Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2013 r. w Szczecinie

sprawy D. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o emeryturę

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 27 lutego 2013 r. sygn. akt IV U 195/13

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko

Sygn. akt III AUa 329/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 13 grudnia 2012 r. odmówił ubezpieczonej D. J. prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnym charakterze. W uzasadnieniu wskazano, że ubezpieczonej do stażu pracy w szczególnym charakterze nie zaliczono okresów zatrudnienia od 1 września 1986 r. do 22 sierpnia 1987 r. w charakterze katechetki w wymiarze połowy etatu. W stażu tym organ rentowy nie uwzględnił również okresu od 1 lutego 1977 r. do 31 sierpnia 1982 r., gdyż ubezpieczona była wówczas zatrudniona na stanowisku laborantki. Zdaniem zaś organu rentowego, nauczycielowi nie można do okresu pracy w szczególnym charakterze zaliczyć okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona D. J. podniosła, że przepisy prawa nie przewidują braku możliwości sumowania pracy w szczególnym charakterze jako nauczyciela z pracą w szczególnych warunkach jako laboranta. Tak argumentując wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie jej prawa do emerytury.

Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania, powtarzając argumenty użyte w uzasadnieniu decyzji.

Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 27 lutego 2013 r. oddalił odwołanie ubezpieczonej.

Z ustaleń przyjętych za podstawę faktyczną rozstrzygnięcia wynika, że D. J. urodziła się (...). Posiada wykształcenie wyższe. Obecnie jest zatrudniona na stanowisku kancelistki w Kurii (...) w K.. Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczona udokumentowała staż pracy co najmniej 20 lat. Ubezpieczona pracowała w szczególnym charakterze jako nauczyciel stale i w pełnym wymiarze czasu pracy łącznie 11 lat, 4 miesiące i 9 dni. Ponadto Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczona wykonywała pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako laborantka łącznie przez 5 lat i 7 miesięcy. Osiągnęła wiek 55 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W dniu 26 października 2012 r. D. J. złożyła wniosek o emeryturę, który załatwiony został odmownie w decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 13 lutego 2012 r.

Kierując się treścią przepisów z art. 24 ust. 1 i art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) w związku z § 2 ust.1, § 3 oraz § 4 i § 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 z zm.) Sąd Okręgowy zważył, że odwołane ubezpieczonej nie jest zasadne. Ubezpieczona wykonywała bowiem pracę jako nauczyciel, zgodnie zaś z treścią § 15 ww. rozporządzenia nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 pkt 1-7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, określoną w tej ustawie jako praca zaliczona do I kategorii zatrudnienia, nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 ww. rozporządzenia i jest uważany za wykonującego pracę w szczególnym charakterze. Nabycie prawa do emerytury na podstawie tego przepisu uzależnione zostało od dwóch podstawowych warunków - praca wykonywana przez nauczyciela powinna być określona w art. 1 pkt 1-7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r., ponadto zaś powinna kwalifikować się do pierwszej kategorii zatrudnienia. Dopiero wtedy nauczyciel jest w rozumieniu § 15 rozporządzenia uważany za wykonującego pracę w szczególnym charakterze. Powołany przepis nie przewiduje natomiast możliwości zaliczenia nauczycielom do okresów pracy w szczególnym charakterze jakichkolwiek innych okresów zatrudnienia, nawet uznanych w myśl rozporządzenia za wykonywane w szczególnym charakterze (lub w szczególnych warunkach). Oznacza to, że w celu nabycia uprawnień emerytalnych, z uwagi na pracę w szczególnym charakterze jako nauczyciel, ubezpieczona powinna wykazać, że pracowała na tym stanowisku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 15 lat. Zdaniem Sądu Okręgowego okres ten nie może podlegać zsumowaniu z pracą ubezpieczonej w szczególnych warunkach na stanowisku laborantki, gdyż okresy te liczy się odrębnie, co wynika z wyżej przytoczonych w uzasadnieniu przepisów prawa.

