Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21.04.2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ustalił kapitał początkowy J. S. na dzień 1 stycznia 1999 roku.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 777,95 zł.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1985 r. do 31.12.1994 r.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 63,72 %.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 777,95 zł ZUS ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 63,72 %. przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w w/w ustawie o emeryturach i rentach z FUS (63,72 % x 1 220,89 zł = 777,95 zł).

Organ rentowy przyjął łącznie 23 lata, 6 miesięcy, 8 dni, okresów składkowych,

Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31.12. 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 74,07 %.

Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy.

W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 95 030,21 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego zakład nie uwzględnił okresów:

-17.12.1977 do 01.01.1978 gdyż w tym okresie wnioskodawca nie podjął pracy po wyjściu z wojska,

- od 25.04.1991 do 31.10.1991 gdyż w tym okresie wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym.

/decyzja – w aktach kapitałowych ZUS k. 31-32/

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł J. S. domagając się jej zmiany poprzez

- uwzględnienie przy wyliczeniu kapitału początkowego okresów składkowych od 17.12.1977 do 01.01.1978 r. tj. okresu przerwy pomiędzy służbą wojskową a podjęciem ponownym zatrudnienia,

- uwzględnienie do stażu pracy oraz okresu składkowego okresu prowadzenia działalności gospodarczej pomiędzy 25.04.1978 - 01.11.1985 r. podnosząc iż z tym dniem wydano decyzję o wygaśnięciu potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rzemiosła - decyzja z dnia 22.10.1985 r.

- uwzględnienie do okresu składkowego okresu prowadzenia działalności gospodarczej od 14.04.1992 -04.06.2001 - załączając decyzje o wykreśleniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej z dnia 4.06.2001 r.

- uwzględnienie wyższych dochodów tytułu wniosków racjonalizatorskich z Odlewni (...) w okresie 01.01.1992 -19.03.1992, zgodnie z informacja o dochodach,

- uwzględnienie nagrody za wdrożony projekt wynalazczy pudeł żużlowników w wysokości 19.115.250 zł z 07.07.1990zgodnie z wnioskiem o wypłatę,

podnosząc iż wskazane okoliczności zostały w sposób nieuprawniony pominięte przez organ rentowy przy wyliczeniu kapitału początkowego.

/ odwołanie z załącznikami k. 3 -10/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, iż wskazana decyzja została wydana w wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 10.03.2021 r. sygn. akt VIII U 2205/20. Co do okresu 17.12.1977 do 01.01.1978 r. organ rentowy wskazał, iż w tym przedmiocie zaskarżył przedmiotowy wyrok i sprawa w tym zakresie została przekazana do Sądu Apelacyjnego w Łodzi - sygn. akt III AUa 592/21. Co do okresów wykonywania działalności gospodarczej organ podniósł, iż uwzględnił wszystkie okresy, za które odprowadzono składki. Brak podstaw do przyjęcia do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru nagrody za wdrożony i stosowany projekt wynalazczy, gdyż przedłożony dokument to tylko wniosek brak dowodów że nagroda została wypłacona. Ponadto wskazał iż zgodnie z § 7 pkt 1 Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego z dnia 29.01.1990 r. podstawy wymiaru składek nie stanowią wypłaty należności obliczane od wielkości efektów uzyskanych przez zastosowanie pracowniczego projektu wynalazczego i za dokumentacje dostarczaną bezumownie przez twórcę projektu przydatna do stosowania projektu oraz nagrody za wynalazczość , a także nagrody za prace badawcze i rozwojowe.

/ odpowiedź na odwołanie k. 12/

Na rozprawie w dniu 24.05.2022 r. ustanowiony w toku procesu pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie podtrzymując wszystkie wniesione przez wnioskodawcę zarzuty. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o odrzucenie odwołania podnosząc zarzut powagi rzeczy osadzonej uwagi na wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 3.02.202 r. w sprawie sygn. akt III AUa 592/21. W przypadku gdyby Sąd nie uwzględnił tego zrzutu wniósł o oddalenie odwołania. Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o oddalenie wskazanego zarzutu podnosząc iż dopiero w tym postępowaniu wnioskodawca dotarł do nowych dowodów w tym z zeznań świadka.

/ stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 24.05.2022 r. 00:01:40-00:09:15/

Pismem procesowym z dnia 31.05 data wpływu 2.06.2022 r. pełnomocnik powoda wskazał, iż powód cofa swoje żądanie w zakresie zaliczenia do okresu składkowego okresu od 17.12.1977 r. do 01.01.1978 r. z uwagi na prawomocne rozstrzygnięcie w tym zakresie przez Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrok z dnia 3.02.2022 w sprawie III AUa 592/21, jednocześnie ubezpieczony podtrzymał żądanie uwzględnienia do stażu pracy oraz okresu składkowego okresu prowadzenia działalności gospodarczej (...).04.1978 r. - 01.11.1985 r. i 14.04.1992 r. -04.06.2001 r. Nadto strona wniosła o uwzględnienie wyższych dochodów ubezpieczonego z tytułu wniosków racjonalizatorskich w okresie 01.01.1992 r. -19.03.1992 r. podczas zatrudnienia w Odlewni (...) (do tej pory uwzględnione zostało jedynie wynagrodzenie za wnioski racjonalizatorskie 1990) oraz nagrody za wdrożony projekt wynalazczy z 7.07.1990 r. co miał potwierdzić zgłoszony świadek.

/ pismo procesowe k. 70/

W odniesieniu do powyższego pełnomocnik organu rentowego podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie, wskazując iż kwestia zarobków z Odlewni (...) była rozpatrywana w sprawie VIII U 2205/20, zakończonej prawomocnym wyrokiem. Zarobki za okres od 01.01.1988r. zostały przyjęte na podstawie oryginalnych dokumentów źródłowych tj. list płac, w których ujęto również wynagrodzenia za wnioski racjonalizatorskie w 1990r. - gdyby takie wynagrodzenia były wypłacone w innych latach np. w 1992 r., to również byłyby ujęte w listach płac. W tym zakresie organ wniósł o odrzucenie lub oddalenie odwołania.

Co do okresów prowadzenia działalności gospodarczej- te zostały przyjęte na podstawie dokumentacji płatnika zgromadzonej w ZUS, a wnioskodawca nie przedstawił dowodów opłacenia składek za inne okresy niż zaliczone - w tym zakresie organ wniósł o oddalenie odwołania.

/ pismo procesowe k. 73/

Na rozprawie w dniu 11.05.2023 r. poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawcy oparł odwołanie, pełnomocnik ZUS podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie w zakresie oddalenia i odrzucenia odwołania.

/ stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 11.05.2023 r. 00:01:222 -00:02:03 i 00:16:38-00:17:10/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. S., urodził się (...).

/ bezsporne/

Wyrokiem z dnia 10 marca 2021 r., sygn. akt VIII U 2205/20, Sąd Okręgowy w Łodzi w pkt. I – zmienił decyzję z dnia 12 sierpnia 2020 r., którą ponownie ustalono wysokość kapitału początkowego J. S., znak (...), w ten sposób, że: - przyjął do ustalenia wysokości kapitału początkowego dochód stanowiący podstawę składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1985 r. do 31 grudnia 1994 r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 63,72% (ppkt 1); - uwzględnił do wartości kapitału początkowego okres: od 1 czerwca 1971 r. do 3 listopada 1975 r. oraz okres od 17 grudnia 1977 r. do 1 stycznia 1978 r. (ppkt 2); w pkt. II – zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 17 sierpnia 2020 r., znak (...) i przyjął do obliczenia wysokości emerytury J. S. wysokość kapitału początkowego w kwocie 80.151,50, w pkt. III – oddalił odwołanie w pozostałej części. Nadto, w pkt. IV – rozstrzygnął o kosztach procesu, zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na rzecz J. S. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wydając rozstrzygnięcie tej treści Sąd Okręgowy m.in. uwzględnił do wyliczenia kapitału początkowego do okres 17.12.1977 r. do 01.01.1978 r. tj okres pomiędzy zakończeniem służby wojskowej a powrotem do pracy wnioskodawcy, oraz w zakresie zarobków z Odlewni (...) za okres od 01.01.1988 r., te zostały przyjęte w kwotach określonych na podstawie oryginalnych dokumentów źródłowych tj. list płac, w których ujęto również wynagrodzenia za wnioski racjonalizatorskie w 1990 r. Brak ich było w pozostałych okresach.

