Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku w całości

Decyzją z 16.03.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. R. nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik płatnika składek M. Firma (...) od 1.10.2020 r. zarzucając pozorność umowy o pracę. (decyzja w aktach ZUS)

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą zarówno płatnik składek, jak i ubezpieczona, złożyli od niej odwołania wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że A. R. podlega w okresie objętym skarżoną decyzją ubezpieczeniom pracowniczym oraz o zasądzenie od ZUS zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, negując pozorności umowy o pracę.

(odwołania k. 3-8, k. 3-6 akt VIII U 1194/21)

W odpowiedziach na odwołanie ZUS wniósł o ich oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko. (odpowiedzi na odwołanie k. 15-16, k. 15 akt VIII U 1194/21)

Sprawa z odwołania wnioskodawczyni o sygn. VIII U 1194/21 została połączona ze sprawą z odwołania płatnika o sygn. VIII U 1128/21 celem wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia za sygn. VIII U 1128/21 (k. 18 akt VIII U 1128/21)

Na ostatnim terminie rozprawy z 19.10.2021 r. pełnomocnicy odwołujących się poparli odwołania, a pełnomocnik ZUS wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania od wnioskodawczyni i od płatnika. (e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:02:01, 00:40:13, 00:41:55, 00:45:10)

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Płatnik składek - M. Firma (...) w Ł. prowadzi działalność w branży kosmetycznej. Płatnik ma własne laboratorium chemiczne. Płatnik od lat współpracuje z Politechniką (...) i innymi uczelniami przy organizowaniu i prowadzeniu stażów studenckich. (okoliczności niesporne)

Wnioskodawczyni - A. R., urodz. (...), ukończyła w 2018 r. stacjonarne licencjackie studia na kierunku chemia kosmetyczna na Uniwersytecie (...) w Ł. na Wydziale Chemii. W dn. 30.10.2020 r. A. R. uzyskała dyplom ukończenia stacjonarnych studiów drugiego stopnia na Politechnice (...) w Ł. na kierunku technolog kosmetyków.

(dyplomy k. 85-86 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 27.08.2021 r.: 00:27:54 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45)

Na początku 2020 r. wnioskodawczyni była w ciąży. W dn. 4.02.2020 r. stwierdzono, że ciąża obumarła.

(dokumentacja medyczna k. 150-163, 171-199)

Wnioskodawczyni została początkowo zatrudniona w firmie płatnika razem z 3 innymi osobami w ramach studenckich praktyk zawodowych od 9.03.2020 r. do 5.06.2020 r. na podstawie skierowania przez Politechnikę (...) Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności. A. R. była wtedy studentką Politechniki (...) Wydziału Biotechnologii i (...) o Żywności II. roku studiów stacjonarnych na kierunku technologia kosmetyków.

(porozumienie k. 9)

Płatnik składek prowadził dla A. R. w trakcie stażu studenckiego listy obecności.

(listy obecności k. 77-84 akt ZUS)

A. R. jest osobą obcą dla płatnika. (okoliczność niesporna)

Po odbyciu praktyk studenckich wnioskodawczyni w okresie od 10.02.2020 r. do 30.09.2020 r. kontynuowała zatrudnienie u płatnika na podstawie kilku umów zlecenia. Pracując na umowy zlecenie u płatnika wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie według stawki godzinowej w wysokości 17 zł na godzinę brutto. Płatnik składek wypłacił wnioskodawczyni umówione wynagrodzenie na podstawie wystawionych rachunków. Do obowiązków wnioskodawczyni w trakcie wykonywania umów zlecenia należało oklejanie produktów, pakowanie produktów, zgrzewanie produktów.

(umowy zlecenia i rachunki w aktach ZUS k. 87-99 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 27.08.2021 r.: 00:27:54 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45, zestawienie pracowników k. 139, zeznania płatnika e-prot. z 27.08.2021 r.:00:29:16-00:38:48 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45, zeznania świadka E. W. e-prot. z 27.08.2021 r.:00:42:30-01:00:32, zeznania świadka M. G. e-prot. z 27.08.2021 r.: 01:03:28 – 01:24:59zeznania świadka M. S. e-prot. z 27.09.2021 r.: 01:28:13-01:41:09, zeznania świadka A. K. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:04:19-00:14:57, zeznania świadka V. M. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:17:09-00:22:57, zeznania świadka T. W. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:30:34-00:37:25)

A. R. w trakcie zatrudnienia na umowy zlecenia potwierdzała swoją obecność w pracy u płatnika na listach obecności.

(listy obecności k. 56-63, 70-75 akt ZUS)

W dn. 1.10.2020 r. płatnik i wnioskodawczyni zawarli sporną umowę o pracę na czas określony od 1.10.2020 r. do 30.09.2021 r., na mocy której ubezpieczona została zatrudniona przez płatnika na stanowisku technologa, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem 3000 zł brutto miesięczne. Jako miejsce wykonywania pracy przez wnioskodawczynię wskazano w umowie: ul. (...) oraz przy ul. (...) z Ł..

