Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2014 r. w Kaliszu

apelacji pozwanego Muzeum (...)im. (...) w K.

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim

z dnia 20 grudnia 2013 r. sygn. akt IV P 217/13

w sprawie z powództwa J. W.

przeciwko Muzeum (...)im. (...) w K.

o odszkodowanie

1.  zmienia pkt. III zaskarżonego wyroku w ten sposób, że kwotę 1.800,00 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) zastępuje kwotą 240,00 zł. (dwieście czterdzieści złotych);

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 120,00 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

UZASADNIENIE

Powód J. W., po ostatecznym określeniu strony pozwanej, domagał się zasądzenia od pozwanego Muzeum (...)im. (...) w K.kwoty 15.120,00 zł tytułem odszkodowania za odwołanie ze stanowiska dyrektora Muzeum (...), dokonane z naruszeniem przepisów prawa dotyczących rozwiązywania stosunków pracy.

W uzasadnieniu żądania powód podnosił, że odwołanie go ze stanowiska dyrektora nastąpiło 29 kwietnia 2013 r. z trzymiesięcznym wypowiedzeniem stosunku pracy, bez zasięgnięcia opinii tych wszystkich związków zawodowych oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych, które są właściwe ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez Muzeum.

Pozwany Muzeum (...)im. (...) w K., w odpowiedzi na pozew, podniósł, że nie nastąpiło naruszenie przepisów dotyczących konsultacji, ponieważ zwrócono się do trzech stowarzyszeń, do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz do zarządu związku zawodowego. Podał też, iż zgodnie z oświadczeniem powoda z dnia 24 stycznia 2013 r. ani on, ani Muzeum, nie należą do żadnych stowarzyszeń właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez Muzeum, ani do żadnych stowarzyszeń zawodowych, twórczych. Stowarzyszenie (...)ma na celu podejmowanie działań dla rozwoju gospodarczego i społeczno-kulturalnego (...). Działalność tego podmiotu nie jest zatem związana z działalnością Muzeum (...). Również Statut Towarzystwa Miłośników (...)nie przewiduje działalności na polu muzealniczym, ani nie zrzesza muzealników.

Sąd Rejonowy Sąd Pracy w Ostrowie Wielkopolskim, wyrokiem z dnia 20 grudnia 2013 r., zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 15.120 zł tytułem odszkodowania, orzekł o kosztach procesu i nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 5.040 zł.

Wyrok powyższy zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Powód został z dniem 1 stycznia 1990 r. powołany na stanowisko dyrektora pozwanego. W dniu 21 stycznia 2013 r. Burmistrz A. K.zwróciła się do powoda o udzielenie w terminie 5 dni informacji czy w Muzeum działają związki zawodowe i czy Muzeum lub powód jest członkiem stowarzyszeń właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez Muzeum, w tym stowarzyszeń zawodowych lub twórczych.

W dniu 24 stycznia 2013 r. powód udzielił odpowiedzi, że w Muzeum nie działają związki zawodowe oraz że Muzeum ani powód nie należą do stowarzyszeń właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez Muzeum i że to samo dotyczy stowarzyszeń zawodowych i twórczych. Później powód zapoznał się z orzecznictwem dotyczącym konsultacji odwołania i w dniu 1 marca 2013 r. złożył w biurze podawczym Urzędu Miasta i Gminy w K.pismo, w którym podał, że w nawiązaniu do pisma z dnia 21 stycznia 2013 r., (...), wyjaśnia, że jest członkiem Towarzystwa Miłośników (...)od 1990 r. oraz (...) Inicjatywy Samorządowej od 1993 r. Nie jest natomiast członkiem żadnego stowarzyszenia zawodowego, ani związku zawodowego.

Zgodnie ze Statutem Muzeum „W celu spełnienia swoich zadań Muzeum gromadzi, przechowuje, konserwuje i udostępnia dobra kultury w zakresie: archeologii, etnografii, sztuki, historii, techniki, prowadzi badana naukowe i działalność oświatową w zakresie wymienionych dyscyplin, a także współdziała z instytucjami i organizacjami oraz stowarzyszeniami o podobnych celach”, a wśród wyliczonych zadań są: organizowanie wystaw stałych, czasowych i objazdowych, prowadzenie działalności oświatowej.

Statut Towarzystwa Miłośników (...)przewiduje w § 1 pkt. 1, że: „Terenem działania Towarzystwa jest Region (...), w skład którego wchodzą gminy: B. (2), B. (1), Ł., P., R., T.oraz Miast i Gmina K.”, w § 6 pkt. 3, że: „Celami działania Towarzystwa są ochrona tradycji, zabytków i pomnażanie dziedzictwa kulturowego regionu” i w § 7 pkt. 1 i 6, że „Towarzystwo realizuje swoje cele poprzez: skupianie wokół idei Towarzystwa wszystkich osób zainteresowanych regionem, a w szczególności: twórców regionalnych, zbieraczy i kolekcjonerów, działaczy kulturalnych, osób zawodowo zajmujących się upowszechnianiem kultury i sztuki, naukowców oraz organizacji społecznych o podobnym profilu zainteresowań oraz nabywanie i przejmowanie w postaci darów lub depozytów różnych dokumentów (pamiętników, fotografii, rękopisów itp.) mających związek z regionem, celem przedstawienia ich szerszym kręgom zainteresowanych w porozumieniu z Muzeum (...)w K.”.

