Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2019 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) w W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 29 stycznia 2015 r. sygn. akt IX GC 223/13

i na skutek wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2017 r. sygn. akt III CSK 215/16, który w wyniku rozpatrzenia skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 października 2015 r. sygn. akt I ACa 803/15

uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie w pkt 1 (pierwszym) w części oddalającej powództwo i zmieniającej rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed sądem pierwszej instancji oraz w punktach 3 (trzecim) i 4 (czwartym) i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 23.814 zł (dwadzieścia trzy tysiące osiemset czternaście złotych) tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

SSA Marek Boniecki SSA Jerzy Bess SSA Paweł Czepiel

Sygn. akt I AGa 88/18

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) w W. dniu 30 marca 2012 r. złożył pozew z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym przeciw (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. (dalej: (...)) żądając zapłaty kwoty 1.156.389,51 zł tytułem roszczenia głównego, kwoty 332 050,12 zł tytułem odsetek umownych za okres od dnia 19 listopada 2011 r. do dnia 27 lipca 2011 r., kwoty 221,91 zł tytułem poniesionych kosztów oraz dalszych odsetek umownych od kwoty 1 156 389,51 zł, naliczanych od dnia 28 lipca 2011 r. do dnia zapłaty według zmiennej stopy procentowej określonej szczegółowo w pozwie, z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej maksymalnie do kwoty łącznej 2.475.000 zł, zgodnie z treścią wpisu hipoteki umownej kaucyjnej, ustanowionej na zabezpieczenie spłaty kredytu w dziale IV księgi wieczystej nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla K. w K., dla należących do pozwanej prawa użytkowania wieczystego działki nr (...) w K., w jednostce ewidencyjnej (...), obręb ewidencyjny nr (...) i prawa własności znajdującego się na tej działce budynku administracyjnego, stanowiącego odrębną nieruchomość.

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2015 r. sygn. akt IX GC 223/13 Sąd Okręgowy w Krakowie uchylił nakaz zapłaty z dnia 29 sierpnia 2012 r. (pkt 1) oraz zasądził od (...) na rzecz powoda kwotę 1 488 661,55 zł z odsetkami umownymi od kwoty 1 156 389,51 zł za okres od dnia 28 lipca 2011 r. do dnia zapłaty liczonymi według zmiennej stopy procentowej określonej w tym wyroku, z ograniczeniem odpowiedzialności (...) do kwoty 2.475.000 zł i z zastrzeżeniem prawa (...) do powołania się na ograniczenie prowadzenia egzekucji z prawa użytkowania wieczystego oraz z prawa własności budynku, dla których Sąd Rejonowy dlaK. wK. prowadzi księgę wieczystą nr (...) (pkt 2).

Sąd ustalił, że w dniu 5 października 2005 r. między Bankiem (...) w W., Oddział w K. (1), a (...) Spółka Akcyjna w K. (1) (dalej: (...) S.A.”), zawarto umowę kredytu obrotowego złotowego, w której powód udzielił (...) S.A. kredytu w kwocie 1.650.000 zł na okres od dnia 5 października 2005 r. do dnia 4 października 2008 r., zmienioną następnie na mocy Aneksu nr (...) z dnia 5 grudnia 2005 r. i Aneksu nr (...) z dnia 29 maja 2006 r. (dalej: „umowa kredytu z 2005 r."). Zabezpieczeniem spłaty kredytu była hipoteka kaucyjna do kwoty w wysokości 2.475000 zł, ustanowiona na prawie użytkowania wieczystego i prawie własności budynku, objętych księgą wieczystą KW nr (...) (obecnie (...)), należących wówczas do (...) S.A.

Na podstawie umowy z dnia 13 grudnia 2006 r. (...). Nabyło od (...) S.A. prawo użytkowania wieczystego i prawo własności budynku, objęte księgą wieczystą (...).

Pismem z dnia 20 lipca 2007 r. powód wypowiedział (...) S.A. umowę kredytu z 2005 r. i zażądał spłaty zadłużenia, wskazując, że na dzień 20 lipca 2007 r. wynosi ono 1.511.481,19 zł. Pismo to (...) S.A. otrzymała w dniu 26 lipca 2007 r. Liczony od tego dnia 30-dniowy okres wypowiedzenia upłynął w dniu 6 sierpnia 200Z tym w dniu rozpoczął bieg termin przedawnienia wierzytelności powoda.

Powód wystawił przeciwko (...) S.A. bankowy tytuł egzekucyjny w dniu 4 października 2007 r., któremu Sąd RejonowyK.wK. (1) postanowieniem z dnia 5 listopada 2007 r. nadał klauzulę wykonalności. Wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko (...) S.A. powód złożył w styczniu 2008 r. Egzekucja wszczęta została przez Komornika przy Sądzie Rejonowym K.w K. (1) B. B. (sygn. akt KM(...)) Postępowanie egzekucyjne było kilka razy zawieszane. Egzekucję prowadzono m.in. z wierzytelności (...) S.A. względem osoby trzeciej, egzekwowanej na rzecz (...) S.A. w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym z wniosku (...) S.A przeciw tej osobie przez Komornika przy Sądzie Rejonowym w Rybniku T. W. (sygn. akt KM (...)). Wierzytelność ta została zajęta w dniu 14 października 2009 r. na poczet egzekucji wierzytelności powoda wobec (...) S.A. przez komornika B. B., która wskazała w zajęciu, że wierzytelność powoda obejmuje kwotę 1.470.000 zł (kapitał) i kwotę 633.198,96 zł (odsetki).

