Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 listopada 2021 r. w Warszawie

sprawy K. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

z udziałem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

na skutek odwołania K. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 5 lutego 2021 r. numer (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że K. O. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 7 czerwca 2020 r. do 30 marca 2021 r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz K. O. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

W dniu 8 marca 2021r. K. O. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 5 lutego 2021r., numer (...), stwierdzającej że jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 7 czerwca 2020 roku.

Ubezpieczona wniosła o uchylenie decyzji i o zasądzenie na jej rzecz zasiłku chorobowego. Podniosła, że w zaskarżonej decyzji odmówiono uznania jej za osobę podlegającą obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 7 czerwca 2020r., co doprowadziło do odmowy przyznania zasiłku chorobowego. Według ubezpieczonej organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję, w sposób bezpodstawny i arbitralny przyjął, że jej absencja, uniemożliwiająca powrót do pracy od 7 czerwca 2020r., była wykreowana na potrzeby okoliczności związanych z sytuacją bytową pracodawcy. Wskazała, że po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, od 7 czerwca 2020r. nie mogła świadczyć pracy na rzecz pracodawcy, gdyż z uwagi na stan zdrowia, potwierdzony dokumentacją medyczną i zaistniały niedługo później wypadek komunikacyjny, była niezdolna do pracy, nie mogąc jej świadczyć u pracodawcy, z którym pozostawała w stosunku pracy. Dalej, powołując się na poglądy orzecznictwa, ubezpieczona podniosła, że organ rentowy nie wykazał ponad wszelką wątpliwość, że stosunek pracy nosi znamiona pozorności. Wyjaśniła przy tym, że intencją jej oraz jej pracodawcy było rzeczywiste świadczenie pracy, o czym przesądza ponad czteroletnia współpraca zawodowa stron. Do momentu, kiedy w związku z urodzeniem dziecka przerwała świadczenie pracy, miała zamiar i rzeczywiście wykonywała ciążące na niej obowiązki zawodowe. Pracodawca nigdy nie podjął zaś działań w celu zaprzestania współpracy, w szczególności nie rozwiązał stosunku pracy. W tej sytuacji ubezpieczona nie może ponosić negatywnych konsekwencji zaniedbań pracodawcy w zakresie korespondencji z organem czy też zaległości związanych z nieodprowadzaniem składek (odwołanie z dnia 8 marca 2021r., k. 3-10 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 7 kwietnia 2021r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko, organ rentowy wyjaśnił, że ubezpieczona została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy o pracę zawartej od 1 września 2016r. na czas nieokreślony. Nie został z nią rozwiązany stosunek pracy, bowiem przebywała na urlopie macierzyńskim do 7 czerwca 2020r. Po tym dniu rozpoczęła absencję chorobową i nie wróciła do pracy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Spółka (...), choć nie została wykreślona z KRS, to faktycznie zaprzestała prowadzenia działalności. Od października 2019 roku nie odnotowano jakichkolwiek wpłat składek ani składania dokumentów rozliczeniowych. Organ rentowy wskazał przy tym, że jest mu znane stanowisko doktryny, w myśl którego utrata bytu prawnego i faktycznego pracodawcy będącego osobą prawną nie pociąga za sobą wygaśnięcia stosunku pracy, jednakże wydaje się, że stanowisko to nie jest już jednoznaczne. Stosunek pracowniczego ubezpieczenia społecznego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy.

W ocenie organu rentowego zgromadzony materiał dowodowy oraz sekwencja zdarzeń nie pozwala na uznanie, że strony rzeczywiście łączył stosunek pracy, gdyż konieczne jest ustalenie, że strony (także pracodawca) miały zamiar wykonywać obowiązki wynikające z tego stosunku. Skoro pracodawca faktycznie nie prowadzi działalności, to trudno mówić o spełnieniu powyższej przesłanki. Ponadto organ rentowy wskazał, że faktyczna likwidacja spółki i zaprzestanie jej działalności jako zakładu pracy wyklucza możliwość powołania się pracownika na jego gotowość do pracy (odpowiedź na odwołanie z dnia 7 kwietnia 2021r., k. 12-13 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. O. była zatrudniona w (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. od 1 września 2016r., początkowo na podstawie umowy o pracę zawartej na okres próbny do 30 listopada 2016r., a następnie od 1 grudnia 2016r. na podstawie umowy na czas niekreślony. Pracowała na stanowisku dokument controller w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 1 sierpnia 2017r. przysługiwało jej wynagrodzenie w wysokości 4.640,64 zł brutto miesięcznie (umowy o pracę: z 1 września 2016r., z 1 grudnia 2016r., aneks nr (...) do umowy o pracę z 1 sierpnia 2017r. – akta organu rentowego; zeznania ubezpieczonej, k. 64 a.s.).