Dalej Sąd Okręgowy zważył, że ubezpieczonej nie przysługuje również emerytura z uwagi na pracę w szczególnych warunkach. Choć w ocenie tego Sądu nie ulega wątpliwości, że ubezpieczona w okresie od 1 lutego 1977 r. do 31 sierpnia 1982 r. jako laborantka w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w D. wykonywała pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem zajmowane przez nią stanowisko wymienione jest w wykazie A, dział XII, poz. 6, który stanowi załącznik do ww. rozporządzenia, to pracę tę ubezpieczona wykonywała jedynie przez 5 lat i 7 miesięcy. Powołane rozporządzenie rozróżnia zaś zatrudnienie w szczególnych warunkach i zatrudnienie w szczególnym charakterze, przewidując możliwość doliczenia do okresów pracy w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie A jedynie okresów pracy górniczej, okresów zatrudnienia na kolei, a także pracy lub służby bliżej wymienionych w § 5-10 rozporządzenia. Wyliczenie to ma charakter tzw. katalogu zamkniętego i zaliczenie innych okresów pracy, w tym pracy pedagogicznej, nie jest możliwe.

Podsumowując, Sąd I instancji przyjął, że ubezpieczona nie wykazała, aby pracę w szczególnym charakterze jako nauczyciel wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 15 lat, jak również nie wykazała, że w tym samym wymiarze wykonywała pracę w szczególnych warunkach. Wobec powyższego Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonej.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła ubezpieczona, zarzucając naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię i zastosowanie, przy sprzeczności stanowiska Sądu z treścią przepisów z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w tym treści jego par. 1 ust. 1 i 2 , par. 2 ust. 1 i 2 oraz par. 4 w związku z par. 15 w związku z wykazem A, dział XII, poz. 6, jak również art. 86 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Ponadto skarżąca zarzuciła niezgodność rozstrzygnięcia z ustalonym stanem faktycznym, a także sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i niewyjaśnienie wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności faktycznych. W uzasadnieniu apelująca podniosła, że spełniła wymóg wymaganego przepisami stażu pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze. Praca w charakterze laboranta oraz nauczyciela to praca zarówno w warunkach szczególnych i w szczególnym charakterze, a i żaden przepis nie zakazuje sumowania wskazanych okresów dla potrzeb emerytalnych. Wobec tego, że ubezpieczona spełnia pozostałe przesłanki określone w art. 184 ustawy emerytalnej, zaskarżone rozstrzygnięcie jest błędne.

Tak podnosząc, ubezpieczona postulowała zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie jej prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy dokonał właściwych ustaleń faktycznych oraz nie naruszył prawa materialnego, a to art. 24, 32 i 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2, § 4 oraz § 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przy niespornych okolicznościach faktycznych, z których wynika, że ubezpieczona D. J., urodzona (...), legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. łącznym stażem ubezpieczeniowym 20 lat, w tym okresem pracy nauczyciela w wymiarze 11 lat 4 miesięcy i 9 dni oraz na stanowisku laborantki w łącznym wymiarze 5 lat i 7 miesięcy, kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w pierwszej kolejności pozostało zagadnienie prawne dotyczące możliwości zliczenia wykazanych przez ubezpieczoną okresów pracy nauczyciela oraz w charakterze laborantki, przy założeniu że praca na tym ostatnim stanowisku była pracą w szczególnych warunkach. W tym zakresie wstępnie należy zwrócić uwagę, że art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, znajdujący się w grupie przepisów przejściowych, nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej do nabycia emerytury na warunkach całkowicie oderwanych od zasad obowiązujących uprzednio i obecnie w stosunku do pracowników, zatrudnionych w szczególnym charakterze w myśl rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.), a jedynie daje pewnej grupie pracowników urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. możliwość przejścia na emeryturę na „starych zasadach” z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. W judykaturze wyjaśniono, że art. 184 ustanawia własne (odrębne) przesłanki powstania uprawnień emerytalnych, m.in. w tym sensie, że zwrot „po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40” odnosi się wyłącznie do wieku emerytalnego określonego w tych przepisach, bez odwoływania się do pozostałych warunków związanych z wiekiem – tj. niezależnie od tego, czy w chwili dożycia 55/60 lat miał status pracownika, wykonywał inną pracę (np. prowadził działalność gospodarczą), czy też w ogóle nie był zatrudniony (zob. uchwałę SN z dnia 8 lutego 2007 r., II UZP 14/06, OSNPUSiSP 2007, nr 13-14, poz. 199; wyrok SN z dnia 18 lipca 2007 r., I UK 62/07, OSNPUSiSP 2008, nr 17-18, poz. 269 i wyrok SA w Warszawie z dnia 30 kwietnia 2007 r., III AUa 791/06, Apel. - W-wa 2007, nr 3; por. też uzasadnienie wyroku SA w Szczecinie z dnia 21 czerwca 2005 r., III AUa 462/05, OSA 2006, z. 9, poz. 28). Wskazana odrębność nie oznacza jednak, że prawo do emerytury na podstawie art. 184 nabywa ubezpieczony, który na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymował się wymaganym okresem ogólnym i szczególnym, ustalonym według zasad odrębnych od obowiązujących uprzednio i obecnie w stosunku do pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze.