W dniu 15 października 2009 r. komornik B. B. otrzymała od komornika T. W. tytułem wierzytelności należnej (...) S.A. kwotę 1.148.815,79 zł. Z akt sprawy wynika, że w dniu 10 listopada 2009 r. w sprawie KM (...) komornik sporządził plan podziału tej sumy, określił w nim wierzytelność powoda na kwotę 1470 000 zł (kwota główna) i kwotę 654.023,32 zł (odsetki), a także wskazał, że powodowi przypada w planie podziału należność w wysokości 313.317,69 zł (na poczet kwoty głównej) i 654.023,32 (na poczet odsetek). Po uprawomocnieniu się planu podziału komornik B. B. przekazała w dniu 15 kwietnia 2010 r. na rachunek powoda kwotę 967 341,01 zł, obejmującą kwotę 313 317,69 zł (kwota główna) i kwotę 654 023,32 zł (odsetki).

Postępowanie egzekucyjne w sprawie KM (...)zostało umorzone, a powód wystąpił o wszczęcie egzekucji przeciw (...) S.A. w dniu 24 października 2012 r. do Komornika przy Sądzie Rejonowym dla K.w K. S. H.. Wszczął on postępowanie egzekucyjne pod sygnaturą KM (...)

Według ksiąg bankowych powoda z dnia 28 lipca 2011, który załączył on do pozwu przeciw (...), zadłużenie (...) S.A. wobec powoda na dzień 28 lipca 2011 r. wynosiło 1 488 661,55 zł, przy czym kwota kapitału wynosiła 1 156 389,51 zł, odsetki za okres od dnia 19 listopada 2009 r. do dnia 7 lipca 2011 r. - 832 050,12 zł, a kwota kosztów - 221,92 zł toku postępowania powód przedstawił wyciąg z ksiąg bankowych z dnia 28 marca 2013 r., zgodnie z którym zadłużenie (...) S.A. wobec powoda wynosiło – na dzień 28 marca 2013 r. – 1.845.259,12 zł, z tego kwota kapitału wynosiła 156.389 zł, kwota odsetek – 669.757,02 zł, a kwota kosztów 19.112,59 zł.

Z opinii biegłego z dnia 22 lutego 2014 r. wynika, że zadłużenie (...) S.A. z tytułu umowy kredytu z 2005 r. na dzień 28 marca 2013 r. wynosiło 1.845.259,12 zł i obejmowało: kapitał wymagalny w kwocie 1.156 389,51 zł, odsetki w kwocie 669 757,02 zł oraz koszty w kwocie 19.112,59 zł.

Sąd ocenił, że nietrafny jest zarzut przedawnienia, który podniosła (...). Przerwa biegu przedawnienia nastąpiła bowiem wskutek złożenia przez powód tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności. Sąd nie zgodził się również z zarzutem, że powód nie wykazał aktualnego zadłużenia z tytułu umowy kredytu z 2005 r. Wskazał, że wyciąg z ksiąg bankowych z dnia 28 marca 2013 r. odpowiada wymaganiom określonym w art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (obecnie jedn tekst: Dz. U. z 2016 r., poz. 1988). Wątpliwości co do prawidłowości wyliczeń powoda usunęła opinia biegłego. W świetle dokumentów znajdujących się w aktach nie ma także rozbieżności między wyliczeniami powoda a kwotami relacjonowanymi przez komornika B. B. w egzekucji w sprawie KM(...)

Odnosząc się do podniesionej przez (...) kwestii, czy za chwilę zapłaty w razie ściągnięcia należności w toku egzekucji należy uznać chwilę, w której środki trafiają na konto komornika, czy też chwilę, w której następuje uznanie rachunku bankowego wierzyciela, Sąd wyjaśnił, że w sprawie KM(...)nie prowadzono egzekucji z rachunku bankowego (...) S.A., jak z wierzytelności, którą (...) S.A. miała wobec osoby trzeciej. Ponadto, kwota uzyskana z realizacji tej wierzytelności musiała być objęta planem podziału. Po uprawomocnieniu się planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji kwoty wyegzekwowane przez komornika od dłużnika nie muszą być równe kwotom przekazywanym na rachunek wierzyciela, gdyż suma ta podlega podziałowi. Nie jest więc decydująca kwota i data wyegzekwowania przez komornika długu od dłużnika, lecz kwota, która w zostanie przez komornika przekazana na rachunek wierzyciela, a także data uznania jego rachunku.

Apelację od wyroku z dnia 29 stycznia 2015 r. wniosła (...).

Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 14 października 2015 r. sygn. akt I ACa 803/15 zmienił wyrok z dnia 29 stycznia 2015 r. w ten sposób, że zamiast kwoty 1.488.661,55 zł z odsetkami zasądził kwotę 1.156.389,51 zł, utrzymując ograniczenie odpowiedzialności (...) do kwoty 2 475 000 zł i zastrzeżenie dla (...) prawa powołania się na ograniczenie prowadzenia egzekucji z prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynku, objętych księgą wieczystą (...), a w pozostałym zakresie oddalił powództwo (pkt 1), oddalając również w pozostałej części apelację (...) (pkt 2) oraz rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego (pkt 3 i 4).