W okresie od 9 czerwca 2019r. do 7 czerwca 2020r. K. O. przebywała na urlopie macierzyńskim (okoliczność bezsporna).

W okresie urlopu macierzyńskiego ubezpieczonej jej pracodawca (...) sp. z o.o. zaprzestał faktycznego prowadzenia działalności, przy czym spółka nie została wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego. Od października 2019 roku nie były składane przez spółkę dokumenty rozliczeniowe do ZUS oraz nie dokonywano płatności składek. W dniach 1 maja 2019r. oraz 1 października 2019r. spółka wyrejestrowała dwie z trzech osób zgłoszonych do ubezpieczeń. Jedyną osobą zgłoszoną do ubezpieczeń pozostała K. O. (okoliczności bezsporne).

Pod koniec okresu urlopu macierzyńskiego, począwszy od 5 czerwca 2020r., K. O. stała się niezdolna do pracy. Taki stan trwał nieprzerwanie do 26 lipca 2020r. W tej dacie ubezpieczona uległa wypadkowi komunikacyjnemu, wskutek którego doznała urazu prawej nogi – złamania trzonu piszczeli. Z uwagi na stan zdrowia oraz proces leczenia i rehabilitację, zwolnienia lekarskie były przedłużane aż do 28 lutego 2021r. (karty informacyjne leczenia szpitalnego: z 30 lipca 2020r., z 7 września 2020r., z 17 września 2020r., historia zdrowia i choroby z 9 lipca 2020r. oraz z 30 października 2020r. – akta organu rentowego; zeznania ubezpieczonej, k. 64 a.s.).

Wydział Zasiłków w (...) Oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. nie prowadził kontroli zasadności zwolnień lekarskich, z których ubezpieczona korzystała po 5 czerwca 2020r. (zeznania ubezpieczonej, k. 64 a.s.).

W związku z brakiem wypłaty przez pracodawcę wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, K. O. podejmowała próby kontaktu z pracodawcą. Wysyłała wiadomości e-mail, a także osobiście udała się do siedziby firmy. Wszystkie próby zakończyły się niepowodzeniem. Ubezpieczonej udało się skontaktować z prezesem zarządu spółki J. F., który obiecał rozwiązać problem, jednakże ostatecznie nie dostała od niego żadnej odpowiedzi. W październiku 2020 roku K. O. zwróciła się do Powiatowej Inspekcji Pracy z prośbą o interwencję dotyczącą braku płatności na jej rzecz wynagrodzenia chorobowego. Pismem z 20 października 2020r. Powiatowa Inspekcja Pracy poinformowała ubezpieczoną, że czynności kontrolne podjęte przez inspektora nie doprowadziły do nawiązania kontaktu z pracodawcą (kopia wydruku wiadomości e-mail; pisma z PIP z 5 października 2020r., z 20 października 2020r. – akta organu rentowego; zeznania ubezpieczonej, k. 64 a.s.).

Równolegle z interwencją w PIP K. O. zgłosiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. roszczenie o zasiłek chorobowy za okres od 19 czerwca 2020r. do 9 lipca 2020r. W związku z tym zgłoszeniem organ rentowy wszczął z urzędu postępowanie wyjaśniające w celu ustalenia prawidłowego okresu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem (...) sp. z o.o., o czym ubezpieczona została zawiadomiona pismem z 7 grudnia 2020r. (wniosek o zbadanie okoliczności związanych z ubezpieczeniem z 1 grudnia 2020r., zawiadomienie z 7 grudnia 2020r. – akta organu rentowego).