(umowa o pracę k. 45 akt ZUS)

Wnioskodawczyni w dacie zatrudnienia miała ważne orzeczenie lekarza medycyny pracy z dn. 3.09.2020 r. o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku technologa u płatnika składek.

(skierowania k. 12, orzeczenie k. 13)

Wnioskodawczyni przed przystąpieniem na podstawie spornej umowy o pracę do wykonywania pracy u płatnika została przeszkolona w zakresie bhp ogólnie w dn. 1.10.2021 r. i stanowiskowo w dn. 2.10.2021 r. (okoliczność niesporna, karta szkolenia bhp w aktach ZUS i aktach osobowych)

Podpisując sporną umowę o pracę A. R. nie była w ciąży. (dokumentacja medyczna k. 246, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 27.08.2021 r.: 00:27:54 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45)

Do obowiązków pracowniczych wnioskodawczyni na stanowisku technologa w firmie płatnika składek, zgodnie z pisemnym zakresem obowiązków, należało: recepturowanie nowych produktów kosmetycznych, kontrola jakości produktów gotowych, nadzór nad procesami produkcyjnymi i konfekcjonowaniem produktów, wdrażanie nowych technologii.

A. R. wykonywała na podstawie badanej umowy o pracę od 1.10.2020 r. obowiązki technologa codziennie w godzinach 7.00 -15.00 w laboratorium i w dziale produkcyjnym w miejscach prowadzenia przez płatnika jego działalności gospodarczej, tj. przy ul. (...) oraz przy ul. (...) z Ł., gdzie wnioskodawczyni swoją obecność w pracy potwierdzała na prowadzonych przez płatnika zbiorczych listach obecności pracowników. Przez część dni wnioskodawczyni pracowała na produkcji przy ul. (...), w zależności od potrzeby i ilości zleceń, a przez pozostałe dni w biurze przy ul. (...). Zajmowała się wkładaniem pędzelków, zakręcaniem butelek, oklejaniem. Wnioskodawczyni wykonywała pracę pod nadzorem Głównego Technologa w firmie płatnika - E. W. oraz Kierownika D. Produkcji - M. S..

Po przyjściu do miejsca pracy przy ul. (...) wnioskodawczyni szła do pomieszczenia, w którym ubierała się w odzież ochronną – fartuch i buty, które przydzielił jej płatnik. Potem szła podpisać listę obecności, która była na stole w kuchni. Następnie kierowała się do sali na produkcję, gdzie była tablica korkowa, na której był plan z zakresem obowiązków każdego pracownika na dany dzień, pod którym się podpisywała.

Po przyjściu do miejsca pracy ul. (...) wnioskodawczyni szła do pokoju socjalnego, w którym się przebierała w fartuch, a następnie szła do sali, w której były robione lakiery. Na kartkach były receptury jakie mają zostać zrobione lakiery. Wnioskodawczyni uczyła się tam dobierać kolory lakieru pod kierunkiem T. W., która sprawdzała czy A. R. widzi kolory, aby w przyszłości mogła u płatnika wykonywać taką pracę w laboratorium. Dobierać kolory lakieru uczyły się tylko wyznaczone osoby, wśród których była wnioskodawczyni. (listy obecności k. 64-69, 50-55 akt ZUS, pisemny zakres obowiązków k. 42 akt ZUS, informacja o warunkach zatrudnienia k. 41 akt ZUS, zestawienie pracowników k. 139, zestawienie pracowników k. 139, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 27.08.2021 r.: 00:27:54 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45, zeznania płatnika e-prot. z 27.08.2021 r.:00:29:16-00:38:48 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45, zeznania świadka E. W. e-prot. z 27.08.2021 r.:00:42:30-01:00:32, zeznania świadka M. G. e-prot. z 27.08.2021 r.: 01:03:28 – 01:24:59, zeznania świadka M. S. e-prot. z 27.09.2021 r.: 01:28:13-01:41:09, plany pracy wnioskodawczyni k. 228-234, zeznania świadka A. K. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:04:19-00:14:57, zeznania świadka V. M. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:17:09-00:22:57, zeznania świadka T. W. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:30:34-00:37:25)