W zakresie przesłanki stażu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze koniecznym jest więc odesłanie do treści przepisu art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Natomiast w myśl ust. 3 pkt 5 powołanego przepisu dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze uważa się nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, zaś zasady przechodzenia na emeryturę, bez względu na wiek, nauczycieli urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. określają odrębne przepisy (ust. 5).

Za przepisy dotychczasowe, o których mowa w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach uznać trzeba regulacje rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wydane z upoważnienia i w ramach delegacji ustawowej, zawartej w art. 55 nieobowiązującej już ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), która w art. 53 ust. 4 przewidywała, że w stosunku do nauczycieli uprawnienia z tytułu szczególnego charakteru ich zatrudnienia, regulują odrębne przepisy. W tym też kontekście należy odczytywać postanowienia § 2, 4 i 19 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów. Pierwszy z tych przepisów określa w ust. 1, iż okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, a przy ustalaniu tych okresów pracy, uwzględnia się także okresy takiej pracy wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia (§ 19 ust. 1), drugi zaś, w ust. 1 pkt 3 określa, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, nabywa prawo do emerytury, jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W zakresie pracy nauczyciela treść § 15 rozporządzenia stanowi wyraźnie, że nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 pkt 1-7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19, Nr 25, poz. 287, Nr 31, poz. 214 i z 1983 r. Nr 5, poz. 33), określoną w tej ustawie jako praca zaliczona do I kategorii zatrudnienia, nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 i jest uważany za wykonującego pracę w szczególnym charakterze. Właściwa wykładnia cytowanej regulacji nie stwarza zatem możliwości zaliczenia nauczycielom do okresów pracy w szczególnym charakterze jakichkolwiek innych okresów zatrudnienia, nawet uznanych w myśl rozporządzenia za wykonywane w szczególnym charakterze, a tym bardziej w szczególnych warunkach.

Podzielając poglądy orzecznictwa cytowane w pisemnych motywach zaskarżonego rozstrzygnięcia zaakcentować wypada, że po wejściu w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyraźnie zarysowują się dwa odrębne systemy emerytalne nauczycieli, wywodzące się z potraktowania pracy nauczycielskiej jako zatrudnienie w szczególnym charakterze: pierwszy, związany z wykonywaniem pracy w szczególnym charakterze określonej w rozporządzeniu i drugi, w którym warunki emerytalne regulowane są przepisami odrębnymi. Nauczyciele urodzeni w okresach wskazanych w art. 32 ustawy, mogą więc nabyć prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 rozporządzenia, czyli po osiągnięciu wieku wynoszącego 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn i okresu zatrudnienia, odpowiednio 20 i 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, przy czym pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 pkt 1-7 ustawy - Karta Nauczyciela, określoną w tej ustawie jako praca zaliczona do pierwszej kategorii zatrudnienia, uważa się za pracę w szczególnym charakterze (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 stycznia 1986 r., III UZP 56/85, OSNC 1986/12/203, w wyroku z dnia 18 stycznia 2005 r., II UK 137/04, OSNP 2005/15/234, w uchwale z dnia 29 września 2005, II UZP 10/05, OSNP 2006/1-2/21). Stanowisko to Sąd Apelacyjny w pełni podziela.

Wbrew twierdzeniom apelacji przedstawione zasady – w aspekcie niemożności zliczania okresów pracy nauczyciela z innymi okresami zatrudnienia uznanymi w myśl rozporządzenia za wykonywane w szczególnym charakterze i w szczególnych warunkach – nie pozwalają w niespornym stanie faktycznym tej sprawy na pozytywną ocenę przesłanki 15 lat pracy w szczególnym charakterze.