/ bezsporne wyrok SO z uzasadnieniem k. 107., 111-117 załączonych akt sygn. akt VIII U 2205/20 /

Powyższe orzeczenie stanowiło asumpt do wydania zaskarżonej decyzji w której do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął wynagrodzenie ubezpieczonego ostatecznie w następującej wysokości:

- za rok 1985 – 139 908 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 240 060,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 58,28 %;

- za rok 1986 – 195 634 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 289 140,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 67, 66 %;

- za rok 1987 – 216 070,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 350 208,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 61,70 %.

- za rok 1988 – 600 924 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 637 080,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 94, 32 %.

- za rok 1989 – 2 232 396 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 2 481 096,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 89,98 %.

- za rok 1990 – 8 579 523 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 355 644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 69,44 %.

- za rok 1991 – 4 602 686,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 21 240 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 43,34%.

- za rok 1992 – 13 090 988,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 35 220 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 49,56%.

- za rok 1993 – 13 243 660,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 47 940 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 47,36 %.

- za rok 1994 – 17 756 900,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63 936 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 55,55%.

Co dało wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego 63,72 %

/ bezsporne obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru k. 33 akt kapitałowych ZUS/

Decyzją z dnia 22.04.2021 r. po korekcie kapitału początkowego przeliczono emeryturę wnioskodawcy od 1.07.2020 r.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej tj. podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 5749,42 zł.

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 421130,93 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wyniosło216,40 m-cy,

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1 972,64 zł,

Po waloryzacji od 1.03.2021 r. 2056,28 zł

/ decyzja o przeliczeniu emerytury k. 48 akt emerytalnych ZUS/

Wydanym w toku niniejszego procesu wyrokiem z dnia 3 lutego 2022 r. w sprawie sygn. akt III AUa 592/21 Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rozpoznając apelacje organu rentowego od wskazanego wyżej orzeczenia zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I (pierwszym) podpunkt 2 (dwa) w ten sposób, że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględnił okresu od 17 grudnia 1977 roku do 1 stycznia 1978 roku.

/ bezsporne wyrok SA z uzasadnieniem k. 147, k.150 -154 załączonych akt sygn. akt VIII U 2205/20 i III AUa 592/21/

W okresie 20.11.1985 r.-31.01.1992 r. wnioskodawca był zatrudniony w Odlewni (...) w K., jako murarz, w pełnym wymiarze czasu pracy. Składniki jego wynagrodzenia stanowiła wówczas: płaca zasadnicza według stawki osobistego zaszeregowania plus premia uznaniowa. Niedostępnymi są regulaminy wynagradzania i premiowania, brak Układu Zbiorowego Pracy.

Brak potwierdzenia wynagrodzeń, uzyskanych przez wnioskodawcę, za wnioski racjonalizatorskie w 1992r., w przedstawionych do akt sprawy i do akt ZUS – listach zarobkowych za 1992r. Brak jest potwierdzenia wypłaty nagrody za wdrożony projekt wynalazczy z 7.07.1990 r. choć J. S. wnioskował wówczas o jego wypłatę.

/ dokumentacja osobowa i finansowa za ww okres zatrudnienia k. 43-61, kserokopie kart wynagrodzeń w aktach kapitałowych ZUS k. 13-15, wniosek o przyznanie i wypłacenie nagrody za wdrożony i stosowany projekt wynalazczy k.6-7, informacja o dochodach otrzymanych w okresie 1.01.-19.03.1992 r. k. 8, wyrok SO z uzasadnieniem k. 107., 111-117 załączonych akt sygn. akt VIII U 2205/20, wyrok SA z uzasadnieniem k. 147, k.150 -154 załączonych akt sygn. akt VIII U 2205/20 i III AUa 592/21/

Na podstawie list płac, w zaskarżonej decyzji zgodnie z wyrokiem z dnia 10 marca 2021 r., ZUS uwzględnił wynagrodzenia wnioskodawcy za wnioski racjonalizatorskie w 1990r.

