Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Robert Kirejew

Sędziowie

SA Wojciech Paluch

SO del. Piotr Mika (spr.)

Protokolant

Izabela Orczyk

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 490/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 5 sierpnia 2021 roku, sygn. III K 122/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

z apelacji obrońcy dotyczący czynu z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

1) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, a to art. 7 k.p.k. poprzez uznanie wyjaśnień oskarżonego za niewiarygodne w zakresie, w jakim nie przyznawał się do popełnienia zarzucanych mu czynów i uznanie ich za stanowiące wyłącznie jego linię obrony, niezgodną z pozostałym ustalonym w sprawie materiałem dowodowym, podczas gdy wyjaśnienia oskarżonego znajdują oparcie w treści zeznań S. F., której zeznania zostały za wiarygodne, jak również w treści dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, z których bezsprzecznie wynika, że P. C. miał pełną świadomość działalności prowadzonej przez oskarżonego oraz faktu, że jest on właścicielem nieruchomości położonej w W., pokrzywdzeni J. zaś zaciągali u oskarżonego liczne, drobne pożyczki, które ostatecznie powiększały zadłużenia do spłaty, z którego to powodu nie sposób uznać, że oprocentowanie tych pożyczek było "lichwiarskie" oraz że oskarżony wykorzystywał krytyczne położenie pokrzywdzonych, gdyż oskarżony o tym nie wiedział;

2) naruszenie art. 7 k.p.k. poprzez uznanie zeznań J. J. za wiarygodne, spójne i konsekwentne, podczas gdy świadek ten zeznawał częściowo odmiennie niż w postępowaniu przygotowawczym, co więcej jego postawa w okresie objętym zarzutem świadczy, że w sposób nie do opanowania i bez ograniczeń zapożyczał się w różnych instytucjach i u osób prywatnych, co potwierdza twierdzenia oskarżonego, że pokrzywdzony pożyczał u niego wielokrotnie (w tajemnicy przed żoną) różne kwoty pieniężne, które następnie były zaliczane na poczet głównego długu oraz miał świadomość istoty umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, tym bardziej że - jak wynika z treści zeznań notariuszy, informowali oni pokrzywdzonego w sposób prosty i zrozumiały o zasadach przedmiotowych umów, przedmiot zabezpieczenia zaś był dobrowolnie ustalony przez pokrzywdzonego, a nie narzucany z góry przez oskarżonego;

3) naruszenie art. 7 k.p.k. poprzez uznanie zeznań D. J. za wiarygodne, spójne i logiczne, podczas gdy nie znała ona rzeczywistego zadłużenia pokrzywdzonegoJ. J. u oskarżonego oraz rozumiała istotę umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, tym bardziej że - jak wynika z treści zeznań notariuszy - informowali oni pokrzywdzonych w sposób prosty i zrozumiały o zasadach przedmiotowych umów;

4) naruszenie art. 7 k.p.k. poprzez uznanie zeznańM. M. za mające znaczenie dla istoty sprawy, w sytuacji gdy świadek ten nie wiedział nic na temat ustaleń dokonywanych przez pokrzywdzonego z oskarżonym w zakresie kwot udzielanych mu pożyczek a zeznania te mają jedynie znaczenie w zakresie, w jakim świadek ten wykazywać miał, że przekierowywał on swoich klientów bez zdolności kredytowej do oskarżonego, co jednak wbrew twierdzeniom sądu nie świadczy za tym, że oskarżony miał świadomość trudnej sytuacji materialnej pokrzywdzonych i wykorzystał ją, gdyż brak zdolności kredytowej nie może być oceniany jedynie jako trudna sytuacji finansowa;

5) naruszenie art. 7 k.p.k. poprzez uznanie zeznań P. C. za wiarygodne w zakresie, w jakim świadek ten zeznał, że nie wiedział o udzielaniu za pośrednictwem oskarżonego pożyczek innym podmiotom, skoro twierdzenie to wprost przeczy stanowiącemu dowód w niniejszym postępowaniu odpisowi aktu notarialnego o numerze rep. (...), będącemu pełnomocnictwem notarialnym udzielonym przez świadka oskarżonemu, do zawierania w jego imieniu pożyczek oraz nabywania własności nieruchomości, co potwierdza twierdzenia oskarżonego, że P. C. wiedział o udzieleniu w jego imieniu pożyczek i zabezpieczaniu och zastawem rzeczowym w postaci dokonywania przewłaszczenia na zabezpieczenie spłaty tych pożyczek;

6) pominięcie wniosków wynikających z uznanych za wiarygodne zeznań S. F., że pokrzywdzeni wielokrotnie zwracali się do oskarżonego o pożyczenie im dodatkowych kwot, co ostatecznie wpływało na zakres ich ostatecznego zobowiązania;

które to naruszenia przepisów postępowania doprowadziły do poczynienia przez sąd błędnych ustaleń faktycznych mających wpływ na treść wyroku w zakresie, w jakim sąd I instancji przyjął że:

- oskarżony w chwili zawierania pierwszej umowy pożyczki z pokrzywdzonym wiedział o ich problemach finansowych, podczas gdy dowiedział się o nich dużo później, o czym świadczą również uznane za wiarygodne zeznaniaJ. J.,

- oskarżony zażądał od pokrzywdzonych ustanowienia zabezpieczenia na ich nieruchomości, podczas gdy wybór formy zabezpieczenia należał do pokrzywdzonego,

- oskarżony nie przekazywał pokrzywdzonym kwot wynikających z zawieranych z nimi umów pożyczek,

- oskarżony wykorzystywał przymusowe położenie pokrzywdzonych,

- oskarżony żądała od pokrzywdzonych spłaty 160 000 złotych,

- P. C. nie wiedział o tym, że udziela on pożyczek pokrzywdzonym oraz stal się on właścicielem nieruchomości położonej w G.,