Po zakończeniu postępowania, decyzją z 5 lutego 2021r., numer (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że K. O. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 7 czerwca 2020r. W ocenie organu rentowego zebrany materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, że praca ubezpieczonej od momentu zakończenia urlopu macierzyńskiego była świadczona w sposób ciągły i zorganizowany. Płatnik nie wykazał, że w spółce jest zapotrzebowanie na pracę, nie stworzył dla ubezpieczonej stanowiska pracy oraz nie wskazał miejsca ani czasu, w którym ubezpieczona miałaby wykonywać czynności wynikające z zawartej umowy, jak również nie wypłacił wynagrodzenia. Żadna ze stron nie wskazała więc dowodów pozwalających potwierdzić, że od 7 czerwca 2020r. elementy charakterystyczne dla umowy o pracę, wynikające z art. 22 § 1 k.p., były realizowane (decyzja ZUS z 5 lutego 2021r. – akta organu rentowego).

Ubezpieczona w marcu 2021r., kiedy zakończyła się jej niezdolność do pracy, stawiła się w siedzibie pracodawcy, gdzie nikogo nie zastała. Okazało się, że siedziby spółki, w której była zatrudniona, już nie ma pod dotychczasowym adresem. Próbowała więc mailowo i telefonicznie skontaktować się z pracodawcą. Dzwoniła na prywatny numer telefonu prezesa zarządu spółki. Wszystkie próby nawiązania kontaktu okazały się jednak bezskuteczne (zeznania ubezpieczonej, k. 64 a.s.).

W związku z powyższym w dniu 30 marca 2021r. K. O. złożyła (...) sp. z o.o. oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 55 § 1 ¹ k.p. Jako przyczynę rozwiązania umowy wskazała ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków, polegające na:

‒

braku organizacji stanowiska pracy oraz braku możliwości świadczenia pracy na rzecz pracodawcy, pomimo gotowości do jej świadczenia od momentu zakończenia okresu niezdolności do pracy, tj. od 8 marca 2021r., stawienia się w tym dniu do pracy w siedzibie pracodawcy oraz pomimo podejmowanych wielokrotnie od tego dnia prób kontaktu osobistego i telefonicznego;

‒

permanentnego braku obecności pracodawcy w jego siedzibie i trwającego nieprzerwanie od 8 marca 2021r. braku możliwości skutecznego kontaktu z pracodawcą celem ustalenia dalszych warunków realizacji stosunku pracy wynikającego z umowy.

Powyższe oświadczenie K. O. wysłała na adres spółki, oznaczony w Krajowym Rejestrze Sądowym (oświadczenie ubezpieczonej z 30 marca 2021r. o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia, k. 35 a.s., zeznania ubezpieczonej, k. 64 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych dokumentów, a także w oparciu o zeznania K. O., dając im wiarę w całości. Dokumenty zawierają spójne informacje dotyczące okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcie sprawy, które w części nie były sporne. Natomiast zeznania ubezpieczonej, którym Sąd dał wiarę odnośnie okoliczności zatrudnienia w (...) sp. z o.o., przyczyn absencji w pracy po dniu 7 czerwca 2020r. oraz podejmowanych prób nawiązania kontaktu z pracodawcą, znajdują potwierdzenie w dokumentach, w części zaś nie były kwestionowane przez organ rentowy.

Ustalając stan faktyczny, jako bezsporne, i nie wymagające dowodów, Sąd uwzględnił okoliczności dotyczące okresu urlopu macierzyńskiego K. O. oraz zaprzestania prowadzenia działalności przez (...) sp. z o.o. z jednoczesnym wyrejestrowaniem wszystkich pracowników oprócz ubezpieczonej. Wskazane okoliczności zostały powołane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i nie były kwestionowane przez K. O..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. O. podlegało uwzględnieniu.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że przedmiotem oceny była zaskarżona przez ubezpieczoną decyzja z 5 lutego 2021r., w której organ rentowy stwierdził, że K. O. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 7 czerwca 2020r. Odwołując się od tej decyzji ubezpieczona wniosła o jej uchylenie oraz o przyznanie zasiłku chorobowego, jednak tak sformułowane żądanie nie mogło zostać uwzględnione. Wynika to z tego, że w sprawach o świadczenia z ubezpieczeń społecznych przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem ubezpieczony może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 13 maja 1999r., II UZ 52/99; z 25 maja 1999r., II UKN 622/99; z 23 kwietnia 2010r., II UK 309/09; z 9 września 2010r., II UK 84/10).