/ bezsporne dokumentacja osobowa i finansowa za ww. okres zatrudnienia k. 43-61/

W odlewni składane były wnioski racjonalizatorskie dotyczące zamiany amerykańskich materiałów ogniotrwałych na polskie, jak również innych amerykańskich materiałów na polskie. To wiązało się z dodatkowym wynagrodzeniem. Był regulamin, wynagrodzenie było liczone od osiągniętych efektów. Były nagrody za wdrożone projekty wynalazcze. Istniały zarówno nagrody za projekt racjonalizatorki, jak i nagrody za wdrożony postęp techniczny. Wniosek racjonalizatorski, jeśli przynosił efekty, to pracownik otrzymywał wynagrodzenie. Nie zawsze można było wyliczyć efekt danego wniosku racjonalizatorskiego. Wtedy efekt był liczony w postaci nagrody. Wtedy to była przyznawana nagroda, a nie matematycznie wyliczana. Jeśli dało się wyliczyć korzyść, to wtedy było płacone wynagrodzenie za projekt racjonalizatorski, jeśli się nie dało, to była nagroda. Z jednego wniosku można było dostać albo wynagrodzenie albo nagrodę. Wniosków mogło być wiele.

/ zeznania świadka Z. W. protokół z rozprawy z dnia 11.05.2023 r. 00:04:23 -00:16:00/

Wnioskodawca legitymuje się decyzją z dnia 22.10.1985 r. o wygaśnięciu z dniem 1.11.1985 r. potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rzemiosła z 25.04.1978 r. z uwagi na rezygnację z dalszego prowadzenia zakładu. Nadto decyzją z dnia 4.06.2001 r. w zakresie wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej z tym dniem wpisu dokonanego 14.04.1991 r. pod nr (...) dotyczącego jego działalności polegającej na usługach ogólno - budowlanych

/ decyzja z dnia 22.10.1985 r. k. 10, decyzja z dnia 4.06.2001 r. k. 9 /

Do wyliczenia kapitału początkowego wnioskodawcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w zaskarżonej decyzji przyjęto okresy:

-od 01.05.1978 r. do 30.11.1985 r. (do 30.04.1978 r. jest zaliczony okres z tytułu zatrudnienia) -od 01.05.1992 r. do 31.12.1992 r.;

-od 5.04.1993 r. do 14.10.1993 r.;

-od 01.05.1994 r. do 29.10.1994 r.;

-od 02.05.1995 r. do 30.10.1995 r.;

-od 01.05.1996 r. do 30.10.1996 r.;

-od 01.04.1997 r. do 30.09.1997 r.;

-od 01.05.1998 r. do 31.10.1998 r. zgodnie z poświadczeniem Wydziału (...) i Składek 27.05.2020 r.

Do wyliczenia wysokości emerytury po 31.12.1998 r. z tytułu działalności gospodarczej przyjęto składki za okresy: 01.06.1999 r. do 31.07.1999 r. i od 01.06.2000 r. do 31.08.2000 r.. zgodnie z danymi zapisanymi na koncie ubezpieczonego tylko za te okresy zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

/ bezsporne, wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego k. 28-29 oraz k. 39- 41 akt kapitałowych ZUS, pismo k. 38 akt kapitałowych ZUS, zlecenie postępowania wyjaśniającego k. 18 akt emerytalnych ZUS potwierdzenie ubezpieczenia k. 32-33 akt emerytalnych ZUS/

Brak jest dowodów opłacenia składek za inne okresy prowadzenia działalności gospodarczej niż zaliczone.

/ bezsporne/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS w szczególności zachowanej dokumentacji osobowej i płacowej za sporne okresy. Podnieść należy, iż wiarygodność tej dokumentacji nie była przez strony kwestionowana. Nadto w oparciu zeznania przesłuchanego w procesie świadka.

Sąd uznał za nieudowodnione twierdzenia wnioskodawcy, iż wypłacono mu wynagrodzenia za wnioski racjonalizatorskie w 1992r. i za wdrożony projekt wynalazczy z 7.07.1990 r. Podnieść należy, że zgromadzona w sprawie dokumentacja w szczególności karty wynagrodzeń nie potwierdzają wskazanych okoliczności. Podkreślić należy że z karty wynagrodzeń z roku 1990 r. wynika, iż wnioskodawcy zostało wypłacone dodatkowe wynagrodzenie za projekt racjonalizatorski. Jednakże w kartach wynagrodzeń za kolejne okresy w tym 1992 r. taki element wynagrodzenia nie został wskazany. Trudno zatem, ponad okoliczności uwidocznione w tych dokumentach uznać, iż faktycznie wnioskodawca także w tych okresach takie wynagrodzenie otrzymywał. Nie zostało racjonalnie wytłumaczone dlaczego wskazane wynagrodzenie zostało ujęte w roku 1990 r. a nie zostało wykazane 1992 r. Zatem należało dojść do przekonania iż nie zostało ono wówczas wnioskodawcy wypłacone.