Sąd drugiej instancji odrzucił zarzut apelacyjny naruszenia art. 233 § 1 wskazując, że ocena dowodów dokonania przez Sąd pierwszej instancji nie budzi zastrzeżeń. W szczególności podtrzymał dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę opinii biegłego zwracając uwagę, że nie ma podstaw do poddawania w wątpliwość dat i kwot uzyskanych w drodze egzekucji od (...) S.A. i ich księgowania przez powoda. Oznacza to, że nie ma też podstaw do kwestionowania wysokości wierzytelności, która przysługuje powodowi wobec (...) S.A., jako dłużnika osobistego i której zaspokojenia dochodzi od (...) jako zobowiązanego.

Odnosząc się do podnoszonego w apelacji faktu, że kwota 1.148.815,79 zł, uzyskana od dłużnika (...) S.A., została przekazana komornikowi B. B. w dniu 15 października 2009 r., natomiast powód otrzymał z tej kwoty dopiero w dniu 15 kwietnia 2010 r. kwotę 967.341,01 zł, obejmującą kwotę 313.317,69 zł (kwota główna) i kwotę 654.023,32 zł (odsetki), Sąd wskazał, że różnica w kwocie odsetek (633.198,86 zł wskazane w zajęciu wierzytelności (...) S.A. wobec osoby trzeciej oraz 654.023,32 zł wskazane w planie podziału i wypłacone powodowi w ramach kwoty 967.341,01 zł) wskazane w planie między u kwoty 1.148.815,79 zł od dłużnika (...) S.A. a wypłatą dokonaną w dniu 15 kwietnia 2010 r. powodowi. W tym kontekście podniósł, że dokonanie powodowi wypłaty dopiero po uprawomocnieniu się planu podziału, tj. w dniu 15 kwietnia 2010 r., nie stanowiło naruszenia art. 22 u.k.e.

Za zasadny Sąd Apelacyjny uznał natomiast zarzut naruszenia art. 77 u.k.w.h. Wskazał, że przerwa biegu przedawnienia przez czynności określone w art. 123 § 1 k.c. następuje tylko wtedy, gdy są one skierowane przeciw właściwej osobie, tj. tej, na rzecz której biegnie przedawnienie. Powołując się na stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 1 kwietnia 2011 r., Ill CZP 8/11 (OSNC 2011, nr 12, poz. 130) iw wyroku z dnia 24 sierpnia 2011 r., IV CSK 570/11 (nie publ.) Sąd uznał. że roszczenia wierzyciela o zapłatę wobec dłużnika osobistego i wobec dłużnika rzeczowego zachowują odrębność prawną w zakresie terminów ich przedawnienia i przerwania biegu tych terminów. Skoro bieg terminu przedawnienia w stosunku do (...) rozpoczął się w dniu 26 sierpnia 2007 r. i nie uległ przerwie wskutek czynności podejmowanych przez powoda wobec (...) S.A., to zgodnie z art. 118 k.c. upłynął w dniu 25 sierpnia 2010r. Ze względu na to przedawnienie zgodnie z art. 77 u.k.w.h. należało ograniczyć odpowiedzialność (...) do kwoty niespłaconego kapitału, tj. do kwoty 1 156 389,51 zł, a oddalić powództwo w zakresie żądanych przez powoda odsetek umownych.

Od wyroku z dnia 14 października 2015 r. skargi kasacyjne wniosły obie strony.

(...) zaskarżyła wyrok w całości, zarzucając naruszenie art. 454 § 1 k.c., art. 65 ust. 1 u.k.w.h., art. 382, art. 815 § 2, art. 1027, art. 1028 i art. 319 k.p.c. Wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie do ponownego rozpoznania.

Powód zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo (pkt 1 pierwsze tiret in fine), zarzucając naruszenie art. 77 u.k.w.h. oraz art. 104 u.k.w.h. w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 131, poz. 1075, dalej: „ustawa z 2009 r.”). Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części oddalającej powództwo i o przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie do ponownego rozpoznania, ewentualnie o uchylenie tego wyroku we wskazanej części oraz orzeczenie co do istoty przez oddalenie apelacji pozwanego od wyroku z dnia 29 stycznia 2015 r. także w tym zakresie.

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 18 maja 2017 r. sygn.. akt III CSK 215/16

1.  uchylił zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) w części oddalającej powództwo i zmieniającej rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed sądem pierwszej instancji oraz w punktach 3 (trzecim) i 4 (czwartym) i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

2.  oddalił skargę kasacyjną strony pozwanej.

W rozważaniach prawnych Sąd Najwyższy przedstawił następujące motywy swego rozstrzygnięcia::

Naruszenia art. 382 k.p.c. miało polegać na tym, że w ocenie (...) Sąd Apelacyjny miał pominąć część zebranego w sprawie materiału w postaci oświadczeń i zarzutów (...) co do rozliczenia kwot wyegzekwowanych od (...) S.A. na rzecz powoda w postępowaniu egzekucyjnym w sprawie Km (...), co wpłynęło na ustalenie rzeczywistego zadłużenia (...) S.A. wobec powoda oraz na wysokość kwoty zasądzonej od (...)\ (...) na rzecz powoda.