Po tych ogólnych rozważaniach należy – odnosząc się do stanu faktycznego sprawy – przypomnieć, że rozporządzenie wyraźnie rozróżnia zatrudnienie w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze, przewidując nadto możliwość doliczenia do okresów pracy w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A okresów pracy górniczej, okresów zatrudnienia na kolei, a także pracy lub służby wymienionych w par. 5-10 rozporządzenia. Z powyższego wynika więc , że zaliczenie innych okresów pracy, w tym pracy pedagogicznej nie jest możliwe. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2005 r., II UZP 10/05).

Powyższe wzmacnia też ocena prawna analizowanej materii dokonana w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 maja 2008 r., sygn. akt SK 9/07, w którym Trybunał uznał, że § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z 1985 r. Nr 7, poz. 21, z 1991 r. Nr 39, poz. 167, z 1992 r. Nr 102, poz. 520, z 1996 r. Nr 63, poz. 292 oraz z 1997 r. Nr 61, poz. 377) jest zgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Za wykładnię autentyczną w zakresie ustalenia w kwestionowanym rozporządzeniu dwóch list załączników (wykazu A i B) Trybunał Konstytucyjny przyjął stwierdzenie, że konstruując w rozporządzeniu prawo do zaliczania (sumowania) okresów innej pracy czy służby do okresów pracy w warunkach szczególnych, normodawca nie brał pod uwagę przynależności do określonej grupy: zatrudnionych w szczególnych warunkach czy też zatrudnionych w szczególnym charakterze. Wyłącznym kryterium decydującym o przyznaniu tego dodatkowego przywileju był charakter wykonywanej pracy jako cecha decydująca o przyznaniu szczególnego przywileju. Za uzasadnione przyjęto, nadanie uprawnienia do sumowania okresów zatrudnienia wszystkim podmiotom wykonującym pracę w warunkach szczególnych, jako że praca ta jest pracą o znacznej szkodliwości dla zdrowia, o znacznym stopniu uciążliwości albo też wymaga wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, a kontynuowanie jej po przekroczeniu określonej granicy wieku może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa własnego lub otoczenia. Nauczyciele, ze względu na odmienną specyfikę pracy, nie zostali tam wymienieni. Stanowisko potwierdzające zakaz łączenia okresów zatrudnienia, wskazanych w załącznikach „A” i „B” do rozporządzenia, konsekwentnie w swym orzecznictwie podtrzymuje Sąd Najwyższy (por. wyrok z 8 lutego 2002 r., sygn. akt II UKN 53/2001, z 18 stycznia 2005 r., sygn. akt II UK 137/2004 czy uchwała z 29 września 2005 r., sygn. akt II UZP 10/2005). Sąd Najwyższy przyjmuje, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Zdaniem Sądu Najwyższego, ze względu na charakter omawianego świadczenia – wcześniejszej emerytury – przepisy rozporządzenia należy wykładać ściśle. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się także, że „przy ustalaniu prawa do wcześniejszej emerytury nie jest możliwe zliczenie okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienionych odrębnie w wykazie A i wykazie B, stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze”. Nie można dokonywać zliczenia różnych okresów pracy w szczególnych warunkach, w związku z różnymi wymogami, od spełnienia których rozporządzenie uzależnia przyznanie świadczenia. Rozporządzenie przewiduje w cytowanym wcześniej § 15 „specjalną” regulację, według której nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 pkt 1-7 ustawy z 26 stycznia 1982 r. nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 rozporządzenia. Sąd Apelacyjny stanowisko to podziela.

W okolicznościach tej sprawy ostatecznie niekwestionowane pozostało ustalenie, że do okresów pracy ubezpieczonej w szczególnym charakterze zaliczeniu podlega łącznie okres jej pracy nauczycielskiej w wymiarze 11 lat 4 miesięcy i 9 dni. W okresie tym nie można bowiem uwzględnić okresu zatrudnienia ubezpieczonej w charakterze katechetki w wymiarze ½ etatu. Jak zaś wynika z powyższych rozważań okres ten nie mógł ulec zwiększeniu poprzez uwzględnienie w nim jakichkolwiek okresów pracy w warunkach szczególnych, tak samo jak przy założeniu, że ubezpieczona posiada staż pracy w warunkach szczególnych nie można byłoby go zwiększać okresem pracy nauczycielskiej.