- P. C. dopiero z początkiem 2017 roku dowiedział się, że jest właścicielem nieruchomości w G., podczas gdy potwierdził ona, że otrzymywał pisma z ksiąg wieczystych, a załączony do niniejszej apelacji dowód bezsprzecznie wykazuje, że P. C. jeszcze przed 2017 rokiem wiedział, że został właścicielem przedmiotowej nieruchomości, gdyż żądał od oskarżonego pieniędzy "za W.",

- oskarżony miał zamiar bezpośredni kierunkowy wprowadzenia pokrzywdzonych w błąd co do rzeczywistej wysokości zaciągniętego zobowiązania,

- oskarżony uczynił sobie z popełnienia przestępstwa stałe źródło dochodu

co doprowadziło do bezzasadnego skazania oskarżonego za czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Okoliczność, iż wyjaśnienia osoby oskarżonej w sprawie cechuje zgodność z zasadami rozumowania oraz doświadczenia życiowego, nigdy nie jest wystarczająca dla ostatecznej oceny wiarygodności takiej relacji i zawsze relacja taka musi zostać skonfrontowana z dowodami obciążającymi. W niniejszej sprawie najistotniejszymi dowodami obciążającymi były zeznania J. i D. J., które cechowały: konsekwencja co do okoliczności istotnych, zgodność z logiką, zasadami doświadczenia życiowego, jak również zgodność z licznymi dowodami potwierdzającymi relacje pokrzywdzonych w takich kwestiach, jak choćby fakt zaciągnięcia licznych pożyczek w instytucjach bankowych i innych podmiotach świadczących usługi bankowe.

Fakt, że relacja oskarżonego znalazła częściowe potwierdzenie w zeznaniach S. F. nie może świadczyć o naruszeniu przez sąd I instancji reguł rozumowania bądź zasad doświadczenia życiowego. Wskazać należy, że ani z relacji oskarżonego, ani pokrzywdzonych nie wynikało, aby świadek uczestniczyła w rozmowach oskarżonego z pokrzywdzonymi, w których ustalane były warunki pożyczek i ich zwrotu, nie uczestniczyła osobiście w sporządzaniu dokumentów umów, przekazaniu pieniędzy przez oskarżonego, jak też zwrotu pieniędzy przez pokrzywdzonych. Siłą rzeczy wiedzą na temat okoliczności związanych z zawarciem umów, ich warunków oraz spłaty musiała dysponować wyłącznie od oskarżonego. Zeznania świadka nie mogą w takiej sytuacji stanowić wiarygodnego dowodu, który przeczyłby relacji pokrzywdzonych. Relacji pokrzywdzonych nie przeczą przy tym depozycje świadka, z których wynika, że J. J. dostarczając oskarżonemu i świadkowi produkty spożywcze ze swojego gospodarstwa rolnego okazywał w ten sposób wdzięczność za rzekomo uzyskaną pomoc. Nie trudno przecież wytłumaczyć taki sposób zachowania pokrzywdzonego jako podyktowany chęcią zapobieżenia spełnieniu gróźb oskarżonego dotyczących sprzedaży domu pokrzywdzonych, w sytuacjach gdy pokrzywdzeni nie byli w stanie przekazać oskarżonemu w wyznaczonym przez niego terminie kolejnych rat pożyczki. Relacja świadka S. F. przeczy zeznaniom pokrzywdzonym jedynie w kwestii rzekomego wielokrotnego zwracania się przez J. J.do oskarżonego o udzielenie kolejnych pożyczek, na co świadek wskazała w postępowaniu sądowym w swoich zeznaniach. Twierdzeniom tym należało jednak odmówić wiary. Przypomnieć wypada, że świadek zeznając w postępowaniu przygotowawczym twierdziła, żeJ. J.poznała w związku z udzieleniem mu pożyczki na leczenie wnuczki, którą to pożyczkę finalizował oskarżony. Poza tą pożyczką, jak deklarowała świadek, nie kojarzyła żadnych innych okoliczności mających związek z J. J.. Przy uwzględnieniu okoliczności, iż świadek pozostał w przeszłości we wspólnym pożyciu z oskarżonym, jak też prowadziła z nim wspólne interesy, niekonsekwentną i sprzeczną relację świadka we wskazanej materii uznać należało po prostu za niewiarygodną.

Okoliczność, iż treść aktów notarialnych jest sprzeczna z wiedzą pokrzywdzonych na temat warunków zaciągniętych przez nich pożyczek w żadnym razie nie przeczy wiarygodności relacji pokrzywdzonych i to mimo treści zeznań notariuszy, co w pełni znajduje wytłumaczenie w niskich kompetencjach pokrzywdzonych, którzy nie byli zdolni do tego, aby w pełni zrozumieć wskazanych w dokumentach warunki umów i konsekwencji prawnych, składanych przez nich oświadczeń.

Kwestia wiedzy P. C. na temat nabycia przez niego nieruchomości pokrzywdzonych w ramach przewłaszczenia na zabezpieczenie pożyczki udzielonej pokrzywdzonym, nie ma istotnego znaczenia dla oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego i relacji pokrzywdzonych. W odniesieniu do czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie I zaskarżonego wyroku, nawet zakładając niewiarygodność P. C., iż nie miał on wiedzy o udzieleniu pokrzywdzonym pożyczki, jak i o przewłaszczeniu, okoliczność, iż wiedzę ten świadek posiadał, z żadnym razie nie przeczy obciążającym oskarżonego relacjom pokrzywdzonych. Nie sposób również nie dostrzec, że wyjaśnienia oskarżonego w części, w której utrzymywał, że wysokość zadłużeniaJ. J. wynikała z licznych drobniejszych pożyczek zaciąganych przez niego u oskarżonego, nie znalazły odpowiedniego potwierdzenia w dokumentach, co musi dziwić z racji profesjonalnego prowadzenia usług przez oskarżonego w tej materii.