Biorąc pod uwagę wskazane okoliczności, Sąd w przedmiotowej sprawie nie mógł uwzględnić żądania K. O. przyznania jej zasiłku chorobowego. Zaskarżona decyzja dotyczy ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym, nie zaś odmowy przyznania prawa do ww. świadczenia. Ponadto zgodnie z dyspozycją art. 477 ⁸ § 2 pkt 1 k.p.c. sprawy o zasiłek chorobowy należą do właściwości sądów rejonowych. Wobec tego Sąd nie miał możliwości, aby analizować kwestię prawa ubezpieczonej do zasiłku chorobowego, a w efekcie nie mógł orzec o jego przyznaniu. Dodatkowo Sąd nie miał podstaw do uchylenia zaskarżonej decyzji, zgodnie z żądaniem sformułowanym w odwołaniu. Takie rozstrzygnięcie jest możliwe na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 ¹ k.p.c., jeżeli decyzja nakładająca na ubezpieczonego zobowiązanie, ustalająca wymiar tego zobowiązania lub obniżająca świadczenie, została wydana z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed organem rentowym. W takich sprawach, w razie ziszczenia się ww. przesłanki, sąd uchyla decyzję i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu. Decyzja ZUS w przedmiocie ustalenia podleganiom ubezpieczeniom społecznym nie jest wymieniona w katalogu spraw, jaki wymienia ww. przepis, zatem Sąd nie mógł wydać rozstrzygnięcia, o jakie wnioskowała strona odwołująca się.

Sąd, analizując wyłącznie kwestię podlegania przez K. O. ubezpieczeniom społecznym po 7 czerwca 2020r. z tytułu umowy o pracę, jaka łączyła ją z (...) sp. z o.o., miał na względzie, że zasady podlegania ubezpieczeniom w związku z zatrudnieniem w ramach stosunku pracy określają przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021r., poz. 423), zwanej dalej ustawą systemową. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. W myśl art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy systemowej pracownicy podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu.

Stosownie do definicji zawartej w art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. 2020r. poz. 1320) pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. W tym ujęciu stosunek pracy to relacja prawna łącząca pracodawcę i pracownika, na której treść składają się wzajemne prawa i obowiązki. Zgodnie z treścią powołanego przepisu zasadniczym elementem konstrukcyjnym stosunku pracy jest zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy pod kierownictwem pracodawcy w czasie i miejscu przez niego wyznaczonym za wynagrodzeniem. Swoistość stosunku pracy wyraża się w jego cechach, które odróżniają go od stosunków cywilnoprawnych, a także zwyczajowej, okazjonalnej pomocy członków najbliższej rodziny świadczonej na rzecz określonego przedsiębiorcy, w ramach których świadczona jest praca. Do tych właściwości stosunku pracy należą: dobrowolność zobowiązania, zarobkowy charakter stosunku pracy, osobisty charakter świadczenia pracy oraz podporządkowanie pracownika co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy, wyrażające się również w możliwości wydawania pracownikowi poleceń dotyczących pracy.

Pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym tak długo, jak między nim i pracodawcą trwa stosunek pracy. O tym, czy strony faktycznie pozostają w stosunku pracy i czy stosunek ten stanowi tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy (essentialia negotii), a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Dla objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi wymagane jest zatem ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu odpłatnej pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem.

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że podstawą wyłączenia K. O. z ubezpieczeń społecznych jest zaprzestanie prowadzenia działalności przez jej pracodawcę. Zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego w takim przypadku nie można mówić o kontynuacji stosunku pracy, gdyż brak jest woli stron tego stosunku do wykonywania związanych z nim obowiązków.

Sąd Okręgowy ocenił, że kwestia faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności przez pracodawcę oraz skutków, jakie sytuacja ta może wywołać na tle stosunku pracy, w szczególności w zakresie jego zakończenia, nie jest tak oczywista, jak przedstawił ją organ rentowy. Przede wszystkim w argumentacji organu rentowego zabrakło wyjaśnienia, w jaki sposób w przypadku ubezpieczonej miałoby dojść do zakończenia stosunku pracy, jaki łączył ją z (...) sp. z o.o. W szczególności organ rentowy nie wskazał w jakim trybie miałoby do tego dojść oraz w jakim terminie miałoby to nastąpić. Poza tym pominął przepisy Kodeksu pracy, które precyzują w jakich sytuacjach i terminach stosunek pracy ulega rozwiązaniu. Art. 30 § 1 Kodeksu pracy wskazuje tymczasem, że umowa o pracę rozwiązuje się:

1)  na mocy porozumienia stron;

2)  przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem);

3)  przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia);

4)  z upływem czasu, na który była zawarta.