Statut Kępińskiej Inicjatywy Samorządowej w aktualnie obowiązującym brzmieniu przewiduje w § 1 pkt. 1, że: „Terenem działalności Stowarzyszenia Rzeczpospolita Polska w szczególności (...)” i że: „Stowarzyszenie działa w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku Prawo o Stowarzyszeniach (tj. 2001 r. Dz. U. Nr 79, poz. 855 z późn. zmianami), a także na podstawie niniejszego statutu”. Natomiast w § 5 pkt. 5, 6 i 12 przewiduje, że: „Cele Stowarzyszenia określone w § 4 Stowarzyszenie realizuje przede wszystkim poprzez: inspirowanie i organizowanie wystaw, pokazów, imprez prezentujących problematykę regionu, tak w aspekcie historycznym, jak i dnia współczesnego; ochronę tradycji, zabytków i pomnażania dziedzictwa kulturowego regionu; ochronę i renowację zabytków kultury materialnej oraz ochronę pomników przyrody”.

Powód jest wiceprezesem Stowarzyszenia Towarzystwa Miłośników (...). Od wielu lat organizowane były wspólnie przez to Stowarzyszenie i pozwanego konkursy historyczne dla gimnazjalistów. Organizowanie tego konkursu było wymieniane w planach imprez, które składane były przez Muzeum w Urzędzie Miasta i Gminy K.. Burmistrz A. K.dwukrotnie wręczała nagrody w tych konkursach w obecności powoda, który był przewodniczącym jury. Stowarzyszenie przeprowadziło remont wszystkich zegarów wieżowych znajdujących się w K..

W Stowarzyszeniu (...)powód pełni funkcję sekretarza zarządu. Kilkakrotnie Stowarzyszenie to występowało do Marszałka Województwa (...)o przyznanie środków na organizowaną przez Muzeum corocznie imprezę – ogólnopolskie plenery malarskie, dzięki której pozwany posiada kolekcję malarstwa współczesnego. Stowarzyszenie za pośrednictwem swojego członka zrealizowało pełną konserwację dwóch starych sikawek strażackich należących do zbiorów Muzeum. Stowarzyszenie współtworzyło komitet wyborczy w trakcie wyborów samorządowych.

W styczniu i lutym 2013 r. Burmistrz A. K. zwróciła się o wyrażenie opinii w przedmiocie odwołania powoda ze stanowiska dyrektora, wskazując następujące przyczyny planowanego odwołania: „naruszenie szeregu podstawowych obowiązków, wynikających z zajmowanego stanowiska Dyrektora instytucji kultury:

1.  W 2011 roku, wbrew obowiązkowi wynikającemu z § 2 pkt. 2 Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 1 grudnia 2008 r., w sprawie zabezpieczenia zbiorów w muzeach przed pożarem, kradzieżą i innym niebezpieczeństwem grożącym zniszczeniem lub utratą zbiorów oraz sposobów przygotowania zbiorów do ewakuacji w razie powstania zagrożenia, Pan J. W. nie dokonał rocznej analizy stanu zabezpieczenia podległych obiektów budowlanych przed pożarem i przestępczością.

2.  Wbrew obowiązkowi wynikającemu z § 4 wskazanego wyżej Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Dyrektor Muzeum (...) nie wprowadził Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.

3.  Nie są przestrzegane zasady ewidencjonowania zabytków w Muzeum, wynikające z Rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 30 sierpnia 2004 r. w sprawie zakresu, form i sposobu ewidencjonowania zabytków w muzeach: nie wszystkie pozyskane przez Muzeum zabytki posiadają karty katalogu naukowego i nie zostały one wpisane do księgi inwentarzowej, w księdze depozytów brakuje niektórych danych identyfikacyjnych zabytków, brakuje wpisów w Księgach inwentarzowych muzealiów artystyczno-historycznych, Księdze inwentarzowej muzealiów etnograficznych, Księdze inwentarzowej muzealiów archeologicznych oraz Księdze ruchu muzealiów.

4.  Wbrew obowiązkowi, wynikającemu z § 3 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 30 sierpnia 2004 r., w sprawie zakresu, form i sposobu ewidencjonowania zabytków w muzeach, Pan J. W., jako Dyrektor Muzeum, dopuścił do sytuacji, w której od roku 1990 do dnia kontroli, tj. do dnia 4 grudnia 2012 roku, nie przeprowadzano inwentaryzacji zbiorów muzealnych, które powinny być przeprowadzane co do zasady co 5 lat.”

Powołała się przy tym na wynik kontroli doraźnej. Pisma o przytoczonym brzmieniu otrzymały:

-

Stowarzyszenie (...) Zarząd Główny w dniu 4 lutego 2013 r.

-

T. S.Przewodniczący Zarządu Związku Zawodowego (...)oraz Jednostek Organizacyjnych Gminy K.w dniu 4 lutego 2013 r.

-

Stowarzyszenie (...) Oddział w P. w dniu 8 lutego 2013 r.