Okoliczność, iż pokrzywdzony J. J. na etapie postępowania przygotowawczego niekonsekwentnie zeznawał w kwestii uzyskania przez niego od oskarżonego dodatkowej kwoty pożyczki w wysokości 10 000 złotych nie może stanowić podstawy nieodpartego wniosku o niewiarygodności jego relacji i wiarygodności wyjaśnień oskarżonego. Przypomnieć należy, że pokrzywdzony ze swoich zeznań w tej materii wycofał się jeszcze na etapie postępowania przygotowawczego. Zważywszy na długi okres, w którym miały miejsce opisywane przez świadka zdarzenia i dużą liczbę spotkań z oskarżonym w różnych sytuacjach i w konfrontacji z zasadami doświadczenia życiowego, nie może budzić zastrzeżeń taka postawa świadka. Skarżący stawiając tezę, że liczne zaciągane przez pokrzywdzonego pożyczki świadczyć mają o nieracjonalności działań pokrzywdzonego i potwierdzać mają podaną przez oskarżonego okoliczność, iż pokrzywdzonych także u oskarżonego zaciągał liczne drobne pożyczki, nie dostrzega, że wskazane liczne pożyczki zaciągane przez pokrzywdzonego w pełni korelują z jego zeznaniami, w których tłumaczył, że był zmuszony do korzystania z instytucji parabankowych właśnie z powodu żądań samego oskarżonego, który domagał się zwrotu kolejnych rat pożyczek, arbitralnie ustalając kwotę i termin spłaty.

Wbrew wywodom skarżącego zasady doświadczenia życiowego nie przeczą relacjom pokrzywdzonego w części, w której wynika z nich, że D. J. nie była w pełni zorientowana w wysokości zobowiązań swojego męża w stosunku do oskarżonego. Nie może dziwić postawa J. J., który nie dzielił się z żoną wszystkimi informacjami na temat żądań kierowanych do niego przez oskarżonego, nie chcąc dostarczać jej powodu do zmartwień. Teza, że brak wiedzy D. J. na temat wysokości pełnego zadłużenia u oskarżonego potwierdzać ma fakt zaciągania przez jej męża u oskarżonego kolejnych licznych pożyczek, jest tezą postawioną całkowicie arbitralnie. Nie jest również tak, aby o niewiarygodności relacji pokrzywdzonych miał świadczyć fakt zwrócenia się przez nich do oskarżonego o kolejne pożyczki w sytuacji gdy pierwsza z pożyczek okazać miała się dla nich niekorzystna. Umowy, którym towarzyszyło uzyskanie przez pokrzywdzonych od oskarżonego środków pieniężnych, były tylko dwie. Pozostałe umowy zwiększające wysokość zadłużenie (niezgodnie z rzeczywistością) prolongowały termin spłaty rzekomego zadłużenia. Nie można więc mówić o kolejnych pożyczkach zaciąganych u oskarżonego przez pokrzywdzonych, ale wyłącznie o jednej pożyczce. Wskazać wypada, że w momencie zawarcia przez pokrzywdzonych z oskarżonym drugiej umowy pożyczki w dniu 27 listopada 2012 roku, wysokość spłat dokonywanych przez pokrzywdzonego z tytułu pożyczki uzyskanej od oskarżonego w czerwcu 2012 roku nie przekroczyła jeszcze wysokości udzielonej pożyczki. Uwadze nie może umknąć kwestia, iż zaciągnięcie pożyczki przez pokrzywdzonych w listopadzie 2012 roku motywowane były problemami zdrowotnymi ich wnuka, co nawet przy dostrzeganiu przez nich niekorzystności wcześniejszej umowy zawartej z oskarżonym, z braku innych źródeł finansowania mogło skłonić ich do zaciągnięcia kolejnej pożyczki u oskarżonego.

Zgodzić można się ze skarżącym, że zeznania świadka M. M.nie wykazują niczego ponad to, że świadek ta kierowała do oskarżonego osoby, które nie dysponowały zdolnością dla uzyskania kredytu w bankach, co nie świadczy jeszcze o towarzyszącej oskarżonemu świadomości znajdowania się pokrzywdzonych w trudnej sytuacji materialnej. Świadomość przymusowego położenia pokrzywdzonych towarzysząca oskarżonemu przy zawieraniu umów pożyczek z pokrzywdzonymi jest jednak oczywista, jako stanowiąca nieodparty w świetle zasad doświadczenia życiowego i logiki wniosek. Nie sposób przyjąć, aby oskarżony nie miał świadomości znajdowania się pokrzywdzonych w sytuacji przymusowej, skoro godzili się na wszystkie narzucone im niekorzystne warunki umów. O ile przy zawarciu pierwszej z umów oskarżony mógł jeszcze nie mieć pełnego rozeznania w sytuacji materialnej pokrzywdzonych o tyle kolejnym umowom wiedza ta oskarżonemu niewątpliwie towarzyszyła z uwagi na to, że pokrzywdzeni informowali go o swojej sytuacji. Okoliczności tej w żaden sposób nie przeczą depozycje pokrzywdzonych dotyczące przeznaczenia uzyskanych od oskarżonego na rozwój gospodarstwa rolnego, skoro było ono źródłem ich utrzymania i dochodów. Twierdzenie, że pokrzywdzeni z prowadzonego gospodarstwa rolnego nie uzyskiwali dochodów, które pozwalałby spłać deklarowanych w ich zeznaniach raty pożyczek, nie uwzględnia podniesionej przez pokrzywdzonych okoliczności, że właśnie, aby móc spłacić oskarżonego zaciągali oni kolejne pożyczki w instytucjach prabankowych.

Wniosek

o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzuconego mu czynu

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

brak uchybienia wskazanego w zarzucie

3.2.

z apelacji obrońcy dotyczący czynu z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

rażąca niewspółmierność orzeczonej w stosunku do oskarżonego kary i wymierzenie jej w wymiarze 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy z uwagi na postawę oskarżonego w toku postępowania, pojednanie się z pokrzywdzonym oraz podjęcie przez niego skutecznych działań mających na celu zwrotne przeniesienie na pokrzywdzonych własności nieruchomości położonej w G., a także inne ustalone w sprawie okoliczności łagodzące po stronie oskarżonego, zasadnym było na podstawie art. 60 § 2 k.k. nadzwyczajne złagodzenie kary i wymierzenia jej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W świetle okoliczności wskazanych w sekcji 3.6 zarzut uznać należało jako oczywiście bezzasadny.

