Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Krośnie w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSO Wiesław Ruszała

Sędziowie: SSO Arkadiusz Trojanowski /spraw./

SSO Artur Lipiński

Protokolant: sekr. sądowy Renata Walczak-Wójcik

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Krośnie – Anny Marcinkowskiej

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 września 2017 roku

sprawy P. S., s. Z. i A. zd. R., ur. (...) w K.

o wyrok łączny

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę z urzędu skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 26 maja 2017 roku, sygn. akt
II K 180/17

I.  utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy,

II.  zwalnia skazanego P. S. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze,

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata K. P. – Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 147,60 zł
/sto czterdzieści siedem złotych sześćdziesiąt groszy/, obejmującą podatek VAT, tytułem nieopłaconych kosztów obrony z urzędu skazanego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Dyrektor Aresztu Śledczego w G., w trybie art. 12 k.k.w., zwrócił się do Sądu Rejonowego w Krośnie o przeanalizowanie, czy wobec skazanego P. S. zachodzą warunki do wydania wyroku łącznego.

Sąd Rejonowy w Krośnie ustalił, że P. S. został skazany:

1. wyrokiem Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 26.01.2012 r., sygn. akt II K 1690/10, za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k., popełnione w okresie 12-26 października 2010 r., na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat, oddając go w tym czasie pod dozór kuratora sądowego oraz zwolniono skazanego z kosztów sądowych.

2. wyrokiem Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 12.02.2015 r., sygn. akt II K 954/14, za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k., popełnione w nocy z 12/13 sierpnia 2014 r., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat. Ponadto na mocy art. 46 § 1 k.k. orzeczono wobec skazanego solidarnie z pozostałymi skazanymi obowiązek naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego F. C. w wysokości 2 tyś. zł. oraz zwolniono skazanego z kosztów sądowych.

Postanowieniem Sądu z dnia 16.12.2016 r., sygn. akt II Ko 692/16, zarządzono wykonanie w/w kary pozbawienia wolności.

3. wyrokiem Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 02.03.2015 r., sygn. akt II K 878/14, za przestępstwa z art. 289 § 2 k.k., popełnione w dniu od 1 do 15 września 2014 r. oraz popełnione w dniu 30 września 2014 r., na karę łączną 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat, oddając go w tym czasie pod dozór kuratora sądowego. Ponadto, na mocy art. 46 § 1 k.k. orzeczono wobec skazanego obowiązek naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonej K. R. w wysokości 490,27 zł, zwolniono skazanego z kosztów sądowych.

Postanowieniem tut. Sądu z dnia 16.12.2016r., sygn. akt II Ko 692/16, zarządzono skazanemu wykonanie w/w kary,

4. wyrokiem Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 26.09.2016r., sygn. akt II K 419/16, za przestępstwo z art. 289 § 2 k.k., popełnione w dniu 18 kwietnia 2016 r., za przestępstwo z art. 178 a § 1 k.k., popełnione w dniu 18 kwietnia 2016 r., za przestępstwo z art. 289 § 2 k.k., popełnione w dniu 02 maja 2016r., na karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności. Ponadto, na mocy art. 42 § 2 k.k. orzeczono wobec skazanego zakaz kierowania wszelkimi pojazdami w ruchu lądowym na okres 5 lat; orzeczono wobec skazanego świadczenie pieniężne w wysokości 5000 zł oraz zwolniono z kosztów sądowych.

5. wyrokiem Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 15.12.2016r., sygn. akt II K 557/16, za przestępstwo z art. 289 § 2 k.k., popełnione w dniu 20 maja 2016r., na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności. Zwolniono skazanego z kosztów sądowych.