Najczęściej płatnik na stanowisku technologa zatrudniał osoby, które wcześniej odbyły w jego firmie praktyki i staże dyplomowe, i jednocześnie wyraziły chęć związania się zawodowo z płatnikiem. (zeznania świadka W. P. e-prot. z 27.08.2021 r.: 01:42:24-01:47:07, zeznania świadka A. K. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:04:19-00:14:57, zeznania świadka V. M. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:17:09-00:22:57

Odwołująca przebywała na zwolnieniu lekarskim od 27.10.2020 r. do 30.10.2020 r., od 13.11.2020 r. do 26.11.2020 r. oraz od 30.11.2020 r. Pierwsze zwolnienie nie było związane z ciążą, ale ze stanem zapalnym wnioskodawczyni. Następne z w/w zwolnień były związane z ciążą wnioskodawczyni. Ubezpieczona ostatnią miesiączkę miała 8.10.2020 r., a o ciąży dowiedziała się 12.11.2020 r. A. R. urodziła dziecko 15.07.2021 r. (historia choroby k. 167, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 27.08.2021 r.: 00:27:54 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45, dokumentacja medyczna k. 245-251)

Gdy wnioskodawczyni wróciła do pracy po drugim zwolnieniu lekarskim w dn. 27.11.2020 r. płatnik wiedział, że A. R. jest w ciąży i w związku z tym przesunął A. R. do wykonywania pracy biurowej przy drukowaniu nalepek, aby ograniczyć negatywny wpływ środowiska pracy na jej zdrowie. Zmiana zakresu obowiązków pracowniczych wnioskodawczyni nie została sporządzona na piśmie przez płatnika. W dn. 27.11.2020 r. wnioskodawczyni odbyła szkolenie pod kątem wykonywania nowy obowiązków w pracy u płatnika w trakcie, którego uczyła się drukować naklejki. Tego dnia wnioskodawczyni bardzo źle się czuła i w związku z tym została przez płatnika zwolniona z pracy godzinę wcześniej. (zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 27.08.2021 r.: 00:27:54 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45, zeznania płatnika e-prot. z 27.08.2021 r.:00:29:16-00:38:48 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45, zeznania świadka E. W. e-prot. z 27.09.2021 r.: 00:42:30-01:00:32, zeznania świadka M. G. e-prot. z 27.08.2021 r.: 01:03:28 – 01:24:59, zeznania świadka M. S. e-prot. z 27.09.2021 r.: 01:28:13-01:41:09, zeznania świadka A. K. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:04:19-00:14:57, zeznania świadka V. M. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:17:09-00:22:57)

Gdy płatnik dowiedział się, że przyczyną drugiego zwolnienia wnioskodawczyni jest ciąża - rozpoczął poszukiwanie nowego technologa i w dn. 20.11.2020 r. zawarł umowę o pracę na czas określony od 23.11.2020 r. do 22.11.2021 r. z W. P. zatrudniając ją na stanowisku technologa z wynagrodzeniem 1800 zł miesięcznie w niepełnym wymiarze czasu pracy na 3/5 etatu z uwagi na to, że W. P. studiowała w tym czasie stacjonarnie przez co obowiązki pracownicze u płatnika mogła wykonywać tylko przez 3 dni w tygodniu. Obecnie na miejsce wnioskodawczyni płatnik zatrudnił kolejnego pracownika. (umowa o pracę k. 11, zeznania płatnika e-prot. z 27.08.2021 r.:00:29:16-00:38:48 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45, zeznania świadka W. P. e-prot. z 27.08.2021 r.: 01:42:24-01:47:07, zeznania świadka E. W. e-prot. z 27.08.2021 r.:00:42:30-01:00:32, zeznania świadka M. G. e-prot. z 27.08.2021 r.: 01:03:28 – 01:24:59, zeznania świadka V. M. e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:17:09-00:22:57)

Od 30.11.2020 r. wnioskodawczyni stała się ponownie niezdolna do pracy z uwagi na chorobę w okresie ciąży. (okoliczność niesporna)

Płatnik składek utworzył dla wnioskodawczyni dokumentację osobową oraz listy płac (okoliczność niesporna, listy płac k. 58-138, k. 46-49 akt ZUS, akta osobowe k. 140, karty wynagrodzeń k. 33-36)