Wniosek

o zamianę wyroku i orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

brak uchybienia wskazanego w zarzucie

3.3.

z apelacji obrońcy dotyczący czynu z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 46 § 1 k.k. poprzez orzeczenie środka kompensacyjnego zobowiązującego oskarżonego do zapłaty na rzecz pokrzywdzonych kwoty 94 200 złotych, w sytuacji gdy wobec zwrotnego przeniesienia nieruchomości na rzecz pokrzywdzonych szkoda została już naprawiona

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zwrotne przeniesienie własności nieruchomości w G. na pokrzywdzoną D. J. w żadnym razie nie doprowadziło do naprawienia całej szkody wyrządzonej przestępstwem oskarżonego. Zgodnie z prawidłowymi ustaleniami faktycznymi sądu I instancji pokrzywdzeni, uzyskując od oskarżonego pożyczki w rzeczywistej kwocie 21 000 złotych, poza przeniesieniem własności nieruchomości na rzecz P. C., dokonali spłat na rzecz oskarżonego w łącznej wysokości 115 200 złotych. Różnica sumy dokonanych wpłat oraz kwoty udzielonej im w rzeczywistości pożyczki odpowiada wysokości dotąd nienaprawionej szkody wyrządzonej przestępstwem przypisanym oskarżonemu.

Wniosek

o zmianę wyroku i uchylenie rozstrzygnięcia dotyczącego nałożenia na oskarżonego środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonych kwoty 92 400 złotych

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

brak uchybienia wskazanego w zarzucie

3.4.

z apelacji obrońcy dotyczący czynu z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art 65 § 1 k.k.

- naruszenie art. 7 k.p.k.

- rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego kary 6 miesięcy pozbawienia wolności

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec uwzględnienia przez sąd odwoławczy z urzędu omówionego w sekcji 4.1 niniejszego uzasadnienia uchybienia prowadzącego do rażącej niesprawiedliwości wyroku w rozumieniu art. 440 k.p.k., które skutkować musiało uniewinnieniem oskarżonego od zarzuconego mu czynu z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art 65 § 1 k.k., zarzuty stały się bezprzedmiotowe, stąd pozostawiono je bez rozpoznania w myśl art. 436 k.p.k.

Wniosek

- o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzuconego mu czynu z art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k.

- o zmianę wyroku i wymarzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o uniewinnienie oskarżonego zasadny z przyczyn omówionych w sekcji 4.1 niniejszego uzasadnienia. Wniosek o zmianę wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze stał się bezprzedmiotowy z uwagi na uniewinnienie oskarżonego o zarzuconego mu czynu z 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art 65 § 1 k.k.,

3.5.

z apelacji obrońcy dotyczący czynu z art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k.

- naruszenie przepisów postępowania oraz błąd w ustaleniach faktycznych poprzez błędne przyjęcie, że oskarżony wypełnił znamiona zarzuconego mu czynu poprzez przyjmowanie pieniędzy pokrzywdzonych pochodzących z przestępstwa na konto S. F., w sytuacji gdy oskarżony jako pełnomocnik ww. osoby, która udzieliła pokrzywdzonemu jednej z pożyczek, miał prawo przyjmować te pieniądze, skąd trafiały one na konto faktycznego pożyczkodawcy, tj. S. F., przez co nie sposób przyjmować, że oskarżony dążył do utrudnienia stwierdzenia ich przestępczego charakteru, co doprowadziło do jego bezzasadnego skazania za czyn z art. 299 § 1 k.k.

- rażąca niewspółmierność orzeczonej w stosunku do oskarżonego kary i wymierzenie jej w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności w stosunku do dyrektyw wymiaru kary, postawy oskarżonego, jego dotychczasowej niekaralności oraz braku realnego utrudniania stwierdzenia przez organy prowadzące postępowanie przestępczego charakteru pochodzenia tych pieniędzy, co winno skutkować wymierzeniem mu kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut naruszenie prawa procesowego oraz błędu w ustaleniach faktycznych uznać należy za zbędny z uwagi na jego wtórny charakter do zarzutów naruszenia procesowego sformułowanych w odniesieniu do czynu oskarżonego z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., które to zarzuty podważyć miały prawidłowość ustaleń świadczących o popełnieniu przestępstwa bazowego stanowiącego podstawę odpowiedzialności oskarżonego za czyn z art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k.

Zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej kary stał się bezprzedmiotowy z uwagi na uwzględnienie przez sąd odwoławczy z urzędu omówionych w sekcji 4.2 i 4.3 niniejszego uzasadnienia, skutkujących uniewinnieniem oskarżonego uchybień w postaci naruszenia prawa materialnego oraz błędu w ustaleniach faktycznych, które to uchybienia doprowadziły do rażącej niesprawiedliwości wyroku w rozumieniu art. 440 k.p.k.

Wniosek

- o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzuconego mu czynu z art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k.

- o zmianę wyroku i wymarzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o uniewinnienie oskarżonego zasadny z przyczyn omówionych w sekcji 4.2 i 4.3 niniejszego uzasadnienia. Wniosek o zmianę wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze stał się bezprzedmiotowy z uwagi na uniewinnienia oskarżonego o zarzuconego mu czynu z art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k.