Wskazany zarzut w dużej części zmierza do podważenia ustaleń faktycznych, które dokonane zostały w sprawie przez Sądy pierwszej i drugiej instancji. Dotyczy to w szczególności twierdzeń (...) co do kwot, które miały być wyegzekwowane od (...) S.A. w postępowaniu egzekucyjnym w sprawie Km (...), a których miały nie uwzględnić Sądy obu instancji. Sąd Najwyższy jest związany stanem faktycznym stanowiącym podstawę zaskarżonego wyroku (art. 398 ^{( 13)} § 2 k.p.c.), a zarzuty co do ustalenia faktów są w postępowaniu kasacyjnym niedopuszczalne (art. 3983 § 3 k.p.c.). W pozostałym zakresie, w którym (...) utrzymuje, że Sąd Apelacyjny nie rozważył jej oświadczeń i twierdzeń co do rozliczenia kwot wyegzekwowanych od (...) S.A. na rzecz powoda w postępowaniu egzekucyjnym w sprawie Km (...), trzeba wskazać, że Sąd ten w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odnosił się do tych oświadczeń i twierdzeń relatywnie obszernie i w sposób, który nie pozwala na to, aby dopatrywać się jakichkolwiek uchybień w zastosowaniu art. 382 k.p.c. Zarzut naruszenia tego przepisu jest więc bezzasadny.

Zarzucając naruszenie art. 815 § 2, art. 1027 i art. 1028 k.p.c. oraz art. 454 §1 k.c. (...) zmierzała do wykazania, że Sąd Apelacyjny błędnie przyjął, iż w postępowaniu egzekucyjnym, w którym komornik sporządza plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji, chwilą zaspokojenia wierzyciela egzekwującego nie jest data uznania rachunku bankowego komornika prowadzącego egzekucję kwotą uzyskaną w toku tej egzekucji, lecz dopiero chwila uznania rachunku bankowego wierzyciela kwotą przyznaną mu w planie podziału. Zdaniem (...) błąd ten miał znaczenie, gdyż wpłynął na wysokość odsetek naliczanych od kwoty kapitału w toku egzekucji prowadzonej przeciw (...) S.A. w sprawie Km (...). Odsetki te miały być naliczane do dnia 15 kwietnia 2010 r., tj. daty uznania rachunku powoda, podczas gdy powinny być naliczane jedynie do dnia 15 października 2009 r., tj. daty uznania rachunku komornika prowadzącego egzekucję. Wskutek zawyżenia odsetek wyegzekwowana kwota w większej - niż należało - wysokości została zaliczona na ich poczet, co sprawiło, że w mniejszej wysokości - niż należało - zaliczono ją na kapitał. Legło to u podstaw ustalenia Sądu Apelacyjnego, że wierzytelność powoda w stosunku do (...) S.A. została zaspokojona w postępowaniu egzekucyjnym w sprawie Km(...) w mniejszym stopniu, niż był rzeczywisty poziom jej zaspokojenia i spowodowało, że kwota zasądzona na rzecz powoda od (...) została zawyżona.

W dniu 10 listopada 2009 r. w sprawie KM (...)komornik sporządził plan podziału kwoty 1 148 815,79 zł, uzyskanej z egzekucji w tej sprawie. Określił w nim wierzytelność powoda na kwotę 1470000 zł (kwota główna) i kwotę 654.023,32 zł (odsetki) i wskazał, że powodowi przypada w planie podziału należność w wysokości 313.317,69 zł (na poczet kwoty głównej) i 654.023,32 (na poczet odsetek). Po uprawomocnieniu się planu podziału komornik przekazał w dniu 15 kwietnia 2010 r. na rachunek powoda kwotę 967.341,01 zł, obejmującą kwotę 313.317,69 zł (kwota główna) i kwotę 654.023,32 zł (odsetki). Oznacza to, że odsetki były naliczane tylko do dnia sporządzenia planu podziału, tj. do dnia 10 listopada 2009 r., a nie do dnia wypłaty powodowi sumy przypadającej mu w planie podziału, tj. do dnia 15 kwietnia 2010 r.

Postępowanie to było zgodne z prawem. W świetle art. 1024 § 2 k.p.c. odsetki uwzględnia się w planie sumy uzyskanej z egzekucji w wysokości, do jakiej narosły one do daty sporządzenia planu. Zgodnie natomiast z art. 1026 § 2 k.p.c., sumę wydzieloną wierzycielowi w planie podziału zalicza się przede wszystkim na koszty postępowania, następnie na odsetki, a w końcu na sumę dłużną. Jakkolwiek więc Sąd Apelacyjny nie uwzględnił treści tych przepisów, to jednak nie popełnił błędu przyjmując, że przelana na rachunek powoda w dniu 15 kwietnia 2010 r. kwota 967.341,01 zł, obejmująca kwotę 313 317,69 zł (kwota główna) i kwotę 654.023,32 zł (odsetki) była określona prawidłowo i stanowiła podstawę do ustalenia stopnia zaspokojenia wierzytelności powoda w stosunku do (...) S.A. w postępowaniu egzekucyjnym w sprawie KM (...), a tym samym wysokości należności, którą należy zasądzić na rzecz powoda od (...).