Płatnik składek wypłacał wnioskodawczyni umówione wynagrodzenie drogą przelewu na rachunek bankowy A. R.. (okoliczność niesporna)

Płatnik składek zgłosił w dn. 5.10.2020 r. wnioskodawczynię do obowiązkowych pracowniczych ubezpieczeń społecznych od 1.10.2020 r. a także złożył imienne raporty miesięczne o należnościach składkowych za okres od października 2020 r. do lutego 2021 r., w których wykazał miesięczne podstawy wymiaru składek za październik 2612,90 zł, za listopad 1597,55 zł, od grudnia do lutego 0 zł. (okoliczność niesporna)

W 2020 r. we wrześniu dochody płatnika wyniosły 43493,35 zł, w październiku 91333,88 zł, w listopadzie 13032,14 zł, a grudniu płatnik miał stratę – 6754,83 zł. Firma płatnika w całym 2020 r. miała dochód 723537,14 zł. (wykaz przychodów i dochodów w 2020 r. k. 32)

Po urodzeniu dziecka wnioskodawczyni nie wróciła do pracy u płatnika. Odwołująca się nadal pozostaje w stosunku pracy z płatnikiem. (zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 27.08.2021 r.: 00:27:54 w zw. z e-prot. z 19.10.2021 r.: 00:38:45)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków i stron spornej umowy, przyznając im w pełni walor wiarygodności, albowiem okazały się nie tylko wewnętrznie spójne, logiczne i konsekwentne, ale także zgodne z pozostałym materiałem dowodowym w postaci dołączonych dokumentów pochodzących z firmy płatnika, a nadto z dokumentacją medyczną wnioskodawczyni.

Przede wszystkim przesłuchani w sprawie świadkowie, którzy razem ze skarżącą pracowali w badanym okresie u płatnika potwierdzili, że wnioskodawczyni rzeczywiście na podstawie spornej umowy o pracę wykonywała u płatnika pracę, szczegółowo opisali na czym konkretnie praca wnioskodawczyni polegała, a także potwierdzili wersję płatnika i wnioskodawczyni w jaki sposób doszło do zatrudnienia odwołującej. Ponadto potwierdzili, że na miejsce wnioskodawczyni płatnik zatrudnił kolejnych pracowników, co potwierdza wersję płatnika o istnieniu rzeczywistej potrzeby zatrudnienia technologa. Pełnomocnik ZUS nie podważył wartości dowodowej zeznań świadków, a Sąd uznał, że świadkowie mieli wiedzę na temat czym konkretnie zajmowała się A. R. w firmie płatnika z uwagi na to, że w tym samym czasie pracowali razem ze skarżącą.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni, albowiem nie mogłaby mieć tak szczegółowej wiedzy na temat organizacji pracy w firmie płatnika, gdyby jej rzeczywiście nie wykonywała.

Strony umowy logicznie także wyjaśniły dlaczego od 27.11.2020 r. nastąpiła zmiana zakresu obowiązków ubezpieczonej wskazując na to, że płatnik wiedział już wtedy, że odwołująca jest w ciąży. Potwierdzili to także przesłuchaniu w sprawie świadkowie, którzy zeznali też, że wnioskodawczyni w związku ze zmianą obowiązków przeszła u płatnika szkolenie dotyczące drukowania naklejek. Dodać należy na marginesie, że płatnik zmieniając stanowisko pracy wnioskodawczyni w związku z jej ciążą, aby nie narażać ubezpieczonej na szkodliwy wpływ środowiska pracy działał zgodnie z prawem i realizował w ten sposób prawidłowo swój obowiązek ustawowy, co wyklucza możliwość czynienia mu z tego powodu jakichkolwiek zarzutów.

Ponadto z dokumentacji medycznej wynika, że wnioskodawczyni w dacie zawarcia spornej umowy o pracę nie była w ciąży, bo ostatnią miesiączkę miała 8.10.2020 r., a o ciąży dowiedziała się 12.11.2020 r. Ciąża okazała się zagrożona poronieniem w związku z czym od 30.11.2020 r. wnioskodawczyni przebywała na drugim zwolnieniu lekarskim, ale tego z całą pewnością ani wnioskodawczyni, ani płatnik nie mogli antycypować w dniu 1.10.2020 r., gdy zawierali sporną umowę o pracę. Sam stan ciąży, nawet gdyby w niej wnioskodawczyni była w dacie zawarcia badanej umowy, choć przeczy temu złożona do akt dokumentacja medyczna skarżącej, nie mógłby sam z siebie stanowić przyczyny uznania umowy za pozorną, ani stanowić podstawy do odmowy zatrudnienia wnioskodawczyni, a to z uwagi na wyraźny zakaz dyskryminowania wynikający z art. 11 [3] k.p. (por. wyrok z dnia 14 maja 2014 r. Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie III AUa 1254/13 LEX nr 1477215) .