3.6.

z apelacji oskarżyciela publicznego

rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego kary jednostkowej 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności za przypisany mu występek z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., podczas gdy prawidłowo ustalone przez sąd okoliczności sprawy, w tym wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz sposób działania, zdecydowanie przemawiały za orzeczeniem wobec niego za ten czyn kary 4 lat pozbawienia wolności, co prowadzi do wniosku, że orzeczona kara pozbawienia wolności jest karą rażąco łagodną i nie spełnia wymogów prewencji indywidualnej, jak też przeczy względom na społeczne oddziaływanie kary

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zgodzić należy się z apelującym oskarżycielem publicznym, że wymiar kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego za przypisany mu czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., nie uwzględnia w należytym stopniu stopnia winy oskarżonego i stopnia społecznej szkodliwości przypisanego mu przestępstwa. Oceniając stopień winy oskarżonego a równocześnie postać zamiaru popełnionego przez niego przestępstwa rzutującą na stopień społecznej szkodliwości czynu, nie sposób pominąć kwestii utrzymywania przez oskarżonego przestępczego zamiaru przez bardzo długi okres niespełna 4 lat. W zamiarze przestępczym oskarżony trwał skonfrontowany z bardzo ciężką sytuacją materialną i życiową pokrzywdzonych. Okoliczność, iż trudna sytuacji pokrzywdzonych, ich nieporadność i niskie kompetencji nie potrafiły w żadnym stopniu osłabić bezwzględnego nastawienia oskarżonego do wykorzystania pokrzywdzonych jako stałego źródła wyłudzanych i wypłacanych pod wypływem obawy o utratę domu kwot pieniężnych, uznać należy za okoliczność dalece obciążającą. Okoliczność ta stanowi równocześnie źródło informacji o negatywnych właściwościach osobistych oskarżonego, które wskazują na konieczność doboru wobec niego kary o właściwym poziomie dolegliwości, aby można było liczyć na osiągnięcie przez wymierzoną karę celów zapobiegawczych w odniesieniu do sprawcy przestępstwa. Obciążającą okolicznością jest również rozmiar wyrządzonej popełnionym przestępstwem szkody w wysokości 311 300 złotych, istotnie przekraczającej próg znacznej wartości, tj. 200 000 złotych, której częściowe naprawienie na skutek powrotnego przeniesienia własności nieruchomości pokrzywdzonej D. J. nastąpiło dopiero w toku procesu karnego i to w sytuacji wytoczenia przez prokuratora przed sądem cywilnym powództwa o uznanie przeniesienia własności nieruchomości za nieważne. Przy równoczesnym ustaleniu przez sąd I instancji, że z popełnionego przestępstwa oskarżony uczynił sobie stałe źródło dochodu, jak też multikwalifikacji przestępstwa z dwóch zbiegających się przepisów ustawy karnej tj. art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk oraz z art. 304 § 1 kk uznać należy, że potrzeba odzwierciedlenia w wymiarze kary stopnia społecznej szkodliwości czynu, jak też konieczność realizacji celów kary w zakresie zapobiegawczego oddziaływania na osobę sprawcy oraz kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, sprawiają, iż orzeczona wobec oskarżonego zaskarżonym wyrokiem kara 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności uznana musi być za karę, której łagodność ma charakter rażący. Względy związane z prawidłowym kształtowaniem świadomości prawnej społeczeństwa sprawiają, że reakcja na czyn oskarżonego musi być reakcją o odpowiednio wysokim poziomie dolegliwości dla oskarżonego. Tylko kara odpowiednio dolegliwa będzie mogła utrwalić pożądane w społeczeństwie poczucie, że na szczególne potępienie zasługują czyny popełniane na szkodę osób, które z powodu niskich kompetencji i trudnej sytuacji życiowej nie potrafią przeciwstawić się bezprawnym działaniom naruszającym ich dobra i interesy. Oceny wymierzonej przez sąd I instancji kary jako kary rażąco łagodnej nie są w stanie zmienić okoliczności w postaci uprzedniej niekaralności oskarżonego, jak też jego dotychczasowego sposób życia, starania o naprawienia szkody i pojednanie się z pokrzywdzonymi. Okoliczności tej jednak stanowią powód, dla którego wnioskowaną przez oskarżyciela publicznego karę 4 lat pozbawienia wolności, uznać należało za karę nadmiernie surową.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu za czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. na podstawie art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. kary 4 lat pozbawienia wolności oraz kary łącznej 5 lat pozbawienia wolności