Powyższe odnieść należy też do wynagrodzenia za wdrożony projekt wynalazczy w 1990 r. Wypłacane wnioskodawcy wynagrodzenie miało pełne odzwierciedlenie w karcie wynagrodzeń a tego elementu nie zawierało. W oparciu o sam wniosek o wypłatę tego wynagrodzenia nie można zaś uznać, iż rzeczywiście zostało ono wnioskodawcy przyznane

Ponadto faktu wypłaty wskazanych elementów wynagrodzenia wnioskodawcy nie potwierdził przesłuchany w procesie świadek. Podnieść należy iż nie był już on zatrudniony w zakładzie pracy w spornym okresie. Ponadto nie miał wiedzy co do konkretnych składników wynagrodzenia wypłacanego wnioskodawcy. Co prawda świadek przyznał, iż w odlewni istniały zarówno nagrody za projekt racjonalizatorki, jak i nagrody za wdrożony postęp techniczny, nadto wnioski racjonalizatorskie, które wiązały się z dodatkowym wynagrodzeniem, niemniej jednak zarówno on jak i zgromadzone dokumenty nie potwierdziły bez wątpliwości, że podnoszone wynagrodzenia na które wskazywał odwołujący z całą pewnością były mu wtedy wypłacone. To zaś nie pozwalało na poczynienie wiążących ustaleń w tym zakresie.

Nieudowodnionymi w całości są też podnoszone przez wnioskodawcę okresy wykonywania działalności gospodarczej. Podnieść należy, iż brak jest jakichkolwiek dowodów opłacenia składek za inne okresy prowadzenia działalności gospodarczej niż zaliczone przez organ. Przy tym kluczową jest tu kwestia opłacenia składek za dany okres nie zaś formalnego zarejestrowania czy wyrejestrowania działalność.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie wskazać należy, iż pismem procesowym z dnia 31.05 data wpływu 2.06.2022 r. pełnomocnik powoda wskazał, iż powód cofa swoje żądanie w zakresie zaliczenia do okresu składkowego okresu od 17.12.1977 do 01.01.1978 z uwagi na prawomocne rozstrzygnięcie w tym zakresie przez Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrok z dnia 3.02.2022 r. w sprawie III AUa 592/21.

Zgodnie z art. 203 § 1 i 2 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego, zaś § 4 stanowi, że Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.

Jak stanowi art. 355 k.p.c. Sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne.

Przytoczone przepisy mają zastosowanie również do postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych na podstawie art. 13 § 2 k.p.c.

W myśl art. 469 k.p.c. Sąd uzna zawarcie ugody, cofnięcie pozwu, sprzeciwu lub środka odwoławczego oraz zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego.

W ocenie tutejszego Sądu cofnięcie odwołania w niniejszej sprawie przez wnioskodawcę w podanym wyżej zakresie należało uznać za prawnie skuteczne. Sąd uznał, iż cofnięcie odwołania w tym przedmiocie nie jest sprzeczne z prawem, z zasadami współżycia społecznego, nie zamierza do obejścia prawa , ani nie narusza słusznego interesu ubezpieczonego, a zatem jest dopuszczalne.

Z tych też względów zgodnie z treścią art. 355 k.p.c. postępowanie w sprawie w zakresie zaliczenia okresu od dnia 17.12.1977 r. do 1 .01.1978 r. pry ustaleniu kapitału początkowego wnioskodawcy podlegało umorzeniu.

W pozostałym zakresie odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022r., poz.504) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust.2).

Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie cytowanej ustawy (ust.3).

Stosownie do treści art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2. (ust. 2)

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (ust. 3).

Zgodnie z art. 6 ust 1 ustawy emerytalnej, okresami składkowymi są następujące okresy:

1) ubezpieczenia;

2) opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1-4 i 8, w przepisach o adwokaturze, w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w przepisach o pomocy społecznej.

Zgodnie z treścią § 21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja § 21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru. Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (ostatecznie w oparciu o wiarygodne i precyzyjne zeznania świadków). W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w danych okresach, przyjmowana dla potrzeb ustalenia wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, wynikać musi z nie budzących żadnych wątpliwości, spójnych i precyzyjnych dowodów. (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, z dnia 3 grudnia 2015 r. .III AUa 1088/15 LEX nr 1960794).