Również dobra sytuacja finansowa płatnika umożliwiała zatrudnienie skarżącej, o czym świadczy wysokość dochodów, jakie płatnik osiągnął w 2020 r., a wysokość wynagrodzenia skarżącej na powierzonym jej stanowisku nie odbiegała od wysokości innych pracowników płatnika.

Autentyczności złożonych do akt ZUS-owskich i akt sprawy dokumentów nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł powodów by czynić to z urzędu. W szczególności o braku podstaw do uznania, że były one specjalnie fabrykowane na użytek przyszłego ewentualnego sporu o prawdziwość istnienia stosunku pracy, świadczy chociażby to, że wnioskodawczyni była zobowiązana do podpisywania się na zbiorczej liście obecności w pracy w obu miejscach prowadzonej przez płatnika składek działalności gospodarczej. Zachowały się też częściowo plany pracy wnioskodawczyni, które potwierdzają zeznania stron badanej umowy oraz przesłuchanych świadków. Ze złożonych dokumentów wynika, że płatnik prowadził dla wnioskodawczyni akta osobowe, listy płac, karty wynagrodzeń i wypłacał pensję na rzecz ubezpieczonej, a nadto dochował obowiązku zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych w ustawowym terminie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2016.963 j.t.) obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby fizyczne, będące pracownikami, od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Oznacza to, że warunkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym jest posiadanie statusu pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 1 omawianej ustawy, który to przepis stanowi, że za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. W konsekwencji powyższego, decydujące znaczenie dla powstania stosunku ubezpieczeniowego ma uprzednie istnienie stosunku pracy.

W świetle art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Na tle cytowanego przepisu zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie określone zostały konstytutywne cechy stosunku pracy, odróżniające go od innych stosunków prawnych. Należą do nich: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatny charakter zatrudnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2006 roku, I PK 110/06, Lex nr 207175)

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy organ rentowy podnosił, iż zakwestionowana umowa o pracę z 1.10.2020 r. zawarta została między stronami dla pozoru, w celu skonstruowanie okoliczności świadczących o istnieniu stosunku pracy pomiędzy płatnikiem i odwołującą.

To stanowisko organu rentowego, zdaniem Sądu Okręgowego, nie znajduje żadnego oparcia w dowodach zebranych w sprawie.

W ocenie Sądu, brak jest podstaw do ustalenia, że zawarta przez strony umowa o pracę z 1.10.2020 r. miała charakter pozorny oraz, że czynność ta została dokonana w celu obejścia prawa.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Pozorność jest zatem wadą oświadczenia woli polegającą na świadomej, a przy tym ujawnionej wobec adresata i przez niego aprobowanej, niezgodności pomiędzy treścią złożonego oświadczenia woli, dostępną dla innych uczestników obrotu, a rzeczywistą wolą osoby składającej to oświadczenie. Pozorne oświadczenie woli ma miejsce wówczas gdy jest skierowane do adresata. Wada tego oświadczenia polega na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz (art. 83 § 1 kodeksu cywilnego).

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego taka umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła /por. wyroki SN z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04,OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712/.

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, miało być w przedmiotowej sprawie zatrudnienie, jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy a przez pracodawcę do przyjmowania tego świadczenia i wypłacania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