-

Stowarzyszenie (...), które nie odebrało przesłanego pisma.

Ponadto pismo takiej samej treści otrzymało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dniu 11 lutego 2013 r.

W dniu 12 lutego 2013 r. wpłynęło do Urzędu Miasta i Gminy pismo Zarządu Głównego Muzealników Polskich z prośbą o czas na możliwie dokładne i rzetelne zbadane wszystkich okoliczności sprawy. W odpowiedzi Burmistrz zwróciła się pismem doręczonym 18 lutego 2013 r. o wskazanie ostatecznego terminu odpowiedzi. Ostatecznie w piśmie datowanym na 24 lutego 2013 r. Stowarzyszenie to wyraziło negatywną opinię w przedmiocie zamiaru odwołania powoda.

W piśmie datowanym na 19 lutego 2013 r. Stowarzyszenie (...) Oddział w P. podało, że nie może wyrazić opinii bez uzyskania dalszych informacji i zwróciło się o odpowiedź na konkretne pytania. Burmistrz w dniu 5 marca 2013 r. odpowiedziała na część pytań, jedynie odnośnie zagadnienia dotyczącego przejścia do nowych pomieszczeń podała, że nie wiąże się to z wnioskiem o wyrażenie opinii. Stowarzyszenie to nie wysłało już żadnego pisma.

Zarząd Związku Zawodowego udzielił informacji, że powód nie jest jego członkiem, a opinii nie dostarczył.

Wynagrodzenie miesięczne powoda wynosiło 5.040,00 zł.

W dniu 29 kwietnia 2013 r. powód otrzymał oświadczenie o odwołaniu o treści: „Niniejszym oświadczam, że na podstawie art. 15 ust. 1 w zw. z ust. 7 Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej w zw. z art. 70 § 1 Kodeksu pracy odwołuję Pana z zajmowanego stanowiska Dyrektora Muzeum (...) w K., co w związku z brzmieniem art. 70 § 3 Kodeksu pracy jest równoznaczne z wypowiedzeniem stosunku pracy. Przyczyną odwołania jest naruszenie przez Pana szeregu podstawowych obowiązków wynikających z zajmowanego stanowiska Dyrektora instytucji kultury. Informuję, że okres wypowiedzenia upłynie, a stosunek pracy ustanie z dniem 31 lipca 2013 roku”.

Sąd częściowo odmówił wiary zeznaniom Burmistrza Miasta i Gminy K. A. K. wskazując, iż motywy którymi kierowała się przy wybieraniu stowarzyszeń, z którymi należy przeprowadzić konsultację, nie zostały przez nią w sposób przekonujący przedstawione w trakcie składania zeznań i dlatego zdaniem Sądu nie zostało wykazane, że istniały usprawiedliwione przyczyny do pominięcia dwóch stowarzyszeń.

W pierwszej kolejności Sąd I instancji oceniał jakie skutki dla toczącego się postępowania miał fakt, że w pozwie pierwotnie powód podał jako stronę pozwaną Burmistrza Miasta i Gminy K.. Wskazał, ze Sąd Najwyższy wielokrotnie zajmował się tym zagadnieniem (orzecznictwo w sprawach II PK 99/10, I PKN 415/00, I PK 177/09 i II PK 16/08).

Powód zdaniem Sądu I instancji określił ostatecznie właściwie stronę pozwaną, odpis pozwu wysłany został do Muzeum (...)im. (...) w K., a nie do Burmistrza Miasta i Gminy K., co pozwala na stwierdzenie, że nastąpiło sprostowanie oznaczenia strony co nie wymagało korzystania z instytucji dopozwania (art. 194 § 1 k.p.c.). Nie można też podnosić naruszenia przez powoda terminu z art. 264 § 1 k.p.c. Wynika to wyraźnie z tezy 1 wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2010 r. w sprawie II PK 99/10 mówiącej, że „niewłaściwe oznaczenie strony pozwanej przy złożonej strukturze kompetencji pracodawczych, przy której inny podmiot jest uprawniony do nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, a inny wykonuje pozostałe czynności pracodawcze (wypłata wynagrodzenia, zapewnienie bhp), powód zachowuje termin do wniesienia pozwu, gdy co prawda niewłaściwe oznacza stronę pracodawczą jednak z treści pozwu jednoznacznie wynika kto jest jego pracodawcą”.

Strony zgodnie przyjmowały, że powoda łączył stosunek pracy na podstawie powołania na czas nieoznaczony.

Ustalenie katalogu przyczyn odwołania w ust. 6 art. 15 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej miało na celu zapewnienie wzmożonej trwałości terminowego stosunku pracy z powołania. W odniesieniu do dyrektora powołanego na czas określony z uwagi na ten przepis oraz art. 70 § 1 ² k.p., który stanowi, że „stosunek pracy z pracownikiem odwołanym ze stanowiska rozwiązuje się na zasadach określonych w przepisach niniejszego oddziału, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej”. Sąd Najwyższy w sprawie I PK 200/12 stwierdził, że „odwołanie dyrektora instytucji kultury z powodu odstąpienia od realizacji umowy z organizatorem (art. 15 ust. 6 pkt. 4 ustawy z 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej) podlega kontroli sądu. Oznacza to, że sąd jest obowiązany zbadać, czy podana przyczyna jest rzeczywista i prawdziwa. W razie ustalenia, że przyczyna wskazana jest fikcyjna odwołanie jest wadliwe, a odwołanemu pracownikowi przysługuje roszczenie o odszkodowanie”.