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek zasadny w części postulującej zaostrzenie wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności z uwagi na stwierdzone uchybienie w postaci rażącej łagodności kary, jednocześnie jednak niezasadny w zakresie, w jakim postulował orzeczenie kary w wymiarze przekraczającym 2 lata pozbawienia wolności.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Naruszenie przepisu prawa materialnego, a to art. 284 § 2 k.k. i art. 58 § 1 kodeksu cywilnego prowadzące do rażącej niesprawiedliwości wyroku w rozumieniu art. 440 k.p.k., poprzez błędne przyjęcie przez sąd I instancji, że pieniądze wypłacane oskarżonemu tytułem zapłaty czynszu za wynajem nieruchomości w W., stanowiły mienie P. C. i zostały przywłaszczone przez oskarżonego.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nabycie przez P. C. własności należącej do D. J. nieruchomości położonej w G. na podstawie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, która zawarta została w formie aktu notarialnego w dniu 4 grudnia 2012 roku przez oskarżonego reprezentującego na podstawie udzielonych mu pełnomocnictw obie strony umowy, tj. D. J. i P. C. uznać należało w myśl art. 58 § 1 kodeksu cywilnego za czynność prawną nieważną z uwagi na sprzeczność celu tej czynności z ustawą. Do rozporządzenia przez D. J. własnością rzeczonej nieruchomości zgodnie z ustaleniami dotyczącymi czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie I zaskarżonego wyroku doszło na skutek wprowadzenia jej w błąd, zarówno co do rzeczywistej kwoty pożyczki, której spłata miała być zabezpieczona przewłaszczeniem nieruchomości, jak i co do zamiaru zwrotnego jej przeniesienia, a więc na skutek przestępstwa. Przestępczy cel zawarcia umowy przewłaszczenia towarzyszący oskarżonemu nie może budzić wątpliwości w świetle ustaleń sądu I instancji a czynność prawna podjęta w celu przestępczym jest czynnością nieważną (patrz: wyroki SN z 28.10.2005 r., II CK 174/05, OSNC 2006, nr 9, poz. 149, z 17.7.2008 r., II CSK 102/08, Legalis SN z 19.01.2011 r., V CSK 189/10, LEX nr 1108520) Zagadnienie sprzeczności z prawem czynności prawnych stanowiących przestępstwo nie jest zagadnieniem jednolicie postrzeganym w orzecznictwie sądów oraz doktrynie. Znane są sądowi odwoławczemu poglądy, zgodnie z którymi uznanie umowy za nieważną z uwagi na jej przestępczy charakter może nastąpić, tylko wtedy gdy obie strony przez zawarcie umowy popełniają przestępstwo albo popełnia je tylko jedna strona, natomiast druga strona o tym wie i to co wie powinno ją powstrzymać od zawarcia umowy. Niemniej mimo świadomości kontrowersji zagadnienia nie budzi wątpliwości sądu odwoławczego sprzeczności omawianej umowy przewłaszczenia jako czynność prawnej podjętej w celu obejścia przepisów ustawy. Czynność prawna prowadząca do obejścia prawa nie jest co prawda objęta zakazem prawnym, ale jest przedsięwzięta w celu osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo. Normy prawa karnego w szczególności art. 286 § 1 k.k. jak i art. 304 § 1 k.k. jednoznacznie wskazują na zakaz osiągania korzyści majątkowych poprzez działania realizujące znamiona wskazanych w tych przepisach czynów zabronionych. Z tego też powodu nie sposób zaakceptować ważność czynności prawnych podjętych przez oskarżonego i uznać należało je za nieważne w oparciu o art. 58 § 1 kodeksu cywilnego. Mając pełną świadomość okoliczności, iż w pierwszym rzędzie uchyleniu się od skutków prawnych umów zawartych na skutek wprowadzenia w błąd czy też na skutek wyzysku winno odbywać się w oparciu o instytucje prawa cywilnego określone w przepisach art. 84 k.c. art. 86 k.c. i art. 388 k.c., a więc przy zastosowaniu sankcji względnej nieważności czynności prawnej czy też modyfikacji treści stosunku prawnego, to jednak sytuacja, w której pokrzywdzona strona czynności prawnej nie wykorzystuje przysługujących jej w tym zakresie uprawnień z uwagi na swoją nieporadność, nie może prowadzić do automatycznej akceptacji stanu prawnego osiągniętego dzięki czynności podjętej przez drugą ze stron w celu przestępczym. „(…) w przypadkach, w których zastosowanie – wprost albo w drodze analogii – przepisów o wadach oświadczenia woli albo innych regulacji (np. o odpowiedzialności odszkodowawczej) nie prowadziłoby do prawidłowych rezultatów, należy uznać, że art. 58 k.c. może mieć wyjątkowo zastosowanie.”( R. Trzaskowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 2 (art. 56–125), red. J. Gudowski, Warszawa 2021, art. 58.)

Konsekwencją powyższych wywodów jest brak możliwości przyjęcia prawnej skuteczności przeniesienia własności należącej do D. J. nieruchomości na P. C.. Tym samy kwoty wypłacone przez pokrzywdzonych oskarżonemu tytułem czynszu za najem nieruchomości w okresie od 5 maja 2016 roku do 20 lutego 2017 roku nie mogą zostać uznane za mienie P. C., co prowadzi do niemożności oceny zachowania oskarżonego jako przywłaszczenia jego mienia. Okoliczność ta musiała w realiach niniejszej sprawy prowadzić do uniewinnienia oskarżonego od zarzuconego mu czynu z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. na etapie postępowania odwoławczego. W zakresie odnoszącym się do tego czynu wyrok sądu I instancji zaskarżony został wyłącznie na korzyść oskarżonego (apelacja prokuratora wniesiona na niekorzyść oskarżonego dotyczy jedynie kary orzeczonej za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.) Sytuacja ta z uwagi na treść art. 434 § 1 k.p.k. uniemożliwia dokonanie nowych, niekorzystnych dla oskarżonego ustaleń faktycznych, które dawałyby podstawę do przypisania mu popełnienia przestępstwa na szkodę J. i D. J. wyczerpującego znamiona bądź to czynu z art. 286 § 1 k.k. bądź to z art. 304 § 1 k.k. Nie jest możliwe także uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie czynu zarzuconego w punkcie 2 aktu oskarżenia w oparciu o przepis art. 440 k.p.k. Przypomnieć wypada, że „ Nie jest możliwe uchylenie orzeczenia na niekorzyść oskarżonego, jeżeli jego utrzymanie w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe (art. 440 in fine k.p.k.), w innych wypadkach niż w sytuacjach określonych w art. 439 § 1 k.p.k., art. 454 § 1 i 3 k.p.k. lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości (art. 437 § 2 in fine k.p.k.).” (patrz: wyrok SN z 6.04.2017 r., V K.K. 372/16, OSNKW 2017, nr 9, poz. 51)

4.2.