Również zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych czy nieskładkowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych, wobec czego zaliczenie takich spornych okresów z przebiegu ubezpieczenia do stażu ubezpieczeniowego na podstawie zeznań świadków lub przesłuchania strony zainteresowanej jest dopuszczalne tylko w przypadkach niebudzących żadnych wątpliwości co do spójnego i precyzyjnego - rodzajowego oraz czasowego potwierdzenia się udowadnianych okoliczności. /III UK 52/18 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 20-02-2019/ Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. /III AUa 69/13 - wyrok SA Poznań z dnia 13-06-2013 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199/

Tym samym Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i w sprawie każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art. 246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy brak dokumentów na te okoliczność.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy w świetle dostępnej dokumentacji płacowej osobowej a także w świetle zeznań przesłuchanego w procesie świadka niekwestionowanym jest, iż w okresie w okresie 20.11.1985 r. -31.01.1992 r. wnioskodawca był zatrudniony w Odlewni (...) w K., jako murarz, w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie jest też kwestionowanym, iż w zakładzie tym wypłacono pracownikom dodatkowe wynagrodzenia za zrealizowane projekty racjonalizatorskie, a także nagrody zarówno za projekt racjonalizatorki, jak i nagrody za wdrożony postęp techniczny. Z resztą z karty wynagrodzeń z roku 1990 r. samego wnioskodawcy bezsprzecznie wynika, iż wypłacono mu dodatkowe wynagrodzenie za projekt racjonalizatorski które organ rentowy po wydaniu wyroku przez Sąd Okręgowy w Łodzi z dnia 10.03.2021 r. sprawie VIII U 2205/20 uwzględnił przy wyliczeniu jego kapitału początkowego. Powyższe nie oznacza jednak samo w sobie, że niewątpliwie wnioskodawcy wypłacono też - jak utrzymuje w odwołaniu - nagrodę za wdrożony projekt wynalazczy z 7.07.1990 r. oraz wynagrodzenie za projekt racjonalizatorski w 1992 r. Podkreślić należy z całą stanowczością iż powyższe nie znajduje żadnego potwierdzenia w dostępnej dokumentacji płacowej za sporny okres - kartach wynagrodzeń. Przyjęcie tej okoliczności ponad to co wynika z dokumentów w oparciu o twierdzenia wnioskodawcy czy nieskonkretyzowane zeznania świadka który z resztą nie pracował już z wnioskodawcą w spornym okresie nie jest uprawnione. Ustalenie rzeczywistych zarobków jest decydujące o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenia społeczne. Właściwie tylko dokumentacja własna stanowi w postępowaniu sądowym precyzyjny dowód na wysokość wynagrodzenia świadczeniobiorcy. W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że co do zasady nie ma możliwości wyliczenia wynagrodzenia, a co za tym idzie wysokości składek na ubezpieczenie społeczne oraz wskaźnika podstawy wymiaru emerytury lub renty, w oparciu o wyliczenia hipotetyczne, uśrednione, czy też wynikające z porównania wynagrodzenia innych pracowników (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, Legalis nr 181419). Tym samym dysponując dokumentacją źródłową i wyliczeniami na niej opartymi Sąd nie może ich zignorować.

Natomiast co do kwestii uwzględnienia przy wyliczeniu kapitału początkowego wnioskodawcy podnoszonych przez niego okresów wykonywania działalności gospodarczej w całości podnieść należy, iż w świetle zaoferowanego w sprawie materiału dowodowego zgromadzonych dokumentów brak podstaw do uznania iż organ rentowy wyliczając ubezpieczonemu kapitał początkowy dopuścił się jakichkolwiek nieprawidłowości w tym zakresie . Odwołujący stał na stanowisku, że decydująca dla zaliczenia okresu działalności jest wyłącznie okoliczność, czy prowadził w spornym okresie działalność gospodarczą wskazując na fakt jej zarejestrowania.