Skoro powód nie był zatrudniony na czas określony, to art. 15 ust. 6 w/w ustawy nie ma do niego zastosowania i należy uwzględnić uregulowania zawarte w kodeksie pracy, do których wyraźnie odsyła ust. 7 art. 15 tej ustawy. O tym, że możliwe jest dokonanie odwołania pracownika powołanego w każdym czasie stanowi § 1 art. 70 k.p. „Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie – niezwłocznie lub w określonym terminie – odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony”. Kodeks pracy stawia wymóg formalny jedynie co do dokonania odwołania na piśmie (art. 70 § 1 ¹ k.p.).

Pomimo wskazania w odwołaniu art. 70 § 3 k.p. należy przyjąć, że wolą działającego za pracodawcę Burmistrza Miasta i Gminy K. było dokonanie odwołania równoznacznego z wypowiedzeniem umowy o pracę, co wynika z brzemienia tego oświadczenia.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Rejonowy rozważał przepisy dotyczące wypowiadania umów na czas nieokreślony. Wskazał - biorąc pod uwagę cytowany już wcześniej art. 70 § 1 ² k.p., iż należy przyjąć, że do dyrektora muzeum zatrudnionego na czas nieokreślony będzie miała zastosowanie zasada, że: „odwołanie pracownika ze stanowiska musi być dokonane w formie pisemnej, lecz nie musi zawierać przyczyny odwołania (art. 70 § 1 ¹ KP). Pracownik zatrudniony na podstawie powołania nie może kwestionować skutecznie odwołania równoznacznego z wypowiedzeniem umowy o pracę ze względu na brak uzasadnionej przyczyny” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie II PK 314/09).

Skoro w kodeksie pracy nie wprowadzono obowiązku podania przyczyny odwołania, a przepisy szczególne przytoczone wcześniej określają katalog przyczyn jedynie co do osób powołanych na czas określony w instytucjach kultury, to w niniejszej sprawie brak jest podstaw, aby wymagać wskazania przyczyny i aby badać czy było ono uzasadnione.

O tym jakie roszczenia przysługują pracownikowi w razie odwołania przesądza art. 69 k.p., który odsyła do regulacji dotyczących umów o pracę na czas nieokreślony z uwzględnieniem wcześniejszych rozważań. Z art. 45 § 1 k.p. w zestawieniu z art. 69 k.p. wynika, że odwołany pracownik z pewnością może zgłosić roszczenie o odszkodowanie, którego wysokość należy ustalić w oparciu o art. 47 ¹ k.p.

Wobec powoda zastosowano trzymiesięczny okres wypowiedzenia, więc jest oczywiste, że ewentualne odszkodowanie będzie przysługiwało w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Wysokość dochodzonego odszkodowania odpowiada wysokości wynagrodzenia określonego zaświadczeniem przedstawionym przez pozwanego przy odpowiedzi na pozew i nie była przez pozwanego kwestionowana.

Odpowiednio stosowany art. 45 § 1 k.p. w powiązaniu z uregulowaniem zawartym w art. 15 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, do którego odsyła art. 70 § 1 ² k.p. powoduje, że za naruszenie przepisów ustalających formalne wymagania przy dokonywaniu odwołania należałoby potraktować brak konsultacji.

Art. 15 ust. 1 w/w ustawy nakazuje zasięgnięcie opinii:

1.  związków zawodowych działających w tej instytucji kultury

2.  stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez instytucję.

Oceniając, czy przed odwołaniem Burmistrz Miasta i Gminy K. zasięgnęła opinii tych instytucji Sąd I instancji miał na uwadze pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 sierpnia 2012 r., w sprawie II OSK 1295/12, mówiący, że: „ustawodawca wprowadzając obowiązek zasięgania opinii związków zawodowych oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych miał na uwadze przede wszystkim stworzenie możliwości wypowiedzenia się organizacji działających w dziedzinie szeroko pojętej kultury, co do powołania lub odwołania dyrektora instytucji kultury funkcjonującej na terenie działania tej instytucji. Ma to o tyle znaczenie, że w związku ze specyfiką działania takich instytucji kultury, konieczna jest współpraca ze stowarzyszeniami bądź innymi organizacjami, które działają w dziedzinie kultury. Z tego też względu nie bez znaczenia jest opinia takich organizacji przy ustalaniu obsady stanowiska dyrektora instytucji kultury. Brak jest podstaw do zawężającej wykładni art. 15 ust. 1 ustawy z 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, poprzez przyjmowanie, że chodzi w nim jedynie o stowarzyszenia, do których należy dyrektor, bądź działające w tej instytucji”.