Naruszenie przepisu prawa materialnego, a to art. 299 § 1 k.k. prowadzące do rażącej niesprawiedliwości wyroku w rozumieniu art. 440 k.p.k., na skutek błędnej oceny sąd I instancji, że przyjęcie na rachunek bankowy, którym dysponował oskarżony, wpłat pieniędzy dokonanych przez pokrzywdzonych J. i D. J. świadczy o wyczerpaniu przez oskarżonego znamion przestępstwa z art. 299 § 1 k.k.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Wpłaty dokonywane przez pokrzywdzonych na rachunek bankowy S. F., z którego korzystał także oskarżony, stanowiły czynność związaną z pierwotnym objęciem w posiadanie przez oskarżonego korzyści jako sprawcy tzw. przestępstw bazowych. Wpłaty te stanowiły niezbędny do przypisania oskarżonemu czynu z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. element rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzonych. Nie mogły tym samym stanowić równocześnie znamienia czynu z art. 299 § 1 k.k. Sprawcą przestępstwa z art. 299 § 1 k.k. może być oczywiście także ten, kto sam dopuścił się przestępstwa, z którego pochodzą korzyści majątkowe (por. uchwała SN (7) z 18.12.2013 r., I KZP 19/13; wyrok SA w Katowicach z 26.04.2018 r., II AKa 557/17, LEX nr 2555948). W takim jednak razie przestępstwo prania brudnych pieniędzy nie może być tożsame z przestępstwem, z którego pochodzą korzyści majątkowe stanowiące przedmiot czynności wykonawczych określonych w art. 299.k.k. Pierwotne więc wejście sprawcy przestępstwa źródłowego w posiadanie środków stanowiących korzyść z tego przestępstwa, będące znamieniem tego czynu, nie może równocześnie stanowić czynności, która oceniana przez pryzmat znamion czynu zabronionego z art. 299 § 1 k.k., stanowić mogłaby podstawę do pociągnięcia sprawcy przestępstwa źródłowego (bazowego) do odpowiedzialności karnej za przestępstwo "prania brudnych pieniędzy". Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie "W subsumcji przestępstwa prania brudnych pieniędzy istotne jest odróżnienie realizacji czynności wykonawczych z art. 299 § 1 k.k. w stosunku do praw lub rzeczy związanych z popełnieniem czynu zabronionego. Występek ten nie polega na zachowaniu realizującym przestępstwo bazowe. Zabór mienia nie jest jednocześnie praniem brudnych pieniędzy, a dopiero asymilacja ("integracja") bezprawnie uzyskanych środków przez kapitał pochodzący z legalnych źródeł, dzięki temu skorzystanie z "oczyszczonych" środków." (tak: wyrok SA w Krakowie z 4.10.2018 r., II AKa 97/18, KZS 2019, nr 9, poz. 41., podobnie wyrok SA we Wrocławiu z 18.04.2018 r., II AKa 22/18, LEX nr 2505790.)

Wszystkie powyższe uwagi odnieść należy również do wpłat dokonywanych przez pokrzywdzonych tytułem zapłaty czynszu za wynajęcie nieruchomości w G. i to niezależnie od omówionych wyżej okoliczności, które doprowadziły do uniewinnienia oskarżonego od zarzutu popełnienia przestępstwa przywłaszczenia na szkodę P. C.. Dopiero przecież uzyskanie przez oskarżonego władztwa nad wpłacanymi pieniędzmi pozwalało uznać za dokonane zarzucony mu czyn z art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

4.3.

Błąd w ustaleniach faktycznych w zakresie odnoszącym się do faktu dokonywania przez oskarżonego na rachunek bankowy S. F. wpłat pieniędzy, które oskarżony przyjmował w gotówce od pokrzywdzonych J. i D. J. oraz co do faktu, że pieniądze wpłacone na rachunek bankowy przez pokrzywdzonych tytułem zwrotu pożyczki, jak też tytułem czynszu za wynajem nieruchomości były następnie transferowane przez oskarżonego lub też przez niego wypłacane.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Zgodzić należy się z sądem I instancji, że o popełnieniu przez oskarżonego przestępstwa z art. 299 § 1 k.k. mogło świadczyć dokonywanie przez niego na rachunek bankowy S. F. wpłat otrzymanych od pokrzywdzonych w gotówce pieniędzy tytułem zwrotu pożyczki czy też czynszu za wynajem nieruchomości w G.. W tym zakresie brak jednak dowodów wskazujących na takie zachowanie oskarżonego. Faktów w tym zakresie nie wykazują powołane dowody w postaci historii rachunku bankowego czy też zeznań pokrzywdzonych i S. F.. Faktu tego nie potwierdzają również wyjaśnienia samego oskarżonego, który nie kwestionował korzystania z rachunku bankowego S. F. za jej zgodą, co zresztą potwierdziła sama S. F.. Żadne jednak z depozycji wskazanych osób nie potwierdzają, że oskarżony pieniądze otrzymane w gotówce od pokrzywdzonych wpłacał na rachunek bankowy S. F.. Faktu tego nie sposób domniemywać jedynie z potwierdzonego przez oskarżonego i S. F. faktu korzystania przez oskarżonego z rachunku bankowego S. F.. Wytknąć należy sądowi I instancji błąd w zakresie, w jakim uznał on oskarżonego za osobę ustanowioną przez S. F. pełnomocnikiem do jej rachunku bankowego w okresie objętym zarzutem. Informacja Banku (...) (karta 628) jednoznacznie potwierdza przecież, że pełnomocnikiem ogólnym do rachunku S. F. oskarżony został dopiero 3 października 2018 roku. Brak również w sprawie dowodów świadczących o tym, że oskarżony dokonał jakichkolwiek transferów pieniędzy wpłaconych przez pokrzywdzonych na rachunek bankowy S. F.. Okoliczności tej również nie sposób domniemywać wyłącznie z potwierdzonego przez oskarżonego i S. F. wspólnego korzystania przez nich z tego samego rachunku. Oskarżony twierdził w swoich wyjaśnieniach, że zlecenia przelewów z rachunku wykonywane były wyłącznie przez S. F., choć co do części z nich świadek robiła to na prośbę oskarżonego. Nie sposób w oparciu o takie depozycje przezwyciężyć wątpliwości co do osoby, która wykonała konkretny przelew, jak też, które z przelewów zlecone zostały na prośbę oskarżonego. Pamiętać przy tym należy, że przelewy takie musiałby być związane z transferem środków wpłaconych wcześniej na rachunek przez pokrzywdzonych, tj. związane musiałby być z czynnością powodująca przemieszczenie lub zmianę dysponenta wartości majątkowych. Nie mogą wchodzić w grę w związku z tym zwykłe przelewy związane z zapłatą za towary czy usługi. Choć transfer środków pochodzących z przestępstwa jako znamię czynu z art. 299 § 1 k.k. w przepisie tym wskazany został dopiero w nowelizacji kodeksu karnego zmieniającej treść tego przepisu z dniem 13 lutego 2016 roku, przed tą datą transfer środków zawsze można oceniać jako inną czynności, która może udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku. Nie można więc wykluczyć, że także przed 13 lutego 2016 roku dokonanie przelewu z rachunku S. F. mogło być związane z realizacją czynu z art. 299 § 1 k.k. Warunkiem odpowiedzialności karnej za dokonanie takiego przelewu jest jednak, aby przelew ten udaremniał lub znacznie utrudniał stwierdzenie przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia korzyści osiągniętych z popełnienia przestępstwa, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku. W realiach niniejszej sprawy nie sposób jednak przyjąć takiego skutku dokonywania przelewów, skoro osoby pokrzywdzone przestępstwem znały rachunek bankowy, na który wpłacono środki pochodzące z przestępstwa popełnionego na ich szkodę i z łatwością informację tę przekazały organom ścigania. Organy ścigania znając numer rachunku bankowego, na który trafiły pieniądze uzyskane z przestępstwa, nie powinny mieć trudności w ustaleniu pochodzenia pieniędzy. Przestępstwo prania brudnych pieniędzy z art. 299 § 1 k.k w odniesieniu do jego postaci związanej z "innymi czynnościami" nie ma charakteru przestępstwa abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo.(patrz: uchwała SN(7) z 24.06.2015 r., I KZP 5/15, OSNKW 2015, nr 7, poz. 55.) W postępowaniu karnym dotyczącym "innych czynności" konieczne jest więc udowodnienie, że faktycznie podjęte przez sprawcę zachowania spełniały ową dodatkową kwalifikację związaną z udaremnieniem lub znacznym utrudnieniem ustalenia przestępczego pochodzenia środków. Należy przy tym mieć na względzie, że w określonych okolicznościach faktycznych wykorzystanie systemu bankowego w celu przekazania korzyści pochodzących z przestępstwa nie tylko nie utrudnia, ale wręcz ułatwia stwierdzenie przestępnego pochodzenia tych korzyści. Wykluczony jest więc w tym przypadku wszelki automatyzm.

