zeznali, że ubezpieczony pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony. Mając na uwadze powyższe sąd uznał, iż ubezpieczony wykonywał pracę, o której mowa w dziale VIII zatytułowanym „W transporcie i łączności” w pkt 2 wykazu A rozporządzenia.

Następnie sąd meriti wskazał, że na podstawie zeznań świadków K. K., R. W., R. K. i przesłuchania ubezpieczonego, kart drogowych i przewozowych oraz świadectw pracy ustalił, iż ubezpieczony od 10 marca 1989 r. do 31 grudnia 2008 r. pozostawał zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...). (...) Spółka Akcyjna na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony marki (...). Ubezpieczony przewoził materiały zwykłe oraz niebezpieczne, do czego posiadał odpowiednie uprawnienia. A od 1 września 2009 r. do 28 lutego 2013 r. na stanowisku robotnika przeładunkowego przy ciężkich pracach wyładunkowych i załadunkowych. Taką pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W ocenie tego sądu zeznania świadków i ubezpieczonego w tym zakresie były spójne, szczegółowe, widzieli oni ubezpieczonego przy wykonywaniu czynności, a dodatkowo znajdowały potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji. Mając na uwadze powyższe sąd również ten okres zaliczył ubezpieczonemu jako pracę w warunkach szczególnych wymienioną odpowiednio w dziale VIII w pkt 2 oraz pod poz. 1 działu VIII wykazu A rozporządzenia.

Ponadto Sąd Okręgowy podniósł, że na podstawie zeznań świadków K. K. i R. K. oraz przesłuchania ubezpieczonego, a także dokumentów w atakach osobowych ubezpieczonego ustalił, iż od 1 lipca 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. ubezpieczony pozostawał zatrudniony w Przedsiębiorstwie Usługowym (...) jako kierowca autobusu. Ubezpieczony wyjeżdżał w trasy z G. do R. i S.. Przewozy obywały się w transporcie publicznym. Taką pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Również według sądu pierwszej instancji w tym przypadku zeznania świadków były spójne, widzieli oni ubezpieczonego przy wykonywanej pracy, a charakter tej pracy potwierdzała dokumentacja pracownicza. Dodatkowo okres od 1 września 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. został uznany przez organ rentowy za pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. W załączniku nr 2 pkt 8 do ustawy o emeryturach pomostowych wymienione zostały prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym i taką pracę w tym okresie ubezpieczony niewątpliwie wykonywał.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki wskazane w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych. Niewątpliwie urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r., jak wykazało postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; osiągnął wiek co najmniej 60 lat, ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy emerytalnej, wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn, przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej, po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 oraz nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Mając na uwadze, że wiarygodność dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach ubezpieczeniowych nie była kwestionowana w trakcie postępowania przez żadną ze stron, sąd meriti również uznał je za miarodajne dla dokonania ustaleń w niniejszej sprawie. Jednocześnie sąd ten uznał za wiarygodne przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony oraz zeznania świadków. Zeznania ubezpieczonego i świadków były bowiem logiczne i spójne, jak również znalazły odzwierciedlenie w zgromadzonej w sprawie dokumentacji. Organ rentowy w żaden sposób nie kwestionował powyższych dowodów.

Stąd też, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. sąd pierwszej instancji zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej, zgodnie z jego żądaniem od dnia złożenia wniosku.

Z uwagi na wynik postępowania sąd zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego koszty postępowania zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c., a ich wysokość ustalił na kwotę 180 zł, zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim w całości nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

- naruszenie prawa procesowego, tj.: art. 227 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c., polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w wyniku błędnego przyjęcia, że treść tego materiału dowodowego uzasadnia zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uwzględnienie spornych okresów zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach w sytuacji, gdy takich podstaw nie było - w tym zakresie bezzasadne pominięcie rzeczywistej treści akt osobowych ubezpieczonego i oparcie rozstrzygnięcia na wybiórczych zeznaniach słuchanych w niniejszej sprawie świadków i ubezpieczonego - które to uchybienia miały istotny wpływ na wynik sprawy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty apelujący wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania,

ewentualnie:

- uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego jej rozpoznania,

- zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżący między innymi podniósł, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do uznania, iż ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach i tym samym spełnił warunki z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych

W zakresie pierwszego ze spornych okresów od 14 listopada 1977 r. do 8 marca 1989 r. w Przedsiębiorstwie (...) w R. apelujący wskazał, że z akt osobowych nie można wyczytać, iż ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony; umowa o pracę jest na stanowisko kierowcy, część angaży jest w ogóle bez stanowiska zaś te, które zawierają stanowisko pracy wskazują na stanowisko kierowcy, karta obiegowa wskazuje na stanowisko kierowcy (...).

W zakresie drugiego z kwestionowanych okresów od 10 marca 1989 r. do 31 grudnia 2008 r. organ rentowy podniósł, że sąd nie uzyskał nowych dowodów i oparł się na zeznaniach świadków i ubezpieczonego. W oparciu o te same dokumenty sąd uznał, iż Pan O. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony marki (...). Jednocześnie apelujący wskazał, że z kserokopii kart drogowych przedłożonych przez ubezpieczonego wynika, iż jeździł też samochodem marki (...) i (...). Świadkowie zaś nie mogli potwierdzić całego powyższego okresu gdyż zgodnie z ich świadectwami zakończyli pracę w (...) w 2003 r.

Ponadto w zakresie spornego okresu od 1 stycznia 2009 r. do 28 lutego 2013 r. skarżący zarzucił, że płatnik nie złożył deklaracji ZUS ZSWA i nie opłacił składki na fundusz emerytur pomostowych, a sąd nie dysponował żadnymi dowodami (poza aktami ZUS) na okoliczność tego zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na apelację A. O., działając przez pełnomocnika procesowego, wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w drugiej instancji, wg norm przepisanych wskazując, że sąd pierwszej instancji w niniejszej sprawie wydał słuszne orzeczenie, wyczerpująco uzasadniając motywy swojego rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, zarówno od strony prawnej, jak i strony faktycznej.

Ubezpieczony między innymi podkreślił, że za okres pracy w Przedsiębiorstwie (...) uzyskał świadectwo pracy jako kierowca samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony, a okoliczność ta była co do zasady bezsporna i przez ZUS niekwestionowana. Przy czym ubezpieczony podkreślił, że nie uzyskałby świadectwa pracy o takiej treści, gdyby taka praca nie była faktycznie przez niego w spornym okresie wykonywana. Zatem w ocenie odwołującego się podnoszone przez organ rentowy w apelacji gołosłowne argumenty zmierzają do zakwestionowania na etapie postępowania drugoinstancyjnego prawdziwości dokumentu urzędowego, przy całej swej bierności w tym zakresie na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego. Tym samym stanowisko ZUS choćby już w tym względzie nie powinno zostać uwzględnione, zważywszy na reguły dotyczące prekluzji dowodowej. Nadto okoliczność jakoby A. O. miał rzekomo pracować jako kierowca (...), została skutecznie zakwestionowana środkami dowodowymi wskazanymi przez ubezpieczonego, czego ZUS na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego nie kwestionował, także w kwestii ich wiarygodności. Jednocześnie ubezpieczony podkreślił, że z punktu widzenia organu rentowego jako istotne jawiło się przeprowadzenie kontrdowodów na okoliczności mające zaprzeczyć stanowisku ubezpieczonego i treści zgłoszonych przez niego dowodów, jako okoliczności, z których organ rentowy wywodzi skutki prawne, czego jednak ZUS zaniechał i nie uczynił.

Odnośnie okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...) Spółka Akcyjna, ubezpieczony najpierw podniósł, że organ rentowy także w tym przypadku pomija świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę, a następnie powtórzył argumenty przytoczone powyżej. Ubezpieczony podkreślił, iż w sprawie wykazał, że wykonywał pracę w tymże spornym okresie jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, a kwestią drugorzędną jest to jakimi markami pojazdów się on poruszał. Wiadomym jest bowiem, iż określony pracodawca może dysponować bogatą flotą pojazdów, różnych marek, jednakże spełniających kryteria, o jakich mowa w ustawie oraz rozporządzeniu, mających zastosowanie w niniejszym postępowaniu, i tak też było w niniejszym przypadku ubezpieczonego.

Następnie ubezpieczony zwrócił uwagę, że argumentacja ZUS dotycząca nieopłacania składek przez pracodawcę na fundusz emerytur pomostowych i tego, że pracodawca nie zgłosił ubezpieczonego do ZUS jako pracownika wykonującego prace w warunkach szczególnych i w szczególnym charakterze, co zdaniem ZUS powodować musi dla ubezpieczonego konsekwencji w postaci niezaliczenia ubezpieczonemu okresu pracy w szczególnych warunkach od 1 stycznia 2009 r. do 28 lutego 2013 r., jest również błędna i nie można się z nią w żadnej mierze zgodzić. Ubezpieczony bowiem nie może ponosić konsekwencji takiego stanu rzeczy, w tym konsekwencji ewentualnych uchybień popełnionych przez pracodawcę. Przepisy ustawy mówią jasno jakie kryteria należy spełnić, by uzyskać prawo do emerytury pomostowej, a co za tym idzie nie można rozszerzać zamkniętego katalogu kryteriów jego uzyskania, tak jak uczynił w tej sprawie ZUS. ZUS przy tym nie wskazuje jaka podstawa prawna miała stanowić o tym, iż stanowisko ZUS w powyższej kwestii miałoby zostać uznane za słuszne. I tak ustawa nie posługuje się sformułowaniami pozwalającymi na przyjęcie tezy, iż jednym z warunków uzyskania przez ubezpieczonego prawa do emerytury pomostowej jest dopełnienie określonych formalności przez jego pracodawcę. Pracownik nie ponosi, co należy podkreślić, żadnej odpowiedzialności za to, że pracodawca nie odprowadza należnych składek. Nieopłacenie składek od zarejestrowanych w ZUS pracowników nie ma więc wpływu np. na wypłatę należnych im zasiłków chorobowych lub macierzyńskich. Ponadto, przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okres, w którym pracodawca nie uiszczał składek na ubezpieczenia społeczne. ZUS powinien potraktować tę sytuację w taki sposób, jakby pracodawca opłacał należne składki.

Sama zaś apelacja ZUS w ocenie ubezpieczonego stanowi jedynie bezzasadną, a przy tym wysoce lakoniczną, polemikę względem prawidłowo poczynionych przez sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych i prawnych w niniejszej sprawie.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

Sąd Apelacyjny po uzupełnieniu postępowania dowodowego uznał, że wyrok Sądu Okręgowy jest prawidłowy. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 i z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720).

Na skutek zarzutów apelacji sąd odwoławczy podjął próbę pozyskania dokumentacji pracowniczej ubezpieczonego za okres zatrudnienia w (...) (...) S.A. w W., jednak bezskutecznie. Natomiast na podstawie uzupełniających zeznań ubezpieczonego (dowód: zeznanie złożone na rozprawie w dniu 13 sierpnia 2019 r. – e-protokół) i kart drogowych z 1994 r., 1996 r., 1998 r., 2000 i 2001 r. oraz listów przewozowych z 2001 r. (dowód: karty drogowe i listy przewozowe k. 34) Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił, że:

A. O. w okresie zatrudnienia na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze powyżej 3,5 tony w (...) (...) S.A. Oddział w S. pracował także na samochodach marki (...) oraz (...). Wykonując tę pracę ubezpieczony wykonywał przejazdy jednoosobowo.

Ustalenie to nie budzi żadnych wątpliwości co do zgodności z rzeczywistością, bowiem dokumenty, które to obrazują powstały w okresie spornego zatrudnienia celem zobrazowania wykonania obowiązków pracowniczych przez ubezpieczonego.

Zdaniem sądu odwoławczego podniesiony w apelacji zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 227 i art. 233 k.p.c. – poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w wyniku błędnego przyjęcia, że treść tego materiału uzasadnia zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uwzględnienie spornych okresów zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach w sytuacji, gdy takich podstaw nie było - w tym zakresie bezzasadne pominięcie rzeczywistej treści akt osobowych ubezpieczonego i oparcie rozstrzygnięcia na wybiórczych zeznaniach słuchanych w niniejszej sprawie świadków i ubezpieczonego - uznać należy za chybiony. Ustosunkowując się do argumentacji przedstawionej w tym zakresie przez apelującego, w pierwszej kolejności podkreślić należy, że skarżący, chcąc kwestionować prawidłowość ustaleń sądu co do stanu faktycznego, winien wykazać, iż miało miejsce uchybienie zasadom logicznego myślenia lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko one mogą stanowić o naruszeniu zasad wskazanych w art. 233 § 1 k.p.c. Jednocześnie, subiektywne przekonanie strony o tym, którym dowodom należy przyznać wiarę oraz przekonanie strony o odmiennej ocenie poszczególnych środków dowodowych, nie może być podstawą kwestionowania swobodnej oceny dowodów dokonywanej przez sąd. Nadto wskazać należy, iż nawet w sytuacji, w której z dowodów można wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd, to do naruszenia wskazanego przepisu może dojść tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu jest sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego czy też nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych. Tylko wtedy ocena dowodów przeprowadzona przez sąd może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 lutego 2015 r., V ACa 590/14, LEX nr 1667526).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, apelacja organu rentowego nie sprostała powyższym wymaganiom i nie zdołała skutecznie zakwestionować prawidłowości ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie przez Sąd Okręgowy. W ocenie sądu odwoławczego twierdzenia przedstawione w apelacji stanowią jedynie polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem sądu pierwszej instancji. Wbrew stanowisku skarżącego, Sąd Okręgowy ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w sposób prawidłowy, zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, o której mowa w art. 233 § 1 k.p.c.

Dla porządku wskazać należy, że postępowanie przed organem rentowym jest postępowaniem administracyjnym, które zostaje zakończone decyzją, a odwołanie od tej decyzji inicjuje już postępowanie sądowe toczące się zgodnie z procedurą cywilną jako sądowe postępowanie odrębne w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Decyzja zapada po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, którego przedmiotem i celem jest ustalenie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub ich wysokości. Ubezpieczony przedstawia w nim wszelkie okoliczności wiążące się z warunkami stawianymi przez ustawę dla przyznania lub ustalenia wysokości świadczeń. W późniejszym postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z tego zakresu, Sąd nie rozstrzyga o zasadności wniosku, lecz o prawidłowości zaskarżonej decyzji. Sąd nie działa w zastępstwie organu rentowego, w związku z czym nie ustala prawa do świadczeń i choć samodzielnie oraz we własnym zakresie rozstrzyga wszelkie kwestie związane z prawem lub wysokością świadczenia objętego decyzją, to jego rozstrzygnięcie odnosi się do zaskarżonej decyzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601). W sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego sąd pierwszej instancji kontroluje jej zgodność z prawem, a sąd drugiej instancji – prawidłowość rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji w odniesieniu do stanu rzeczy (faktycznego i prawnego) istniejącego w chwili wydania przez organ rentowy decyzji. O zasadności rozstrzygnięcia organu decydują zatem okoliczności istniejące w chwili wydania decyzji, natomiast postępowanie sądowe ma charakter odwoławczy, sprawdzający i weryfikujący.

Innymi słowy w sprawie o przyznanie emerytury pomostowej ustalenie zatrudnienia w ramach stosunku pracy, które ma przesądzać o określonym stażu ubezpieczeniowym, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, a więc także za pomocą zeznań świadków. Nie obowiązują wówczas ograniczenia wynikające z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - Dz. U. nr 237, poz. 1412 ze zm. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257). Zgodnie jednak z art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych na wnioskodawcy spoczywa ciężar wykazania tych okoliczności, od których zależy prawo do określonego świadczenia rentowo-emerytalnego,

W niniejszej sprawie należy mieć na uwadze, że ubezpieczony legitymuje się świadectwem pracy w szczególnych warunkach za okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w R. od 14 listopada 1977 r. do 8 marca 1989 r. oraz świadectwem pracy z (...). (...) S.A. za okres od 10 marca 1989 r. do 28 lutego 2013 r. w którym odnotowano, że wykonywał prace w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony od 10 marca 1989 r. do 31 maja 2003 r. oraz jako robotnik przeładunkowy od 1 czerwca 2003 r. do 28 lutego 2013 r. Natomiast organ rentowy zakwestionował zatrudnienie ubezpieczonego w tych okresach w szczególnych warunkach bowiem w świadectwie pracy w szczególnych warunkach za pierwszy okres pracodawca nie podał charakteru wykonywanej pracy ściśle według rozporządzenia oraz nie podał punktu zarządzenia resortowego, pod którym zostało wymienione zajmowane stanowisko, a w drugim świadectwie pracy – pracodawca nie podał charakteru wykonywanej pracy oraz nie powołał zarządzenia resortowego, pod który podlegał zakład pracy. Ponadto odnośnie okresu zatrudnienia po dniu 31 grudnia 2008 r. organ rentowy podkreślił, że pracodawca nie zgłosił ubezpieczonego do ZUS jako pracownika wykonującego pracę w szczególnych warunkach oraz nie opłacił po tej dacie składek na fundusz emerytur pomostowych.

Przy czym wyjaśnić trzeba, że świadectwo pracy, w tym także świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo pracy (świadectwo pracy w warunkach szczególnych) traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, Lex nr 518067). W tej sytuacji świadectwo pracy i świadectwo pracy w szczególnych warunkach, podobnie jak i inne dowody, podlega weryfikacji co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego (wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/03, OSNP 2004/22/392; 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005/11/161; 22 czerwca 2005 r., I UK 351/04, OSNP 2006/5-6/90; 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306; 29 stycznia 2008 r., I UK 192/07, LEX nr 447272). Wiadomym jest przy tym, że dla celów ustalenia pracy w warunkach szczególnych znaczenie ma nie tyle nazewnictwo zajmowanych stanowisk, lecz faktyczne ich zajmowanie.

Ponieważ w niniejszej sprawie prawidłowość wystawionych i wskazanych wyżej świadectw pracy została zakwestionowana przez organ rentowy to słusznie ubezpieczony powołał dalsze dowody z dokumentacji osobowej oraz z zeznań świadków na potwierdzenie, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach skutkującą przyznaniem prawa do emerytury pomostowej. Chociaż apelujący słusznie podnosi, że dokumentacja pracownicza z Przedsiębiorstwa (...) odnotowuje tylko wykonywanie przez ubezpieczonego pracy na stanowisku kierowcy, a w karcie obiegowej wskazuję nawet na stanowisko kierowca (...), to w tym przypadku opis zarówno charakteru przedsiębiorstwa, prowadzonej przez niego działalności oraz czynności wykonywanych przez ubezpieczonego, w tym posiadanych przez niego uprawnień, w sposób pewny wskazuje, że A. O. w tym okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony, czyli pracę określoną w wykazie A dziale VIII poz. 2 załącznika do rozporządzenia.

Podobnie sytuacja ma się z okresem zatrudnienia na stanowisku kierowcy w (...) (...) S.A. w W. Oddział w S.. Chociaż sąd nie dysponował dokumentacją pracowniczą ubezpieczonego za ten okres, to jednak zeznania świadków, karty drogowe, listy przewozowe i wystawione świadectwo pracy pozwalają na pewne ustalenie, że również w okresie od 10 marca 1989 r. do 31 maja 2003 r. ubezpieczony wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony, czyli pracę określoną w wykazie A dziale VIII poz. 2 załącznika do rozporządzenia.

Natomiast zsumowanie powyższych okresów daje okres ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Z kolei okoliczność, że pracodawca C. H. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie zgłosił ubezpieczonego do organu rentowego jako pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach i nie odprowadzał składki na fundusz emerytur pomostowych w niniejszej sprawie nie ma wpływu na ostateczne rozstrzygnięcie sprawy, skoro ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008 r. bezspornie legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach ujętym w załączniku nr 2 poz. 8 (prace kierowców autobusów w transporcie publicznym) do ustawy o emeryturach pomostowych.

Powyższe jednoznacznie wskazuje, że A. O. spełnił warunki ujęte w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a zatem słusznie sąd pierwszej instancji zmienił zaskarżoną decyzję przyznając ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej od dnia 19 lutego 2018 r.

Zatem apelacja organu rentowego jako nieuzasadniona została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie, z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), przy czym Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Do celowych kosztów postępowania należy, między innymi, koszt ustanowienia zastępstwa procesowego. Zatem, skoro oddalono apelację organu rentowego w całości, uznać należało, że organ rentowy przegrał postępowanie odwoławcze w całości, a wobec tego, zasądzono od apelującego na rzecz ubezpieczonego zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym – 240 zł, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Beata Górska Urszula Iwanowska Jolanta Hawryszko