Skoro brak wyraźnych regulacji jak ma przebiegać zasięganie opinii i jak należy oceniać niewyrażenie opinii przez instytucję, do której zwraca się pracodawca, wobec tego należy przyjąć najbardziej racjonalne założenia. Po pierwsze „zasięgnięcie opinii” nie może być utożsamiane z „wyrażeniem zgody”, które wymagane jest w niektórych uregulowaniach. Skoro tak, to zwracający się o wyrażenie opinii powinien wskazać termin, do którego oczekuje na opinię. Termin ten powinien być rozsądny. Należy pamiętać, że na przykład organizacje ogólnokrajowe potrzebują więcej czasu na zapoznanie się z tematami, którymi żyje środowisko lokalne.

Pomimo, że termin siedmiodniowy był dość krótki, to jednak Burmistrz wyraziła zgodę na wydłużenie terminu na wyrażenie opinii, uzupełniała informacje udzielone stowarzyszeniom i odczekała jeszcze około dwa miesiące na odpowiedź Stowarzyszenia (...). Jednocześnie pismo skierowane do Stowarzyszenia (...) nie zostało podjęte, a powód podaje, że nie prowadzi ono działalności. Dlatego też nie można mieć zastrzeżeń do przebiegu konsultacji ze stowarzyszeniami ogólnokrajowymi.

Zasadnicze są natomiast zarzuty naruszenia obowiązku konsultacji zgłoszone przez powoda w pozwie i pismach przygotowawczych ze Stowarzyszeniami Towarzystwo Miłośników (...). Zdaniem Sądu I instancji słuszne jest przyjmowanie, że pojęcie „stowarzyszenia twórcze” obejmuje także stowarzyszenia prowadzące i inspirujące działalność twórczą. (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 sierpnia 2009 r. w sprawie II OSK 834/09, wyrok NSA z dnia 12 stycznia 2012 r. w sprawie II OSK 2545/11)

Oceniając, które stowarzyszenia zajmujące się ogólnie aktywnością w zakresie kultury powinny wyrażać opinię, należy brać pod uwagę:

1.  zbieżność celów i zadań stowarzyszeń z prowadzonym przez daną instytucję kultury rodzajem działalności

2.  zbieżność zasięgu terytorialnego.

Biorąc pod uwagę wskazane w ustaleniach faktycznych obszary działania pozwanego i rozważanych dwóch stowarzyszeń Sad I instancji nie miał wątpliwości co do ich zbieżności. Odnośnie do celów i zadań najlepiej o powiązaniach świadczy współpraca obu stowarzyszeń z Muzeum i to wieloletnia oraz zapisy w statutach. Podkreślił, że Towarzystwo Miłośników (...)ma wręcz współpracę z pozwanym wpisaną w § 7 pkt. 6 Statutu. Istnienie takiej współpracy nie jest zasadniczo wymagane w świetle art. 15 ust. 1 w/w ustawy, ale pozwala tym bardziej na przyjęcie, że niektóre cele i zadania stowarzyszeń odpowiadają rodzajowi działalności prowadzonej przez pozwanego. Nie zmienia tej oceny fakt współtworzenia przez Stowarzyszenie (...)komitetu wyborczego, skoro stowarzyszenia mają różne obszary aktywności.

Niedopełnienia obowiązku konsultacji z tymi Stowarzyszeniami nie może usprawiedliwiać pierwsza informacja uzyskana od powoda. Przede wszystkim dlatego, że organizator przed odwołaniem zasięga opinii stowarzyszeń objętych zakresem art. 15 ust. 1 w/w ustawy niezależnie od woli odwoływanego.

Po drugie z pisma złożonego przez powoda nie wynika w żadnym razie, jak chce tego pozwany, że wyraził on zgodę na pominięcie stowarzyszeń, których był członkiem. Nie zostało także udowodnione, że powód oświadczył, że nie jest członkiem stowarzyszeń, których dotyczyło zapytanie, aby opóźnić odwołanie. Przekonujące są jego zeznania, że kiedy bliżej zapoznał się z orzecznictwem dotyczącym rozumienia omawianego pojęcia, to złożył zmodyfikowaną informację. 1 marca 2013 r. Burmistrz otrzymała pismo, z którego wynikało, że do obu omawianych stowarzyszeń powód należy, a jej twierdzenie, że było to już po skierowaniu pytań, nie usprawiedliwia zaniechania. Samo odwołanie zostało bowiem podpisane dopiero 29 kwietnia 2013 r., czyli około dwa miesiące po uzyskaniu tej informacji, a w pismach do stowarzyszeń dotąd wysyłanych zakreślony był termin 7-dniowy. Stwierdzenie uchybień w zakresie konsultacji ze stowarzyszeniami najbardziej zaangażowanymi we współpracę z pozwanym powoduje, że nie było celowe szczegółowe analizowanie, czy konieczna była konsultacja z jeszcze innymi stowarzyszeniami lokalnymi.

Uchybienie co do trybu zasięgnięcia opinii stowarzyszeń pozwala na stwierdzenie, że odwołanie dokonane zostało z naruszeniem przepisów, co uzasadnia na podstawie art. 45 k.p. w zw. z art. 69 k.p. zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania, co do wysokości którego nie było sporu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając stronę przegrywającą kosztami w postaci opłaty sądowej w kwocie 756,00 zł na podstawie art. 113 ust. 1 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r., Nr 167, poz. 1398 ze zm.).

Natomiast wysokość kosztów zastępstwa procesowego, do których zwrotu jako strona przegrywającą zobowiązany był pozwany, ustalił Sąd na podstawie §12 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu)Dz. U. z dnia 3 października 2002 r. Nr 163, poz. 1348). Nadto nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 5.040,00 zł tj. do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła strona pozwana, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na ustaleniu, że:

- przy odwołaniu powoda z jego stanowiska nie dopełniono obowiązku skonsultowania zamiaru jego odwołania z właściwymi stowarzyszeniami zawodowymi i twórczymi podczas, gdy dopełniono tego obowiązku, albowiem zasięgnięto w tej sprawie opinii Stowarzyszenia (...), Stowarzyszenia (...), Stowarzyszenia Związku (...), a także z ostrożności zwrócono się do Związku Zawodowego (...) oraz do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego;

- Towarzystwo Miłośników (...)są stowarzyszeniami twórczymi właściwymi ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez daną instytucję kultury, podczas gdy podmioty te nie zajmują się działalnością muzealniczą, ani inną działalnością „właściwą” dla działalności Muzeum (...) w rozumieniu ustawy;

2.  naruszenie prawa procesowego, a to:

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. i 6 k.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów prowadzące do błędnego ustalenia, że Towarzystwo Miłośników (...)oraz Stowarzyszenie (...)współpracowały z Muzeum (...) i były stowarzyszeniami twórczymi właściwymi ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez Muzeum (...), podczas gdy okoliczności te są nieprawdziwe i nie zostały udowodnione, a jedynym środkiem dowodowym powołanym dla udowodnienia tej okoliczności przez powoda, były jego własne zeznania;

3.  naruszenie prawa materialnego, a to:

- art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (zwanej dalej Ustawą) poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że organizator powinien zasięgnąć opinii wszystkich stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez daną instytucję kultury, podczas gdy taka wykładnia wskazanego przepisu nie uwzględnia wykładni celowościowej, a celem przepisu jest zastosowanie procedury konsultacji, a nie uniemożliwienie organizatorowi kultury prawidłowego powołania lub odwołania dyrektora instytucji kultury, co jest konsekwencją przyjęcia, że zakres podmiotów uprawnionych do opiniowania zamiaru odwołania dyrektora instytucji kultury jest nieograniczony;

- art. 15 ust. 1 Ustawy poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że Towarzystwo Miłośników (...)są stowarzyszeniami Twórczymi, których opinii należy zasięgnąć przy odwołaniu dyrektora Muzeum (...), podczas gdy taka wykładnia wskazanego przepisu nie uwzględnia wykładni celowościowej, która prowadzi do wniosku, że zasięgnięcie opinii ma na celu uzyskanie informacji o właściwym wykonywaniu swoich obowiązków przez powoda, a zasięgnięcie opinii u podmiotów, w których powód jest wiceprezesem zarządu lub sekretarzem zarządu przeczy temu celowi;

- § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (dalej zwane Rozporządzeniem) poprzez jego błędne niezastosowanie oraz § 12 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 6 pkt. 5 Rozporządzenia poprzez jego błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że koszty zastępstwa procesowego w sprawie o odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy winno być obliczane na podstawie zastosowanego przepisu i wynosi 75% stawki obliczonej na podstawie § 6 rozporządzenia wg wartości dochodzonego odszkodowania, podczas gdy koszty zastępstwa procesowego w sprawie o odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy powinny zostać zasądzone na podstawie § 12 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia i winny wynosić 60zł, co zostało wielokrotnie potwierdzone w orzecznictwie Sądu Najwyższego w tym w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24.02.2011 r. (I PZP 6/10), której nadano moc zasady prawnej.

Z uwagi na powyższe wnosiła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed sądami obu instancji;

2.  ewentualnie, w razie nieuwzględnienia powyższego wniosku wnosiła o:

3.  zmianę punktu III wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 60zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4.  nadto wnosiła o:

5.  przeprowadzenie dowodu z dokumentów, a to z uchwały nr (...)Zarządu Powiatu O. (1)oraz uchwały nr (...)Zarządu Województwa (...)na okoliczność utrwalonej praktyki zasięgania przez organizatorów instytucji kultury opinii dotyczących odwołania dyrektora instytucji kultury tylko niektórych stowarzyszeń zawodowych i twórczych, tych najistotniejszych.

Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej jest usprawiedliwiona tylko w zakresie, w jakim kwestionuje błędne zastosowanie przez sąd I instancji przepisu § 12 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu polegające na przyjęciu, że koszty zastępstwa procesowego w sprawie o odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy winny być obliczone na podstawie zastosowanego przepisu i wynosić 75% stawki obliczonej na podstawie § 6 rozporządzenia wg wartości dochodzonego odszkodowania.