W tym zakresie wskazać należy, iż przy ustaleniu prawa i obliczaniu wysokości świadczenia uwzględnia się okresy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa |Polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, z które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacenia składki – art. 6 ust 2 pkt 14 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Podstawą zaliczenia okresu prowadzenia działalności gospodarczej do ogólnego stażu pracy jest art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z nim okresem składkowym jest okres ubezpieczenia. Definicja okresu ubezpieczenia zawarta jest w art. 4 pkt 5 ww. ustawy i oznacza okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, o którym mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. Dodatkowo precyzuje to a contario art. 5 ust. 4 pkt 1 ww. ustawy, który stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury dla płatników składek, zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie. Natomiast zgodnie z ust. 5 - wobec ubezpieczonych zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenie społeczne za okres przypadający przed dniem wejścia w życie ustawy przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio. Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Wobec powyższego okres prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej może być zaliczony jako okres składkowy jedynie wówczas, gdy opłacono za ten okres składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Jeżeli składka nie została odprowadzona, to w konsekwencji brak jest podstaw do zaliczenia tego okresu niezależnie od tego, czy ta działalność była prowadzona. Wynika to z faktu wzajemności składki i świadczenia w ubezpieczeniach emerytalnym i rentowym, na co zwracał uwagę Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 września 2004 r. (SK 30/03, OTK-A rok 2004, Nr 8, poz. 82) wskazując, że świadczenia emerytalno-rentowe stanowią przedmiot praw podmiotowych nabywanych przez ubezpieczonego na zasadzie wzajemności, tj. w związku z jego własnym udziałem w tworzeniu funduszu ubezpieczeniowego. Z kolei w wyroku z 24 czerwca 2008 r. (SK 16/06, OTK-A rok 2008, Nr 5, poz. 85) TK wskazał, że zasadniczą cechą ubezpieczenia społecznego jest ochrona zdolności produkcyjnych człowieka przed skutkami zdarzeń losowych oraz zasada wzajemności świadczeń pracownika odprowadzającego składki i państwa wypłacającego zasiłek w razie niemożności świadczenia pracy.

Prowadzenie działalności gospodarczej jest zaliczane do okresów składkowych wyłącznie wtedy, gdy z tego tytułu odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 czerwca 2018 r. III AUa 236/18/.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 14 lit. a ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), samo prowadzenie działalności gospodarczej, bez opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, nie stanowi okresu składkowego. Taki reżim ma swe uzasadnienie w tym, że prowadzący działalność gospodarczą są jednocześnie płatnikami składki, stąd od nich tylko zależało, czy składka została uiszczona. Również w postępowaniu o świadczenie emerytalne obowiązuje zasada, że to zainteresowany ma wykazać okres ubezpieczenia, tj. opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub zwolnienie od ich opłacania. Prowadzenie działalności, bez opłacania składek, nie stanowi okresu składkowego w ubezpieczeniu emerytalno-rentowym. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 lipca 2017 r., III AUa 1386/16/

Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 14 lit a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) samo prowadzenie działalności gospodarczej bez opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (lub wykazania zwolnienia od opłacania składek) nie stanowiło okresu składkowego. W sprawie o prawo do emerytury wnioskodawca musi wykazać okres ubezpieczenia./Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r., II UK 395/08/

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić iż nie zostało udowodnione iż wyłączeniem okresów które przyjął ZUS odwołujący uiszczał za siebie składki. Wobec powyższego w myśl przywołanej powyżej zasady wzajemności – brak jest podstaw, aby zaliczyć mu pozostałe okresy do stażu przy wyliczeniu kapitału początkowego.

Podnieść należy, iż ciężar wykazania spornych okresów składkowych obciążał wnioskodawcę. Stosownie bowiem do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Jak już wskazywano w postępowaniu sądowym ubezpieczony może korzystać z wszelkich środków dowodowych potwierdzających okres zatrudnienia/ ubezpieczenia i stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty, w szczególności z dowodów dokumentów oraz z przesłuchania świadków (zob. wyrok SN z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNP 11/1998, poz. 342).

Nie jest możliwe ustalenie okresów składkowych mających wpływ na wysokość świadczenia jak i obliczenie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Podkreślenia przy tym wymaga , iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662, Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Podobny pogląd zaprezentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 2006 roku, zapadłego w sprawie o sygn. akt III AUa 1096/05, wskazując, iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości czy to okresów zatrudnienia czy wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego zarówno okresów zatrudnienia jak i konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności.

Wnioskodawca nie wykazał prezentowanego przez siebie w procesie stanowiska. Wobec tego brak podstaw do uwzględnienia przy wyliczeniu kapitału początkowego wskazywanych przez niego okoliczności i zmiany zaskarżonej decyzji.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego jako bezzasadne w pozostałej części.