W niniejszej sprawie stosunek prawny, w ramach którego wnioskodawczyni świadczyła pracę na rzecz płatnika składek prowadzącego działalność gospodarczą, spełnia cechy stosunku pracy określone w powołanym wyżej przepisie art. 22 § 1 k.p. Wnioskodawczyni bowiem podjęła pracę u płatnika zgodnie z badaną umową i rzeczywiście wykonywała umówioną pracę na stanowisku technologa w badanym okresie od 1.10.2020 r. do czasu powstania niezdolności do pracy w związku ze stwierdzonym u niej zagrożeniem poronieniem ciąży. Podkreślić należy, że w dacie zawierania umowy o pracę wnioskodawczyni nie była w ciąży i nie było w dokumentacji medycznej skarżącej żadnych zapisów świadczących o tym, by było w najbliższej przyszłości zaplanowane jakiekolwiek długotrwałe leczenie. Wnioskodawczyni podpisując sporną umowę miała ważne orzeczenie lekarza medycyny pracy o braku przeciwskazań do podjęcia pracy u płatnika. Zarówno wykształcenie, jak zdobyte dotychczas doświadczenie zawodowe przez wnioskodawczynię nakazują uznać, że płatnik podjął racjonalną decyzję zatrudniając skarżącą, której umiejętności i predyspozycje do pracy miał już możliwość ocenić z racji wcześniejszych praktyk i zatrudnienia na umowy zlecenia. Przesłuchani w sprawie płatnik, wnioskodawczyni oraz świadkowie w sposób koherentny zeznali, że odwołująca wykonywała w badanym okresie umówioną pracę w firmie płatnika, a nadto bardzo szczegółowo wyjaśnili na czym konkretnie polegała praca skarżącej. Nie ma też żadnych wątpliwości według Sądu, że zeznania stron spornej umowy i świadków potwierdziły, że ubezpieczona miał odpowiednie kwalifikacje z racji wykształcenia i dotychczasowego doświadczenia do wykonywania powierzonej jej przez płatnika pracy. Nie sposób też nie zauważyć, że płatnik miał schemat, według którego zatrudniał nowych pracowników, którzy z reguły wcześniej odbywali u płatnika praktyki i staże zawodowe a następnie byli zatrudniani na umowy zlecenia. Wnioskodawczyni nie była tu żadnym wyjątkiem a płatnik zachował się zgodnie ze swoim dotychczasowym schematem i polityką zatrudniania nowy osób w swojej firmie. Rzeczywistą potrzebę zatrudnienia technologa potwierdza zaś zdaniem Sądu to, że płatnik wiedząc już o ciąży wnioskodawczyni zaczął poszukiwać i w efekcie zatrudnił innego pracownika na tym stanowisku, a następnie kolejnego. Zdaniem Sądu brak podstaw do kwestionowania zeznań świadków w tym zakresie, skoro znajdują one potwierdzenie w złożonych dokumentach, a nadto świadkowie byli osobami obcymi w stosunku do stron, a zatem nie mieli żadnego interesu, aby składać zeznania korzystne dla jednej z nich. Trzeba też podkreślić, że wartości dowodowej zeznań przesłuchanych świadków nie podważał w toku niniejszego postępowania organ rentowy. Okoliczności zmiany obowiązków skarżącej w związku z tym, że pracodawca dowiedział się o jej ciąży w sposób logiczny wyjaśnił płatnik, a świadkowie potwierdzili, że wnioskodawczyni po odsunięciu od pracy przy produkcji była przeszkolona w zakresie nowych obowiązków pracowniczych, a także potwierdzili, że A. R. bardzo źle się poczuła i z tego powodu została wcześniej zwolniona do domu. Nie ulega jednak żadnych wątpliwości, że do podjęcia pracy i do jej wykonywania na podstawie spornej umowy doszło, co wyklucza pozorność zatrudnienia A. R. u płatnika.

Reasumując - Sąd zważył, że całokształt ustalonych przedmiotowej sprawie okoliczności w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wskazuje, że wnioskodawczyni zawierając sporną umowę o pracę miała zamiar świadczyć pracę i rzeczywiście na jej podstawie świadczyła umówioną pracę na rzecz płatnika składek, a płatnik faktycznie miał rzeczywiste i uzasadnione powody by zatrudnić w swojej firmie wnioskodawczynię, przyjmował pracę świadczoną przez odwołującą i wypłacał za nią umówione wynagrodzenie. W tym stanie rzeczy, zdaniem Sądu, brak jest podstaw do twierdzenia, że umowa ta była czynnością „fikcyjną”. Ubezpieczona podjęła bowiem wykonywanie czynności wynikających z umowy o pracę z 1.10.2020 r. do czasu powstania niezdolności do pracy i wykonywała je.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni jako pracownik u płatnika składek od 1.10.2020 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu i w rezultacie zmienił zaskarżoną decyzję, o czym orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku na mocy powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c..

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Stosownie do art. 98 §3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez wykwalifikowanego pełnomocnika zalicza się wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika procesowego skarżącej i płatnika ustalono na podstawie §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2018 r., poz. 1804).

A.P.