Powyższe uwagi dotyczące przypisanych oskarżonemu transferów środków odnieść należy w całej rozciągłości, a więc zarówno w odniesieniu do dowodowych trudności przypisania oskarżonemu konkretnej wypłaty z konta, jak w odniesieniu do skutku w postaci udaremnienia ustalenia pochodzenia środków, do przypisanego oskarżonemu zachowania polegającego na wypłacie środków z konta bankowego.

Mając na uwadze okoliczność, że po wejściu życie z dniem 13 lutego 2016 roku nowelizacji kodeksu karnego zmieniającej treść przepisu art. 299 § 1 k.k. dokonanie transferu pieniędzy pochodzących z przestępstwa, jak i wypłata tych pieniędzy z rachunku bankowego świadcząca o ich użyciu, nie wymagają wykazywania znamienia w postaci udaremnienia lub znacznego utrudnienia stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia środków, stwierdzić jednak należy, że brak dowodowych możliwości ustalenia, które z przelewów bądź wypłat wykonywane były przez oskarżonego lub na jego zlecenie, nie sposób przypisać oskarżonemu działań wyczerpujących znamiona przestępstwa z art. 299 § 1 k.k.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

skazanie za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i orzeczenie za to przestępstwo środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak uchybień wskazanych w apelacji obrońcy, jak również innych uchybień podlegających uwzględnieniu z urzędu przez sąd odwoławczy (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k. i art. 455 k.p.k.)

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

wymiar kary pozbawienia wolności orzeczonej za czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

Zwięźle o powodach zmiany

Patrz uwagi wskazane w sekcji 3.6

5.2.2.

Przedmiot i zakres zmiany

uniewinnienie oskarżonego od czynu z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. oraz od czynu z art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k.

Zwięźle o powodach zmiany

Patrz uwagi zawarte w sekcjach 4.1, 4.2 i 4.3

5.2.3.

Przedmiot i zakres zmiany

Uchylenie rozstrzygnięcia w przedmiocie kary łącznej

Zwięźle o powodach zmiany

Wobec uniewinnienia oskarżonego od czynu z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. oraz od czynu z art. 299 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. zdezaktualizowały się przesłanki orzeczenia kary łącznej.

5 .2. 4.

Przedmiot i zakres zmiany

zaliczenie okresu zatrzymania na poczet kary pozbawienia wolności

Zwi ęź le o powodach zmiany

Wobec pierwotnego zaliczenia okresu zatrzymania na poczet orzeczonej nieprawomocnie kary łącznej konieczna była korekta tego rozstrzygnięcia i zaliczenie okresu zatrzymania na poczet kary pozbawienia wolności orzeczonej prawomocnie przez sąd odwoławczy.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Wobec zmiany wyroku skazującego w myśl art. 635 k.p.k. o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze rozstrzygnąć należało na zasadach ogólnych. Zasady te w przepisie art. 627 k.p.k. wskazują, że koszty procesu ponosi oskarżonych, który został skazany za przestępstwo. Mimo że oskarżony na etapie postępowania odwoławczego został uniewinniony od dwóch zarzutów brak było podstaw do ustalenia w myśl art. 630 k.p.k. wydatków postępowania odwoławczego związanych wyłączenie z oskarżeniem w części uniewinniającej Z tego też powodu zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania odwoławczego w wysokości 20 złotych, tj. ryczałtu za doręczenia pism i wezwań określony w § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz.U.2013.663 t.j.) Stosownie do art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U.1983.49.223 t.j.) oskarżonego obciążono również obejmującą obie instancje opłatą orzekaną w podwyższenia wymiaru kary zasadniczej, tj. opłatą od kary pozbawienia wolności orzeczonej w wysokości do 2 lat, która zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4) powołanej ustawy wynosi 300 złotych

7.  PODPIS

SSO del. Piotr Mika SSA Robert Kirejew SSA Wojciech Paluch

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

skazanie

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego za czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 304 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana