Pełny tekst orzeczenia

WYROK CZĘŚCIOWY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2014 r. w S.

sprawy z wniosku Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

z udziałem zainteresowanych M. B., K. B., A. B., S. C., M. C., A. C., B. C., L. C. i M. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o ustalenie obowiązku ubezpieczenia

na skutek odwołań Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)

z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)

z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)

z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)

z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)

z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)

z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)

z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)

z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)

I.  oddala odwołania;

II.  zasądza od Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwotę 540 (pięciuset czterdziestu) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Sygn. akt VI U 1214/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że K. B. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 7 stycznia 2009 roku do 16 marca 2009 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz K. B. w okresie 7 stycznia 2009 roku do 16 marca 2009 roku łączył umowa cywilnoprawna, której przedmiotem było: dwukrotne malowanie sufitów z przygotowaniem i wyrównaniem podłoża, dwukrotne malowanie ścian wraz z przygotowaniem i dwukrotnym szpachlowaniem podłoża.

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że M. B. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 7 maja 2010 roku do 30 czerwca 2010 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz M. B. w okresie od 7 maja 2010 roku do 30 czerwca 2010 roku łączyła umową cywilnoprawna, której przedmiotem było położeni glazury 450 m ².

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że B. C. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 15 czerwca 2009 roku do 30 czerwca 2009 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz B. C. w okresie od 15 czerwca 2009 roku do 30 czerwca 2009 roku łączyła umową cywilnoprawna, której przedmiotem było czyszczenie oraz malowanie balustrad zewnętrznych farba olejną.

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że A. B. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 1 sierpnia 2011 roku do 30 sierpnia 2011 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz A. B. w okresie od1 sierpnia 2011 roku do 30 sierpnia 2011 roku łączyła umowa cywilnoprawna, której przedmiotem było malowanie ścian, murowanie ścian.

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że S. C. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 22 czerwca 2009 roku do 27 sierpnia 2009 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz S. C. w okresie od 22 czerwca 2009 roku do 27 sierpnia 2009 roku łączyła umowa cywilnoprawna, której przedmiotem było murowanie ścian z cegły, tynkowanie ścian w S. Al. (...).

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że A. C. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 4 listopada 2010 roku do 21 grudnia 2010 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz A. C. w okresie od 4 listopada 2010 roku do 21 grudnia 2010 roku łączyła umowa cywilnoprawna, której przedmiotem było kładzenie glazury 18 m ², szpachlowanie ścian 26 m ² szpachlowanie sufitu 30 m ².

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że L. C. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 2 marca 2009 roku do 30 marca 2009 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz L. C. w okresie od 2 marca 2009 roku do 30 marca 2009 roku łączyła umowa cywilnoprawna, której przedmiotem było kucie betonu, S. Al. (...).

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że R. B. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 22 kwietnia 2009 roku do 16 lipca 2009 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz R. B. w okresie od 22 kwietnia 2009 roku do 16 lipca 2009 roku łączyła umową cywilnoprawna, której przedmiotem było kucie betonu 6 m ², murowanie ścian grubości 12 cm 598 m ² w S. Al. (...).

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.stwierdził, że M. D.jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...)podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 1 lipca 2010 roku do 31 lipca 2010 roku, od 1 sierpnia 2010 roku do 31 sierpnia 2010 roku, od 11 lipca 2011 roku do 31 lipca 2011 roku, od 5 sierpnia 2011 roku do 30 sierpnia 2011 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz M. D.okresach od 1 lipca 2010 roku do 31 lipca 2010 roku, od 1 sierpnia 2010 roku do 31 sierpnia 2010 roku, od 11 lipca 2011 roku do 31 lipca 2011 roku, od 5 sierpnia 2011 roku do 30 sierpnia 2011 roku łączył umowy cywilno-prawne, których przedmiotem było : malowanie poręczy drewnianych w (...) Al. (...), kopanie wykopu 132 m ², plantowanie terenu 632 m ² w S. ul. (...), murowanie ścian 130 m ², wykonanie izolacji przeciwwilgociowej 400 m ² na obiekcie (...)w S., izolacja na dach 726 m ² w S..

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku nr (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.stwierdził, że M. C.jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek spółką z o.o. (...)podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresach od 1 czerwca 2009 roku do 28 lipca 2009 roku, od 3 sierpnia 2009 roku do 24 października 2009 roku, od 4 stycznia 2010 roku do 15 marca 2010 roku, od 24 maja 2010 roku do 31 maja 2010 roku oraz od 1 czerwca 2010 roku do 30 czerwca 2010 roku. Podstawą do wydania takiej decyzji były ustalenia postępowania kontrolnego przeprowadzonego u płatnika, w toku którego ustalono, że płatnika oraz M. C.w okresach od 1 czerwca 2009 roku do 28 lipca 2009 roku, od 3 sierpnia 2009 roku do 24 października 2009 roku, od 4 stycznia 2010 roku do 15 marca 2010 roku, od 24 maja 2010 roku do 31 maja 2010 roku oraz od 1 czerwca 2010 roku do 30 czerwca 2010 roku łączyły umowy cywilno-prawne, których przedmiotem było tynkowanie szpachlowanie 910 m ², roboty szpachlarskie 2600 m ², malowanie rur ø 25 130 m ² oraz ø 110 86 m ², obrobienie drzwi S. Al. (...), robot tynkarskie oraz szpachlowanie ścian - klatka schodowa, obudowa ościeży okiennych z płyt GK na ruszcie stalowym na budowie Al. (...).

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że spółka (...) zawarła z ubezpieczonymi umowy na wykonanie czynności, które nie prowadziły do konkretnego indywidualnie oznaczonego rezultatu. Ponadto płatnik nie wykazał trwałego, twórczego i niepowtarzalnego efektu pracy wykonawcy, wobec czego umowa, której przedmiotem są wspomniane czynności, wyczerpuje znamiona umowy zlecenia.

Z powyższymi decyzjami nie zgodził się Zakład (...) spółka z o.o. w S., który w odwołaniach od decyzji wniósł o ich uchylenie oraz o zasądzenie od ZUS na jej rzecz kosztów postępowania – w tym kosztów zastępstwa procesowego – według norm przepisanych. Odwołujący zarzuciła organowi rentowemu naruszenie art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ustalenie przez organ administracji publicznej w toku postępowania administracyjnego istnienia pomiędzy ubezpieczonymi, a spółką (...) stosunku prawnego – umowy zlecenia, w sytuacji, gdy organ ten nie jest uprawniony do ustalenia charakteru umowy cywilnoprawnej; naruszenie art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej poprzez przedwczesne określenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Odwołujący zarzucił organowi rentowemu również błąd w ustaleniach faktycznych, poprzez uznanie, że umowy o dzieło zawarte pomiędzy skarżącą a zainteresowanymi stanowiły w istocie umowy zlecenia, w sytuacji gdy całokształt okoliczności związanych ze stosunkiem prawnym nawiązanym pomiędzy stronami świadczy, że wolą stron tej umowy było zawarcie umowy o dzieło; naruszenie prawa materialnego tj. art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 i art. 83 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, tj. wydanie decyzji stwierdzającej, że zainteresowani podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu w/w umów oraz ustalającej podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia w oparciu o przychód przez nich uzyskiwany w sytuacji, gdy osoby te będąc zatrudnione u skarżącej na podstawie umowy o dzieło nie podlegały obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Wskazując na specyfikę prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług budowlanych skarżąca podniosła, iż nie może w ramach zawartej umowy o roboty budowlane zlecić wykonania poszczególnych elementów budowy osobom trzecim na zasadzie umowy starannego działania (umowy zlecenia, świadczenia usług), bowiem ten rodzaj umowy nie prowadzi do osiągnięcia zamierzonego w umowie z inwestorem celu i tym samym naraża spółkę na niewykonanie zobowiązania wynikającego z umowy. Skarżący wskazał, iż wszystkie prace dotyczące poszczególnych elementów stanowiących części procesu budowlanego jakie zlecała musiały być zgodne z dokumentacją projektową, przepisami prawa budowlanego, w związku z czym nie mogły być wykonane jedynie z należytą starannością. Zdaniem skarżącego, jedyną umową, która gwarantowała, aby wykonywane elementy obiektu budowlanego spełniały warunki określone dokumentacją projektową oraz przepisami prawa budowlanego była umowa o dzieło. Odwołujący wskazał, iż wszystkie elementy składowe obiektu budowlanego mają z góry określone parametry i właściwości wynikające z przepisów prawa budowlanego oraz dokumentacji projektowej, a ich osiągnięcie przez strony jest pewne, z tego względu że jest określone w projekcie i objęte pozwoleniem na budowę. Wykonane w ramach robót budowlanych elementy obiektu budowlanego mają charakter samoistny, materialnie wyodrębniony, każdy z tych elementów może podlegać odbiorowi, a w przypadku stwierdzenia wad zlecający może żądać ich usunięcia, ewentualnie obniżyć należne z tego tytułu wynagrodzenie w oparciu o wartość stwierdzonych usterek. Jak wskazał skarżący fakt czy dany rezultat został osiągnięty jest prosty do ustalenia. Wystarczy w toku odbioru sprawdzić czy wykonana praca spełnia wymogi określone w projekcie. W przypadku umowy o roboty budowlane staranne wykonanie określonych robót prowadzi zawsze do stworzenia materialnego dzieła, najpierw w zakresie poszczególnych elementów obiektu, a następnie obiektu budowlanego jako całości o właściwościach i parametrach określonych w dokumentacji projektowej i przepisach prawa budowlanego. Jak wskazała skarżąca każdy rodzaj prac wykonywanych w toku realizacji umowy o roboty budowlane, począwszy od wymurowania ściany, wykonania instalacji jest z góry określony przez przepisy prawa budowlanego i zmierza do osiągniecia konkretnego rezultatu, który to rezultat składa się na ostateczny rezultat umowy o roboty budowlane. Spółka podniosła, iż z uwagi na specyfikę robót budowlanych nadzór sprawowany był przez ustanowionego na danej budowie kierownika budowy, który dokonywał formalnej oceny czy zleceniobiorca wykonał przedmiot umowy oraz czy przedstawiony przez niego element budowy wykonany został zgodnie z projektem i przepisami prawa budowlanego. Zdaniem skarżącej nie można uznać, iż o charakterze zawartych umów przesądza okoliczność, iż zatrudnione osoby nie posiadały szczególnych kwalifikacji. Dla realizacji umowy liczył się sam fakt posiadania faktycznych i praktycznych umiejętności do wykonania dzieła.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, powtarzając argumentacją zawartą w skarżonych decyzjach.

Sąd ustalił, co następuje:

Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych, remontów i nowych inwestycji. Ponad 90% inwestycji stanowią zamówienia publiczne.

Niesporne, a nadto:

- protokół przesłuchania M. R. – k. 235-243 akt kontroli

W latach 2008-2010 w sytuacji gdy zagrożone było dochowanie uzgodnionych z inwestorem terminów przewidzianych na wykonanie określonych robót spółka (...) zawierała umowy cywilnoprawne z wykonawcami, aby przyspieszyć prace. Okresy na jakie zawierano umowy cywilnoprawne były uzależnione od harmonogramu ustalonego między wykonawcą i inwestorem i bieżących potrzeb na budowie.

Werbowanie osób, z którymi zawierano umowy następowało poprzez ogłoszenia w prasie, w internecie oraz z polecenia. Umowy zawierano również z osobami, które wcześniej już pracowały na rzecz spółki (...). Płatnik podpisując z zainteresowanymi umowy nie wymagał od nich udokumentowania kwalifikacji, wystarczały mu słowne deklaracje.

Prace wykonywane na rzecz płatnika zarówno przez osoby zatrudnione na podstawie umów o pracę i umów cywilnoprawnych nie różniły się od siebie.

Umowy o dzieło zawierano dlatego, że takie były dyspozycje prezesa spółki. Umowy o dzieło zawierano de facto w celu sprawdzenia umiejętności. Zdarzało się, że z osobami, które sumiennie i rzetelnie wykonywały prace w ramach umów cywilnoprawnych podpisywano następnie umowy o pracę. Ich obowiązki wówczas nie ulegały zmianie.

Dowód:

- protokół przesłuchania M. R. – k. 235-244 akt kontroli

- protokół przesłuchania świadka P. B. – k. 279-281 akt kontroli

- protokół przesłuchania świadka Z. G. (1) (kierownik budowy)– k. 283-286 akt kontroli

- protokół przesłuchania świadka K. K. (1) (kierownik budowy)– k. 287-289 akt kontroli

W dniu 7 stycznia 2009 roku (...) sp. z o.o. w S. i K. B. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „ dwukrotne malowanie sufitów z przygotowaniem i wyrównaniem podłoża, ilość 180m ² x 10 zł/m ², dwukrotne malowanie ścian wraz z przygotowaniem i dwukrotnym poszpachlowaniem podłoża, ilość 150 m ² x 13,50 zł/ m ²”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 16 marca 2009 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 3 388,00 zł płatne w terminie 7 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik wystawił K. B. rachunek określający wynagrodzenie za wykonaną pracę na kwotę 3 388,00 zł brutto i kwotę tę mu wypłacił w dniu 30 stycznia 2009 roku.

Niesporne, a nadto:

- umowa z 7.01.2009 r. – k. 473 akt kontroli

- rachunek– k. 475 akt kontroli

W dniu 7 maja 2010 roku (...) sp. z o.o. w S. i M. B. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „ glazura położenie – 450 m ²”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 30 czerwca 2010 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 8 500 zł płatne w terminie 10 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik wystawił zainteresowanemu M. B. rachunki w dniach: 30 kwietnia 2010 roku na kwotę 1 402,00 zł brutto, 31 maja 2010 roku na kwotę 2 260,00 zł brutto i w tych samych dniach kwoty te zainteresowanemu wypłacił.

Niesporne, a nadto:

- umowa z 7.05.2010 r. – k. 415 akt kontroli

- rachunki – k. 417, 419 akt kontroli

W dniu 15 czerwca 2009 roku (...) sp. z o.o. w S. i B. C. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „ czyszczenie oraz malowanie balustrad zewnętrznych farbą olejną”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 30 czerwca 2009 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 1 300,00 zł płatne w terminie 10 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik wystawił B. C. rachunek określający wynagrodzenie za wykonaną pracę na kwotę 1 287,00 zł brutto i kwotę tę zainteresowanemu wypłacił w dniu 24 czerwca 2009 roku.

Niesporne, a nadto:

- umowa z 15.06.2009 r. – k. 901 akt kontroli

- rachunek– k. 903 akt kontroli

W dniu 1 sierpnia 2011 roku (...) sp. z o.o. w S. i A. B. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „ murowanie ścian”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 30 sierpnia 2011 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 2 751,00 zł płatne w terminie 14 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik wystawił A. B. rachunek określający wynagrodzenie za wykonaną pracę na kwotę 2 751,00 zł brutto i kwotę tę wypłacił zainteresowanemu w dniu 12 września 2011 roku.

Niesporne, a nadto:

- umowa z 1.08.2011 r. – k. 849 akt kontroli

- rachunek– k. 851 akt kontroli

W dniu 22 czerwca 2009 roku (...) sp. z o.o. w S. i S. C. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „ murowanie ścian 368 m ², tynkowanie ścian 912 m ² S. al. (...)”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 27 sierpnia 2009 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 10 200,00 zł płatne w terminie 14 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik wystawił S. C. rachunki w dniach: 30 czerwca 2009 roku na kwotę 1 157,00 zł, 31 lipca 2009 roku na kwotę 3 800,00 zł, 31 sierpnia 2009 roku na kwotę 3 560,00 zł i kwoty te wypłacił zainteresowanemu.

Niesporne, a nadto:

- umowa z 22.06.2009 r. – k. 947 akt kontroli

- rachunki – k. 949, 951, 953 akt kontroli

W dniu 4 listopada 2010 roku (...) sp. z o.o. w S. i A. C. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „kładzenie glazury 18 m ², szpachlowanie ścian 26 m ², szpachlowanie sufitów 30 m ² ”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 21 grudnia 2010 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 2 500,00 zł płatne w terminie 21 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik wystawił A. C. rachunek określający wynagrodzenie za wykonaną pracę na kwotę 602,00 zł brutto i kwotę tę wypłacił zainteresowanemu w dniu 14 grudnia 2010 roku.

Niesporne, a nadto:

- umowa z 4.11.2010 r. – k. 1027 akt kontroli

- rachunek– k. 1029 akt kontroli

W dniu 2 marca 2009 roku (...) sp. z o.o.w S.i L. C.zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „kucie betonu 3 m ² (...)”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 30 marca 2009 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 946,00 zł płatne w terminie 10 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik wystawił L. C. rachunek określający wynagrodzenie za wykonaną pracę na kwotę 946,00 zł brutto i kwotę tę wypłacił zainteresowanemu w dniu 31 marca 2009 roku.

Niesporne, a nadto:

- umowa z 2.03.2009 r. – k. 1047 akt kontroli

- rachunek– k. 1049 akt kontroli

W dniu 1 czerwca 2009 roku (...) sp. z o.o. w S. i M. C. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „tynkowanie szpachlowanie 910 m ², al. (...), S.”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 28 lipca 2009 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 9 200,00 zł płatne w terminie 14 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

W dniu 3 sierpnia 2009 roku (...) sp. z o.o. w S. i M. C. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „Roboty szpachlarskie 2600 m ², al. (...), S.”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 24 listopada 2009 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 14 000 zł płatne w terminie 14 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

W dniu 4 stycznia 2010 roku (...) sp. z o.o. w S. i M. C. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „malowanie rur ø 25 – 130 m ², malowanie rur ø 110 – 86 m ², obrobienie drzwi 460 m, S. al. (...)”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 15 marca 2010 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 3 353,00 zł płatne w terminie 10 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

W dniu 24 maja 2010 roku (...) sp. z o.o.w S.i M. C.zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „roboty tynkarskie oraz szpachlowanie ścian – klatka schodowa na budowie - W. (...)”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 31 maja 2010 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 1 000 zł płatne w terminie 7 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

W dniu 1 czerwca 2010 roku (...) sp. z o.o.w S.i M. C.zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „Obudowa ościeży okiennych z płyt GK na ruszcie stalowym 106 m ² x 22,50 zł na budowie (...)”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 30 czerwca 2010 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 2 400 zł płatne w terminie 7 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik wystawił M. C. rachunki w dniach: 30 czerwca 2009 roku na kwotę 2 681,00 zł, 31 lipca 2009 roku na kwotę 3 200,00 zł brutto, 31 sierpnia 2009 roku na kwotę 2 850,00 zł brutto, 30 września 2009 roku na kwotę 2 699,00 zł brutto, 30 października 2009 roku na kwotę 2 699,00 zł brutto, 30 listopada 2009 roku na kwotę 2 447,00 zł brutto, 31 grudnia 2009 roku na kwotę 2 342,00 zł brutto, 29 stycznia 2010 roku na kwotę 2050,00 zł brutto, 26 lutego 2010 roku na kwotę 1 303,00 zł brutto, 31 maja 2010 roku na kwotę 660,00 zł brutto, 30 czerwca 2010 roku na kwotę 2 395,00 zł brutto i wypłacił zainteresowanemu wskazane w rachunkach wynagrodzenie.

Niesporne, a nadto dowody:

- umowa z 1.06.2009 r. – k. 985 akt kontroli

- umowa z 3.08.2009 r. – k. 991 akt kontroli

- umowa z 4.01.2010 r – k. 1003 akt kontroli

- umowa z 24.05.2010 r. – k. 1009 akt kontroli

- umowa z 1.06.2010 r. – k. 1013 akt kontroli

- rachunki – k. 987, 989, 993, 995, 997, 999, 1001, 1005, 1007, 1011, 1015 akt kontroli

W dniu 22 kwietnia 2009 roku (...) sp. z o.o. w S. i R. B. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy mają być „kucie betonu 6 m ², murowanie ścian grubość 12 cm 598 m ², S., al. (...)”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 16 lipca 2009 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 9300 zł płatne w terminie 14 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik w dniu 30 kwietnia 2009 roku wystawił R. B. rachunek określający wynagrodzenie za wykonaną pracę na kwotę 859,00 brutto i w tym samym dniu wypłacił zainteresowanemu tę kwotę.

Niesporne, a nadto dowody:

- umowa z 22.04.2009 r. plus rachunek – k. 393 akt kontroli

W dniu 1 lipca 2010 roku (...) sp. z o.o.w S.i M. D.zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „malowanie poręczy drewnianych 90m x 25 zł na budowie (...)”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 31 lipca 2010 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 2 300 zł płatne w terminie 7 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

W dniu 1 sierpnia 2010 roku (...) sp. z o.o. w S. i M. D. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „kopanie wykopów 132 m ², plantowanie terenu 632 m ², transport krzewów, S. ul. (...)”. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 8 700 zł płatne w terminie 21 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

W dniu 11 lipca 2011 roku (...) sp. z o.o. w S. i M. D. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „murowanie ścian 130 m ², wykonanie izolacji przeciwwilgociowej 400 m ² obiekcie (...) w S.”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 31 lipca 2011 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 1928,00 zł płatne w terminie 14 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

W dniu 5 sierpnia 2011 roku (...) sp. z o.o. w S. i M. D. zawarli umowę zatytułowaną „o dzieło”. W treści dokumentu wskazano, że przedmiotem umowy ma być: „izolacja na dach 726 m, S.”. Strony ustaliły termin wykonania prac na dzień 30 sierpnia 2011 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 1 072,00 zł płatne w terminie 14 dni od otrzymania rachunku. W umowie wskazano przy tym, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiająca ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umówionej kwoty. Dodatkowo w umowie przewidziano rozliczenie umowy częściowo, po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę.

Płatnik wystawił M. D. rachunki w dniach: 30 lipca 2010 roku na kwotę 1 606,00 zł, 31 sierpnia 2010 roku na kwotę 1 315,00 zł, 29 lipca 2011 roku na kwotę 1 928,00 zł, 31 sierpnia 2011 roku na kwotę 1 072,00 zł i wypłacił wskazane kwoty zainteresowanemu w dniach określonych w rachunkach.

Niesporne, a nadto dowody:

- umowa z 1.07.2010 r. – k. 1075 akt kontroli

- umowa z 1.08.2010 r. – k. 1079 akt kontroli

- umowa z 11.07.2011 r – k. 1083 akt kontroli

- umowa z 5.08.2011 r. – k. 1087 akt kontroli

- rachunki – k. 1077, 1081, 1085, 1089 akt kontroli

W czasie zatrudniania zainteresowanych kierownik lub majster budowy ustalał stawkę za metr kwadratowy wykonanych prac lub stawkę godzinową. Umowy były wypisywane od razu przy przyjęciu lub wręczane razem z rachunkiem. Jeśli wykonawca skończył pracę, to instruowano go co ma dalej robić. Każda osoba wykonująca pracę na budowie musiała się rano zgłosić do kierownika lub do majstra. Obaj prowadzili kontrolki czasu pracy, w których wpisywano ile dana osoba przepracowała godzin. Zapisy dotyczące czasu pracy były potrzebne do tego, żeby wyliczyć przyzwoity zarobek. Jeżeli do wykonania były pilne prace, to zmieniano wykonawcy powierzone wcześniej zadanie i kierowano do pilniejszego. Wykonywanie pracy przez osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło i pracowników podlegało stałemu codziennemu nadzorowi i kontroli. Nadzór bezpośredni nad wykonywaniem prac sprawował kierownik budowy i majster budowy. Potrzeba sprawowania nadzoru była większa w stosunku do osób zatrudnionych na podstawie umów o dzieło, bo nie wiadomo było czy dobrze wykonają swoją pracę. W czasie szpachlowania można np. zamiast zamurować dziury inaczej ją zakryć. Izolację trzeba nadzorować w cały czas w trakcie kładzenia. Na podstawie umów o pracę pracowali fachowcy np. od klinkieru czy kafelek, do których płatnik miał większe zaufanie.

Dowód:

- zeznania Z. G., k. 610-612 akt sądowych

- zeznania K. K., k. 612-613 akt sądowych

Zainteresowani nie mogli wykonywać powierzonych im prac budowlanych w dowolnym, samodzielnie ustalonym czasie, nie mogli swobodnie rozkładać czasu pracy potrzebnego ich zdaniem na wykonanie powierzonych obowiązków w terminie zakreślonym w umowach o dzieło. Zainteresowani nie mogli zlecać wykonania powierzonych im prac osobom trzecim.

Zainteresowani podczas wykonywania prac współpracowali z innymi osobami, poprawiali pracę innych osób.

Zainteresowani wykonywali pracę zgodnie z harmonogramem pracy narzuconym przez kierownika lub majstra budowy. Wszystkie pracujące na rzecz płatnika osoby, zarówno pracownicy zatrudnieni na podstawie umów o pracę, jak i na podstawie umów cywilnoprawnych przychodziły do pracy na teren budów codziennie od poniedziałku do piątku o stałej godzinie: rano godzina 7.00/8.00. Swoje obowiązki wykonywali przez co najmniej 8 godzin dziennie - do godziny 15.00/17.00. Zainteresowani nie mogliby wykonywać powierzonych im prac w innych godzinach niż godziny otwarcia budowy.

Kierownik budowy prowadził ewidencję czasu pracy. Zainteresowani podpisywali listy obecności. Zainteresowani musieli informować kierownika budowy o nieobecności w danym dniu. Wynagrodzenie zainteresowanych wypłacane było według stawki godzinowej albo według stawki za 1 metr kwadratowy.

Dowód:

- zeznania Z. G., k. 610-612 akt sądowych

- zeznania K. K., k. 612-613 akt sądowych

Zainteresowani nie zostali zgłoszeni przez płatnika do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego.

Niesporne

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania płatnika nie zasługiwały na uwzględnienie.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ubezpieczeniowych. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. Dodatkowo Sąd przesłuchał zawnioskowanych przez płatnika świadków - kierownika budowy Z. G. (1) oraz majstra K. K. (1) i I. B. – pracownika ds. kadrowo-administracyjnych płatnika. Zeznania te były logiczne i wzajemnie się uzupełniały, dlatego Sąd uznał je za wiarygodne .

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie na jakich zasadach zainteresowani wykonywali czynności określone w łączących ich z płatnikiem umowach – czy w sposób odpowiadający wykonywaniu umowy o dzieło, czy też – jak twierdził organ rentowy - umowy zlecenia (świadczenia usług). Powyższe ustalenia miały istotne znaczenie dla określenia, czy zainteresowani powinni zostać objęci – w okresach określonych w zaskarżonych decyzjach – ubezpieczeniami społecznymi, z obowiązkiem odprowadzenia przez płatnika stosownych składek.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późń. zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby będące pracownikami oraz z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym nie podlega natomiast pracownik wykonujący pracę na podstawie umowy o dzieło.

Jakkolwiek ustawodawca wprowadził zasadę swobody zawierania umów, to jednak dopuszczalne jest w postępowaniu przed Sądem badanie charakteru prawnego łączącego strony stosunku prawnego. W szczególności Sąd ma obowiązek badać, czy dane postanowienia zawarte w umowie, czy też okoliczności związane z jej wykonywaniem nie wskazują, że strony zawierając danego rodzaju umowę nie wykroczyły poza granice swobody kontraktowej wyznaczone zgodnie z art. 353 ¹ k.c. m.in. przez kryteria właściwości – natury stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy.

Z mocy art. 627 k.c., przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Przedmiotem umowy jest zatem zobowiązanie do wykonania określonego dzieła, które może mieć charakter materialny jak i niematerialny, zaś sama umowa jest umową rezultatu. W wypadku wskazanej umowy cywilnoprawnej niezbędne jest, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu jako koniecznego do osiągnięcia. Cechą konstytutywną dzieła jest samoistność rezultatu, która wyraża się przez niezależność powstałego rezultatu od dalszego działania twórcy oraz od osoby twórcy. Jednocześnie, w wypadku umowy o dzieło bez znaczenia pozostaje rodzaj i intensywność świadczonej w tym celu pracy i staranności, przy czym wykonanie dzieła zwykle wymaga określonych kwalifikacji, umiejętności i środków. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być z góry określony. Określenie to może nastąpić przy użyciu różnych metod, jak np. z zastosowaniem obiektywnych jednostek metrycznych, przez zestawienie z istniejącym wzorem, z wykorzystaniem planów, rysunków, przez opis.

Od umowy o dzieło odróżnić należy umowę o świadczenie usług (art. 750 k.c.), do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Spełnieniem świadczenia jest samo działanie w kierunku osiągnięcia danego rezultatu. Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 26 stycznia 2006 r., III AUa 1700/05, OSA 2008, z. 3, poz. 5, stwierdził, że jednym z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych (podobnie SN w wyroku z 3 listopada 2000 r., IV CKN 152/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 63). Należy jednak pamiętać, że – na zasadach wynikających z kodeksu cywilnego (art. 471 k.c.) – wykonujący usługę również odpowiada za należyte wykonanie zobowiązania. Sam fakt więc, że zleceniodawca przeprowadza kontrolę jakości wykonania usługi (innymi słowy, bada zachowanie przez usługodawcę należytej staranności) nie stanowi o tym, że czynność taka stanowi sprawdzian umówionego rezultatu na istnienie wad fizycznych i przemawia za zakwalifikowaniem umowy jako umowa o dzieło. Nadzór nad wykonywaniem czynności przewidzianych umową, oraz określenie miejsca i sposobu pracy, typowe są raczej dla umowy o świadczenie usług, gdzie liczy się bieżąca staranność pracy i wykonywanie poszczególnych czynności zgodnie ze wskazaniami kontrahenta i w sposób przez niego oznaczony, nie zaś dla umowy o dzieło, gdzie liczy się jedynie rezultat w postaci wykonanego dzieła. W przypadku umowy o dzieło występuje większa swoboda organizacyjna wytwórcy. W orzecznictwie podkreśla się przy tym, że umowę której przedmiotem są usługi w szerokim tego słowa znaczeniu nie można uznać za umowę o dzieło, lecz umowę o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2008 r., I PK 315/07, LEX nr 470956). W wyroku z dnia 19 marca 2008 r. (sygn. akt I ACa 83/08, Lex nr 466437) Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyjaśnił natomiast, że wykonywanie powtarzalnych czynności - usług w pewnym przedziale czasowym, nie może zostać zakwalifikowane jako umowa o dzieło z uwagi na ciągłość czynności.

Uwzględniając przedstawioną wyżej charakterystykę tych dwóch rodzajów umów, stwierdzić należy, że treść postanowień umów łączących płatnika z M. B., K. B., A. B., S. C., M. C., A. C., B. C., L. C. i M. D. wykazuje w przeważającym stopniu cechy umowy o świadczenie usług, a nie umowy o dzieło.

Z treści umów zawartych przez płatnika z zainteresowanymi nie wynika, aby płatnik z góry umawiał się z nim na wykonanie określonego zindywidualizowanego dzieła. Bezsporne jest, że przedmiotem umów było „dwukrotne malowanie sufitów z przygotowaniem i wyrównaniem podłoża, ilość 180m ² x 10 zł/m ², dwukrotne malowanie ścian wraz z przygotowaniem i dwukrotnym poszpachlowaniem podłoża, ilość 150 m ² x 13,50 zł/ m ²”, „glazura położenie – 450 m ²”, „czyszczenie oraz malowanie balustrad zewnętrznych farbą olejną” „ murowanie ścian”, „murowanie ścian 368 m ², tynkowanie ścian 912 m ² S. al. (...)”, „kładzenie glazury 18 m ², szpachlowanie ścian 26 m ², szpachlowanie sufitów 30 m ² ” „kucie betonu 3 m ² (...)0”, „tynkowanie szpachlowanie 910 m ², al. (...), S.”, „Roboty szpachlarskie 2600 m ², al. (...), S.” „malowanie rur ø 25 – 130 m ², malowanie rur ø 110 – 86 m ², obrobienie drzwi 460 m, (...) al. (...)”, „roboty tynkarskie oraz szpachlowanie ścian – klatka schodowa na budowie - (...)”, „Obudowa ościeży okiennych z płyt GK na ruszcie stalowym 106 m ² x 22,50 zł na budowie W. (...)”, „kucie betonu 6 m ², murowanie ścian grubość 12 cm 598 m ², S., al. (...)”, „malowanie poręczy drewnianych 90m x 25 zł na budowie W.105”, „kopanie wykopów 132 m ², plantowanie terenu 632 m ², transport krzewów, S. ul. (...)”, „murowanie ścian 130 m ², wykonanie izolacji przeciwwilgociowej 400 m ² na obiekcie (...)w S.”, „izolacja na dach 726 m, S.”, jednocześnie jednak niemożliwym jest, by w momencie podpisywania tych umów, wiadomo było ile dana osoba wykona określonych w umowach metrów kwadratowych oraz że takie ustalenia już w momencie podpisywania umowy się w niej znajdowały. Przedmiot umowy najczęściej wpisywany był już po wykonaniu prac, wcześniej wiadomo było tylko ogólnie, jakie dana osoba prace będzie wykonywać ze względu na posiadane kwalifikacje. Podkreślić należy, że wykonane przez zainteresowanych prace, nie stanowiły dobra samego w sobie, były częścią większego projektu, którego realizacją zajmował się płatnik. Trzeba przy tym dodać, że jakkolwiek nie można wyłączyć, że wykonanie konkretnego elementu budynku może być przedmiotem umowy o dzieło, przy ocenie charakteru umowy w tym względzie każdorazowo należy mieć na uwadze zarówno rodzaj końcowego efektu pracy, jak również sposób jego realizacji (samodzielnie). O tym, że umowy te nie dotyczyły konkretnego dzieła - jako całości, lecz jedynie szeregu czynności zmierzających do uzyskania rezultatu – w postaci wyremontowania czy wybudowania określonego budynku, świadczy fakt, że do wykonania tego typu prac płatnik zatrudniał w tym samym czasie także inne osoby. Zakończenie pracy przez zainteresowanych nie musiało oznaczać zakończenia prac remontowych czy budowalnych danego budynku (obiektu), bowiem malowanie, tynkowanie na innych fragmentach ścian, montaż ościeżnic, osadzanie skrzydeł drzwiowych, ułożenie glazury itp. mogło być nadal wykonywane przez inne osoby. Tym samym, nie sposób przyjąć, że zainteresowani dostarczali płatnikowi gotowe i zindywidualizowane dzieło.

Przy analizie przedmiotu powyższych umów istotne było także to, że zainteresowani wykonywali czynności ciągłe i powtarzalne, a do tego niewymagające specjalistycznej wiedzy, nadto wykonując powierzoną im pracę posługiwali się prostymi narzędziami (pędzlem, packą kielnią itp.) i w zasadzie siłą własnych rąk. Zainteresowani musieli się legitymować pewnymi umiejętnościami, sprawnością, jednak wymagania stawiane przez płatnika nie wykraczały poza zwykłe umiejętności przy pracy fizycznej.

Zwrócić też należy uwagę na fakt, że płatnik nie traktował zakresu prac określonych w konkretnych umowach w sposób sztywny, skoro zainteresowani byli również kierowani do innych prac niż wymienione w łączących ich z płatnikiem umowach. Z. G. (1) zeznał, że „jak już nie było roboty zgodnie z kwalifikacjami, to powierzało się danej osobie inną pracę, zgodnie z tym, co akurat robiliśmy na budowie”. Nadto świadek wskazał, iż „jeżeli były jakieś pilne prace, to zmieniano danej osobie powierzone wcześniej zadanie i kierowało się do tych pilniejszych”.

Przy analizie przedmiotu powyższych umów istotne było także to, że zainteresowani - przy ich realizacji pozostawali w relacji zbliżonej do podporządkowania pracowniczego. Zasada podporządkowania pracownika polega na obowiązku stosowania się do poleceń przełożonego, które pozostają w związku z wykonywaną pracą, tj. jej organizacją i przebiegiem. Kodeks pracy, normując różne rodzaje stosunków pracy, wszystkie te stosunki prawne opiera m.in. na zasadzie podporządkowania pracownika regulaminowi pracy i poleceniom pracodawcy (por. wyr. SN z 19.02.1987 r., I PR 6/87, OSN 1988/4/52). Granice podporządkowania zakreślają bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa (nie tylko prawa pracy, ale i innych gałęzi prawa, np. prawa karnego), zasady współżycia społecznego, rodzaj umówionej pracy (wyjątki zostały ściśle określone - patrz np. art. 42 § 4 oraz art. 81 § 3 k.p.) oraz zagrożenia dla zdrowia i życia (patrz art. 210 k.p.). Podporządkowanie pracownika może polegać na określeniu przez pracodawcę czasu pracy i wyznaczeniu zadań, natomiast co do sposobu ich realizacji pracownik ma pewien zakres swobody, zwłaszcza jeżeli wykonuje zawód twórczy (wyr. SN z 07.09.1999 r., I PKN 277/99, OSN 2001/1/18). Mając na uwadze powyższe Sąd zwrócił uwagę, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało, iż zainteresowani nie mogli wykonywać powierzonych im prac budowlanych w dowolnym, samodzielnie ustalonym czasie, nie mogli również swobodnie rozkładać czasu pracy potrzebnego ich zdaniem na wykonanie powierzonych obowiązków w terminie zakreślonym w umowach o dzieło. Zainteresowani podejmowali prace etapami, zgodnie z harmonogramem prac narzuconymi przez kierownika lub majstra budowy. To kierownik budowy jako reprezentant płatnika decydował jaki etap prac w danym dniu będą wykonywać zainteresowani. Co więcej z ustaleń stanu faktycznego wynikało, że wszystkie pracujące na rzecz płatnika osoby przychodziły do pracy na teren budów codziennie o stałej godzinie: rano na godzinę 7.00, ewentualnie 8.00, swoje obowiązki wykonywały przez co najmniej 8 godzin dziennie - do godziny 15 – 17.00. Nie było przy tym możliwości, aby zainteresowani wykonali powierzone im prace w innych godzinach niż godziny otwarcia budowy. Z powyższego zdaniem Sądu wynika jednoznacznie, że zainteresowani nie byli w żadnym razie samodzielni w organizacji i wykonywaniu swojej pracy (co jest cechą charakterystyczną umowy o dzieło), lecz wykonywali poszczególne czynności zgodnie ze wskazaniami płatnika i w sposób przez niego oznaczony.

Z ustaleń stanu faktycznego wynikało również, że bieżące wykonywanie przez zainteresowanych prac podlegało stałemu codziennemu nadzorowi i kontroli. Nadzór bezpośredni nad całością budów sprawował kierownik budowy. Świadek K. K. (1) zeznał, że „musiał nadzorować pracę osób zatrudnionych na umowę o dzieło, bo nie wiadomo było czy ją dobrze wykonają”. W tym miejscu podkreślenia przy tym wymaga, iż zasadniczo wykonywanie zleconych czynności pod nadzorem kierownika budowy nie przesądza o świadczeniu pracy w ramach podporządkowania pracowniczego (wyr. SN z 22.12.1998 r., I PKN 517/98, OSN 2000/4/138), pełnienie przez daną osobę funkcji kierownika budowy nie oznacza bowiem bynajmniej, że jest ona pracodawcą w rozumieniu Kodeksu pracy, a jedynie to, iż pełni ona rolę koordynującą w zakresie robót wykonywanych na danym obiekcie. Jednakże w niniejszym postępowanie istotnym było to, że zainteresowani podlegali nie tylko nadzorowi kierownika budowy, ale prawidłowość wykonywania przez nich pracy nadzorował również majster budowy.

Nadto Sąd zwrócił uwagę, że łączący strony stosunek prawny charakteryzował się kolejną cechą znamionującą umowę o świadczenie usług oraz umowę o pracę, a nie umowę o dzieło, a mianowicie zainteresowani wykonywali swoje czynności na ryzyko pracodawcy. Po pierwsze zainteresowani wykonywali swoje obowiązki przy użyciu materiałów i narzędzi innych środków niezbędnych do wykonywania umówionych obowiązków dostarczonych przez płatnika. Po drugie to płatnik, jako wykonawca ponosił ujemne konsekwencje ewentualnych błędów i opóźnień spowodowanych przez zainteresowanych (tzw. ryzyko osobowe). W przypadku opóźnienia realizacji inwestycji inwestor odpowiedzialnością obciążyłby bowiem płatnika jako wykonawcę, a nie zainteresowanego.

Kolejną cechą, jakiej stosownie do wyrażanych w orzecznictwie poglądów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie, sygn. akt III AUa 1700/05, OSA 2008, z. 3, poz. 5), oczekuje się od przedmiotu umowy o dzieło jest możliwość poddania umówionego rezultatu („dzieła” – w tym przypadku wykonanych części budynku) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych, jako ważne kryterium pozwalające odróżniać tę umowę od zlecenia starannego dokonania czynności faktycznych (usług). W ocenie Sądu, jeśli chodzi o przedmiot spornych umów, to z uwagi na sposób wykonywania pracy przez zainteresowanych – generalnie zespołowy - nie istniała możliwość poddania wykonywanych przez konkretnego wykonawcę prac sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych. Praca zainteresowanych podlegała wyłącznie bieżącemu nadzorowi kierownika budowy lub majstra budowy, po to m.in. by uniknąć niespodzianek w postaci np. niezamurowanych dziur w ścianach przy pracach szpachlarskich. Z uwagi na pracę zespołową (z co najmniej jedną osobą w zależności od rodzaju robót), z oczywistych względów trudno byłoby sprawdzić, którą część pracy na budowie wykonała dana osoba i obciążyć ją odpowiedzialnością za wadliwe wykonanie pracy.

W spornych umowach przyjęto system rozliczeń charakterystyczny dla umowy o wykonywanie usług, a nie umowy o dzieło. Jak wynika z zeznań Z. G. (1) i K. K. (1) wynagrodzenie wypłacane było według stawki godzinowej albo według wykonanych metrów kwadratowych. W umowie o dzieło przedmiot umowy musi być określony z góry, tj. w dniu zawarcia umowy. W przypadku zainteresowanych, otrzymujących wynagrodzenie według w/w stawek, należy uznać, że otrzymywali oni wynagrodzenie za rzeczywiście wymalowaną, wyszpachlowaną, wybetonowaną itp. liczbę metrów kwadratowych lub przepracowanych godzin, przy czym liczba ta nie była z góry ustalona i znana. Potwierdzeniem tego są zeznania K. K. (1), w których przyznał, że w umowie wpisywał orientacyjną liczbę metrów, a przy rachunku ją weryfikował w zależności od faktycznie wykonanej. Taka praktyka jest sprzeczna z istotą umowy o dzieło, bowiem osoba zobowiązująca się do wykonania dzieła, a więc wytworu o określonych cechach, już w momencie przystąpienia do jego wykonywania musi wiedzieć, co jest dokładnie przedmiotem umowy oraz jaka kwotę otrzyma za wykonanie dzieła, gdyż tylko w ten sposób może ocenić, czy zawarcie umowy będzie dla nie opłacalne. Zauważyć tez należy, iż w przypadku zainteresowanych, których wynagrodzenie było określane stawką godzinową taki sposób ustalenia wynagrodzenia świadczy o tym, iż także oni otrzymywali wynagrodzenie nie za rezultat pracy, lecz za sam fakt wykonywania czynności w zakładzie.

Z zeznań Z. G. (1) wynika, że często strony ustalały zakres prac ustnie, a dopiero po wykonaniu powierzonych zadań spisywany był dokument umowy, w którym określano jej przedmiot. Z. G. (1) w dniu 23 kwietnia 2014 roku zeznał, że „różnie było ze spisywaniem umowy o dzieło, mogła być gotowa przed rozpoczęciem pracy, a mogła być wręczana razem z rachunkiem”.

Na koniec podkreślić należy, że analogiczne prace jak zainteresowani wykonywały również osoby zatrudnione przez płatnika w ramach umów o pracę, a zatem osoby, od których nie wymaga się wytworzenia działa a jedynie starannego działania. Z zeznań złożonych przez K. K. (1) wynika, że sposób wykonywania pracy przez pracowników i osoby zatrudnione na umowę o dzieło praktycznie się nie różnił. Z kolei kierownik budowy Z. G. (1) w toku przesłuchania przed organem kontroli wskazał, że „lepsi pracownicy dostawali umowę o pracę. Byli to pracownicy, którzy sumiennie i rzetelnie wykonywali swoją pracę” Przyznał przy tym, że zawierał umowy o dzieło dlatego, że takie dyspozycje dostał od prezesa.

Sama terminologia, jaką posługiwał się płatnik w umowach, określonych jako umowy o dzieło, jest bez znaczenia przy interpretowaniu i oznaczaniu faktycznego stosunku prawnego łączącego strony. Nazwa umowy nie przesądza o jej rodzaju. Jeśli bowiem nazwa nie odpowiada istocie umowy, należy badać samą treść umowy. Po przeanalizowaniu treści przedmiotowych umów oraz treści zeznań świadków i reprezentanta płatnika złożonych w toku postępowania kontrolnego prowadzonego przez organ rentowy nie ma żadnych wątpliwości, że strony łączyły umowy o wykonywanie usług zbliżone do zlecenia. W wypadku umowy o dzieło bez znaczenia jest bowiem rodzaj i intensywność świadczonej w tym celu pracy i staranności. Wykonujący dzieło działa w zasadzie samodzielnie, na swoje ryzyko, w wyniku jego pracy powstaje zindywidualizowany samoistny rezultat. Tymczasem łączący strony stosunek prawny wyróżniał się brakiem samodzielności w organizowaniu i wykonywaniu powierzonych czynności, dbaniem o bieżącą staranność pracy i wykonywaniem poszczególnych czynności zgodnie ze wskazaniami płatnika, w sposób przez niego oznaczony i na jego ryzyko. A zatem samo dosłowne brzmienie ww. umów nie wskazuje na ich charakter prawny, dopiero treść kontraktów i sposób ich faktycznego wykonywania pozwala je odpowiednio zakwalifikować.

Podsumowując, Sąd uznał, iż ocena prawna charakteru łączących płatnika z zainteresowanymi umów, dokonana przez organ rentowy, jest prawidłowa i stosownie do art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. oddalił odwołania jako nieuzasadnione.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie II. na podstawie przepisów art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. oraz §2 ust. 1 i 2 w zw. z §4 ust. 1 i w zw. z §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2002 nr 163 poz. 1349 z późn. zm.). Skoro bowiem płatnik przegrał zainicjowany przez siebie proces, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, musi ponieść związane z nim koszty, które w tym przypadku ograniczyły się do wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego, będącego radcą prawnym. Stosownie do treści § 11 ust. 2 powołanego wyżej rozporządzenia w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego stawki minimalne wynoszą 60 zł. Z uwagi na fakt, iż niniejsze postępowanie dotyczyło 9 odrębnych spraw połączonych jedynie przez Sąd technicznie do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, pełnomocnikowi należało przyznać wynagrodzenie liczone od każdej sprawy osobno, tj. w kwocie 540 zł.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)