Według ukształtowanego już w tej kwestii orzecznictwa Sądu Najwyższego (uchwała 7 sędziów z dnia 24 lutego 2011 r. I PZP 6/10, wyrok z dnia 13 marca 2012 r., II PZ 3/12, wyrok z 25 stycznia 2012 r., II PK 105/11) podstawę zasądzenia przez sąd opłaty za czynności profesjonalnego pełnomocnika – adwokata z tytułu zastępstwa prawnego w sprawie ze stosunku pracy o odszkodowanie, o którym mowa w art. 56§1 w związku z art. 58 k.p. stanowi stawka minimalna określona w § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1384 ze zm.). Dotyczy to w jednakowym stopniu wynagrodzenia adwokatów i radców prawnych oraz odnosi się do spraw o odszkodowanie dochodzone na podstawie art. 56 § 1 w związku z art. 58 k.p. albo na podstawie art. 45 § 1 w związku z art. 47 ¹ k.p. Sprawę o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy oraz sprawę o odszkodowanie za nieuzasadnione lub niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem należy, w aspekcie wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, traktować jednakowo. Sprawy te są co do istoty takie same a wybór jednego z alternatywnych roszczeń należy do pracownika. Nic więc nie usprawiedliwia zróżnicowania stawki minimalnej wynagrodzenia w zależności od tego, czy sprawa dotyczy uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy (§ 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia), czy też odszkodowania (§ 12 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia).

Wobec powyższego należało na podstawie art. 386§1 k.p.c. zmienić rozstrzygnięcie o kosztach zawarte w pkt. III zaskarżonego wyroku przyjmując jako podstawę zasądzenia opłaty za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego stawkę minimalną określoną w § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia. W pozostałym zakresie apelacja nie zasługuje na uwzględnienie gdyż podniesione w niej zarzuty nie są uzasadnione.

W pierwszej kolejności stwierdzić trzeba, że Sąd Rejonowy poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia, które sąd odwoławczy w pełni podziela i przyjmuje za własne, stąd też nie zachodzi potrzeba powtórnego ich przytaczania.

Sąd ten w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy prawidłowo ustalił i przyjął, iż Burmistrz Miasta i Gminy K. poza zasięgnięciem opinii stowarzyszeń o zasięgu ogólnokrajowym nie dopełnił obowiązku konsultacji ze stowarzyszeniami lokalnymi właściwymi ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez daną instytucje kultury, do których należał powód i które współpracowały z pozwanym.

Powszechnie stosowaną przez organizatora instytucji kultury praktyką przy odwoływaniu dyrektora muzeum jest zasięganie opinii stowarzyszeń zawodowych i twórczych tych najistotniejszych, o zasięgu ogólnokrajowym. Konsultacja z takimi podmiotami została również przeprowadzona przez Burmistrza Miasta i Gminy K.w przypadku odwołania powoda. Nie miało natomiast miejsca zasięgnięcie opinii tych stowarzyszeń lokalnych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez daną instytucje kultury, których członkiem był powód. Powód należał do Towarzystwa Miłośników (...)i do Stowarzyszenia (...). Poinformował o tym Burmistrza pismem z dnia 1 marca 2013 r.

Wobec tego, zgodnie z wymogiem art. 15 ust. 1 ustawy o z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, organizator powinien zasięgnąć opinii tych stowarzyszeń. Zasięgniecie ich opinii było konieczne dla stworzenie możliwości wypowiedzenia się przez nie w kwestii odwołania dyrektora instytucji kultury funkcjonującej na terenie działania tych instytucji. W związku ze specyfiką działania takich instytucji kultury jak muzeum konieczna jest współpraca ze stowarzyszeniami bądź innymi organizacjami, które działają w dziedzinie kultury. Dlatego też zasięganie ich opinii przy odwoływaniu dyrektora muzeum nie jest pozbawione znaczenia.

Tak jak obowiązkiem organizatora jest zasięgnięcie opinii związków i stowarzyszeń wymienionych w art. 15 ust. 1 ustawy, tak podmioty te mają prawo do wyrażenia opinii w sprawie powołania lub odwołania dyrektora instytucji kultury (wyrok WSA w Szczecinie z dnia 12 marca 2008 r. II SA/Sz 1160/07).

Jak wynika z poglądu Sądu Najwyższego w pojęciu „stowarzyszeń zawodowych i twórczych”, o których mowa w tym przepisie, mieszczą się nie tylko takie stowarzyszenia, które działają w instytucji kulturalnej, w której zatrudniony jest dany dyrektor, lecz także inne stowarzyszenia, do których on należy (uzasadnienie wyroku z dnia 21 marca 1997 r. w sprawie I PKN 65/97, OSNP 1998/1/6).

Sąd I instancji w oparciu o zebrany w sprawie materiał, a w szczególności o znajdujące się w aktach sprawy statuty stowarzyszeń, których członkiem jest powód, zasadnie przyjął, że Towarzystwo Miłośników (...)i Stowarzyszenie (...) były podmiotami właściwymi do skonsultowania z nimi zamiaru odwołania powoda z zajmowanego stanowiska. Z zapisów w statutach wynika zbieżność celów i zadań przedmiotowych stowarzyszeń z prowadzonym przez pozwane Muzeum rodzajem działalności. O powiązaniu w zakresie celów i zadań świadczy wskazywana przez Sąd I instancji dotychczasowa współpraca z Muzeum (...). Sąd Rejonowy zaakcentował przy tym, iż istnienie takiej współpracy nie jest zasadniczo wymagane przez art. 15 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Wobec tego podkreślić należy, iż obowiązek zasięgnięcia opinii tych stowarzyszeń i to niezależnie od woli powoda w tym zakresie wynikał przede wszystkim ze względu na zbieżność celów i zadań przedmiotowych stowarzyszeń z prowadzonym przez pozwane Muzeum rodzajem działalności jak również z racji przynależności powoda do tych stowarzyszeń.