Niezależnie od tego Sąd Apelacyjny poddaje w wątpliwość, aby ubezpieczona faktycznie wykazała jakikolwiek okres pracy w warunkach szczególnych. Choć bowiem poza sporem jest ustalenie, że w okresie od 1 lutego 1977 r. do 31 sierpnia 1982 r. pracowała w charakterze laborantki, to należy zwrócić uwagę na to, że stanowisko to nie zostało zawarte w wykazach do rozporządzenia z dnia 7 lutego
1983 r. Dział XII wykazu A odnosi się bowiem do stanowisk zajmowanych w służbie zdrowia i opiece społecznej, podczas gdy ubezpieczona w analizowanym tu okresie pracę laborantki wykonywała w PGR D.. Zgodnie też z pozycją 6 działu XII wykazu A za pracę w warunkach szczególnych uznaje się prace przy pobieraniu prób i pomiarów w warunkach i na stanowiskach pracy szkodliwych dla zdrowia, wykonywane przez personel stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz laboratoriów środowiskowych. Przyznając zatem rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. zasadniczą rolę w kwalifikowaniu prac w szczególnych warunkach należy podkreślić, że w świetle przepisów wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia, wyodrębnienie prac ma charakter stanowiskowo-branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do obniżonego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej prac nie jest przypadkowy, albowiem specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu i branż determinuje charakter świadczonych w nich prac oraz warunki, w jakich są wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie jest zatem możliwe dowolne i swobodne wiązanie konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10). Odnosząc powyższe do zastosowanej przez Sąd Okręgowy kwalifikacji pracy ubezpieczonej w spornym okresie należy zauważyć, że ubezpieczona pracy laborantki nie wykonywała w służbie zdrowia i opiece społecznej, a w Państwowym Gospodarstwie Rolnym, a więc w zupełnie odmiennej branży w systematyce określonej przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego1983 r. Odnośnie zaś wystawionego jej świadectwa pracy w warunkach szczególnych trzeba uwzględnić, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych nie jest dokumentem abstrakcyjnym, w tym znaczeniu, że treści z niego wynikające choćby były wątpliwe w świetle innych dowodów lub obowiązujących przepisów, należy bezwarunkowo przyjmować za prawdziwe. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach, podobnie bowiem jak i inne dowody, podlega weryfikacji co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego, ale także z obowiązującymi przepisami, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Również akty resortowe powoływane w świadectwach pracy w warunkach szczególnych jedynie porządkują i uściślają prace wymienione w rozporządzeniu, ale nie mogą pozostawać z nim w sprzeczności. Źródłem prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach jest ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jak i cyt. rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. Nie jest nim natomiast zarządzenie resortowe, jako że nie stanowi źródła prawa - art. 87 Konstytucji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r. I UK 403/11 LEX nr 1214549). Skoro zatem praca wykonywana przez ubezpieczoną w PGR nie jest wymieniona w wykazie A stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia to ustalenia w tym zakresie nie może zmienić sama tylko treść świadectwa pracy, ani tym bardziej odwołanie się w świadectwie pracy do stosowanego zarządzenia resortowego.

Uwzględniając wszystko powyższe, Sąd Apelacyjny zważył, że w obowiązującym stanie prawnym przede wszystkim trafna jest konstatacja, że nie ma podstaw do zsumowania okresu pracy wykonywanej w szczególnym charakterze – jako nauczyciel i pracy w warunkach szczególnych, ale ponadto podważyć należy możliwość uwzględnienia pracy ubezpieczonej na stanowisku laborantki jako pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu obowiązujących przepisów. Z tych względów pewny pozostaje wniosek, że ubezpieczona nie spełniła wymaganych ustawą przesłanek warunkujących nabycie prawa do wcześniejszej emerytury, tj. nie wykazała wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych, ani też stażu pracy w szczególnym charakterze.

Z uwagi na powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie przepisu z art. 385 k.p.c. apelację ubezpieczonej oddalił.