Ponadto zgodnie z art. 63 k.p. umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w kodeksie z dniem śmierci pracownika i z dniem śmierci pracodawcy (art. 63 1 i 63 ² k.p.) oraz w przepisach szczególnych.

Uwzględniając powyższe, nie ma wątpliwości, że stosunek pracy może być rozwiązany wyłącznie na podstawie zdarzeń prawnych określonych w ustawie, czyli po dokonaniu wskazanych w nim czynności prawnych, w tym wypowiedzenia umowy pracę przez pracodawcę. Zakończenie stosunku pracy jest zatem co do zasady zależne przede wszystkim od woli stron (z pewnymi wyjątkami). Przy tym trzeba pamiętać, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę – i w tym też zakresie poniekąd można podzielić stanowisko organu rentowego – może być złożone w sposób dorozumiany (art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.), również przez faktyczne zaprzestanie działalności gospodarczej przez pracodawcę (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 5 marca 1999r., I PKN 627/98; z 19 marca 2002r., I PKN 209/01). Dorozumiane wypowiedzenie umowy o pracę wywołuje taki sam skutek jak oświadczenie złożone w sposób wyraźny, a więc umowa o pracę rozwiązuje się nie z dniem złożenia dorozumianego oświadczenia woli (jego dotarcia do adresata), ale z upływem okresu wypowiedzenia. Oświadczenie takie nie jest więc dotknięte wadą zastosowania krótszego niż wymagany okresu wypowiedzenia (albo jego nie zastosowania w ogóle). Nieświadczenie zaś pracy przez pracownika w okresie wypowiedzenia nie jest przesłanką mającą wpływ na byt stosunku pracy, ale co najwyżej na prawo do wynagrodzenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2015r., I UK 227/14).

Odnosząc wskazane poglądy do stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do stwierdzenia – tak jak uczynił to organ rentowy – że w przypadku K. O. doszło do rozwiązania stosunku pracy z dniem 7 czerwca 2020r. Z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że K. O. była zatrudniona w (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie umowy o pracę począwszy od 1 września 2016r. (od 1 grudnia 2016r. na czas nieokreślony) i na jej podstawie faktycznie realizowała obowiązki pracownicze. Od 9 czerwca 2019r. do 7 czerwca 2020r. korzystała z urlopu macierzyńskiego, a następnie po jego zakończeniu, była niezdolna do pracy, m.in. z powodu urazu doznanego wskutek wypadku komunikacyjnego, jakiemu uległa w dniu 26 lipca 2020r. Zatrudniająca ją spółka w okresie, kiedy ubezpieczona była na urlopie macierzyńskim, faktycznie zaprzestała prowadzenia dotychczasowej działalności. W 2019 roku zaniechała opłacania składek oraz dokonała wyrejestrowania pracowników z ubezpieczeń, za wyjątkiem ubezpieczonej. Zaprzestanie działalności przez spółkę potwierdza również brak reakcji na podejmowane przez ubezpieczoną próby nawiązania z nią kontaktu. Ubezpieczona wyjaśniła, że po zakończeniu urlopu macierzyńskiego próbowała skontaktować się z pracodawcą, aby wyjaśnić przyczyny niewypłacenia jej wynagrodzenia chorobowego w związku z niezdolnością do pracy po dniu 7 czerwca 2020r. W tym celu wysyłała wiadomości e-mail oraz stawiła się osobiście w siedzibie spółki, dzwoniła również na prywatny numer telefonu prezesa zarządu spółki. Próby kontaktu z pracodawcą zakończyły się niepowodzeniem, w związku z czym zwróciła się do Państwowej Inspekcji Pracy z prośbą o interwencję. Podobnie sytuacja wyglądała, kiedy ubezpieczona po zakończeniu okresu niezdolności do pracy chciała do pracy powrócić. Wówczas stawiła się w siedzibie spółki i ponownie nie zastała pracodawcy.