Dlatego też zarzut strony skarżącej, że (...)i Stowarzyszenie (...)nie są stowarzyszeniami twórczymi, właściwymi ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez daną instytucję kultury i w związku z tym zasięganie ich opinii nie jest konieczne, nie jest usprawiedliwiony.

Jeżeli chodzi o postawiony w apelacji zarzut dotyczący kwestii zasięgania opinii wszystkich stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez daną instytucję kultury, to sąd I instancji w tym zakresie wyraźnie się nie wypowiadał poprzestając na stwierdzeniu, że uchybienie w zakresie konsultacji ze stowarzyszeniami lokalnymi najbardziej zaangażowanymi we współpracę z pozwanym powoduje, iż nie było celowe szczegółowe analizowanie czy konieczne było zasięganie opinii jeszcze innych stowarzyszeń lokalnych. Dlatego też brak jest podstaw do przypisywania przez stronę skarżącą takiego poglądu sądowi I instancji, bo nie jest wiadomo o jakie jeszcze inne stowarzyszenia lokalne sądowi chodziło, a w szczególności czy o wszystkie właściwe ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez daną instytucje kultury czy też tylko takie, które były najbardziej były zaangażowane we współpracę z pozwanym. Należy jednak przyjąć pogląd o konieczności zasięgania opinii tych wszystkich stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez daną instytucję kultury i z nią współpracujących, do których dyrektor należy. Wydaje się to być uzasadnione regułami wykładni celowościowej i funkcjonalnej, gdyż opinie tych stowarzyszeń mogą być najbardziej przydatne dla celów procedury odwołania.

Natomiast co do twierdzenia strony skarżącej, iż opinie stowarzyszeń z racji piastowanej w nich funkcji przez powoda byłyby w gruncie rzeczy jego własnymi opiniami i z tej racji pozbawione waloru obiektywizmu to zauważyć należy, iż opinie wydawane są przez zarząd stowarzyszenia i nie można z góry przesądzać o wpływie powoda na ich treść. Poza tym zauważyć trzeba, iż w żadnej mierze opinie te nie są wiążące dla organizatora w przy podejmowaniu przez niego decyzji o odwołaniu. Mogą natomiast okazać się pomocne w podjęciu przez niego decyzji.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia prawa procesowego art. 233 k.p.c. w związku z art. 299 k.p.c. i art. 6 k.c., gdyż Sąd I instancji w sposób prawidłowy i wszechstronny ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy nie przekraczając przy tym zastrzeżonej dla sądów zasady swobodnej oceny dowodów.

Rację ma strona skarżąca twierdząc, iż dowód z przesłuchania stron jest dowodem uzupełniającym. Jednakże jest on konieczny w sytuacji jeżeli nie ma innych dowodów, które pozwalałyby wyjaśnić istotę sprawy. W przedmiotowej sprawie obie strony reprezentowane były przez profesjonalnych pełnomocników, którzy nie zgłaszali wniosków dowodowych w zakresie dotyczącym współpracy miedzy pozwanym Muzeum a stowarzyszeniami, do których należy powód. Natomiast Sąd I instancji nie miał obowiązku dopuszczania takich dowodów z urzędu (art. 232 k.p.c.).

Sąd Rejonowy trafnie wskazał, iż istnienie współpracy stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez daną instytucje kultury a tą ostatnią nie jest zasadniczo wymagane przez art. 15 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Wobec tego nie zachodziła potrzeba prowadzenia postępowania dowodowego w kierunku wykazywania istnienia tej współpracy.

Powołując się na istnienie współpracy miedzy pozwanym Muzeum a Towarzystwem Miłośników (...)i Stowarzyszeniem (...)oparł się na zebranym w sprawie materiale w tym na zeznaniach samego powoda, któremu dał wiarę i dokonał prawidłowej oceny tego dowodu prowadzącej do znania, że stowarzyszenia te były właściwe w rozumieniu art. 15 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, jeżeli chodzi o obowiązek zasięgnięcia opinii przy odwoływaniu powoda z zajmowanej funkcji a nadto współpracowały z pozwanym Muzeum.

Gdy sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym nie jest wystarczające kwestionowanie prawidłowości ustaleń Sądu I instancji opartych na dowodach przeprowadzonych w sprawie dlatego, iż nie odpowiadają one twierdzeniom strony skarżącej. Dowód z przesłuchania stron jest co do zasady dowodem uzupełniającym lecz podlega takiej samej ocenie jak każdy inny dowód w powiązaniu z pozostałym materiałem dowodowym.

Jeżeli z zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Rejonowy wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to jego ocena dowodów nie narusza zasady wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Skuteczne podważenie tej oceny dowodów możliwe byłoby tylko w razie wykazania, że brak jest powiązania wyciągniętych wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, co w niniejszej sprawie nie zachodzi.

W tym stanie rzeczy apelacja w pozostałym zakresie podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163. poz. 1349 ze zm.).