Zarzuty naruszenia art. 815 § 2, art. 1027 i art. 1028 k.p.c. oraz art. 454 k.c. są więc bezzasadne. Żaden z tych przepisów nie miał zastosowania przy ocenie prawidłowości stopnia zaspokojenia wierzytelności powoda w stosunku do (...) S.A. w postępowaniu egzekucyjnym w sprawie KM (...).

Naruszenia art. 319 k.p.c. i art. 65 ust. 1 u.k.w.h. (...) dopatruje się w tym, że Sąd Apelacyjny - uwzględniając, iż (...) jest dłużnikiem rzeczowym i jej odpowiedzialność jest ograniczona do przedmiotu hipoteki, tj. prawa użytkowania wieczystego i prawa własności budynku - zastrzegł na rzecz (...) tylko prawo powoływania się na ograniczenie prowadzenia egzekucji z tego przedmiotu, a nie ograniczył wprost odpowiedzialności (...) do tego przedmiotu. Zarzut ten jest nietrafny, gdyż sformułowanie, jakiego użył Sąd Apelacyjny w sentencji wyroku, jest zgodne z brzmieniem art. 319 k.p.c. Przesądza ono jednoznacznie, że powód będzie mógł wszcząć egzekucję wobec (...). jedynie z przedmiot hipoteki, tj. prawa użytkowania wieczystego i prawa własności budynku, a nie - jak utrzymuje (...) z całego jej majątku.

Wobec bezzasadności wszystkich zarzutów podniesionych przez (...) jej skarga kasacyjna podlegała oddaleniu.

Powód zarzucając naruszenie art. 77 u.k.w.h. wskazał, że Sąd Apelacyjny błędnie przyjął, iż przepis ten ma regulować skutki przedawnienia uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej hipoteką, a nie skutki przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką.

Zgodnie z art. 77 u.k.w.h., który stosuje się w okolicznościach sprawy w jego obecnym brzmieniu (por. art. 10 ust. 1 ustawy 2009 r.), przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Reguła ta nie ma zastosowania do roszczeń o świadczenia uboczne.

Według dominującego ujęcia wierzyciel hipoteczny może domagać się zapłaty tytułem zaspokojenia swej wierzytelności o dłużnika osobistego lub od właściciela przedmiotu hipoteki (dłużnika rzeczowego), tj. obowiązek właściciela tego przedmiotu odpowiadający uprawnieniu wierzyciela do zaspokojenia się z przedmiotu hipoteki polega na zapłacie, a nie na znoszeniu egzekucji kierowanej do tego przedmiotu (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 września 1999 r., III CKN 331/98, OSNC 2000, nr 3, poz. 57, i z dnia 25 sierpnia 2004 r., lV CK 606/03, nie pub|.).

W tym kontekście art. 77 u.k.w.h. reguluje wyłącznie skutki przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką dla odpowiedzialności właściciela przedmiotu hipoteki wobec wierzyciela przedawnionej wierzytelności. Skutki te polegają na tym, że właściciel przedmiotu hipoteki nie może podnieść wobec wierzyciela hipotecznego zarzutu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką z wyjątkiem sytuacji, w której wierzyciel dochodzi roszczeń o świadczenia uboczne (np. odsetek, por. art. 69 u.k.w.h.). W świetle art. 77 u.k.w.h. dla odpowiedzialności właściciela przedmiotu hipoteki względem wierzyciela hipotecznego decydujące jest to, czy wierzytelność zabezpieczona hipoteką uległa przedawnieniu w relacji między tym wierzycielem a jego dłużnikiem osobistym. Właściciel przedmiotu hipoteki nie ma wprawdzie wpływu na zdarzenia, które powodują przerwę biegu przedawnienia w ramach tej relacji, ale nie zmienia to faktu, że zdarzenia te są względem niego skuteczne. Oznacza to, że w razie gdy doszło do przerwania biegu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką w relacji między wierzycielem hipotecznym a jego dłużnikiem osobistym, to przerwa ta jest skuteczna w stosunku do właściciela przedmiotu hipoteki . Zarzut przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie przysługuje właścicielowi przedmiotu hipoteki jako jego zarzut osobisty (hipoteka jako taka nie ulega przecież przedawnieniu), lecz wyłącznie jako zarzut dłużnika osobistego (alt. 73 u.k.w.h.; o przedawnieniu można mówić tylko w odniesieniu do wierzytelności zabezpieczonej hipoteką). Istnienie tego zarzutu zależy zatem od sytuacji dłużnika osobistego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2016 r., l CSK 616/15, nie publ.; odmiennie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 1 kwietnia 2011 r., OSNC 2011, nr„12, poz. 130, i w wyroku z dnia 2 marca 2012 r., III CSK 282/11, nie publ.).

Przedstawiona wykładnia art. 77 u.k.w.h. prowadzi do wniosku, że właściciel przedmiotu hipoteki jest narażony na skuteczne dochodzenie od niego zapłaty w celu zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, choćby wierzytelność ta uległa przedawnieniu. Ochronie właściciela przedmiotu hipoteki służy w takiej sytuacji to, że zaspokojenie z przedmiotu hipoteki nie obejmie roszczeń oświadczenia uboczne (np. odsetki) jeżeli właściciel podniesie co do nich zarzut przedawnienia. W razie, gdy nastąpiła przerwa biegu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, jest ona skuteczna względem właściciela przedmiotu hipoteki, co oznacza, że jest on narażony na dochodzenie od niego zapłaty w celu zaspokojenia tej wierzytelności łącznie ze świadczeniami ubocznymi w granicach sumy hipoteki.

Przepis art. 77 u.k.w.h. nie może być natomiast podstawą do rozumowania zakładającego, że można rozpatrywać – odrębnie od przedawnienia wierzytelności zabezpieczone] hipotecznie – przedawnienie uprawnienia wierzyciela hipotecznego względem właściciela przedmiotu hipoteki do zaspokojenia się z tego przedmiotu lub roszczenia o zapłatę realizowanego w wykonaniu tego uprawnienia i uznawać, że w wypadku ich „przedawnienia” w relacji pomiędzy tym wierzycielem a właścicielem przedmiotu hipoteki właściciel może bronić się - w zakresie roszczeń o świadczenia uboczne - zarzutem przedawnienia przed żądaniem zapłaty, z którym występuje wobec niego wierzyciel. Przesądza o tym nie tylko brzmienie art. 77 u.k.w.h., skoro - .mowa w tym przepisie o „przedawnieniu wierzytelności zabezpieczone] hipoteką” i wierzytelność ta jest odróżniona od uprawnienia do zaspokojenia się z przedmiotu hipoteki, ale również, a nawet przede wszystkim fakt, że uprawnienie to jest treścią hipoteki jako ograniczonego prawa rzeczowego (art. 65 ust. 1 u.k.w.h.) i jego przedawnienie lub przedawnienie roszczenia o zapłatę realizowanego w wykonaniu tego uprawnienia oznaczałoby przedawnienie hipoteki jako takiej.

Sąd Apelacyjny przyjmując odmienną wykładnię art. 77 u.k.w.h. dopuścił się zarzucanego w skardze kasacyjnej powoda naruszenia tego przepisu. Skarga ta była więc uzasadniona.

Z tych względów, na podstawie art. 398 ¹⁴ i art. 398 ¹⁵ § 1 oraz art. 108 § 2 w zw. z art. 398 ²¹ k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji

Po przekazaniu sprawy Sądowi Apelacyjnemu powód wniósł o oddalenia apelacji pozwanego w pozostałym zakresie, opierając swoje stanowisko na poglądzie prawnym Sądu Najwyższego.

Natomiast aktywność procesowa pozwanego, po przekazaniu sprawy przez Sąd Najwyższy sprawy do ponownego rozpoznania w ściśle określonym zakresie, szła w dwóch kierunkach.

Po pierwsze pozwany w istocie domagał się ponownego rozpoznania apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 29 stycznia 2015 r. sygn. akt IX GC 223/13 w tej części, w jakiej apelacja ta została oddalona pkt 2 wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 października 2015 r. sygn. akt I ACa 803/15 i to pomimo faktu, że skarga kasacyjna pozwanego od tej części wyroku Sądu Apelacyjnego została oddalona pkt 2 wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2017 r. sygn.. akt III CSK 215/16 po jej merytorycznym rozpoznaniu (wobec bezzasadności wszystkich zarzutów podniesionych przez (...) w skardze kasacyjnej).

Po drugie pozwany podtrzymywał swoją apelację w pozostałej części na podstawie poglądu prawnego w zakresie wykładni normy art. 77 u.k.w.h., który zresztą był podstawą częściowej zmiany zaskarżonego wyroku Sądu I instancji przez Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 14 października 2015 r. sygn. akt I ACa 803/15. Pozwany konsekwentnie opierał swoją apelacje w tej części pomimo faktu, że Sąd Najwyższy po rozpoznaniu apelacji powoda, uchylając w tej części wyrok Sądu Apelacyjnego zakwestionował tą wykładnię i przedstawił swoją odmienną, wiążąc tą oceną prawną Sąd II instancji.

Przykładowo po przekazaniu sprawy Sądowi Apelacyjnemu pozwany pismem z dnia 5 marca 2018 r. wniósł o uzupełnienia apelacji z dnia 09.03.2015 r. od wyroku z dnia 29.01.2015 r. Sądu Okręgowego w Krakowie w sprawie o sygn. akt IX GC 223/13

w sposób następujący:

1  Dokonuję uzupełnienia podstawy prawnej apelacji pozwanej, zapisanej z pkt 3 petitum pisma z dnia 09 marca 2015 r. na brzmienie poniższe;

⚫

Kwalifikowane naruszenie przez Sąd I instancji art. 815 § 2 k.p.c. w zw. z art. 462 k.c. w zw. z art. 22 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji poprzez całkowitą marginalizację skutku prawnego daty uznania rachunku bankowego komornika sądowego sumą pieniężną przekazaną przelewem bankowym przez poddłużnika, jako dzień zaspokojenia wierzyciela, co miało istotny wpływ na wysokość kwoty pieniężnej zasądzonej na rzecz powoda,

2. podtrzymuje w całości zarzuty przeciw zaskarżonemu wyrokowi, podniesione w pkt 1, 2, 4, 5, 6 i 7 petitum pisma z dnia 9 marca 2015 r., w tym:

2.1. kwalifikowanego naruszenia przez Sąd I instancji przepisu prawa materialnego, a to art. 118 k.c. w zw. z art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, mające wpływ na treść orzeczenia, poprzez całkowitą marginalizację skutku prawnego przedawnienia roszczenia powoda względem pozwanej jako dłużnika rzeczowego tytułem pretensji ubocznych;

2.2. naruszenia przez Sąd I instancji art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece poprzez niewłaściwe jego zastosowanie, polegające na wadliwym uznaniu, że w stanie faktycznym sprawy powód mógł domagać się odsetek od pozwanej jako dłużnika rzeczowego, podczas gdy z w/w przepisu wynika wprost, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z wierzytelności obciążonej, nie dotyczy to jednak roszczenia o odsetki;

3. Nadto poinformował, ze złożył do akt sprawy niniejszej odpis pisma z dnia 26 lutego 2018 r. - (...) - "ZAWIADOMIENIE o podejrzeniu popełnienia przez sędziów Sądu Najwyższego czynu penalizowanego art. 231 § 1 k.k. z wnioskiem o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania" - wraz z dowodem złożenia w Prokuraturze Regionalnej w K..

4. Dodatkowo wskazał, że zdaniem pozwanej (...) Sp. z o.o. w sprawie mniejszej, tj. I AGa 88/18, występuje istotne zagadnienie prawne w brzmieniu - Czy wykładnia prawa dokonana przez Sąd Najwyższy z naruszeniem art. 7 i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., w zw. z kwalifikowanym naruszeniem przepisów prawa powszechnie obowiązującego, o których mowa w art. 87 ust. 1 Konstytucji, a to w następstwie niedopełnienia obowiązków i przekroczenia uprawnień przez sędziów składu orzekającego, noszącego wszelkie znamiona czynu penalizowanego art. 231 §1 k.k., na zasadzie art. 39820 k.p.c. wiąże Sąd Apelacyjny w Krakowie ?

Nadto pozwany kierując się tą wykładnią art. 77 u.k.w.h. podniósł zarzut przedawnienia żądania zasądzenia odsetek.

Powód wniósł o oddalenie tego zarzutu.

Każda ze stron domagał się zwrotu kosztów procesu wg norm prawem przepisanym.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Na wstępie należy odnieść się do podtrzymywanego przez cały czas postępowania apelacyjnego czy to w pismach, czy to ustnych wystąpieniach zarzutu kwestionującego związanie Sądu Apelacyjnego wyrokiem Sądu Najwyższego.

Przede wszystkim zawiadomienie o przestępstwie z przyczyn oczywistych nie jest równoznaczne z faktem popełnienia przestępstwa. Zresztą nawet podejrzenia o popełnieniu przestępstwa nie dopatruje się Prokurator Prokuratury Regionalnej K., co wynika wprost z pisma z dnia 7 grudnia 2017 r.(...)kierowanego do pełnomocnika pozwanego odmawiającego przystąpienia do sprawy w trybie art. 7 k.p.c. W piśmie tym zawarto nawet następujące stwierdzenia: „W odpowiedzi na Pana pismo z dnia 30 sierpnia 2017 r., przesłane przez Departament Postępowania Sądowego Prokuratury Krajowej pismem z dnia 12 października 2017 r., sygn (...)- wraz z podjętą interwencją Pana M. K. -~ Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – uprzejmie informuję, iż po zapoznaniu się z przekazanymi materiałami, a w szczególności sformułowanym wnioskiem w przedmiocie usunięcia chaosu i niepewności prawa, jaki W Pana ocenie wprowadziło wydane w dniu 18 maja 2017 r. sygn. akt CSK 215/16 orzeczenie Sądu Najwyższego. uchylające wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 października 2015 r. sygn. I ACa 803/15 o zapłatę - nie znajduję podstaw czyniących uzasadnioną interwencje prokuratora w przedmiotowej sprawie.”

Tak więc przechodząc do meritum sprawy na wstępie należy zauważyć, że wobec oddalenia skargi kasacyjnej pozwanego, na obecnym etapie przedmiotem postępowania przez Sąd Apelacyjnym jest jedynie zasadność apelacji pozwanego od wyroku Sądu I instancji w zakresie określonym w pkt 1. wyroku Sadu Najwyższego, w którym uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego 14 października 2015 r. sygn.. akt I ACa 803/15 w K. z dnia 14 października 2015 r. sygn. akt I ACa 803/15 w punkcie 1 (pierwszym) w części oddalającej powództwo i zmieniającej rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed sądem pierwszej instancji oraz w punktach 3 (trzecim) i 4 (czwartym) i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego. Tak więc przedmiotem oceny będzie zasadność apelacji pozwanego kwestionująca zasądzenie od niego na rzecz powoda kwoty 332.050,12 zł tytułem odsetek umownych za okres od dnia 19 listopada 2009 r. do dnia 27 lipca 2011 r., kwoty 221,91 zł tytułem poniesionych kosztów oraz dalszych odsetek umownych od kwoty 1 156 389,51 zł, naliczanych od dnia 28 lipca 2011 r. do dnia zapłaty według zmiennej stopy procentowej określonej szczegółowo w pozwie, z powołaniem się na zarzut przedawnienia roszczenia i prezentowaną przez siebie wykładnię art. 77 u.k.w.h.

W tym kontekście należy stwierdzić, iż zgodnie z art. 390 ²⁰ Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy. Tak więc Sąd Apelacyjny jest związany wykładnią art. 77 u.k.w.h. dokonaną przez Sąd Najwyższy .

Przechodząc zatem do oceny zasadności zarzutu przedawnienia co doświadczeń obocznych, należy mieć na względzie czynności podejmowane przez wierzyciela w zakresie przerwy biegu przedawnienia w relacji pomiędzy tym wierzycielem a dłużnika osobistym. Zgodnie bowiem z dokonaną wykładnia przez Sąd Najwyższy:

„ w razie gdy doszło do przerwania biegu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką w relacji między wierzycielem hipotecznym a jego dłużnikiem osobistym, to przerwa ta jest skuteczna w stosunku do właściciela przedmiotu hipoteki.”

W razie, gdy nastąpiła przerwa biegu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, jest ona skuteczna względem właściciela przedmiotu hipoteki, co oznacza, że jest on narażony na dochodzenie od niego zapłaty w celu zaspokojenia tej wierzytelności łącznie ze świadczeniami ubocznymi w granicach sumy hipoteki.

Powód zatem domaga się zasądzenia kwoty 332.050,12 zł tytułem odsetek umownych za okres od dnia 19 listopada 2009 r. do dnia 27 lipca 2011 r. oraz dalszych odsetek umownych od kwoty 1.156.389,51 zł, naliczanych od dnia 28 lipca 2011 r. do dnia zapłaty.

Z ustaleń stanu faktycznego wynika, że przedmiotowa wierzytelność z umowy kredytu udzielonego przez powoda na rzecz (...) S.A stałą się wymagalna w dniu 6 sierpnia 2007 i w tym w dniu rozpoczął bieg termin przedawnienia wierzytelności powoda.

W wyniku szeregu czynności egzekucyjnych inicjowanych przez powoda względem dłużnika osobistego, po uprawomocnieniu się planu podziału komornik B. B. przekazała w dniu 15 kwietnia 2010 r. na rachunek powoda kwotę 967 341,01 zł, obejmującą kwotę 313 317,69 zł (kwota główna) i kwotę 654 023,32 zł (odsetki). Następnie postępowanie egzekucyjne w sprawie KM (...)zostało umorzone, a powód wystąpił o wszczęcie egzekucji przeciw (...) S.A. w dniu 24 października 2012 r. do Komornika przy Sądzie Rejonowym dla K.wK. S. H.. Wszczął on postępowanie egzekucyjne pod sygnaturą KM (...)

Tak więc do dnia 30 marca 2012 r., kiedy to powód złożył pozew z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym przeciw (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. żądając zapłaty kwoty 1.156.389,51 zł tytułem roszczenia głównego, kwoty 332 050,12 zł tytułem odsetek umownych za okres od dnia 19 listopada 2011 r. do dnia 27 lipca 2011 r., kwoty 221,91 zł tytułem poniesionych kosztów oraz dalszych odsetek umownych od kwoty 1.156.389,51 zł, naliczanych od dnia 28 lipca 2011 r. do dnia zapłaty według zmiennej stopy procentowej określonej szczegółowo w pozwie nie doszło do przedawnienia roszczenia głównego względem dłużnika osobistego. Tym samym nie doszło do przedawnienia roszczenia o świadczenia uboczne – odsetki za okres nie przekraczający 3 lat od dnia wytoczenia niniejszego powództwa. Tym samym mając na uwadze przedstawioną przez SN wykładnię art. 77 u.k.w.h., nie doszło do przedawnienia roszczenia o świadczenie uboczne - odsetki za w/w okres.

W tej sytuacji podniesiony przez pozwanego zarzut naruszenia art. 77 u.k.w.h. jest bezzasadny. W efekcie doprowadziło to do oddalenia apelacji pozwanego w pozostałym zakresie.

Natomiast mając na uwadze celowość usunięcia ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych wydanego rozstrzygnięcia, które z przyczyn oczywistych nie mogło ingerować w treść poprzednio wydanego wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakwie z dnia 14 października 2015 r. sygn.. akt I ACa 803/15 zawarto wyrzeczenie oddala apelację, co w istocie oznacza jej oddalenie w pozostałej części.

Dlatego Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt 1 sentencji na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt 2 sentencji zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania określono w art. 98 § 1 k.p.c., a co do wysokości stosownie do treści §2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 7 oraz § 12 ust. 1 pkt 2. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, albowiem apelacja została wniesiona przed 1.01.2016 r.

O kosztach postępowania kasacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt 2 sentencji zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania określono w art. 98 § 1 k.p.c. a co do wysokości stosownie do treści §

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono jak w pkt 3.sentencji według zasady odpowiedzialności za wynik postępowania określonej w art. 98 § 1 k.p.c., a co do wysokości zgodnie z § 2 pkt 7 oraz § 10 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804)(albowiem skarga kasacyjna została wniesiona po 1.01.2016 r.), tj. w kwocie 7.200 zł + opłata od skargi kasacyjnej w kwocie 16.614 zł, tj. łącznie w kwocie 23.814 zł.

SSA Marek Boniecki SSA Jerzy Bess SSA Paweł Czepiel