W opisanych okolicznościach nie ma podstaw do stwierdzenia, by ubezpieczona bądź jej pracodawca wyrazili wolę zakończenia stosunku pracy tuż po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, z którego K. O. korzystała do 7 czerwca 2020r. O ile nie ma wątpliwości, że pracodawca ubezpieczonej faktycznie zaprzestał prowadzenia działalności, o tyle w realiach rozpatrywanej sprawy, ta okoliczność nie przesądza jeszcze o zakończeniu stosunku pracy ubezpieczonej. W szczególności, zdaniem Sądu, nie można przyjąć, by stosunek pracy w ww. dacie uległ rozwiązaniu w sposób dorozumiany. Pracodawca nie miał wówczas możliwości rozwiązania umowy o pracę z ubezpieczoną, kiedy do pracy się nie stawiła z przyczyn usprawiedliwionych. Nie mogła więc w tym czasie otrzymać takiego oświadczenia o rozwiązaniu umowy. Podlegała wówczas ochronie na podstawie art. 41 k.p. Wskazany przepis przewiduje, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Okres ochronny przewidywany w powyższym przepisie rozpoczyna się z chwilą powstania przesłanki zakazu wypowiedzenia, tj. nieobecności pracownika w pracy z powodu choroby czyniącej go niezdolnym do pracy lub zaprzestania świadczenia pracy z tej samej przyczyny (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z 27 lutego 2019r., III PK 83/18; z 29 stycznia 2020r., III PK 185/18). Co prawda art. 41 ¹ k.p. wyłącza wskazaną ochronę w przypadku likwidacji lub ogłoszenia upadłości pracodawcy, ale trzeba pamiętać, że likwidacja musi mieć miejsce tak w sensie faktycznym jak i formalno – prawnym. W przedmiotowej sprawie nie ma dowodów na tak właśnie definiowaną likwidację (zgromadzone dowody potwierdzają tylko faktyczne zaprzestanie prowadzenia działalności), dlatego Sąd ocenił, że ubezpieczona korzystała z ochrony przewidzianej w art. 41 k.p. Ta ochrona ma zastosowanie tak w przypadku oświadczenia o rozwiązaniu umowy składanego w sposób wyraźny, jak i w sposób dorozumiany.

W przypadku ubezpieczonej jej nieobecność w pracy spowodowana chorobą wystąpiła po zakończeniu okresu urlopu macierzyńskiego i miała charakter ciągły, co uniemożliwiało jej stawienie się w pracy, a w konsekwencji rozwiązanie z nią stosunku pracy w sposób dorozumiany przez pracodawcę w dacie, którą przyjął organ rentowy.

Jako niezasadne Sąd ocenił twierdzenia organu rentowego, że absencja chorobowa K. O. miała zostać stworzona na potrzeby zaistniałych okoliczności, niejako w następstwie jej świadomości co do sytuacji pracodawcy. Na poparcie takich twierdzeń organ rentowy nie przedstawił żadnych argumentów ani dowodów. Sugerował jedynie brak celowości wystawiania ubezpieczonej zwolnień lekarskich w okresie przypadającym po upływie urlopu macierzyńskiego, nie skorzystał jednak z uprawnień, jakie w tym zakresie mu przysługują. Art. 17 i art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz. U. z 2021r. poz. 1133) dają Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencję do weryfikacji prawidłowości tak wystawienia, jak i korzystania ze zwolnień lekarskich przez ubezpieczonych. W przypadku K. O. do kontroli jej zwolnień lekarskich nie doszło, co wynika zarówno z jej zeznań, jak również z pisma procesowego organu rentowego z 8 lipca 2021r. (k. 45 a.s.). W tej sytuacji nie ma podstaw, aby podzielić argumentację zaprezentowaną przez ZUS w przedmiotowej sprawie.

Powyższe oznacza, że stosunek pracy ubezpieczonej w (...) sp. z o.o. trwał nadal po dniu 7 czerwca 2020r. aż do daty 30 marca 2021r., kiedy to ubezpieczona złożyła pracodawcy oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 55 ¹ k.p. Na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. decyzja podlegała więc zmianie poprzez stwierdzenie, że K. O. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 7 czerwca 2020r. do 30 marca 2021r.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r. poz. 1800), zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz K. O. kwotę 180 zł.