6. wyrokiem Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 15.12.2016r., sygn. akt II K 106/16, za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k., popełnione w dniu 3 grudnia 2015r., na karę 8 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym. Na mocy art. 42§ 2 k.k. orzeczono wobec skazanego zakaz kierowania wszelkimi pojazdami mechanicznymi w ruchu lądowym przez okres 4 lat, zaliczając zatrzymanie prawa jazy od dnia 03.12.2015r. Na mocy art. 43 a§ 2 k.k. orzeczono wobec skazanego świadczenie pieniężne w wysokości 5000 zł.

Zwolniono skazanego z kosztów sądowych.

Wyrokiem łącznym z dnia 26 maja 2017r., sygn. akt II K 180/17, Sąd Rejonowy w Krośnie:

I. na mocy art. 569 § 1 k.p.k. oraz art. 85 k.k., art. 86 § 1 k.k. i art. 87 § 1k.k. połączył kary orzeczone wobec skazanego P. S. wyrokami Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 12.02.2015 r., sygn. akt II K 954/14 (2) w wymiarze 6 miesięcy pozbawienia wolności, z dnia 02.03.2015 r., sygn. akt II K 878/14 (3) w wymiarze 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z dnia 26.09.2016 r., sygn. akt II K 419/16 (4) w wymiarze 10 miesięcy pozbawienia wolności, z dnia 15.12.2016 r., sygn. akt II K 557/16 (5) w wymiarze 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz z dnia 15.12.2016 r., sygn. akt II K 106/16 (6) w wymiarze 8 miesięcy ograniczenia wolności, przyjmując, że jeden miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności w ten sposób, że wymierzył skazanemu P. S. karę łączną 3 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności,

II. na mocy art. 90 § 2 k.k. połączył skazanemu P. S. środki karne w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym orzeczone prawomocnymi wyrokami opisanymi w pkt 4 i 6 w ten sposób, że w miejsce orzeczonych środków karnych wymierzonych wyrokami tut. Sądu o sygn. akt II K 419/16 i II K 106/16 wymierzył skazanemu środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym przez okres 8 lat,

III. na mocy art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej kary łącznej zaliczył skazanemu P. S. okresy pozbawienia wolności odbyte z któregokolwiek z połączonych wyroków,

IV. na mocy art. 576 § 1 k.p.k. stwierdził, iż w pozostałym zakresie połączone wyroki podlegają odrębnemu wykonaniu,

V. na mocy art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie w sprawie połączenia kary z wyroku opisanego wyżej w pkt 1 z karami z wyroków opisanymi w pkt 2, 3,4, 5 i 6,

VI. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. K. P. kwotę 177,12 zł za obronę skazanego P. S. wykonywaną z urzędu,

VII. na mocy art. 624 § 1 k.p.k zwolnił skazanego P. S. od ponoszenia kosztów sądowych związanych z wydaniem wyroku łącznego, obciążając nimi Skarb Państwa.

Powyższy wyrok, w punktach I i II, to jest w części odnoszącej się do wysokości wymierzonej skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności oraz łącznego wymiaru środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym, zaskarżył obrońca z urzędu skazanego.

Apelujący przedmiotowemu wyrokowi zarzucił rażącą niewspółmierność kary, polegającą na wymierzeniu skazanemu 3 lat i 3 miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności, oraz rażącą surowość orzeczonego wobec skazanego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym w wymiarze 8 lat, albowiem ujawnione i ustalone przez Sąd I instancji okoliczności sprawy, a także sytuacja życiowa i osobista skazanego oraz jego dotychczasowe zachowanie w czasie odbywania kary przemawiają za zastosowaniem zasady absorbcji i orzeczeniem kary łącznej oraz środka karnego w znacznie niższym wymiarze niż uczynił to Sąd I instancji w punktach I i II zaskarżonego wyroku.

Obrońca wniósł o zmianę przedmiotowego wyroku w zaskarżonej części poprzez wymierzenie skazanemu P. S. kary łącznej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz orzeczenie wobec skazanego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat, to jest zgodnie z zasadą pełnej absorpcji.

Sąd Odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy z urzędu skazanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Wymierzając P. S. karę 3 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności Sąd pierwszej instancji wziął pod uwagę wszystkie przewidziane prawem okoliczności, a umiarkowanie pozytywna prognoza kryminologiczna wynikająca z opinii z Aresztu Śledczego w G. znalazła odzwierciedlenie w tym, że Sąd pierwszej instancji nie wymierzył kary w maksymalnej możliwej wysokości, lecz zastosował metodę mieszaną, będącą połączeniem kumulacji z absorpcją.

W ocenie Sądu Odwoławczego, wymierzona kara łączna nie jest rażąco surowa, co zarzuca apelujący. W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga sposób rozumienia przymiotnika „rażąca” w kontekście art. 438 pkt 4 k.p.k. Już samo potoczne rozumienie tego określenia nasuwa skojarzenia z czymś jaskrawym, rzucającym się w oczy, wyraźnym. Ustawodawca nie miał na celu dopuszczenia korygowania, na podstawie art. 438 pkt 4 k.p.k., jakiejkolwiek dysproporcji w karze, stąd użycie przymiotnika „rażąca” mającego zawężać zakres kognicji Sądu Odwoławczego. Aby można mówić o rażącej niewspółmierności kary orzeczonej, a tej jaka powinna być orzeczona, musi to być dysproporcja ewidentna i tak znaczna, że po prawidłowej subsumpcji i zastosowaniu dyrektyw, kara jest nieakceptowalnie niewspółmierna.

Pogląd taki jest silnie ugruntowany tak w doktrynie, jak i orzecznictwie, co potwierdza między innymi wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 października 2014r., II AKa 305/14 (LEX nr 1567114), stanowiący, iż „na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco” niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nienadającym się wręcz do zaakceptowania.”

W przedmiotowej sprawie niewątpliwie nie ma miejsca niewspółmierność tego rodzaju. Zgodnie z normą zawartą w art. 86 § 1 k.k. Sąd pierwszej instancji miał możliwość ukształtowania kary łącznej pozbawienia wolności w granicach od 1 roku i 6 miesięcy do 3 lat i 10 miesięcy. Dyrektywy wymiaru kary łącznej, zawarte w polskim kodeksie karnym, mają charakter mieszany, dając każdorazowo sądowi orzekającemu możliwość ukształtowania kary w oparciu o zasadę absorbcji, kumulacji bądź asperacji (połączenie dwóch pierwszych metod). Ustawodawca nie przesądza arbitralnie o konieczności zastosowania przez Sąd którejś z zasad, co z kolei stwarza możliwość indywidualizacji kary i takiego jej ukształtowania, aby czyniła zadość tak dyrektywom prewencji indywidualnej czy generalnej, jak i odpowiadała zawartości kryminalnego bezprawia popełnionych przez sprawcę czynów. Sąd ma tu swobodę decyzyjną i wiążą go jedynie kodeksowe zasady wymiaru kary. Podkreślić należy, że chociaż instytucja kary łącznej daje możliwość wymierzenia sprawcy w pewnym sensie „nowej” kary, uwzględniającej całokształt okoliczności, jakie towarzyszyły jego przestępczym zachowaniom, to nieuzasadnione jest przyjmowanie, że wynik procedowania w zakresie kary łącznej ma być każdorazowo korzystny dla skazanego.

W orzecznictwie podkreśla się, że nie można Sądowi orzekającemu skutecznie czynić zarzutu tylko z tego powodu, że nie zastosował zasady pełnej absorbcji, najkorzystniejszej dla skazanego. „Przepisy określające zasady orzekania kary łącznej nie mają kategorycznej wymowy w kwestii nakazu kierowania się wyłącznie dyrektywą pełnej absorpcji w odniesieniu do każdego skazanego. Skoro więc z tychże przepisów nie wynikał obowiązek kształtowania wymiaru kary łącznej przy zastosowaniu tylko jednej dyrektywy, najbardziej korzystnej dla skazanego, to fakt, iż sąd posłużył się metodą asperacji nie może stanowić podstawy do kwestionowania przedmiotowego rozstrzygnięcia. Instytucja wyroku łącznego nie jest przecież pomyślana jako premia dla przestępcy popełniającego większą liczbę przestępstw.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 marca 2010r., II AKa 59/10, LEX nr 658856).

Ponadto, w orzecznictwie prezentowany jest, wsparty autorytetem Sądu Najwyższego pogląd, że zastosowanie zasady pełnej kumulacji lub pełnej absorbcji, a więc rozwiązań skrajnych, powinno mieć charakter wyjątkowy. Instytucja kary łącznej jest narzędziem mającym na celu optymalizację oddziaływań jakie należy podjąć wobec sprawcy, aby w jak najpełniejszym wymiarze osiągnąć cele wychowawcze, prewencyjne, ale również retrybutywne. Dopiero kompleksowa ocena całości zachowań skazanego, jego postawy przed, po i w okresach pomiędzy popełnianiem kolejnych przestępstw, stanowi podstawę do wymierzenia adekwatnej kary.

W ocenie Sądu Okręgowego, kara łączna jaką orzekł Sąd pierwszej instancji, jest karą adekwatną i słuszną. Wymierzył on skazanemu karę łączną pozbawienia wolności w wysokości 3 lat i 3 miesięcy oraz łączny zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym w wymiarze 8 lat. Nawet jeśli zbliżył się tym samym do zasady kumulacji, to nie można powiedzieć, by ona zaistniała, bo jednak kara łączna jest łagodniejsza, aniżeli mogła być orzeczona, czyli nastąpiła również częściowa absorpcja. Kara jest w pełni zasłużona przez skazanego, który był niepoprawny. Skoro kary łagodne nie działały, trzeba było sięgnąć po karę odczuwalną i dotkliwą.

W ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd Rejonowy dokonał kompleksowej analizy całości okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz poprawnie wymierzył karę łączną. W szczególności nie zasługuje na uwzględnienie argument obrońcy podniesiony w apelacji, jakoby Sąd pierwszej instancji pominął fakt, że wszystkie przestępstwa, za które P. S. został skazany wyrokami podlegającymi łączeniu, cechują się bliską więzią przedmiotową oraz były skierowane w zasadzie przeciwko takim samym dobrom prawnym. Sąd odniósł się do tej kwestii w uzasadnieniu wyroku, z tą różnicą, że zdaniem apelującego owa jednorodzajowość naruszonych dóbr jest okolicznością przemawiającą za zmniejszeniem wymiaru kary, natomiast zdaniem Sądu orzekającego jest to okoliczność uzasadniająca wymierzenie kary w górnej granicy, ustalonego na podstawie art. 86 § 1 k.k., zagrożenia. Sąd Rejonowy słusznie zauważył, że wielokrotnymi atakami skierowanymi przeciwko takim samym dobrom prawnym P. S. pokazał lekceważący stosunek do porządku prawnego oraz swój niepoprawny charakter. Rozumowanie forsowane przez obronę stanowiłoby wyraz promowania przestępstwa na zasadzie, że im więcej podobnych czynów popełni sprawca, tym bardziej kara zostanie mu złagodzona, skoro są to czyny podobne. Na takie rozumowanie zgody być nie może, zaś skazany musi nabrać przekonania, że im więcej przestępstw popełni, tym gorzej dla niego. Tylko takie rozumowanie uchroni go przed kolejnymi skazaniami.

Sąd Odwoławczy podziela w tej części zapatrywania wyrażone w uzasadnieniu wyroku podkreślając jednocześnie, że powrót do przestępstwa i to wymierzonego w podobne dobro prawne pokazuje dobitnie, że orzekane dotychczas wobec P. S. kary nie przyniosły oczekiwanego rezultatu, w szczególności nie zostały zrealizowane cele prewencyjno-wychowawcze. Tym samym logiczne jest, iż wobec skazanego konieczne jest silniejsze oddziaływanie resocjalizacyjne, na co również zwrócił uwagę w wyroku Sąd Rejonowy w Krośnie.

Nie uszło uwadze, iż Sąd orzekający wziął również pod uwagę opinię o skazanym z zakładu karnego, w którym był on osadzony (k. 15). Ponownie jednak – odmiennie niż obrońca skazanego – nie dopatrzył się w niej okoliczności przemawiających za ukształtowaniem kary łącznej w niższym wymiarze. Ocenę taka należy tylko podzielić. Zdaniem Sądu Odwoławczego opinia o P. S. z Aresztu Śledczego w G. ma charakter tylko umiarkowanie pozytywny. Na dzień sporządzania opinii skazany prezentował bierną postawę, nie był zainteresowany realizacją indywidualnego programu oddziaływania, a jego zachowanie zostało ocenione jako przeciętne. Nie zaistniało nic, co kazałoby potraktować go wyjątkowo korzystnie podczas kształtowania kary łącznej.

Aby ostatecznie wyrobić sobie zdanie w temacie, Sąd Okręgowy zdecydował w toku postępowania odwoławczego dopuścić dowód z przesłuchania skazanego. P. S. zapewnił, że obecnie jego zachowanie w zakładzie karnym zmieniło się i bierze on udział w realizowanych w zakładzie karnym programach (k. 62). Taka zmiana postawy to oznaka pozytywnego przebiegu procesu resocjalizacji, który jednak wobec skazanego P. S. przebiega stosunkowo powoli, również z uwagi na jego młody wiek i niepoprawny charakter. Skazany ma obecnie 25 lat, a pierwszy wyrok skazujący zapadł wobec niego już w 2012r., co pokazuje, że brak poszanowania dla porządku prawnego P. S. okazywał już od dłuższego czasu. Wobec osoby tak silnie zdemoralizowanej, oddziaływania resocjalizacyjne muszą być długie, by skazany zrozumiał, że łamanie prawa się mu nie opłaca i nie leży w jego interesie. Tylko ten czynnik będzie w stanie powstrzymać go w przyszłości przed powrotem do przestępstwa.

Nie sposób podzielić zatem zarzutu rażącej surowości kary, gdyż była ona adekwatna do dorobku przestępczego sprawcy. Na pełną akceptacje zasługiwał również wymiar połączonych środków karnych. Sąd słusznie zastosował zasadę asperacji, choć z przewagą kumulacji, wynikającej z wielokrotnego łamania tych samych reguł. Dysponował możliwością orzeczenia tego środka w granicach od 5 do 9 lat. Argumentacja Sądu Rejonowego w tym zakresie zasługuje na pełne uwzględnienie. W szczególności zwrócić należy uwagę na zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu, która stanowiła podstawę dwukrotnego skazania P. S. za kierowanie samochodem w stanie nietrzeźwości. Każdorazowo było to ponad 2 ‰, co świadczy o tym, że skazany jest osobą lekkomyślną, stanowiącą duże zagrożenie dla uczestników ruchu drogowego i należy uniemożliwić mu powrót za kierownicę jakiegokolwiek pojazdu mechanicznego na jak najdłuższy okres czasu, w dobrze pojętym interesie społecznym. Zakaz w wymiarze 8 lat jest adekwatny i sprawiedliwy, a rozważania poczynione powyżej odnoszące się do „rażącej niewspółmierności” zachowują swoją aktualność również wobec wymiaru tego środka karnego.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., art. 438 pkt 4 k.p.k., art. 449 k.p.k. i art. 456 k.p.k., nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji obrońcy skazanego, Sąd Odwoławczy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok jako słuszny i uprawniony.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. Sąd zwolnił skazanego, przebywającego w zakładzie karnym, od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, a ponadto orzekł o wynagrodzeniu obrońcy z urzędu wg norm taryfowych.